In 1779 arriveerde de bibliotheek per schip in St. Petersburg,
vergezeld van de secretaris van Voltaire die alle boeken en
handschriften in het Winterpaleis in speciaal daarvoor gemaakte
kasten precies zo plaatste als ze in Ferney hadden gestaan.
Hij ging na een half jaar terug naar Frankrijk en Catharina stelde
een bibliothecaris aan om de 6.814 banden te beheren.
marge van het boek of op afgescheurde reepjes papier. In het
boek van Boerhaave ligt bij een van de pagina's zo'n reepje
met de woorden ignis de montalis het primitieve vuur). Dit
boek van Boerhaave heeft Voltaire geïnspireerd tot zijn Essai
sur la nature du feu et sur la propagation.
De bibliotheek heeft ook in het sovjettijdperk veel aandacht
gekregen. In 1961 verscheen een gedrukte catalogus en in
samenwerking met de Voltaire Foundation in Oxford komen al
sinds 1979 dikke boeken uit, waarin Voltaire's aantekeningen
in de marges van ruim 2.000 boeken uit zijn bibliotheek
worden beschreven en geanalyseerd. De conservator van de
bibliotheek vertelt dat zich jaarlijks ongeveer 1.000 mensen
melden om onderzoek in deze bibliotheek te doen en dat die
vrijwel allemaal komen voor die aantekeningen. De meeste
komen uit Frankrijk en Engeland, maar ook uit Nederland
komen af en toe onderzoekers, zoals de historicus Luuc
Kooijmans die een biografie van Boerhaave heeft geschreven
die in september 2011 verschijnt met de titel Het Orakel. De
man die de geneeskunde opnieuw uitvond: Herman Boerhaave
(1688-1783). De bibliotheek ziet er ongeveer zo uit als in de
tijd dat hij in de Hermitage stond: 18de eeuws ogende kasten
r de vein
<}ium rcpcitu/j^H
'CCUpatUIll, St:4 jJS
quam maxime
ivermutarhjjfi
ab co noamutuBBj
fertuc m aluiof*
vcrumpurui&*®*~i
icunemauaj-j
4e quiiJem i-i;..,* V
oficommfa
m ipfma cq,
ok cicrcrmi;;'1
pro maftnt ^Sc
m viole
em cum
>iï pla
rond een groot standbeeld van een zittende Voltaire. Het
huidige standbeeld is een cadeau van Paul Getty jr.
Wie de Nationale Bibliotheek bezoekt, weet niet wat hij ziet.
Hij loopt door lange gangen met aan weerszijden laden met
'Leidse boekjes', handgeschreven titelbeschrijvingen van de
ruim 34.000.000 boeken die de bibliotheek bezit. Ze zijn overal
en er lijkt geen eind aan te komen, het zijn er tienduizenden.
De bibliotheek heeft een speciale ruimte ingericht voor de
incunabelen, boeken die voor 1501 zijn gedrukt. Die ruimte
heeft een kitscherige uitstraling en heet om onnaspeurbare
redenen het Faustkabinet. Zoals midden in de Bibliotheek
van Voltaire een groot beeld van de oorspronkelijke eigenaar
staat, zijn de incunabelen en andere bijzondere boeken in het
Faustkabinet gegroepeerd rondom een manshoog standbeeld
van Johannes Gutenberg, halverwege de 15de eeuw de
uitvinder van de boekdrukkunst. Een poging om dit fenomeen
te fotograferen stuit op een haast paniekerig maar toch
vriendelijk 'njet'. Gelukkig zijn anderen er wel in geslaagd
Wie in Nederland de Koninklijke Bibliotheek gewend is, zal
in de zesmaal zo grote en rommelige Nationale Bibliotheek
van Sint Petersburg wellicht zijn wenkbrauwen fronsen,
maar zowel de Bibliotheek van Voltaire als het Faustkabinet
maken een bezoek aan deze bibliotheek tot een onvergetelijke
belevenis.
De ware Schiedammer gaat na zijn bezoek natuurlijk nog
even naar de Peter en Paul Vesting aan de overkant van
de Neva, want ook daar heeft oud-stadgenoot Harmen
Cornelisz. van Bol'es een schitterende torenspits ontworpen.
En onwillekeurig gaan de gedachten dan weer uit naar
deze Schiedammer in Russische dienst, van wie een zoon
naar Schiedam terugkeerde en een onopvallend bestaan als
lantaarnopsteker leidde. De kleinzoon van Harmen van Bolios
werd in Schiedam echter makelaar en viceconsul van Pruisen.
Musis 28
i,U' *rti
Aantekening van Voltaire, in Elementa Chemiae van Herman Boerhaave, 1733.
Het Faustkabinet in de Nationale Bibliotheek in St. Petersburg.
