Gewoon molens en jenever, niks verborgen schat
tekst: Hans van der Sloot
'Verborgen schatten' is het thema waarmee Schiedam
zichzelf in 2012 met tal van evenementen op de
toeristische kaart wil zetten. Mooi. Dat is weer 'ns wat
anders dan 'Molens en Jenever', 'Jenever en molens',
'Schiedam, monumenten, jenever en molens' en
'Schiedam schenkt meer dan u denkt'. Welke laatste
slogan door elke Schiedammer wordt onderschreven
met de woorden: 'Maar daarvoor betalen we dan
ook de hoofdprijs aan gemeentelijke heffingen,
waterschapsbelasting en reinigingsrechten'.
Met de tentoonstelling 'Marius Bauer in Turkije' in
de Grote Kerk werd de reeks evenementen onder de
noemer 'Verborgen schatten' op vrijdag 16 maart
2012 door achtereenvolgens museumdirecteur Diana
Wind, burgemeester J. Leemhuis-Stout, de Turkse
ambassadeur, U^ur Do^an, cultuurwethouder Johan
Grijzen en voorzitter van de Stichting Sint Jan, Bram
van den Hengel geopend. Veel werd er gezegd over het
toeristisch jaar van de 'Verborgen schatten'. Weinig of
niets echter over hoe de Haagse kunstenaar die een
prachtig oeuvre heeft nagelaten van impressies uit
onder andere het Midden- en Verre Oosten, Rusland,
Marokko en de zuidelijke Europese landen binnen dit
thema figureert. Evenmin als uit hun woorden duidelijk
werd wat de geboren en getogen Schiedammer
Cornelis Haga bestempelt tot 'Verborgen schat'. Haga
werd in de toespraken een bescheiden rol toebedeeld
waar de kerk ter sprake kwam, waarin Haga en zijn
vrouw Aletta Brasser in 1654 begraven werden. Over
hen spreekt een prachtig in tufsteen en twee kleuren
marmer uitgevoerd epitaaf alle lof, die overigens door
wethouder Grijzen in commissie fout werd geciteerd.
Potsierlijk is natuurlijk dat noch Marius
Bauer(1867-1932), noch Cornelis Haga (1578-1654)
'verborgen schatten' zijn in de vaderlandse (cultuur)
geschiedenis. Nog maar enkele jaren geleden kwam
uitgeverij Waanders in samenwerking met de
Bauer Documentatie Stichting met de prachtuitgave
'Oogstrelend Oosters' van André Kraayenga. Hierin zijn
pagina na pagina de prachtigste werken opgenomen,
waaronder een groot aantal werken naar aanleiding
van Bauers verblijf in Istanbul. Nog korter geleden
verscheen in samenwerking van dezelfde stichting en
uitgeverij bovendien een door Henk Slechte verzorgde
uitgave over de politieke prenten van Bauer uit de jaren
negentig van de negentiende eeuw. Over het werk van
het eerste Nederlandse gezantschap in Istanbul is in de
loop der eeuwen - beginnend met Hugo de Groot - een
heuse bibliotheek volgeschreven. Hierin zijn zeker twee
of drie planken gereserveerd voor Cornelis Haga. Wat
tot dusverre ontbrak echter is een doorwrochte biografie
van deze kleurrijke diplomaat en deugniet; één van
onze bekendste stadgenoten.
Maar je weet hoe zoiets gaat in het land van
bestuurders en marketeers. Er is een thema, 'Verborgen
schatten' in dit geval, er is een kraaiend enthousiasme
en al tussen koffie en pils ligt er een tiental plannen
om de gebruikelijke ingrediënten braderieën en
molenfeesten op te leuken tot publieksevenementen die
van heinde en verre bezoekers moeten trekken. Dus lag
het voor de hand om bij de nationale herdenking '400
jaar Turkije - Nederland' leentjebuur te spelen en de
Schiedammer Haga voor de gelegenheid tot 'Verborgen
schat' van het jaar te bombarderen. Dat het Stedelijk
Museum in nauwe samenwerking met de Bauer
Documentatie Stichting een mooie en zelfs unieke
tentoonstelling binnen het thema '400 jaar Turkije -
Nederland', kwam alleen maar beter uit. Dus hup....,
ook hierop maar het etiket 'Verborgen schat' geplakt.
Het is bij dit alles flauw om van toeristische
plannenmakers zorgvuldigheid in keuze van thema's en
ingrediënten te verwachten. Het publiek moet immers
worden ingepakt, de toerist geprikkeld en de toevallige
bezoeker van Schiedam worden verleid om in die
massieve leegstand van winkels nog die ene zaak te
ontdekken waarin hij of zij wat munten kwijt kan.
In de ijver om toch vooral met 'Verborgen schatten' te
scoren werd in de Grote Kerk geen enkele aandacht
besteed aan het gegeven dat Schiedam met Bauer en
Haga oorspronkelijk een belangrijke bijdrage dacht
te leveren aan de nationale herdenking 400 jaar
Turkije-Nederland. Hiervoor had de stad met de Bauer-
tentoonstelling en Cornelis Haga twee belangrijke
troeven in handen. Helaas wilde het geen van de
sprekers te binnen schieten welke grote betekenis
Cornelis Haga had als eerste gezant van Nederland in
Turkije. Maar goed, daar ging het dan ook niet om in
de Grote Kerk. 'Verborgen schatten' moesten het zijn.
Ook al slaat Schiedam de plank wat Bauer en Haga
betreft hiermee volkomen mis en werd door de andere
sprekers weinig recht gedaan aan het gegeven dat het
Stedelijk Museum en de Bauer Documentatie Stichting
er alles aan hebben gedaan om Schiedam te verrassen
met een tentoonstelling van buitengewone betekenis.
Want voor deze ene, speciale gelegenheid is met grote
inzet en enthousiasme een selectie samengebracht van
werken uit voornamelijk particuliere collecties. Bijna
stuk voor stuk zijn het werken die wel beschreven
zijn, maar zelden publiekelijk zijn getoond. En al
helemaal nooit is een onderdeel van het oeuvre dat
één reis, één periode uit zijn leven betreft, zo compleet
samengebracht. Beseffend hiermee een kleine schat in
handen te hebben, heeft het museum binnen deze 'reis',
de thema's nog verder verbijzonderd in bijvoorbeeld
'straatleven' en 'personen' en toont schetsen en de
uitgewerkte grafiek, tekeningen en schilderijen in relatie
tot elkaar.
Hoezeer de inleiders van het jaar van de 'Verborgen
schatten' zich misschien hadden voorgenomen het
dit jaar 'ns over iets anders te hebben, ging het op 16
maart in de Grote of St. Janskerk met Haga en Bauer
als excuus toch weer vooral over de toeristische
aantrekkelijkheden van Schiedam. Over de Lange en de
Korte Haven, de hapjes en snackjes, de te verwachten
geneugten als braderieën en ander volksvermaak en
over die prachtige molens en...., natuurlijk de jenever.
Dus toch. I
25 Musis
