Terwijl in Frankrijk iedere kerk
dagelijks te bezoeken is, kun je
in Nederland hooguit tijdens
kerkdiensten terecht. Dat
geldt niet voor de Sint Jan. De
deuren van Schiedams oudste
gebouw - de kasteelruïne niet
meegerekend - staan sinds
kort wagenwijd open. Bram
van Hengel, voorzitter van
de Stichting Sint Janskerk
Schiedam, wil de kerk
teruggeven aan de stad.
tekst: Robert van Herk
foto's: Jan van der Ploeg
"De Sint Jan heeft vier toegangen", legt Bram van
Hengel telefonisch uit: "Kom maar achterom, via het
koor. De deur naast de consistoriekamer staat open."
Die maandagmiddag ligt het Oude Kerkhof achter de
Sint Jan er verlaten bij. Het parkje wordt slechts bevolkt
door twee blowende pubers. Op eigentijdse wijze
dragen ze bij aan de vredige uitstraling van het statige
kerkgebouw. De achterdeur staat inderdaad open.
Toch bel ik aan. Bram van Hengel, keurige heer in dito
pak, geeft thuis. De gepensioneerde, maar nog altijd
actieve, stedenbouwkundige heet me welkom in het
halletje naast de unieke, met goudleerbehang beklede,
consistoriekamer. We gluren even naar binnen. "Dit was
in de 18de eeuw zowel de kamer van de vroedschap
(het stadsbestuur, red.) als van het kerkbestuur. Vaak
waren dat dezelfde mensen, en zo niet dan werden de
kerkmeesters wel door deze heren benoemd." Zo ging
dat. In een tijd waarin kerk en staat nog niet gescheiden
waren.
Kapel opgeslokt
Van Hengel gaat me voor de kerk in. Enthousiast wijst
hij op allerlei bouwkundige details: de gotische ramen,
de oude gemetselde zuilen, de jongere zandstenen
exemplaren en natuurlijk de plek waar ooit de
grafkapel van de heilige Liduina heeft gestaan. "De
kapel was tegen de kerk gebouwd, maar trok zoveel
bedevaartgangers dat het loonde om het bij de Sint
Jan te betrekken. De tweebeukige kerk werd daartoe
uitgebreid met een extra beuk, de meest zuidelijke."
Tijdens een grote restauratie in de jaren veertig van de
vorige eeuw zijn de fundamenten van de kapel weer
zichtbaar gemaakt in de vloer. Dat is nu moeilijk te
zien omdat het belangrijkste wapenfeit van Stichting
Sint Janskerk - de gratis toegankelijke tentoonstelling
over Marius Bauer - er bovenop staat. De expositie ziet
er aanlokkelijk uit, maar zal een andere keer bezocht
moeten worden. "We mogen helaas niet voorbij deze
lijn", verontschuldigt Van Hengel zich, wijzend op het
roodwitte afzetlint: "anders gaat het alarm af. Maar
je kunt de tentoonstelling van dinsdag tot zondag
bezoeken. Gratis!"
Honden in de kerk
We nemen plaats aan een tafeltje in de noordbeuk.
Twee nietige heren onder een imposant, 22 ineter hoog,
23 Musis
