DE FAMILIE HAGA
EN DE AMBITIES
VAN SCHIEDAM
tekst: Hans van der Sloot
In de biografie Cornelis Haga,
diplomaat en pionier. De eerste
Nederlandse gezant in Istanbul
1612-1639die op 6 juli 2012
officieel wordt gepresenteerd
neemt de graficus Jacques de
Gheyn slechts een bescheiden
plaats in. Toch is het niet
onaannemelijk dat de ambities
van de familie Haga een rol
hebben gespeeld in de keuze
van De Gheyn als tekenaar van
de fameuze kaart uit 1598 waarin
zowel het aanzien van de stad
als tafereeltjes uit het dagelijks
leven minutieus zijn afgebeeld.
Twee namen, die van de vroedschappen Dirck Haga
en Adriaan Brasser vallen meteen op tussen die van
de overige stadsbestuurders die in 1597 Jacques de
Gheyn de opdracht gaven om van Schiedam een
'vogelvluchtkaart' te maken. Hierop moest de actuele
staat van Schiedam worden verbeeld,. Dirck Haga
was de vader van Cornelis Haga. Adriaan Brasser
maakte deel uit van een familie van rijke en machtige
kooplieden in verschillende Nederlandse steden. Via
Cornelis Haga en diens vrouw Aletta Brasser zouden
beiden families zelfs aan elkaar worden verbonden.
Zowel de Haga- als de Brasserdynastie waren ambitieus
en wisten te profiteren van de maatschappelijke
turbulentie ten tijde van de Opstand van de Noordelijke
Nederlanden tegen hun landsheer Filips II en het begin
van de Gouden Eeuw. Bijna vanzelfsprekend gingen de
Haga's en Brassers aan het eind van de zestiende eeuw
over tot de Nederduits Hervormde Kerk maar behoorden
daarin - zoals talrijke rijke en machtige kooplieden - tot
de meer gematigde volgelingen van Arminius. Dit was
ook de reden waarom zowel Dirck Haga als Willem
Jacobsz. Brasser in het tweede decennium van de
zeventiende eeuw op last van stadhouder prins Maurits
enkele jaren werden uitgesloten van het stadsbestuur.
Unieke stadsbeelden
Alle kinderen van de familie Haga maakten carrière in
de handel, ook de meisjes Teuntge Haga en Geertge
Haga. Zij trouwden beiden met een gefortuneerde
koopman, zoals hun broers een goed huwelijk hadden
gesloten met vrouwelijke leden van aanzienlijke
families. Opvallend is dat alle kinderen Haga zich
buiten Schiedam vestigden en carrière maakten in de
Delftse en Enkhuizer kamers van de Vereenigde Oost-
Indische Compagnie, terwijl de jongste broer Jan zich
interesseerde in de walvisvaart op Groenland.
Ook de Delftse kooplieden- en brouwersfamilie Brasser
deed van zich spreken. Met twee mannelijke leden
onderhield Cornelis Haga later als gezant directe
contacten. Dit waren de gedeputeerde naar de Staten
van Holland en latere afgevaardigde naar de Staten-
Generaal Joost Brasser en de thesaurier-generaal van
de Republiek Govert Brasser. De functie van thesaurier-
generaal kan het best worden omschreven als een
combinatie van de hedendaagse president van De
Nederlandchse Bank en minister van Financiën. In
die rol was Govert Brasser verantwoordelijk voor de
uitbetaling van het vorstelijke traktement van 20.000
gulden per jaar dat Cornelis Haga als gezant in Istanbul
genoot. In heel Schiedam was er niet één huis te vinden
dat evenveel kostte als Cornelis Haga jaarlijks verdiende
en zelfs raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt
moest met minder dan de helft genoegen nemen.
In het oeuvre van Jacques de Gheyn nemen de
vogelvluchtkaarten die hij in 1597 en 1598 van zijn
woonplaats Den Haag en van Schiedam maakte, een
bijzondere plaats in. De Gheyn was geen cartograaf.
Niets in zijn werk wijst op verdere aspiraties in die
richting. Mogelijk is dat De Gheyn de opdracht voor het
maken van de Haagse kaart dankte aan zijn relaties
die hij mede via zijn vrouw, de schatrijke Eva Stalpaert
27 Musis
