Turkse
traktatie in
Jenevermuseum
tekst: Henk Slechte
foto: Jan van der Ploeg
Schiedam gedenkt hem nu nog met een straatnaam in
de Gorzen en een zaal in het Stadskantoor, maar met
ingang van 6 juli ook met een biografie van de hand van
Schiedammer Hans van der Sloot en de Vlaardingse
historica Ingrid van der Vlis. Intussen exposeert
het Stedelijk Museum in de Grote Kerk schilderijen,
aquarellen en etsen van Turkije in de late 19de eeuw
van Marius Bauer, en geeft het Jenevermuseum tot 4
juni een overzicht van drinkgewoonten in Turkije.
De tentoonstelling begint, zoals iedere tentoonstelling,
met een paar inleidende tekstpanelen die de bezoeker
vertellen dat alcoholgebruik in Turkije steeds gewoner
wordt en dat alleen streng gelovige moslims zich
nog houden aan het verbod op het nuttigen van
alcoholhoudende dranken. Daarna kan de bezoeker
lezen dat raki een brandewijnvariant is, dat de drank
een alcoholpercentage van 40 tot 45 heeft en dat raki
zowel een volksdrank is als een drank voor de elite,
die vooral wordt genuttigd in een sociale context,
zoals de maaltijd of een feestelijke gebeurtenis als
een bruiloft. Bier dankt zijn opkomst in Turkije aan
de Deense brouwer Tuborg, die er ooit een brouwerij
vestigde, maar allang is overvleugeld door het veel
goedkopere Turkse bier. Wat veel mensen wel weten
is dat Turkije een prominente producent van druiven
is, maar dat daarvan ook voortreffelijke wijnen worden
gemaakt is minder bekend. Iedereen weet wel dat
koffie en thee vanouds een belangrijke rol spelen in de
Turkse cultuur. Mensen op de thee vragen is een gebaar
van gastvrijheid, en wie ooit in Turkse stadjes heeft
rondgelopen weet hoe belangrijk de (Turkse) koffie in
het dagelijks leven (van de Turkse man) is. Informatieve
teksten, maar vragen te over: wanneer begon de
productie van raki in Turkije en waar? Wanneer kwam
Tuborg en sinds wanneer drinkt de Turk zijn eigen bier?
Is er verschil in drinkgewoonten tussen de stad en het
platteland? En ontwikkelen de drinkgewoonten zich nu
Turkije enerzijds richting Europa koerst, maar tegelijk
de Islam meer greep op de politiek krijgt?
Voorzien van de kennis van de twee inleidende
tekstpanelen kan de bezoeker aan zijn rondgang
beginnen. Dat is een wonderlijke ervaring. In vitrines
staan theeserviesjes, glazen die waarschijnlijk voor het
drinken van raki bedoeld zijn, maar wellicht ook voor
thee of koffie, en nog zo wat attributen waarvan in de
meeste gevallen de relatie met drinken herkenbaar is,
zij het niet in alle. Op zoek naar tenminste minimale
informatie over de drinkgewoonte waarbij een attribuut
hoort, de ouderdom van een serviesje of een streek
waar iets vandaan komt, wordt de bezoeker geheel
maar dan ook geheel aan zichzelf overgelaten. Bij ieder
object ligt keurig een briefje met de - meestal Turkse
- naam van de bruikleengever, maar daartoe beperkt
de informatie zich. In een vitrine ligt een waarschijnlijk
antiek pistool. Wat het met drinken te maken heeft laat
zich raden, maar wordt niet verteld. En zo doolt de
bezoeker langs mooi ingerichte vitrines, maar wordt
hij niets wijzer over wat hij of zij ziet. En dat kan toch
niet de bedoeling van een tentoonstelling zijn. Een
tentoonstelling is meer dan mooi inrichten!
Wat de bezoeker wel kan leren is de receptuur van de
raki, de Turkse term voor een toost (sereff= to your
honour, aldus de tekst) en de tekst van een Turks
Jeneverlied uit 1971dat zomaar uit het niets op een
tekstpaneel is afgedrukt in het Turks en het Nederlands,
Nederland en Turkije
vieren dit hele jaar dat ze
vierhonderd jaar geleden
diplomatieke betrekkingen
aanknooptenen dus geen
handelsbetrekkingen zoals
staat in de folder van het
Jenevermuseum bij de korte
tentoonstelling Turkish Treat.
Turkse Drank en Drinkcultuur.
Binnen de landelijke
viering heeft Schiedam een
bijzondere positieomdat de
eerste Nederlandse gezant
in Turkije de Schiedammer
Cornelis Haga was
Musis 30
