DeJubileum-litermelk
hoe! Ze profileerde de school daadkrachtig als een thuis
voor elke Schiedammer en wist met creatieve projecten
regelmatig het plaatselijke nieuws te halen. Vandaar
ook, ongetwijfeld, dat het honderdjarig bestaan van de
school in vrijwel alle Schiedams media aandacht kreeg.
Ook in Musis. Net als hoofdmeester Bijloo veranderde
directeur Gosens haar school in een magneet voor
kinderen vanuit de wijk en daarbuiten. Zelfs kinderen
die aan de Lange Haven wonen, Schiedams bescheiden
grachtengordel, of in de voormalige ziekenhuisbuurt,
weten de Singel te vinden. Dat was in de tijd van
hoofdmeester Bijloo ook al zo.
Concurrentie met de Erasmusschool
"Als je aan de 'goede' kant van de BK-laan
woonde, ging je vroeger bijna automatisch naar
de Erasmusschool. Toch wist de Comeniusschool
ook kinderen uit deze buurt te trekken", vertelt Lex
Tigges (74). Tigges was eind jaren 1960 directeur
van de Schiedamse Thorbeckeschool en herinnert
zich hoofdmeester Bijloo goed: "Bijloo afficheerde de
Comeniusschool als een vernieuwingsschool. Dat trok
progressieve ouders van buiten het Singelkwartier
aan. Pierre Jansen bijvoorbeeld, de directeur van het
Stedelijk Museum. Eind jaren I960 gaf hij voor één
van zijn zonen de voorkeur aan de Comeniusschool
boven mijn Thorbeckeschool. Naar eigen zeggen
omdat het Comenius een vernieuwingsschool was.
Dat vond ik heel frustrerend, want juist op mijn school
werden de echte vernieuwingen doorgevoerd." Waar
de vernieuwingen op de Comeniusschool op gebaseerd
waren, is anno nu moeilijk te achterhalen. Joke Hol: "We
hadden tafeltjes in plaats van bankjes; wij schreven in
blokschrift in plaats van het gangbare schuine schrift en
we hadden letters in plaats van cijfers op ons rapport."
De vernieuwing zat hem dus meer in vorm dan in
inhoud, want de stijl van onderwijs was traditioneel
klassikaal. Ook de vaak gememoreerde parallelklassen
op het Comenius waren geen teken van vernieuwing.
Niks gelijke kansen voor iedereen. De zesde klas van
meester Utens was voor de minder getalenteerde
leerlingen, terwijl de zesdeklassers van hoofdmeester
Bijloo werden klaargestoomd voor HBS en Gymnasium.
Comenius A of B
En naast de parallelklassen kende de Comeniusschool
nog een opmerkelijke tweedeling. Tot in de jaren
zestig huisvestte het gebouw namelijk twee aparte,
zelfstandige scholen. Comenius A en Comenius
B. Comenius B was de "bovenschool" van meneer
Bijloo, bedoeld voor de meest talentvolle kinderen
die voorbereid werden op de HBS. En Comenius A, de
"benedenschool" van hoofdmeester Van Woerkom,
was voor het gewone volk. Meer dan een carrière op
de ambachts- of huishoudschool zat er voor leerlingen
van A niet in. Er viel dus wel wat af te dingen aan
de onverdeelde schoolgang. Iedereen was inderdaad
welkom, net als tegenwoordig op De Singel, maar wel
gesorteerd op afkomst en/of intelligentie.
"Op Comenius A noemden de kinderen de leerkrachten
'meester' of 'juf'", herinnert Joke Hol zich: "Op
Comenius B zeiden we meneer of mevrouw." Een
subtiel onderscheid, maar zo zorgde Bijloo er kennelijk
voor dat de concurrentiestrijd met het Erasmus in
ieder geval niet werd verloren op etiquette. Ook
leerlingen van de goede kant van de BK-laan konden
zich zo thuis voelen op het Comenius, althans op
Comenius B. Daar zorgde trouwens ook de architectuur
voor. De Erasmusschool, inmiddels gesloopt, en het
schoolgebouw aan de Singel vertoonden opvallend veel
gelijkenis. De gevel, de indeling van de hal en lokalen...
ze waren praktisch inwisselbaar. Daar zat overigens
geen gedachte achter. Het was een logisch gevolg van
twee gebouwen door één stadsarchitect, A.P.P. Roovers.
Wederzijds respect
Iets na half negen. Alle leerlingen zijn binnen. De
vrolijke kinderstemmen op straat zijn vervlogen.
Enkele ouders, vooral moeders, babbelen nog na voor
het schoolgebouw. Op het eerste gezicht wil het nog
steeds niet mengen. Blanke ouders praten vooral met
blanke ouders; Turkse met Turkse en Antilliaanse met
Antilliaanse. Niets nieuws onder de zon. Ook op de
Comeniusschool mengden rijke ouders maar moeizaam
met het arbeidersvolk. Belangrijk was echter dat er
wederzijds respect was, of in ieder geval tolerantie. Net
als nu. De winst werd en wordt behaald bij de leerlingen
zelf. Die leren kinderen van buiten hun eigen subcultuur
kennen en worden zo voorbereid op een leven in onze
heterogene maatschappij. Honderd jaar onderwijs op
OBS De Singel mag daarom met recht gevierd worden.
Een respectabele leeftijd voor een gebouw en een
mooie leeftijd voor een school waar altijd iedereen
welkom is.
Kijk hem eens met een verzaligd
gezicht genieten van z'n schoolmelk!
Geen wonder ook, want Hans Mun-
niek drinkt hier de 2 millioenste
liter melk op die na de oorlog in
Schiedam op de scholen is ver
strekt En omdat Hans dit bijzon
dere litertje te verwerken kreeg,
ontving hij bovendien nog van het
Schiedamse Schoolmelk-comité een
boeken waardebon en van de le
verancier van de melk, de Orvem,
eveneens een boek, De klasse-on
derwijzer, de heer T. Utens moest
voor de bijzondere gelegenheid zijn
plaats afstaan aan wethouder H.
Sabel, die als -voorzitter van het
comité de kinderen van de vijfde
klas met enkele voorbeelden duide
lijk maakte 'hoeveel twee iBJllioen,
liter melk is die door de kinderen,
opgedronken is. De heer H C.
Meyer, de inspecteur van de school-
melkvoorziening in Nederland ver
telde er nog bij dat Schiedam een
goed voorbeeld heeft gegeven in
het nuttigen van melk op de scho- I
len én dat het voorbeeld meer en
meer. navolging vindt in Nederland.
Maar dat interesseerde de kinderen, j
slechts matig, wel dat zij voor de i
bijzondere gelegenheid chocolade
melk kregen!
21 Musis
