DE RIJKE VOC-STAD
DELFSHAYEN
tekst: Ingrid van der Vlis
Satelliethaven
Musis 10
De combinatie Schiedam
en VOC levert op
Google maar een
handjevol relevante
treffers op. Internet
verwijst onder andere
naar drie schepen genaamd Schiedam
die in opdracht van de Verenigde
Oost-Indische Compagnie gebouwd
zijn, alle op de werf in Delfshaven.
Dat Schiedam geen roemrijke
connectie met de VOC heeft is één,
maar waarom heeft het veel kleinere
en relatief onbeduidende Delfshaven
dat dan wel? Schiedam timmerde rond
1600 hard aan de weg, liet een nieuwe
haven graven en ging economisch
sterk vooruit. De aansluiting met de
Aziatische handelsvloot werd echter
gemist, ten voordele van buurhavens
Delfshaven en Rotterdam.
i
Met een dam in de Schie kan het
begin van nederzetting Schiedam
in de dertiende eeuw gemarkeerd
worden. Een strategische en gunstige
plek. De stadskern was via een haven
met de Maas verbonden en kon van
daaruit groeien en bloeien. Tenminste,
zolang er geen directe concurrentie
was. Nog geen honderd jaar later
kreeg Rotterdam echter het recht om
een vaart van de Schie naar de Maas
te graven. De steden zouden elkaar
sindsdien regelmatig dwars zitten.
Veel brutaler nog was de actie van het
noordelijk gelegen Delft. Nog eens
vijftig jaar later immers deed deze -
op vijftien kilometer van de Maas af
gelegen stad hetzelfde.
Delft was een groeiende stad met een
omvangrijke handel in bier en laken.
In de tweede helft van de veertiende
eeuw ging het de ondernemers zo
goed dat ze een groter afzetgebied
zochten. In het noorden had de
stad via de Vliet al een verbinding
met Leiden en Den Haag en in het
zuiden via de Schie naar Overschie
en Schiedam. Handel was dus zeer
goed mogelijk, maar de handelaren
waren relatief veel geld kwijt aan tol.
Een eigen zeehaven zou profijtelijker
zijn, en dat is dan ook wat gebeurde.
Delft kreeg van hertog Albrecht
van Beieren, graaf van Holland,
toestemming om een kanaal te graven
van de Delftse Schie naar de Maas.
Tussen Schiedams en Rotterdams
grondgebied in verrees vanaf 1389
een haven voor Delft: Delfshaven.
Het stadsbestuur had zelfs weten
te bedingen dat de oevers van de
Delftse Schie onder zijn bewind
zouden vallen. Op de landkaart is
te zien hoe megalomaan het project
was: een satelliethaven laten bouwen
op vijftien kilometer afstand van
het eigen stadshart. Alsof Schiedam
een kanaal zou laten graven parallel
aan de A20 om pas ten westen van
Maassluis met een haven op de Maas
aan te sluiten.
