I
I 8
d«]
m
B I N N E N L A N 1).
9
k
e
z
t
I f
h
k
i
d
<t
8
daar te zien hij hoopte dat velen niet alleen
uit nieuwsgierigheid, maar ook uit belang
stelling zouden zijn gekomen. Het doel van
het Werkliedenverbond is niet omverwerpen,
maar hervormenhet is niet socialistisch,
maar beslist tegen revolutie. De president
gat daarna het woord aan den heer Heldt,
om het doel van het Verbond nader uiteen
te zetten.
De heer Heldt leidde zijne uitvoerige rede
in met te zeggen, dat de algemeerie beweging,
die men tegenwoordig onder de werklieden
opmerkt, toont, dat er aan den toestand iets
hapert, het niet recht loopt, er wanverhou
dingen zijn en de oorzaak dier wanverhou
dingen vond spr. in den toestand der nijver
heid voorheen en thans. Vroeger was de
kleine nijverheid regeler bestond samenwer
king en broederlijke toenadering; de patroon
ging met zijne werklieden als vrienden om,
en hield hen aan den gang ook als het slap
was want hij kon rekenen op vaste klanten.
Dat was een behaaglijke toestand voor den
werkman en den patroon de patroon was
tevreden en de werkman evenzeer want hij
wist, dat hij op vast werk kon rekenen en bij
eenigen ijver en inspanning was het hem
niet moeielijk zich later als baas te vestigen.
De stoom en de meer samengestelde
werktuigen hebben daarin eene algeheele
verandering gebrachtde machines ontne
men aan vele handen het werk er is als
't ware een revolutie in 't werk gekomen
de handenarbeid wordt te duur, en de fa
brieken trekken alle krachten, niet alleen
mannen en jongelingen, maar ook vrouwen
en kinderen de vrouwen- en kinderarbeid
doet dien der mannen een zware concurren
tie aan want de statistieken leeren, dat de
zwakkere kunne het grootste contingent
onder de arbeiders vormtde machines gaan
altijd door, want het is het belang der eige
naars, die hun kapitaal in die werktuigen
vertegenwoordigd zien, ze zoo productief
mogelijk te maken. Is dit een der oorzaken
van de wanverhouding, ook de concurrentie
heeft later het hare daartoe bijgedragen
de werkgevers hebben mèt het vertrouwen
hun vaste klanten verloren. Ook op ander
gebied is de toestand veranderd de werk
lieden werken niet meer onder de leiding
van hun patroon de tijd is voorbij, dat de
eigenaars der grootste magazijnen, getooid
met het blauwe sloofje, hun klanten bedie
nen. Buitendien heelt ieder werkbaas te
rekenen met de wereldmarktdoor de kracht
van den stoom worden de producten uit de
verst verwijderde streken op onze Europee-
sche markten gevoerd.
Zijn dus de stoom- en de machines voor
een groot deel de schuld van de tegenwoor
dige wanverhoudingen, spr. toonde aan, dat
men door de machines te vernietigen, den
toestand eer slimmer dan slechter zou ma
ken, want wij zouden niet in de behoeften
van den tegenwoordigen tijd kunnen voor
zien. Om dit te staven, wees spr. er op,
hoe door de machines tal van zaken ver
strekt 'en voorwerpen vervaardigd worden,
waarvan ook de armste profiteert. Ook de
stoomvaart, die de zeilvaart grootendeels
heeft verdrongen, biedt door den transito
handel weder aan tal van handen werk, dat
ze aan anderen ontneemt. Desondanks is
het toch waar, dat de stoom en de machines
de groote oorzaak der sociale wanverhoudin
gen zijn, want wel geven ook zij weder aan
vele handen werk, maar niet op de wijze
zooals de werkman dit verlangt.
De stoom en de samengestelde werktuigen
hebben ook het haastwerk meer doen toe
nemen en zoo ziet men dat telkens wanneer
zulk een werk met spoed is verricht, een
groep werklieden zgn. aan den dijk wordt
gezet, die later als zij weer werk hebben
gevonden, door anderen op de arbeidsmarkt
worden verdrongen. Zoo blijft door de over
vloed van werkkrachten de loonstaridaard
voortdurend laag. Ook is het den nijveren
werkman bijna onmogelijk zich als baas te
vestigen en mag hij blijde zijn, als hij tot
zijn ouden dag bij den zelfden patroon kan
blijven, om dan door de liefdadigheid verzorgd
te worden. Men heeft slechts honderden
werklieden en enkele bazenalles is ven
nootschap, en de belangen der vennootschap
brengen mede, om den aandeelhouders zooveel
mogelijk winst te bezorgen, eene omstandig
heid waarvan de werkman de dupe wordt.
De werkman is als een machine geworden,
die men niet meer bij zijn naam maar slechts
aan zijn nummer kent. Hoezeer het huiselijk
leven en het huiselijk genot daaronder lijden,
terwijl er van opvoeding der kinderen bijna
geen sprake kan zijn, is wel te begrijpen.
Het huiselijk geluk is verloren de werkman
vindt men in zijne nog vrije uren buiten 's huis;
hij vermeidt zich in uitspanningen, waarbij
drankmisbruik regel is. Niet alleen de over
dreven lange arbeid, maar ook de Zondags-
arbeid is de kwaal van onzen tijd. Spr. ge
loofde, dat nooit meer Zondagsrust noodig
was dan juist in onzen tijd, nu er zooveel
gewerkt en zooveel geproduceerd wordt.
Gaf spr. aldus een kleine schets van de sociale
kwestie, ook tal van andere oorzaken hebben
tot het in 't leven roepen van die kwestie
medegewerkt. Overal ondervindt men de
wanverhoudingen van den tegenwoordigen
tijd door de concurentie van de wereldmarkt
verwekttot zelfs op het platteland waar de
dorpsmid thans slechts den ploeg mag repa-
reeren dien hij vroeger smeedde, en de dorsch-
machine het werk verricht, dat anders tal van
arbeiders bezig hield Zoo openbaart zich, al
dus concludeerde spr., de sociale kwestie
laten wij haar (link onder de oogen zien,
dan zullen de onweerswolken afdrijven, kalmte
en rust terugkeeren, en opnieuw een toe
stand worden geschapen, waarbij allen kun
nen leven.
In het laatste gedeelte zijner rede wees spr.
de middelen aan om daartoe te geraken daar
toe bestaat niet een universeel middel; niet door
opheffing van het privaat bezit of door re
volutie moet men daartoe komen, maar het
voornaamste middel bestaat in vereeniging,
samenwerking, in een gemeenschappelijk
behandelen van de gemeenschappelijke be
langen. Spr. toonde aan, hoe voor iederen
werkman tegenwoordig de gelegenheid be
staat om zien in een meer algemeenen of
engeren kring, naar zijn overtuiging, te doen
opnemen om ten slotte te komen tot eene
uiteenzetting van het doel van het Ned.
Werkliedenverbond. Het beoogt hervorming
door evolutie niet door revolutie het bouwt
op maar breekt niet afhet neemt de mede
werking der patroons aan, mits de werkman
onafhankelijk en zelfstandig blijvehet
streelt niet naar klassenstrijd, maar beoogt
veeleer klassen-verbroedeiing het is echter
voor alles democratisch. Ons program zoo
vervolgde spr. eerbiedigt den rijkdom, mits
deze niet door monopolie verkregen zij, maar
onder zulke voorwaarden dat iedere nijvere
ook die rijkdommen kan verwerven het eer
biedigt het persoonlijk bezit en den eigen
dom, maar acht dien nietheilig en onschend
baar als het algemeen nut of belang dit
vordert. Verder zette spr. uiteen, dat het
Verbond streeft naar ontwikkeling der werk
lieden den oorlog onmogelijk zou willen ma
ken dat het is voor persoonlijke dienstplicht
en leerplicht; eene betere belastingregeling,
waarbij ook het kapitaal in portefeuille wordt
getroffen, uitbreiding der arbeidswetgeving
tot formeel verbod van vrouwen en kin
derarbeid in de fabrieken de stichting van
Kamers van arbeid, en eene zoodanige uit
breiding van het kiesrecht, dat ook de werk
man stem krijgt in het kapittel om zijne
belangen te bespreken.
Het Verbond wil, zoo vervolgde spr, werk
zaam zijn in het zedelijk en stoffelijk belang
van den werkman. Daarin vond hij aanlei
ding zijn gehoor te wijzen op het belang van
den werkman zich met zijns gelijken tot het
behartigen hunner gemeenschappelijke be
langen te vereenigen de werklieden moeten
eerst zelf hun belangen behartigen, door hun
optreden eerbied en ontzag inboezemen en
anderen tot nadenken over de maatschappe
lijke positiën brengen maar vervolgens moe
ten die belangen ook bij patroons en kapi
talisten de rechte waardeering vinden. Ont
wikkelt zich toch de sociale kwestie eenzijdig,
dan zijn ernstige gevaren te duchten. Of
daarom eene revolutie zal uitblijven, kon
spreker niet verzekeren, maar veel hangt
het zeker af van hen, die in onzen tijd de
werklieden met raad en daad moeten steu
nen en bijstaan. Met eene opwekking tot
een meer innerlijk, meer samengesteld leven,
besloot spr. zijn uitvoerige rede.
Van de gelegenheid tot debat werd alleen
gebruik gemaakt door den heer Hittenhau-
sen, die eenige opmerkingen maakte over
gevangen- en kinderarbeid, de plaatsve'v'
ging en het pensioenfonds voor werklied-
waarop door den redenaar nog kort
gerepliceerd. Met een woord van dank 1
den heer Heldt voor zijne genoeglijke
leerrijke lezing werd daarop de vergade''^,
door den Voorzitter gesloten. Bij het11
gaan werd gelegenheid gegeven zich bij
- -- - fiClHi1
do1
lO'
afdeeling «Schiedam" van het Ned. Wen
denverbond aan te sluiten, waarvan
eenige werklieden werd gebruik gemaakt'
Schiedam, 2 Februari 1892'
In de zitting van den Gemeenteraad
gisteren werd nog aan den heer A-
Houting, ten behoeve van zijn scheeps
ti®1'
(ff/
merwerf aan de Lange Nieuwstraat, een e'
deelte gemeentegrond tegen een recogn'
van f2 per jaar afgestaan.
Op de verzoeken van J. van Dijk en J. M-
van Otterdijk, om afschrijving van plaats®'®
ke belasting, werd afwijzend, op de over'o
adressen van gelijke strekking, gunstig I
schikt.
de:
fl<
'91
loo
Jar
ooi
va.
te
loo
dei
vai
do<
eei
Nadat de verordeningen tot regeling
V»"
het middelbaar onderwijs, in verband »lê
de scheiding der betrekkingen van direct®1
der hoogere burgerschool en burgeravo"
school, waren gewijzigd, machtiging verle®"
was het materieel voor de fabricage aan te
besteden en eenige mededeelingen voor ke®
nisgeving waren aangenomen, bekwam
heer Prins het woord.
Als voorzitter der commissie voor de bo®1^
en gaf hij verslag van het onderzoek, m®!
meende zich van het uitbrengen van ee®e
eindconclusie te moeten onthouden, nu do"1
de
benoeming van
den
heer J. Bitter t0
havenmeester, de leverancier en control^
van het stoombootgebruik ten dienste
boeien, in één persoon vereenigd waren, 1,1
middels aan B. en W. verzoekende in v®1
band met die benoeming, eene regeling nopeIlS
het stoombootgebruik te ontwerpen.
Nadat de Voorzitter daarop in hoofdza®
geantwoord had, dat de leverantie van
stoomkracht ten dienste der gemeente
andere handen was overgegaan. (Men zeg4'
dat de broeder van den havenmeester er®11
mede is belast) werd de vergadering geslot®"'
De heer Guillaume Stassart is voornem^5
alhier, gedurende minstens vier weken, 1
Musis Sacrum een panorama te vestig011
Voortdurend zal dit panorama internat'®
naai iedere week twee nieuwe tentoonst®
lingen arrangeeren, bestaande uit gezicht®1'
in alle werelddeelen. De afbeeldingen z'J®
alle naar de natuur genomen en zijn,
plastiek en perspectief betreft, van hoOö
volmaaktheid. De verlichting is bovendien 1$
ingericht, dat men alles in de natuurlijk0
kleuren aanschouwt.
In alle hoofdsteden van Duitschland, 0°s
tenrijk, Hongarije, Rusland en Denemark®"'
zoowel als in Nederland, o. a. te Utredl{'
Arnhem, Nijmegen, Haarlem en 's-Grav®'1
tej
Va
a
aa
«e
ve
he
mi
be
or,
st
di
P<
di
Pl
v<
lo
Vf
al
h,
ki
is
di
Vi
k
d
e®
hage, (waar het panorama gedurende
geheel jaar gevestigd was) mocht het z'L
in een druk bezoek verheugen.
De zeereerw. zeergel. heer L. J. Hageraa'"'
professor aan het seminarie Hageveld
Voorhout zal morgen (Woensdag) avond v'oU'
de leden der sociëteit «Harmonie" en een'p
genoodigden eene lezing houden.
De Rotterdamsche TramwegmaatschapP'j
vervoerde in de maand Januari 1.1. 398.^ s
reizigers, met eene opbrengst van f 32.773--
tegen 375.541 reizigers met eene opbre®£
van f29.689.99 in dezelfde maand van ',e
vorig jaar. J
De buitengewone ontvangsten in Ja®1
P
7
1
t,
