Dagblad voor Schiedam en Omstreken. No. 4504. bureau ^oogstraat <5 317. Br. Bahlmann over de Kieswet. De "Witte Wolf 16de Jaarg. Zaterdag 4 Februari 1893. Feuilleton. PRIJS VAN DIT BLAD: PRIJS DER ADVERTENTIËN: Naar het Fransch van Paui. Féval. NIEUWE SCHIEDA HE COURANT Voor Schiedam per 3 maanden Franco per post door geheel Nederland Afzonderlijke Nommers Het auteursrecht van den inhoud dezer courant is verzekerd volgens de Wet van 28 Juni 1881 StsblNo. 124 f 1.50 - 2.— - 0.05 Van 1—6 regelsf 0.60 Elke gewone regel meer- 0.10 Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeen komsten aangegaan. I. De heer mr. Bahlmann, lid van de Tweede Kamer, heeft Dinsdag-avond te Leiden voor de leden der katholieke kiesvereeniging in het district Katwijk, eene rede gehouden over het „wetsont werp betreffende het kiesrecht van minis ter Tak van Poortvliet." De Zuidhullan- <ler geeft daarvan het volgende verslag Nadat spr. den aanwezigen heil en zegen had toegewenscht, herinnerde hij er aandat hij nu drie jaar geleden voor het laatst daar als spreker optrad. Destijds, in 1889, had hij de politiek van den dag besprokenhetzelfde onder werp wenschte hij ook nu te behandelen. Het jaar 1893, zoo sprak ongeveer de heer Bahlmann, zal ons waarschijn lijk groote, belangrijke gebeurtenissen brengen, zoowel in Nederland als in Europa. Die gebeurtenissen werpen reeds hun schaduw vooruit. Ik behoef slechts te herinneren aan de Panama-schandalen, aan de gebeurtenissen die te Rome plaats grijpen, aan de werkloosheid in het noorden, aan het feit dat in deze maand het eeuwleest gevierd werd van de vermoording van Lodewijk XVI. Het jaar zal belangrijk zijn, omdat misschien de beslissing vallen zal over een wet die van groote beteekenis zal zijn. Ver gun mij een terugblik te werpen op die drie jaren, die achter ons liggen. Toen waren de toestanden geheel anders dan nu. Toen was een anti-liberaal ministerie, nu een liberaal ministerie aan het roer. Ik weet dat de val van het Kabinet een steen des aanstoots ie» maar het moest om Nederland te hewaren voor de gevaren van liet mili tairisme, daardoor zijn wij bevrijd ge bleven van de algemeene dienstplicht die kwestie is wel niet van de baan, maar althans niet meer aan de orde. ■Ru heeft minister Seyffardt een ont werp ingediend ik moet bekennen dat het voor mij aanlokkelijker is dan dat van zijn voorganger. In plaats van 16300 man, die Bergansius vroeg, vraagt Seyffardt maar 11500. De lengte van den diensttijd was bij den eerste 8 jaar bij het staande leger en 5 jaar bij de landweer, bij Seyffardt slechts 9 jaar in het geheel. Van de reorganisatie ligt de schuld aan de grondwetsher ziening, welke ook de oorzaak is van de door min. Tak van Poortvliet inge diende kieswet, de brandende kwestie. Drie jaai geleden heb ik de stelling verkondigd dat het beter ware geweest dat Mackay niet was opgetreden, maar dat aan Heemskerk het roer gelaten ware om de organieke wetten die ten gevolge van de grondwetsherziening noodig werden, tot stand te brengen. Dit heeft aanstoot gegeven, o. a. arn den anonymen schrijver van de brochure „Wordt Dr. Schaepman begrepen." Die schrijver heeft, wat ik voor 3 jaar ge zegd heb, niet goed begrepen of hij heelt een verkeerd verslag gelezen. Wat ik destijds betoogde, houd ik ook nu vol. Tengevolge var. de grondwets-herziening moest de Kamer ontbonden worden, tengevolge van die ontbinding verkreeg men eene anti-liberale meerderheid, ten gevolge daarvan een Kabinet uit de rechterzijde, dat echter de kiem des doods reeds bij zich droeg. De grond wetsherziening in 1887 was een stap in de richting van het algemeen kies- en stemrecht, van de algemeene dienst plicht, van de afschaffing van den parle mentairen eed, van den godsdienstloozen staat. In plaats dat Heemskerk die organieke wetten tot stand bracht, trad een ministerie op dat bestond uit voor- en tegenstanders; het kon onmogelijk homogeen zijn, dan ten aanzien van de herziening der schoolwet. En dat erken ik, minister Mackay heeft ons den vrede gebracht, de school strijd is geëindigdmaar overigens had het ministerie geen raison d'etre. Reeds onder Heemskerk had men een voor- loopig kiesreglement met enkelvoudige 27) Zittende schijnt hij klein, maar wanneer hij opstaat, om een kruik van de tafel te nemen en te di mken, hl ij kt het, dat hij onevenredig lange beenen heeft De geheele bouw van zijn lichaam w\jst meer oj. lenigheid en vlugheid dan op kracht. Niemand zou kunnen zeggen, h"e oud hij is. I elo Rouan woont reeds sedert vijftien jaren in het bosch. Zooals hij zich voor het eerst aan aller oog vertoonde, zoo is hjj nu nog. Nu wij met allen hebben kennis gemaakt, zullen wij een oogenblik naar hun gesprek luisteren. In de twintig jaren, dat wij het kas teel niet hebben bezocht is alles ons daar vreemd geworden. Renée, de kamenier van Mile De Yaunoy praat met Yvon, den jagerknecht, die zich districten. 1887 moest een definitieve kieswet in het leven roepenDat is niet gebeurd. Men verkreeg geen kieswet, wel de persoonlijke dienstplicht. In 1888 traden drie zaken op den voor grond lo. de herziening van de school wet, 2o. de bescherming van landbouw en nijverheid, 3o. geen uitbreiding, in tegendeel vermindering van militaire lasten. Het. eerste kwam tot stand, het tweede niet en wat het derde punt betreft,kregen we vermeerderingin plaats van vermindering. Wij moesten ons houden aan ons programhet kabinet is afgetreden, het ontwerp dienstplicht ingetrokken en we kregen een liberaal ministorie, hetwelk ons de herziening van de kieswet moest brengen, juist omdat het meende dat herziening eene noodzakelijke voorwaarde voor blijvende verbetering was. De kieswet nu is in het tweedejaar ingediendzij is geweldig, men heeft er veel zorg aan besteed, statistieken opgemaakt, alle mogelijke autoriteiten geraadpleegd. Wat pleit in het voordeel van dit stelsel is de verdeeling in enkelvoudige kiesdistricten, welke consequent wordt doorgevoerd, ook in de groote steden. De schaduwzijde is dat geheel met het verleden gebroken wordt. Tegenwoordig wordt gij kiezer, zon der dat ge het zelf weet. Betaalt ge eene zekere som aan be lasting, dan wordt ge op de kiezerslijst geplaatst. In het nieuwe ontwerp zult ge bij het dag. bestuur aanvraag moeten doen om op de kiezerslijst geplaatst te worden. Ook de wijze van stemmen wordt veranderd. Vroeger kreegt ge uw briefje thuis, ge behoefdet het maar in te vullen. Kon men dat zelf niet, er waren bereidwilligen genoeg die dat voor U wilden doen. Dat kan nu niet meer gebeuren. De geheele wijze van kiezen wordt veranderd. V ij zullen een voorbeeld noemen. In Katwijk is een getal van 50 kiezers voldoende om een candidaat te stellen onledig houdt met het herstellen van zijn zweep, die menigmaal op de kunstmatig vermagerde flanken van Mirault, Gerfanlt, Renault zal terecht komen. André, de wachter, is bezig met het schoonmaken van zijn vuursteengeweer. Corentin snijdt een klopper voor Anna, die met het toezicht over de veestallen is belast. Het gesprek is nog niet algemeen. Daar deed de gebersten klok in den wacht toren zes slagen hooren. De oude Simonnet zegt luide de verzen op van de Angelus. Ge durende eenige minuten is het stiliedereen bidt. Toen de stilte naar haar zin lang genoeg geduurd had, maakte vrouw Goton het kruis- teeken en schudde zorgvuldig de asch nit haar pijp. De dagen beginnen t,e korten, zeide zij. Iedereen erkende ten volste de juistheid van deze gewichtige opmerking. Tegen het einde van de maand, vervolg de de oude huishoudster, zal zoowel des mor gens als des avonds de hartstoorts branden, wanneer de angelus luidt. Ja, dat is waar, antwoordde Simonnet. En met volle overtuiging herhaalde allen als in koor De dagen beginnen te korten, dat is waar Vrouw Goton genoot een oogenblik van deze algemeene instemming. Meester Simonnet, zeide zij vervolgens, de kiezers geven den burgemeester kennis welken candidaat zij gesteld hebben en wanneer die candidatuur niet be streden wordt, dan is de persoon ge kozen. Evenzoo gaat het in Engeland. Is er een tegencandidaat, dan moet ook deze door vijftig kiezers worden aanbevolen. Zóo kunnen er twee, drie en meer candidaten gesteld worden. De Burgemeester maakt proces-verbaal op en veertien dagen later is de verkiezing. Nu moogt ge echter niet stemmen op wien gij wilt, neen, gij kunt alleen stem men op éen der personen die als can didaat geproclameerd zijn. Men zendt u ook geen stembiljet meer thuis. Ge begeeft u naar het stadhuis en ontvangt daar een vierkant stukje papier bedrukt met de namen der candidaten. Gij gaat in een hokje, zoodat niemand kan zien wat gij doet en zet achter den naam van uw candidaat een streep, waarna ge uw billet in een bus werpt. Zoo zal het gaan als het kies-ontwerp Tak wordt aangenomen. Men noemt dit het couloirstelsel. Hoe zit nu de kieswet in elkaar? Vroeger was dat zeer een voudig. De leden van de Tweede Ka mer werden gekozen door mannelijke meerderjarige ingezetenen, die eene ze kere som in Rijks directe belastingen betaalden en die hun kiesrecht niet hadden verloren, hetzij door een rechter lijk vonnis of doordat zij uit de gele deren waren weggejaagd enz. De nieuwe grondwet schrijft in art. 80, dat veel langeren adem heeft, het volgende voor De leden der Tweede Kamer, enz. enz. Over die kenteelienen van geschikt heid en maatscliappelijken welstand nu loopt de heele strijd. Wie zijn ge schikt, wie ongeschikt Dat moet de gewone wetgever uitmaken. Minister Takheeft het zich gemakkelijk gemaakt. Ieder, die lezen en schrijven kan, bezit de noodige geschiktheid. Iedereen die niet. bedeeld wordt, heeft den noodigen maatschappelijken welstand. Dus bede laars van beroep, kwartjesvinders, bor- wilt gij zoo goed zijn, mij die kruik eens aan te geven. Mijn verhemelte is droog. In plaats van naar éen, greep men naar tien kruiken, en iedereen leschte overvloedig zijn dorst. Uitstekend, heerlijk van smaak! riep de oude vrouw, na gedronken te hebben, uit- alles wat men mag verlangen, is, dat de appelwijn van dezen herfst even goed moge zijn als die van het vorige jaar met waar Ook dat was weder een van die opmerkin gen, welker succes niet twijfelachtig was. lederen antwoordde bevestigend en Si monnet nam een tweede lange teug, om de oprechtheid van zijn meenmg te doen uit- Wat het volgende jaar betreft, zeide liij, wat men niet weet, dat weet men niet. Tus- schen nu en den herfst zal nog heel wat dood hout van de hoornen vallen, en nog heel wat water onder de brug van Noyal wegstroomen, en onze heer zegt, dat de tegenwoordige tijd een tijd vol gevaar is. Renée staakte haar gesprek met Yvon en keek ontrust op. TIT Vreest men een aanval van de Wolven f vroeg zij? Bij deze vraag had men kunnen zien, hoe de oogen van den kolenbrander zich |half sloten "en hoe hij snel een blik in het rond wierp. De Wolvenherhaalde Simonnet, met de vuist op de tafel slaande. Als ik in de plaats van den luitenant was, dan zou men niet lang meer voor die vervloekte roovers behoeven te vreezen. O als ik er aan denk, dat zij mjjn mooi wijnpershuis te Boüexis-en- Forêt verbrand hebben En mijn koeien gestolenvoegde de stal- meid er bij. Mijn hondenhokken vernield! zeide Yvon. Alles hebben zij verwoest en vernield riepen de verschillende bedienden van La Tremlay in koor uit. .üfj hebben meer wild gestroopt, dan onze heer in drie jaar op de jacht doodtbarstte de wachter los. Mijn kippen gedood Vrouw Goton stopte met den meesten ernst haar pijp en zeide niets. Pelo Rouan, tegen den schoorsteenmantel aangeleund, scheen te slapen. Odie vervloekte rooversherhaalde men in koor, waarbij men de fluitende, scherpe stem van de kamenier boven alle andere uit- hoorde. Goton stak haar pijp aan en blies drie groote rookwolken de lucht in. Wordt vervolgd)

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1893 | | pagina 1