Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
No. 4598.
bureau £booQ$txaat 817.
Filips II en Don Carlos.
16de Jaarg.
Dinsdag 30 Mei 1893.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Feuilleton.
PRIJS VAN DIT BLAD:
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
NIEUWE SGH
COURANT
Voor Schiedam per 3 maanden
Franco per post door geheel Nederland
Afzonderlijke Nommers
f 1.50
- 2.—
- 0.05
Het auteursrecht van den inhoud dezer courant is verzekerd
volgens de Wet van 28 Juni 1881 (Stsbl.) No. 124.
29 Mei '93.
De verkiezingsstrijd isthansin Duitsch-
'and in vollen gang. Voor de katholieke
kiezers zijn naast het algemeen mani
fest der centi umspartij nog drie andere
Verschenen dat der Westfaalsche cen
trumspartij, dat der Rijnlandsche cen
trumspat tij (heiden geheel op den grond
slag der Centrumsfractie met inachtne
ming van eenige locale belangen) en
eindelijk dat van Schorlemer., Alst en
150 mede-onderteekenaars. Ook hierin
Wordt wel-is waar verklaard, dat men
m alle godsdienstige en christelijk-so-
ciale aangelegenheden, ook in de toe
komst aan het vaandel van Malinkrodt,
Reichensperger, Windthorst, Schorlemer,
Alst, Frankenstein en Balestrem trouw
zal blij ven, maar on der bij voeging, dat ook
het bezit van het landelijk erfgoed der
vaderen moet beschermd worden door
hetere vertegenwoordiging van den land-
houwersstand in den Landdag. En nu
men in het Centrum niet de gewenschte
vertegenwoordiging heeft kunnen vin
den, wordt een afzonderlijke partij ge
vormd op den grondslag van het vol
gend program1 aansluiting bij het
aloude centrumsprogram in alle gods
dienstige, politieke en sociale kwestiën,
2o. bescherming der produceerende stan
den, landbouw, handwerk en klein be
drijf, door weigering van verdere ta
riefverlaging op uitvoerproducten en
door het afsluiten der grenzen tegen
invoer van vee uit besmette landen,
door beperking van beursspel met voe
dingsmiddelen, internationale regeling
der muntkwestie, verplichte beroepsgil
den en bekwaamheidsbewijzen, beper
king van straatventen en gevar.genis-
concurrentie voor den arbeid, 3o. be
perking van den militairen dienst door
invoering van den tweejarigen diensttijd,
meest mogelijke vrijstelling der oude
landweermannen in oorlogstijd en het
Critiscb-Geschiedkundige beschouwing
door L. L.
4)
Ook ontving de uitvinder en vervaardiger
van dit mechanisch toestel vau den prins in
last, hem een boek te maken, van de zwaarte
om er ecu mensch mede dood te kunnen slaan.
Voor reden gaf hjj op, gelezen te hebben, dat
zekere gevangen bisschop zich vroeger uit
zjjn kerker bevrijd had, door met zulk een
gètjjdeboek zjjn gevangenbewaarder om te
brengen, en daarna te ontvluchten. De bestel
ling werd aangenomen, het boek, uit^ steenen
bladeren vervaardigd den vreemdsoortigen stu
dent overhandigd, maar de maker verzuimde
niet den koning van dit alles te onderrichten.
Wy zjjn ondertusschen zoo langzamerhand
opleggen van eene krijgsbelasting aan
hen, die van den actieven dienst vrij
blijven; 4o. verzekering van den vrede
door behoud van een leger dat toerei
kend is om de grenzen te verdedigen
en het vaderland te beschermen, zul
lende de candidaten in deze aangele
genheid volkomen vrij worden gelaten,
om naar eer en geweten te stemmen en
zich dus door geenerlei beloften behoe
ven te verbinden.
Tegenover dit manifest, dat door eenige
leden van den Westfaalschen adel is
onderteekend, beeft de Westfaalsche
centrumpartij een eigen verkiezingsont-
werp uitgevaardigd, waarin zij verklaart,
vast te houden aan de beginselen van
Windthorst, tegen de Legerwet te zijn,
en niet éen stand (dit is eene zinspe
ling op de politiek van den boerenwo
ning) maar alle belangen te vertegen
woordigen. Dit stuk is door 400 mannen
der Westfaalsche centrumpartij onder
teekend daaronder Kamerleden als ba
ron Von Heereman, graaf Droste Yische-
ring en graaf Yon Galen, geestelijken,
als dr. Giese, vicaris-generaal en apost.
proton, deken Yon Galen, dr. Hulskamp,
Pauselijk Kamerheer, proost Nacke, mgr
Kappen, Pauselijk huisprelaat, door bur
gemeesters, magistraten en tal van grond
eigenaars en landbouwers. Ook buiten
Westfalen vindt de houding van Schor
lemer algemeene afkeuring onder de
Katholieken. Do Köln. Volksz. zegt o. a.,
dat Schorlemer zijn verdienstelijk werk
van vroeger nu zelf afbreekt en niet
meer kan gerekend worden tot de Cen
trumpartij te behooren. De Tremonia
van Dortmund geeft haar smart over
de houding van haren vroegeren leider
te kennen en zegt dat de overgroote
meerderheid der landeigenaars niet aan
zijne zijde staat. Zelfs - de National
Zeitung maakt trouwens de opmerking,
dat afgezien van de legerkwestie, eigen
lijk het program van Schorlemer over
tollig is, daar het met dat van het
Centrum volkomen overeenstemt. Overi-
niiiii 111 mi ui uiiunii li
niiiiHiiiiiiiini n mui
Van 16 regels
Elke gewone regel meer
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeen
komsten aangegaan.
f 0.60
- 0.10
het hoofdpunt genaderd, waarom geheel onze
geschiedenis heendraait, de gevangenneming,
de veroordeeling, den dood van den 23-jarigen
prins-troonopvolger in het jaar 1568, Wat
nu gaf aanleiding tot zijne gevangenneming?
Is hij veroordeeld en door wiewelke was zjjn
dood Niets is gemakkelijker dan de eerste
vraag met zekerheid te beantwoorden. Eer
stens was het de buitensporige levenswijze
van Filips' zoon, als privaat persoon. Wij
vonden daarvan reeds eenige blijken. Op zich
zeiven genomen zou evenwel om deze reden
de inhechtenisneming niet zoo gerechtelijk
geschied zijn, hadde niet de troonopvolger als
zoodanig, dus de publieke persoon, zich daden
en gezegden veroorloofd, waardoor hij het rijk
in rep en roer dreigde te zetten. Gaan wij
een drietal jaren terug, en wij vinden hiervan
de duidelijkste bewijzen.
Het was in 1565 dat Carlos voor bet eerst
het voornemen opvatte, om naar de Nederlan
den te vertrekken, maar als zijn vader zich
hiertegen verzette, gebruikte hij list, heimelijk
zou hij Madrid verlatenreeds waren 50.000
kronen bijeengegaard, reeds had hij vier stel
kleederen om zich te vermominem in zijn be
zit, toen de geheele zaak door zjjn gouver
neur uitlekte. Hierna hield zich de prins eeni-
gen tyd rustig, maar als hij in 1567 vernam,
dat Alva de Nederlanden als landvoogd zou
gaan besturen, werd hjj woedend, en viel hem
met den blooten degen aan. Omstreeks dien-
geus brengt de Germania in herinnering
dat Schorlemer zelf in 1875 uitdruk
kelijk in den Rijksdag het legerbudget
een Danaïden vat heeft genoemd, het
welk door geen jaarlijksche nieuwe mil
lioenen is te vullen, terwijl de beurs
der belastingschuldigen zeer goed te ledi
gen is, en er voor het geval van oor
log niets bedenkelijker kan wezen dan
dat de financiën zijn uitgeput. Maar
zegt de Germania sedert de laatste
jaren is Schorlemer gaandeweg steeds
gouvernementeeler geworden
De werkstaking te Hull is geëindigd
met de volledige nederlaag van de sta
kende werklieden. Nooit is een werk
staking lichtzinniger begonnen en weken
achtereen volgehouden. Houtmagazijnen
werden in brand gestoken, niet tot de
vereenigingen behoorende werklieden
mishandeld, pogingen werden gedaan
om treinen te laten ontsporen, bruggen
te vernielen en schrik en angst te ver
spreiden. Het was te begrijpen, dat de
werkstakers geen sympathie vonden bij
het publiek. De werkgevers hadden
het loon niet verminderd en den arbeids
tijd niet verlengd, noch verandering in
den arbeid gebracht. Alleen daarom
werd in Mei het werk gestaakt, omdat
de reeders werklieden hadden aangeno
men, die niet lid waren van de Yeree-
niging. De reeders gaven niet toe.
De werkstakers deden alles om het la
den en lossen van schepen te verhin
deren, maar de arbeid werd door de van
alle kanten toegestroomde mannen eerst
onhandig later handiger verricht. Aan
vankelijk kwam er veel geld in voor
de werkstaking. Een oogenblik scheen
het dat er eene schikking zou worden
getroffen, maar de brandstichtingen
maakten een einde aan de onderhande
lingen. Toen verminderden allengs de
bijdragen en de winkeliers wilden geen
bons van het werkstakerscomité meer
aannemen. De toestand werd onhoud
baar. Toch was het comité tot op het
laatste oogenblik onwillig de voorwaar-
zelfden tijd, bood Maximiliaan II, keizer ge
worden, uit familie-genegenheid, hem zjjn 17-
jarige dochter Anna ten huwelijk aan. Filips
keurde dit voorstel goed, maar draalde met
de zaak. Carlos toornde. Daar besloot hjj eens
klaps buiten weten van zijn vader naar Duitsch-
land te vertrekken. Ook had hjj zjjn plan om de
Nederlanden te gaan bevrjjden van het abso
lutisme zjjns vaders en de zoogenaamde hate
lijkheden der Inquisitie niet laten varen. Een
maal in Duitschland kon hij dit plan gemak-
keljjk volvoeren. Vrjj algemeen wordt beweerd,
dat D. Carlos in geheel deze zaak handelde
op aanraden van Oranje, Eginond en Hoorue,
vooral ook van Bergen en Montigny, die iu
Spanje gevangen gehouden werden. Bilderdijk
zegt kortweg, dat Margaretha van Parma het
plan begunstigde. Misschien heelt hij gegron
de redenen gehad om dit te beweren, want
partjjdigheid is geenszins een kenmerk van
Bilderdjjk als geschiedschrjjver. Nochtans moe
ten wij bekennen, dat wjj bij geen anderen
schrijven iets over deze begunstiging door
Margaretha, vonden opgeteekend; evenmin
levert de geschiedenis, voor zoo verre wij weten,
daarvan eenig bewijs, daarenboven komt het
ons ook zeer onwaarschijnlijk voor, dat de
landvoogdes zich zoover door hare lastige
Nederlandsche medebestuurders heeft laten
medesleepen. Of meent men soms, dat zij niet
zou hebben teruggedeinsd voor een misdaad
van majesteitsschennis? Want hiervan was
den der reeders aan te nemen. Eindelijk
echter hebben de reeders overwonnen
de werkstakers hebben zich aan alle
hun gestelde voorwaarden onderworpen
en de leiders mogen zich nu afvragen,
of zij het recht hadden voor zulk een
resultaat honderden gezinnen aan den
honger en de ellende prijs te geven, de
kas der vereeniging geheel uit te putten,
en honderden werklieden voorloopig nog
in de onmogelijkheid te brengen werk
te vinden, daar de vrije arbeiders in de
dokken bij den flauwen handel het
werk wel kunnen afdoen.
De Kamer van afgevaardigden te
Parijs heeft Zaterdag bij de beraadsla
ging over het ontwerp tot wijziging
van kiesdistricten, in verband met de
aanwas en met do vermindering der
bevolking een amendement goedgekeurd
tot afschaffing der wet, houdende verbod
van meervoudige candidaturen voor de
Kamer. Een voorstel, volgens hetwelk
eenig openbaar ambt onvereenigbaar
is met het mandaat van afgevaardigde,
is met 312 stemmen tegen 216, ondanks
den tegenstand van den minister-presi
dent in overweging genomen. In den
ministerraad heeft Delcassé eene dépêche
medegedeeld van den gouverneur van
Indo-China, gedateerd Vosou 26 Mei,
van den volgendeD inhoud Khone is
geblokkeerd den 22 Mei bijna zonder
gevecht. Deze post had verscheidene
aanvallen van de Laotiërs te doorstaan,
die door Siameesche mandarijnen werden
aangevoerd. De ministerraad heeft be
sloten een wetsontwerp in te dienen,
strekkende om de invoering der belas
ting op petroleum een maand te ver
dagen. Men hoopt de onderhandelingen
welke gedurende dien termijn met ver
scheidene staten worden gevoerd, tot
een goeden uitslag te zien komen.
Volgens bericht uit Weenen heeft kei
zer Frans Jozef zich bij de ontvangst
van de Delegatiën in zeer geruststel
lenden zin voor den Europeeschen vrede
uitgelaten. De Keizer constateerde in
sprake. Immers niets anders broeide er in het
verwarde brein van den dolzinnigen Carlos,
dan een volkomen omverwerping van de tot
nu toe in de Nederlanden gevolgde staatkun
de. Hem, zoo meende hij, moest de oppermacht
in de Nederlanden onafhankelijk van zijnen
vader worden opgedragen, dan eerst zonde
alles weder tot rust komen, de welvaart zou
wederom keerschen in de Nederlanden, die
parel aan de kroon van Keizer Karei.
En wat zou di» onzinnige jongeling hier
hebben uitgericht Niets, hjj ware de speel
bal geworden der groote Nederlandsche heeren.
In alle gevalle is het zoo goed als zeker, dat
hij dit plan gehad heeftdat de Nederlandsche
grooten hem niet weinig in zjjn voornemen
bevestigd hebben, kunnen wij bijna niet loo
chenen, maar of Bergen en Montigny dit zoo
zeker en op zoo buitengewone wijze gedaan
hebben, alswel van Spaanscbe zijde beweerd
is, dit is nog duister. Ondertusschen beproefde
Filips' zoon Don Johan van Oostenrijk voor
zich te winnen. Deze briefde de geheele toe
dracht der zaak over aan den koning, en het
plan viel in duigen. Buiten zich zeiven van
woede, besloot de prins zjjn vader van het
leven te berooven.
Wordt vervolgd
