Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
De Kieswet in de Kamer.
16de Jaarg,
Zondag SO Juli 189S.
No. 4648.
bureau <$oog£traat 317.
De Poolsche Banneling.
Feuilleton.
PRIJS VAN DIT BLAD:
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
UWE SCHI
Voor Schiedam per 3 maanden f 1.50
Franco per post door geheel Nederland - 2.
Afzonderlijke Nommers- 0.03
Het auteursrecht van den inhoud dezer courant is verzekerd
volgens de Wet van 28 Jnni 1881 (Stsbl.) No. 124.
Van 16 regelsf 0.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeen
komsten aangegaan
De veelbesproken kieswet van den
•Minister Tak, die ons het nieuwe kies
recht zou brengen, door de Grondwets
herziening van 1887 in uitzicht gesteld,
heeft eindelijk de openbare behandeling
JM de Tweede Kamer bereikt. Reeds
heeft de Kamer een vieraaagsch debat
aan dit gewichtig onderwerp gewijd.
he parlementaire welsprekendheid heeft
^eh re ds in ruime mate aan deze bran
dende kwestie vergast, en in de meest
Miteenloopende toonaarden is haar lof-
°f smaadlied gezongen. Wel-is-waar
^as het weinig nieuws dat wij in de
loop van het vierdaagsch debat te hooien
kregen het onderwerp is reeds in
van bijeenkomsten, in dagbladen en
brochures uitgeput maar toch werd
het met belangstelling vernomen, omdat
t de eigen meening vertolkt van hen die
geroepen zijn over de Wette oordcelen,
on haar al of niet een plaats in het
Staatsblad te bezorgen.
Vatten wij de verschillende redevoe
ringen, die dezer dagen door Kamerle
den van onderscheidene richting óver het
onderwerp werden gehouden, in een kort
overzicht te zamen, dan blijkt het dat
deze woordvoerders ten opzichte van het
aanhangige onderwerp in drie catego-
ritin kunnen verdeeld wordenten
oerste heeft men te rekenen met de be
sliste tegenstanders van het onderwerp;
zij die het tot geen prijs tot wet zouden
"Willen verheven zien, die het blijk
baar niet of z»er moeilijk voor ver
betering vatbaar achten en het
dus beslist verwerpen. Tot deze cate
gorie meenen wij de katholieke leden
Van Vlijmen en Travaglino en de libe
rale heeren Bool en Van Karnebeek te
uiogen rekenen. Daartegenover staan de
besliste voorstanders van het ontwerp-
kiesrechtzij die het als een kloeke daad
van den Minister en een stap voor
waarts in de goede richting prijzen, en
Naar het Fransch van Louis Collas.
7)
Geen twee maanden later was die roman
eeds afgespeeld. En toch hemindet gij haar,
n °ok zjj scheen u lief te hebben.
Zij puiieen
la k 011,10 vrouw l'e' een scherp, spottend ge-
ach voren.
i Waart gij dan naïef genoeg om te ge-
j °veu aan de verzekeringen, die zij n gaf
treedt gjj dan „jeti jat een ander den vol-
en i dezelfde verzekeringen ontving,
jjj. oien anderen behoeft gij niet ver te zoeken;
J bevindt zich onder hen, die thans genie-
dvv Tan uw. schitterende gastvrijheid! In hun
zi(.fas1 en ijdel egoïsme schrijven de manntn
heil» Pr|vDegie van den leugen toe en zjj
aken niet, dat de vrouwen, indien deze
van wien men dan ook reeds vooruit
kan zeggen, dat zij het hunne stem
zullen geven. De liberale Kamerleden
Smeenge, Kerdijk en Rink behooren in
deze categorie gerangschikt te worden.
Tusschen deze beide kooren van voor-
en tegenstanders van het kiesrechtont-
werpTak beweegt zich het koor van
voorwaardelijke medestanders van het
ontwerp. Zij heffen in den rtgel een
loftoon ter eere van Tak's veelbespro
ken kieswet aan, maar om met eenige
dissonanten te eindigenHet onder
werp is het natuurlijk gevolg van de
noodzakelijkheid die sedert lang be
stond om tot eene hervorming van het
kiesrecht over te gaan, en het was ook
te voorzien, dat die hervorming met
een zekere uitbreiding moest gepaard
gaan, maar het ontwerp gaat wat
to ver de sprong daarbij gemaakt is
voor eens te grootliever hadden zij
eene geleidelijke ontwikkeling, eene uit
breiding in tempo's van het kiesrecht
gezien. Yoor deze woordvoerders geldt
vooral de omstandigheid dat het ont
werp niet beantwoordt aan de eischen
bij de gewijzigde Grondwet voor de
uitoefening van het kiesrecht gesteld,
en zij verklaren dan ook rojiduit, dat
zij het ontwerp dan alleen hunne stem
zullen geven als aan hunne grondwet
tige bezwaren wordt tegemoet gekomen.
In deze categorie behooren wij te plaat
sen de beide heeren De Beaufort, de
heeren Levy, Roëll, Royaards van den
llam en Tydeman. De katholieke heer
Michiels van Verduijnen, die zich van
eene uitbreiding van het kiesrecht niet
afkeeiig, maar tot medewerking aan de
ongewijzigde kieswetTak niet bereid
verklaard®, behoort als middenman mede
tot deze categorie gebracht te worden.
Letten wij nu op de bezwaren, die
door onderscheidene sprekers tegen het
kiesrecht ontwerp—Tak zijn ingebracht,
dan zien wij, dat zij hoofdzakelijk tot.
vier kunnen teruggebracht worden. Ten
eerste ontmoeten wij bij nagenoeg alle
sprekers, ook bij hen die aanvankelijk
willen, lieu in de kunst van bedriegen ver
overtreffen.
Het was voor haar een genot hem in zjjn
eigenliefde te kunnen treffenna een oogen-
blik te hebben gezwegen, voegde zij er bij
Nu gij gehuwd zijt, Ladislas, moet gij
de noodige hoeveelheid wijsbegeerte opdoen
zoudt gij verwaand genoeg ziju om te denken,
dat gij den eersteu zijt voor wien het hart
uwer vrouw klopt Gelooft gij, dat, indien
gij in het verledene kondt lezen, er geeu enke
le omstandigheid zou zijn, in staat om uw
vertrouwen te schokken
Wat wilt gij zeggen
Niets meerde naaste toekomst zal er
zich mede belasten mijn woorden te recht
vaardigen.
De bleekheid, die over het gelaat mijns
vriends verspreid lag, bewees, dat de belee-
diging hem getroffen had ik begreep, dat hij
in plaats van tegenover een oude vrouw, te
genover een man had willen staan, om dezen
al het gewicht van zijn toorn te doen gevoelen.
Ga heen, ellendig wijf, zeide hij met doffe
stem, want indien gij dit huis nog langer door
uw tegenwoordigheid besmet, zal ik mijn toorn
niet meester kunnen blijven.
Zij verwijderde zich, tevreden met de uit
werking die haar woorden hadden teweeg
gebrachtalvorens te verdwijnen, keerde zij
zich nogmaals om, om op het verwrongen ge-
een loftoon voor Tak's veelbesproken
kiesrecht-ontwerpen aanhieven, het be
zwaar, dat hetgeen in bedoelde ontwer
pen ter onderscheiding van de grond
wettige kenteekenen van geschiktheid
en maatschappelijken welstand wordt
gevorderd, niet beantwoordt aan hetgeen
de Grondwetgever met die kenteekenen
heeft bedoeld. Het heeit aller verwon
dering gewekt, dat de Minister het ken-
teeken van welstand gevonden heeft, in
de omstandigheid,dat iemand niet officieel
wordt bedeeld. Dus worden alle man
nelijke ingezetenen, die op de particu
liere liefdadigheid teren, mitsgaders
allen die van bedelarij leven, geacht in
welstand te vejkeeren, en dus tot het
kiesrecht toegelaten. Ook het feit, dat
de Minister de geschiktheid tot het uit
oefenen van het kiesrecht bewezen acht
door het vermogen om het gevorderde
formulier van aanvrage in te vullen,
heeft luide tegenspraak gevonden. Vol
gens 's Ministers stelsel, zou dus hij,
die de edele kunst van schrij ven in den
hardendagarbeid verleerd of diededaartoe
onontbeerlijke lichaamsdeelen verloren
heeft, hoewel het hem anders aan ge
zond oordeel niet ontbreekt, voor de
uitoefening van het kiesrecht ongeschikt
zijn, terwijl de idioot, die werktui
gelijk het aan vraag-formulier in vult, daar
toe alleszins in staat wordt bevonden.
Achtten vele woordvoerders deze wets
interpretatie geheel in strijd met de
bedoeling van den Grondwetgever, niet
minder woog bij velen het bezwaar dat
gelegen is in de wijze, waarop hier het
kiesrecht tot aan de grenzen van het
algemeen stemrecht, in strijd met de
Grondwet, worde uitgebreid. Volgons
lien had de Grondwetgever heslist be
doeld, het algemeen stemrecht uit te
sluiten. Waarom dan door deze kies-
rechtontwerpen een kiesrecht ingevoerd,
dat al de eigenschappen van het alge
meen stemrecht bezit, zonder er den
naam van te hebben
Niet minder dan deze grondwettige
bezwaren woog bij meerdere woordvoer-
laat van Ladislas de zichtbare getuigenis te
zien van de ontroering, die zjj in zijn ziel had
veroorzaaktzij ging heen, maar liet de kiem
der jaloezie in zijn ziel achter.
Terwjjl hij daar zoo onbewegelijk stond, zag
ik Helena naar ons toekomen.
Ladislas, zeide ik, zou het mogelijk zijn,
dat de woorden van die heks invloed op u
hebben gehadZie dan naar die figuur, op
wier gelaat de zuiverste gevoelens zich weer
spiegelen eu antwoord mij. Kan haar mond
liegen, haar hart u bedriegen
Hij keek naar Helena, die ons glimlachend
naderdedie glimlach kon niet het masker
zijn van schandelijke berekeningen.
Gij hebt gelijk, zeide hy zachter gestemd
ik heb die ellendige de voldoening gegund
twijfel in mijn hart te zaaien, alsof mijn ge
luk afhing van mijn mogelijke vijanden. Wie
weet of die vrouw geen agent van onze ver
drukkers is, of zij zich niet van haar bedie
nen om droefheid te brengen zelfs in onzen
hniselijken kring 1
Aan dit denkbeeld hield hij vast, en daar
Helena ons juist op dit oogenblik bereikte,
nam hij haar hand, met een uitdrukking van
teeJerheid, die door niets kon geschokt worden.
Helena, zeide hij, zoudt gij kunnen ge-
looven, dat er zulke slechte menschenzyu, die
mij aan u zouden willen doen twijfel en
O, dat zal huu niet gelukken.
ders het bezwaar dat vervat is in de
omstandigheid der kiesrechtontwerpen
zijn in strijd met 's Lands belang. Vol
gens hen is de politieke ontwikkeling
van ons volk alsnog niet gerijpt voor
eene hervorming als in deze ontwerpen
wordt bedoeld zij zal drommen onwe
tenden naar de stembus drij ven als het
werktuig in de handen van eenige ru-
moermakers, die hen gebruiken om voor
hen de kastanjes uit het vuur te halen.
Het algemeen stemrecht dat deze ont
werpen brengen, is de brug naar het
socialisme, dat Kroon en Monarchie be
dreigt en ons land zedelijk en stoffelijk
ten verderve voert. Het volk verlangt
over 't algemeen dit stemrecht niet
het zal veel meer gebaat zijn door eene
verlichting van lasten dan door toeken
ning van een stembiljet. Het stembiljet
zal de werkeloosheid niet uit de wereld
helpen, de nooden der maatschappij niet
opheffen. Tal van werklieden zullen beter
door invoerrechten dan door stembiljet
ten geholpen worden. Over 't algemeen
maakten onderscheidene woordvoerders
ookbez waar aan de kiesrecht-ontwerp®n
Tak hunne stem te geven, omdat daar
uit maar al te duidelijk blijkt de mis
kenning van den eisch der geleidelijke
ontwikkeling, waaraan het kiesrecht
ministerie zich heeft schuldig gemaakt.
Deze ontwerpen brengen niet de gelei
delijke hervorming die hij de Grond
wetsherziening van 1887 in uitzicht is
gesteld, maar roepen in 't leven de ge
weldige omwenteling, die de Grondwet
gever allerminst heeft bedoeld. Niet de
evolutie op wettelijk gebied, maar de
revolutie op electoraal terrein is hun
doel. Zij brengen ons geen nationale wet.
Het kiesrecht waarmede minister Tak
ons wil begiftigen, is niet uit den boezem
der Natie voortgekomen, maar wordt
het volk opgelegd. Velen duizenden wien
het zal worden toegekend, zullen niet
stemmen, maar er zal voor hen ge
stemd worden.
Naast deze bezwaren, door vele woord
voeders geopperd, werden door enkele
Neen, want liever zou ik afstand doen
van mijn leven, dan van het geloof in mijn wel
beminde vrouw.
Zij keek hem zacht glimlachend aan haar
zoo ziende, was het onmogelijk het minste
gevoel van wantrouwen te behoudenhet
voor indrukken zoo vatbare hart van Ladis
las had al zijn geluk weer gevonden maar
al sluimerde de jaloezie, was zij daarom voor
goed gedood Ik durfde het niet hopen.
Ladislas sprak met zyn vrouw over het
middagmaal en hoe men den avond zou door
brengen; toen Helena zich daarna weder bij
haar gasten voegde, stelde hy my voor met
hem te gaan rijden Na zijn hevige ontroering,
gevoelde hij beboette aan sterke beweging.
Wij gingen naar den stal, zadelden zelf onze
paarden en weldra waren wij op wegmeer
en meer spoorden wy onze paarden aan en
in dolle vaart renden wij langs de paden door
het bosch. Wij verwekten een wolk van
sneeuw op onzen weg. Ladislas sprak weinig;
indien ik zelf nu en dan al eens een woord
sprak, dan was dit alleen om hem te belet
ten zich te veel in gedachten te verdiepen. Wy
hielden eerst stil hij den Russischen wacht
post, geplaatst hij het ontmoetingspunt van
twee wegen.
Wordt vervolgd)
