Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
nieuwe kunst.
<~v;Xde: d;i,el rde ad,;
l?de Jaarff.
Zondag 3 Juni 1894.
No. 4904.
bureau *g$oter$tvaat 50.
EERSTE blad.
De Vioolspeler fler Sansculotten.
o
PRIJS VAN DIT BLAD:
Voor Schiedam per 3 maandenf 1.50
Franco per post door geheel Nederland -2.—
Afzonderlijke Nommers0.05
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regelsf 0.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
hefd-6S dient in onzen tijd veranderd, alles
een 16JWcb echter alle verandering hier
kun V6rbeterino mag heeten Wij voor ons
- moeielijk gelooven, moeielijk
(Je 'a.' a's °P kunstterrein voorttredende,
sio n'eUwe peuseelgewrochten der Impres-
lu 'Sten en andere soi-disants paneel-Co-
nssen gadeslaan.
®isch zocbt men' overeenkomstig de
het 6n Van bet mensche'ijk verstand, op
t°esPanee' iets weer te geven, hetwelk den
hetvv 1?UWer in verrukking brengen moest,
Ojaar6 piet alleen tot hem moest spreken,
hen a2"" beei"üjh> 200 krachtig moest spre-
^ij 't begeesterd werd. Hier hebben
stukk6r °Vertuising slechts één dier wereld-
der 6n te noemen, welke de goedkeuring
öi0cJ"ebee'e wereld in allerlei juichtonen,
Ettni °ntvangen, de Transfiguratie van
tin» lCte^orne- O boe breed van opvat-
op zubc werk! Christus verheerlijking
kin» "Fbabor, bij welke verheerlij-
als^r) S Reeren aanschijn begon te schitteren
als 6 Z°n' en 2Üne kleederen wit werden
Itap)SneeUW' is ket hoofdmoment op
^Ükin rï°ek' Maar juist, om die verheer-
den daarboven op den berg luider tot
RaPh °.escbouwer te doen spreken, vond
oVer"a\een snhoone anthithèse uit, die in
kaal eiR0rns^ 's met bet evangelisch ver-
ber»s 6neden namelijk aan den voet des
aPost 1 a<^ Re''and de meeste zijner
J^op6 en anhtergelaten, want slechts Petrus,
bers-tUS Txr Joannes klommen op naar den
kom+ e'n° daar beneden aan den berg
die bezet WanhopiSe vader met een zoon,
«»gt, ja, hij ebcht/daï J"i",Smeek''
°Ver 7iin i,i„j i, de apostelen zich
JÜ Z1J" kmd Zulle" ontfermen, en zie de
Eene Episode uit het Kunstenaarsleven
62)
Wefr°°als vvij reeds zeiden waren er slechts
onrni'lf ,,P.ersonen' ZÜ zaten ook niet in de
ep Odellijke nabijheid van den gevreesde,
Scheeaar, .deze. beden zeer slecht geluimd
Van r' d zich iedereen alsof hij het doel
zonder°^oespierre niet bemerkte, daar men,
goed Z o^n gevaar bloot te stellen, niet
De'Zfeen verzoek van hem kon afslaan.
°Pza» eeheen te raden waarom niemand
kerder Tr! zdne trekken werden nog don-
°P elkaar vaster kneep hij de dunne lippen
?at avanZaha^ Tl Vrouw die dicht bij hem
°®komen. °pstaan en naar hem
ziJ ïkSgefloofy'datr|erR°bespierre'"begon
dat ge om een tegenspeler
macht der apostelen schiet te kort. Hoe
zij zich ook afmatten, de vorst der duister
nis spot met al hun pogen en hij mishan
delt, naar hartelust, zijn rampzalige prooi.
Wie begrijpt nu niet aanstonds de hooge
poezie en de heerlijke indrukken door zulk
een stuk te weeg gebracht? Daarboven,
rondom Christus, het leven der verheerlij
king daar klinken stemmen uit de wolken
ddar verschijnen profeten en wetgevers
daar zingt en jubelt het licht, gelijk de
fonkelende kristallen, die des winters op
onze aarde den zonneschijn weerspiegelen.
Maar op de aarde, in de laagte, daar wonen
de moeielijkheden. Daar heerscht vooreerst
Satandaar eischen de menschen van elkaar
vaak het onmogelijke; daar juichen phari-
seeën en huichelaars in de schijnbare on
macht, waaraan God soms zijn dienaren
ten prooi laat. Evenwel, straks zal ook
daar alles nog ten goede veranderen. Straks
daalt de Heiland ook weder tot het lagere
neer, en Zijn almacht zal dan de beproefde
leerlingen aan den bergvoet te hulp komen,
en den duivel glorievol verdrijven.
Behoeven wij nu nog te zeggen, dat ge
leerd en ongeleerd, voor de Transfiguratie
eeuwin eeuwuit opgetogen blijft stilstaan
Waarlijk, men behoeft niet veel meer studie
dan ééne eenvoudige evangelielezing gemaakt
te hebben,om voor het genoemde doek staande,
aanstonds te begrijpen, hoe bitter teleurge
steld in de benedengroep die vader daar is
weergegeven, hoe bedroefd de goedgezinde,
geloovige verwanten, hoe radeloos de beze
tene, hoe kwaadaardig de phariseeën, hoe
verward de leerlingen, en hoe geheel anders
de drie Apostelen met Christus in den glo
riewolk boven op den bergkruin zijn, waar de
aarde en de hemelen samenvloeien, en de
Messias, vóór zijn aanstaand lijden, als het
middenpunt van Oud- en Nieuw Verbond
wordt verheerlijkt.
En zooals wij hier nu een stuk der groote
meesters in de schilderkunst releveerden,
zoo kunnen deskundigen het met honderd
verlegen zijt wil ik een partijtje met u
maken
Robespierre mat de vrijmoedige, maar
tevens vriendelijke jufvrouw, die zeer fat
soenlijk gekleed was, met een half verrasten,
hall ontroerde blik.
ïKent ge mij vroeg hij ruw.
ïVan aanzien," antwoordde Virginie.
»En vreest ge niet met mij te spelen,
evenals die hazen, die daar diep in hunne
kranten zitten gedoken, om mijn blik te
ontwijken
»Ik vind vrees belachelijk voor een man,
burger."
De dictator glimlachte.
»oa zitten," zeide hij, nik neem uw aan
bod aan, laat ons spelen."
Virginie nam tegenover Robespierre op
een stoel plaats.
Het spel begon. De hand van de moedige
vrouw beefde met in het minste, terwijl rij
de stukken van de eene ruit naar de andere
schoof.
Doch na eenige zetten stond het spel van
Robespierre het beste.
Boosaardig grinnekend, zag hij haar aan
die echter geen spier vertrok, maar kalm
bleef doorspelen.
tallen dier stukken doen. Heel de arbeid
van een Michel-Ar.gelo of een Fra Angelico,
ja van heel de Raliaansche, Vlaamsche en
Hollandsche school, hij heeft u, u den toe
schouwer, dingen te verkondigen, die u op
voeren tot geestverrukking, tot in den der
den hemel, en uw bewondering zal uitroepen
Koningen der kunst hebben alleen dit werk
geleverd.
Maar plaats dan nu, mijn lezer, het tegen
woordig werk der nieuwste meesters eens
in uwe verbeelding naast het opgenoemde
Eenige onbegrijpelijke vlakken, ziedaar het
schilderstuk. Laatst had men in Leiden
(ons Leidsch Atheen) de onhandigheid, om
de werken van den heer Jan Toorop te ex-
poseeren, liefst in de groote kunstzaal van
het Stads-Museum, de zoogenoemde Laken
hal, in de nabijheid dus der aangrijpende
stukken van Hollands oude meesters, Lucas
van Leiden, Engelbrechts enz. O, het publiek
zelf gaf toen voor onze eigene oogen, door
zijn houding zulk treffend getuigenis tegen
de moderne vlakkerij. Schier iedereen, zoo
zagen wij, die zoo even zijn intreegeld betaald
had, en tusschen de toonbanken met Toorops
stukken beladen, was ingedrongen, hij ge
droeg zich dadelijk als.een zoekende. Ach
teruit, zoo ging het steeds voor die tentoon
gestelde vetmassa's nog eens achteruit, en
nog eens, maar voorzichtig, gij zoudt
met den rug tegen andere schilderstukken
aanloopen. Nu, dan in Gods naam het
Catalogus-papiertje maar geraadpleegden
dan las men, niet zonder verbazing, wat de
moderne kunst hier bedoelde. De Melancholie,
of de Ouderdom, of tutti quanti was hier
voorgesteld nu - zoo was er dan op menig
goedig aanschijn te lezen nu wij zullen
dat alles maar gelooven Maar, o hoe tri-
umfantelijk trokken dan tegenover die wer
ken der duisternis aanstonds de andere,
niet-tentoongestelde stukken ieders aandacht.
Daar die Kruisiging, daar die Regenten
stukken, daar dat Liclit-stukje, voorwaar,
men had er geen catalogus bij noodigEn
ïHalt," riep Robespierre toen Virginie op
het punt stond een zijner stukken te nemen,
wij hebben nog niet afgesproken, waarom
wij spelen ik speel nooit om niet."
aDenkt ge, dat ik geen geld bij mij heb
Dan vergist ge u, burger," antwoordde Vir
ginie trotsch en voegde er toen vriendelijk
bij »Daar gij de oudste zijt, zoo is het
niet meer dan billijk dat gij de som be
paalt."
Robespierre lachte onheilspellend.
»Ik heb heden geen zin om geld te spelen,"
antwoordde hij, »wat is ellendig geld Ik
wil heden iets anders winnen. Gij hebt zoo
driest op uw moed gepocht, nu goed,
durft ge het wagen om uw hoofd te spelen
Versta mij goed als ik win, dan is uw
hoofd het mijne, dan heeft de guillotine wat
meer werk te doen. Is dat goed
Virginie zag den gevreesden tegenstan
der kalm aan.
dWaarom niet?" antwoordde zij koel
bloedig, »Maar wij moeten nu nog bepalen
wat ik zal hebben, indien gij de partij ver
liest."
»Wat beteekent dat riep Robespierre.
Virginie lachte.
vVersta mij niet verkeerd," antwoordde
zoo maakten dan deze stukken, die men
eigenlijk niet meende te bezoeken, nog ruim
schoots de onkosten en de teleurstelling
goed, die men zich tegenover de moderne
kunst beklaagde; en alle verdere commen
taar was ons overbodig.
Chassez le naturel, il revient a galop!
Verjaag het natuurlijke, met dubbele snel
heid keert het weer. Vergeefs zal de kunst
daar bewondering vragen, waar de eerste
eigenschap van het schoone, de duidelijk
heid ontbreekt. Maar nog een tweede zaak
is noodig. Het schoone moet behalve de
duidelijkheid, ook nog getooid zijn met iets
behagelijks. Over dat behagelijke in het
coloriet wellicht spoedig een vervolg?
P. M. BOTS, pr.
ALGEMEEN OVERZICHT.
2 Juni '94.
De val van den minister Wekerlé te Pest,
den bekenden Hongaarschen Staatsman, die
onder de pressie der Loge het verplicht
burgerlijk huwelijk trachtte in te voeren, is
thans een feit. Tevergeefs heeft hij getracht
den Keizer op zijn hand te krijgen en voor
zijn wagen te spannen. In eene hem eer
gisteren verleende audiëntie, stelde keizer
Frans Jozef den Hongaarschen minister den
eisch de noodige wijzigingen in zijn ontwerp
aan te brengen. Wekerlé scheen hiertoe
wel bereid, maar daar de overige ministers
van eene andere opinie zijn, moest hij wei
geren. Het ministerie heeft daarop zijn
ontslag ingediend, en de Keizer heelt het
verzoek om ontslag van den Hongaarschen
minister-president Wekerlé en de overige
Hongaarsche ministers aangenomenen
graaf Khün-Hedervary belast mei het samen
stellen van een nieuw Kabinet. Te Pest
beschouwt men het nieuwe Kabinet als
anti-liberaal, en zijne samenstelling zoowel
als de reden waarom het in het leven is
geroepen, wekken in hooge mate de alge-
meene aandacht.
zij even kalm als te voren, »ik heb geen
trek in het hootd van den eersten burger
der republiek. In een der gevangenissen van
Parijs is een man, die kan verwachten ter
dood veroordeeld te worden. Een woord, een
schriftelijk bevel van u en hij is vrij.
Welnu, de prijs, welke gij inzet, zij het leven
van dezen man alsBik de partij win, zij
het 't mijne."
»En wie is die man?"
»Wat kan Maximiliaan Robespierre dat
schelen, de man van het systeem Moet
de een hem niet even onverschillig zijn als
de andere antwoordde Virginie. »Ik zeg
niets meer daarover wilt ge of wilt ge
nist beslis zonder lang te bedenken, dan
kunnen wij verder spelen of er uitscheiden."
Robespierre zag de moedige vrouw ver
baasd aan en keek toen naar het spel.
Het stond zoorlan'g, dat de dictator met
eenige zekerheid mocht verwachten dat zijn
tegenstander het moest verliezen.
Hij grijnslachte even.
»Goed," zeide hij, »ik neem het aan."
Wordt vervolgd.)
NIEUWE SGHIE DAMSGHE COURANT
iiiiimiHimiijini'iHiimwiHiiiiHiiiiiiKwiiimiiumuiimuiiuuiimmiHiiHiiiiiiiii
VAN ChERUBINI.
