Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
18de Jaanr.
Zondag 27 Januari 1895.
No. 5102.
bureau ^oier&txaat 50.
EERSTE BLAD
Be Friesche gemeenten in
de Tweede Kamer.
DE GRAVEN.
Feuilleton.
PRIJS TAN DIT BLAD:
\oor Schiedam per 3 maanden
Franco per post door geheel Nederland
Afzonderlijke Nommers
f 1.50
2.
- 0.05
PRIJS DER ADTERTENTIËN:
Van 16 regelsf Q.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
De Tweede Kamer der Staten-Generaal,
d'e na een kort recès deze week hare werk-
Zaarnheden heeft hervat, heeft eene wette-
)Üke regeling tot stand gebracht, zooals er
ln de parlementaire historie van ons land
h°g nooit eens is voorgekomen. Het gold
Hets meer of minder dan te voorzien in
het bestuur van twee Friesche gemeenten,
die op 't oogenblik een toestand van regee-
rir'gloosheid bieden, zooals wellicht hier te
lande nooit is gezien. Opsterland en West
stellingwerf, de twee grootste plattelands
gemeenten van Friesland, beiden bijna 15000
Zielen tellend, verkeeren in een toestand
Van gedeeltelijke anarchie. Er was voor
het jaar 1894 geene begrooting vastgesteld
en voor 1895 is er zelfs in de verte geen
te zienhet gevolg daarvan is, dat de be
lastingen in den loop van 1894 niet zijn
geïnd en de regeeringsmachine door de
°hmacht van hen die haar moeten bewegen
nagenoeg tot stilstand is gedoemd.
Hoe zijn de beide uitgestrekte Friesche
gemeenten in dien ongelukkigen toestand
gekomen
Door verschillende oorzaken is in beide
gemeenten de financieele nood tot eene
bedenkelijke hoogte gestegen. De verarming
van den boerenstand in de provincie, die
voorheen tot de welvarendste van ons land
mocht gerekend worden het uittrekken van
een groot aantal welgestelde grondbezitters,
die het verarmd gewest verlieten, hebben
de lasten te zwaarder en drukkender ge-
Haakt, terwijl de gemeente door de rijks
wetten tot steeds hoogere uitgaven verplicht,
des te meer van de ingezetenen moest
vorderen. Toen de grenzen der draagkracht
In het begin van het jaar 1895, waren
zeven mannen bij elkander. Zij keerden in
hun gedachten terug tot het jaar 1879.
En zij wierpen een blik op den weg, dien
zij doorloopen hadden tusschen die tijd
stippen 1879 en 1895.
Eng was die weg en ontzettende gebeur
tenissen hadden zich opgehooptdeze weg
Was kort, want slechts vjjftien jaren waren
voorbij gegaan.
En toch zagen zij met schrik, hoezeer hij
der Via Appia geleek, omzoomd door graf
tomben.
En zij begonnen die tomben te beschouwen.
Vier waren er bij elkander, vier dezelfde.
En op de eerste stond een naam.
Hij, die hem gedragen had, was heer
schar van Frankrijk door de kracht van
Zljn woord. Hij had de gedachte geuit
ten volle waren bereikt hoofdelijke
omslagen van 10 en meer procent van het
bekende inkomen, waren in die gemeenten
geen zeldzaamheid zag de Regeering
zich verplicht tusschen beiden te komen,
en sinds 1892 wordt op de Staatsbegrooting
een post uitgetrokken onder de benaming
^Onderstand aan gemeenten die buiten staat
zijn in alle of sommige kosten harer huis
houding te voorzien." Uit dezen post genoot
Opsterland voor 1893 een toelage van
f24.000, Weststellingwerl van f31.500.
Bij het opmaken van de gemeente-begroo
ting voor 1894 zagen, bij nieuwe stijging
van uitgaven, de gemeenteraden van beide
gemeenten geen ander middel om hunne
begrooting te doen sluiten dan door de
rijkstoelage als vermoedelijke inkomst (zij
moest door de Regeering nog worden vast
gesteld) tot een hooger bedrag, resp. van
f40.000 en 52.400, uit te trekken. Gede
puteerde Staten weigerden echter de aldus
vastgestelde begrooting goed te keuren. Zij
verlangden, dat de rijkssubsidie tot geen
hooger bedrag, dan dat hetwelk ten vorige
jare was verleend, zou worden uitgetrokken,
en dat de begrooting zou worden sluitend
gemaakt door den hoofdelijken omslag te
verhoogen. Overtuigd, dat de hoofdelijke
omslag de ingezetenen reeds tot aan de grens
der draagkracht had getroffen, weigerden
de beide gemeenten aan het verlangen van
Gedeputeerde Staten te voldoen.
Nieuwe onderhdndelingen met de be
trokken regeeringscolleges bleven zonder
resultaatde Hooge Regeering weigerde
het bedrag der rijkssubsidie te verhoogen
en Ged. Staten onthielden hunne goedkeu
ring aan het besluit van den gemeenteraad
van Opsterland om door het aangaan eener
geldleening tijdelijk in de behoefte te voor
zien. In beide gemeenten namen de raads
leden eenparig hun ontslag; doch de groote
meerderheid der kiezers deed bij de nieuwe
verkiezingen duidelijk blijken, dat zij het ge
heel eens was met de gegeven verklaring,
De vijand, dat is het clericalismeEn de
schare had geantwoord Maak jacht op den
ChristenVoor den Christen geen wet I In
1879 was die man president van de Kamer,
in 1881 was hij eerste ministertwee
maanden later, was hij niet meer.Plot
seling had de dood hem aangegrepenge
heimzinnig en zonder roem was zijn sterven.
En de tombe, die zijn assche omsloot, droeg
het opschrift:
Hier ligt Gambetta 44 jaren oud 1
Ook op de tweede tombe stond een naam.
En de tweede doode was wapenmakker
van den eersten. In 1881 was hij mede van
het »groote ministerie"; hij had al de
maatregelen tegen het vrije onderwijs en
de godsdienstige vereenigingen uitgelokt.
In 1886 werd hij gouverneur van Tonkin
en hetzelfde jaar, toen zijn roem ten top
gestegen was, stierf hij daar op vreemden
aodem.En op zijn graf stond geschreven
Hier ligt Paul Bert 53 jaren oud
Ook het derde graf droeg een naam.
En deze derde doode had meer gerucht
gemaakt dan de beide anderen. Verwoede
vijand van het Christelijk onderricht, had
hij het beruchte artikel 7 uitgevonden ge
wapenderhand had hij Fransche burgers,
dat aan een verhooging van het enorme
cijfer van den hoofdelijken omslag niet te
denken vielde raadsleden werden allen
herkozen. Het gevolg van een en ander is,
dat geen begrooting voor 1894 is vastge
steld, geen hoofdelijke omslag is geheven,
en de beide gemeenten in een staat van
regeeringloosheid verkeeren.
De eerste vraag die zich thans opdringt,
isWat heeft de Regeering gedaan om aan
dien onhoudbaren toestand een einde te
maken
De twee door haar ingediende en thans
door de Tweede Kamer aangenomen wets
ontwerpen (een voor Opsterland, het andere
voor Weststellingwerf) gelastenzoo spoe
dig mogelijk zal door den burgemeester de
begrooting worden opgemaakt en ter goed
keuring aan de Gedeputeerde Staten worden
voorgedragen, die het recht zullen hebben,
daarin alle door hen noodig geachte veran
deringen te brengen.
De burgemeester ook zal, behoudens goed
keuring van Ged. Staten, bevoegd zijn tot
het aangaan van een geldleening ten laste
der gemeente en in zijn daartoe strekkend
besluit de middelen aanwijzen, waaruit de
rente en aflossing zullen gevonden worden.
Beide wetsontwerpen zijn gegrond op art.
144 (140 oud) der Grondwet, waarin de
bevoegdheid van het gemeentebestuur is
omschreven en waaraan bij de Grondwets
herziening in 1887, met bet oog op eene
mogelijke werkstaking der gemeenteraden,
eene derde en vierde alinea waren toege
voegd, luidende
»Wanneer de regeling en het bestuur
van de huishouding van een gemeente door
den gemeenteraad grovelijk worden ver
waarloosd, kan eene wet de wijze bepalen,
waarop in het bestuur dier gemeente, met
afwijking van de beide eerste zinsneden
van dit artikel, wordt voorzien.
»De wet bepaalt welk gezag het gemeente
bestuur vervangt, wanneer dit in gebreke
blijft in de uitvoering der wetten, der alge
die niemand kwaad deden, uit hun woningen
gedreven. Gedurende tien jaren werd hij
der vergetelheid prijs gegeven toen trad
hij weer op en men verhief hem tot prési
dent van den senaat. Nog vele jaren ge
loofd hij te zullen leven en zonder twijfel
rekende hij nog hooger op te klimmen.
Maar hij was slechts gestegen om te dalen.
Een maand later viel hij van zijn voetstuk
en de president des senaats was slechts
aschen op zijn tombe stond gegrift
Hier ligt Jules Ferry, gestorven op 60-
jarigen leeftijd
Ook op het vierde graf stond een naam,
en ook die vierde doode had een oogen
blik van roem gehad. Zoon van een zijde
wever, was hij afgevaardigde geworden,
zelfs minister. Hij was een der bestrijders
geweest van het Christelijk onderwijs. Hij
was de gunsteling van Paul Bert. Eens
scheen hij de dagen zijner jeugd terug te wen-
schen schoon klonken zijn woorden.
God vroeg daden.En gelijk Ferry ver
heven werd tot president van den senaat,
werd hij president der Kamerook hij steeg
slechts om dieper te dalenzes maanden
later was hij dood Men zegt dat hij
beter geworden zou zijn, indien hij langer
meene maatregelen van bestuur of der
provinciale verordeningen te voorzien."
Volgens bovenstaande bepalingen der ge
wijzigde Grondwet kan de Regeering op
wettelijke wijze in het bestuur eener ge
meente voorzien, wanneer de regeling en
het bestuur van de huishouding eener ge
meente door den gemeenteraad grovelijk
worden verwaarloosd. Over die grove ver-
waarloozing is juist deze week bij de be
handeling der voorstellen betreffende Opster
land en Weststellingwerf in de Tweede
Kamer het meest getwist. Naar veler oor
deel was het zonder twijfel grove verwaar-
loozing dat de beide betrokken gemeente
raden eene begrooting weigerden sainen te
stellen, zooals die door Gedeputeerde Staten
gevorderd werd, terwijl velen anderen in
dit feit volstrekt geen grove verwaarloozing
konden zien immers, beide gemeenteraden
hadden eene begrooting samengesteld. Dat
zij geene nieuwe konden samenstellen naar
het voorschrift van Ged. Staten, was geen
onwil maar onmacht.
Nog andere vragen werden bij de behan
deling dezer veelomvattende aangelegenheid
in de Tweede Kamer gesteld. Door de voor
standers der gemeentelijke autonomie werd
vooral de volgende vraag voorop gezetMag
aan Ged. Staten het recht worden gegeven, de
percentage van hoofdelijken omslag vast te
stellen in de gemeente, en gemeentebesturen,
onwillig aan dergelijk voorschrift te voldoen,
eenvoudig ter zijde te stellen, om plaats te
maken voor een met dictatorialen macht
bekleeden burgemeester of regeeringscom-
missaris Daarentegen werd door de
voorstanders der Regeeringsvoorstellen de
volgende vraag gesteldKan het gedoogd
worden, dat de Gemeentebesturen eigen
machtig beschikken over 's Rijks schatkist
en tot een willekeurig bedrag rijkssubsidiën
uittrekken als sluitpost van de gemeente-
begrootingen.
Terwijl het antwoord op de tweede vraag
wel niet anders dan beslist ontkennend kan
geleefd had.God wachtte nietEn hij
stierf zonder priester. En op zijn graf stond
geschreven
Hier ligt Burdeau 43 jaren oud
En naast die graven was er een van
Schoelcher, de rapporteur van de schoolwet
in den senaat; ook was er een van Jean
Macé, een andere vijand van het Chris
tendom.
En de zeven mannen zagen toe, bleek
van schrik. En naast die tomben zagen zij
gravenen hoe verder hun blik reikte des-
temeer schenen zij zich op te hoopen.
Daar waren graven van allerlei soort.
Hier een geheele reeks jonge moorde
naars.
Daar een rij jeugdige zelfmoordenaars
jonge mannen en jonge dochters en kin
deren van 20, 16 en 42 jaar I
Ginds waren tomben met kronen en die
kronen waren rood... Zij die daar lagen
waren onthoofdRavachol, Vaillant, Emile
Henry, Caserio.En zij hadden zelf hun
grafschrift geschreven ïlndien ik geloofd
had in God, zou ik hier niet zijn.
Aan hunne zijde waren de graven hun
ner slachtoffersonder hen de president
Carnot.
NIEUWE SGHIEDAMSGHE COURANT
ihumiumM'Hiiij'ii
