Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
f Sttïissi
18de Jaarff.
Zondaff 24 Februari 1895.
No. 5126.
bureau l?Söfer£fraaf 50.
EERSTE blad.
EEN DROOM,
feuilleton.
PRIJS TAN DIT BLAD:
^oor Schiedam per 3 maanden
anco Per Post door geheel Nederland
Afzonderlijke Nommers
- 0.05
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regelsf 0.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aloudP\ °m de sch°o1' de kamP om de
wijs ri WlstvraaS welke richting het onder-
toek'omo °P lding der jeugd, en dus van het
beheerst, 6 ®es'ac'lt' ovei' het geheel zal
laatst» Gn' 'S voora' lu ons Land in de
held gestreÏ'^JT" met gr°°te heftig"
die d»r e,n' adat de eerste schoolwet,
Wijs althn enSt'ge Fichting biJ het onder-
deed ?8"°g °P bescheiden wijze hulde
nieuw» o u W£>S vervangen door eene
karakter H W6t' d'® bet godsdienstloos
het den 6j °P®nhare school huldigde en
kende van OoTfal'engS te" pHcht re"
ontstond er godsdienst r,iet te reppen
die een» beweging in den Lande,
ten doel hÏ^6 wijziging der Schoolwet
dienstio- a at aan ket bijzonder gods
dienstloos n 6JWi,is naast het openbaar gods-
mogelijk 2 8rr'Cht het leven zou worden
daarbii v»° maakt! de groote vraag die
geliik r °r°P stond' was het verkrijgen van
en daarm» i aar het bezit der school,
beften 0pzi<*ten de toekomst,
efnetiC',°0lTetSherZleningin1889 is slechts
geliikbp'it 6 SC rede °P d'en weg naar cechts-
zeer 2 .8^et> immers niet meer dan een
geliik roSte en SChredG 0p den weg naar
aan de b a uSteatswege toe te bedeelen
het worden6 een T °nderwijs mag
bijzonder A emd' waardoor aan de
Mere godsdienstige school het geringe
haar V J*" sten Wordt vergoed dat
gekend J w Wet van 1889 werd toe-
de bit' 7 18 dG luttel6 «Jkssubsidie die
geniet f1"6 S< de katste jaren
aa„ tegenover het enorm bedrag dat
J^de openbare scholen door rijk en ge-
ADOLF KLEINER.
5)
rillmg door d®rfaning gi,)g mij een koude
ik aan den H» i 8en °°Senblik dacht
champagne ve^e^^ TOlge,,(|f glazen
darhfor, M;a i gen mijne sombere ge-
toen de' »»n nacht was reeds lang voorbij,
kooi n tp :\den ander opstond, om zijne
WaTlkSk™nnfetZoJdtarafWerkinggebleven
PaüJf h00f1in de banden had ik be-
g«eten t een ""Ti61' a'leen in de zaal
EchriWU e\ n d°f gedrnisch mij deed
CktdJfn 7°TT had opge
ien da] tetH schip r'f rer z«nen
een g t g .had' nu uechter begon eensklaps
van w en geschommel, dat de glazen
an de tafel rolden. 8
meente te zamen wordt uitgekeerd Is het
niet waar dat minstens 9/i0 der kosten van
het openbaar godsdienstloos onderwijs uit
de openbare kassen wordt vergoed? Is het
eene billijke verhouding dat waar allen,
voor- en tegenstanders der openbare school,
gehouden zijn de lasten te helpen dragen,
die de zorg voor het onderwijs aan rijk en
gemeente oplegt, de lusten van de onder-
wijszorg der Regeering meerendeels slechts
den voorstanders van het openbaar onder
wijs ten goede komen?
Het onvermijdelijk antwoord op die vraag
heeft bij de ijveraars voor het bijzonder
onderwijs de plannen doen rijpen, die thans
in den vorm van een nieuw program van
schoolwetswijziging zijn belichaamd. Door
eene commissie van de bekende antirevolu
tionaire vereeniging of unie »Een school
met den Bijbel" is een uitvoerig rapport
uitgebracht over de plannen tot ingrijpende
herziening van de Wet op het Lager Onder
wijs, welke in genoemde Unie ter sprake
ware gekomen. Hoofddenkbeeld van de
strekking en de conclusiën van dit rapport
is de rechtsgelijkheid tusschen het openbaar
en het bijzonder, het godsdienstloos en het
godsdienstig onderwijs, tot in de uiterste
onvermijdelijke consequentiën door te zetten.
Rechtsgelijkheid, meenen de onderteeke
naars van het rapport, is alleen te verkrij
gen, indien de gemeenten van alle uitgaven
voor lager onderwijs geheel ontslagen wor
den en het Rijk de kosten daar voor,
onverschillig door wie of in welken geest
het gegeven wordt, geheel voor zijne reke
ning neemt. De rechtsgelijkheid, in dit
rapport beoogd, zou hierop neerkomenelke
vereeniging ot iedere particulier, die, met
inachtneming van de wettelijke bepalingen
betreffende de bevoegdheid en het getal
der onderwijzers enz., eene lagere school
wil openen, kan alle kosten welke het ge
wone elementaire onderwijs vordert, volgens
bepaald tarief vergoed krijgen. De gods
dienstige richting en de geest dier scholen
In een oogenblik was mijn wijnroes weg.
Ik snelde naar het dek, waar ik de beman
ning in koortsachtige bedrijvigheid vond.
Wat mij voor een uur ondenkbaar had t<?e
geschenen, was gebeurdeen woedende
pampero had ons verrast en dreef het schip
met onweerstaanbare kracht naar de noor
delijke kust van de La Pata, die hier aan
den mond eene breedte van meer dan hon
derd mijlen heeft en zich alleen door de
troebele kleur van haar water van den
oceaan onderscheidt. Tevergeefs hijgde de
machine tegen de geweldige watermassa
de aanval was te heftig en onverwacht ge
komen. De storm gierde huilend door het
touwwerk en zweepte de golven onstuimig
tegen het wankelende vaartuig, dat nu eens
hoog opgetild werd, om in het volgende
oogenblik weer in het kokende schuim weg
te zinken. Met naamlooze inspanning gelukte
het mij, in de nabijheid der commandobrug
te komen, waar de kapitein met zijne offi
eieren stond te beraadslagen. Van tijd tot
tijd hoorde men het eentonige roepen van
den matroos, die bij den boeg het peillood
in zee wierp, om de diepte van het water
te meten.
»Acht vademen klonk het nu, en direct
worden door den Staat geheel vrijgelaten.
De onderteekenaars van bovenbedoeld
rapport verwachten blijkbaar, dat bij vol
ledige terugbetaling der noodzakelijke kos
ten van het onderwijs, het particulier initia
tief de lagere school geheel uit de handen
der overheid zal overnemen, zoodat feitelijk
alle onderwijs hijzonder onderwijs zal wor
den. Elke godsdienstige of ongodsdienstige
partij in den Lande, zou zich, werd eenmaal
het financieel bezwaar opgeheven, beijveren
om voor de opvoeding der jeugd volgens
eigen beginselen te zorgen.
Voor het geval dat deze verwachting niet
geheel zou verwezenlijkt worden, willen de
onderteekenaars echter aan de gemeente
besturen, onder dezelfde gunstige voorwaar
den als aan particulieren en vereenigingen,
het recht toe kennen scholen op te richten
en te onderhouden. Ook de gemeentebestu
ren zouden in zoodanige omstandigheden de
vrijheid hebben, het godsdienstig of ongods
dienstig karakter der school en den geest
van het onderwijs mits niet strijdig met
de goede zeden en niet aansporende tot
ongehoorzaamheid aan de wetten des Lands,
overeenkomstig art. 53 der tegenwoordige
schoolwet naar eigen goedvinden en in
overeenstemming met het verlangen der
ouders van de schoolgaande kinderen te
regelen. Het beheer dezer scholen zouden
de gemeenteraden kunnen overdragen aan
bijzondere plaatselijke schoolcommissiën.
Volgens de plannen van het ï'apport zou de
rijksbijdrage alleen voldoende moeten zijn,
om de volstrekt noodzakelijke kosten van
het gewone lager onderwijs, in elk opzicht
tot het wettelijk minimum teruggebracht,
goed te maken. Daardoor zou in de meeste
gevallen schoolgeldheffing niet kunnen ge
mist worden, terwijl het bedrag van het
schoolgeld met de uitbreiding van de leer
stof en de min of meer weelderige inrich
ting der school gelijken tred zou houden.
De groote vermeerdering van uitgaven,
welke de invoering van het hier ontwik-
daarna; sTwaalt vademen!"Ik herademde;
wij schenen ons van de dreigende riffen te
verwijderen.
sTwintig vademen
De kapitein knikte bevredigend met het
hootd.
»Acht vademen»Vier vademen 1"
De eerste officier snelde verschrikt naar
de spreekbuis, om den machinist een luid
»Terugtoe te roepen te laatEen
vreeselijk gekraak, de boeg zakte, het ach
terste gedeelte der boot verhief zich hoog
boven de zee, zweefde een oogenblik vrij
in de lucht en viel daarop weer in het
water neer. Wij waren op een klip geraakt,
die zich diep in het machtelooze vaartuig
boorde en het met geweldige kracht vast
hield.
Nu stormden alle passagiers wanhopig
naar het deker heerschte eene onbe
schrijfelijke verwarring slechts twee
menschen hadden hunne tegenwoordigheid
van geest bewaard; de kapitein en donna
Ft ancesca. Rustig begaf deze zich naar den
commandant en vroeg hem of het schip te
redden was. Op zijn ontkennend antwoord
zag zij met nadenkenden blik in 'trond,
alsot zij de verschrikkelijke werkelijkheid
kelde stelsel voor het Rijk zou medebren
gen, zou door eene bijzondere schoolbelas-
ting, door heffing van opcenten op de Rijks
directe belastingen of op andere wijze moe
ten bestreden worden. Zoowel gebruikers
als niet-gebruikers zouden op die wijze naar
gelang van hun draagkracht voor de lagere
school bijdragen, terwijl uit de openbare
kas alleen het noodzakelijk onderricht geheel
zou vergoed worden en van eene financieele
bevoorrechting van de eene of andere rich
ting bij het Lager Onderwijs niet langer
sprake zou kunnen wezen. De overheids*
school zou dus in ons Land nagenoeg heb
ben afgedaan en het ideaal der voorstanders
van de rechtsgelijkheid der scholen»de
bijzondere school regel, de openbare school
uitzondering," aldus verwezenlijkt worden.
Ziedaar het program. Men zal moeten
toegeven dat het in stoutheid van opvatting
en strenge doorvoering van het beginsel
der rechtsgelijkheid zijn weerga niet vindt.
Toch zal zelfs de vurigste voorstander van
het openbaar onderwijs niet met recht
kunnen beweren, dat het der openbare gods-
dienstlooze school vijandig tegenover staat.
Het wil der openbare school niets minder
toestaan dan zij nu reeds geniet, alleen wil
het de bijzondere school in dezelfde voor
rechten doen deelen. Maar berokkent het
der openbare school geen nadeel, voordeel
brengt het over het algemeen onmiskenbaar
en wel op verschillende wijzen. Vooreerst
zullen er natuurlijk door gebaat worden de
ijveraars voor het bijzonder onderwijs, die
het beginsel van rechtsgelijkheid eene vol
komen zegepraal zullen zien behalenimmers
eene volkomener rechtsgelijkheid, eene gelijk
matiger behandeling van alle burgers is moei
lijk denkbaar. Doch ook de gemeenten zullen
er zeer door gebaat worden, omdat zij er door
worden ontheven van de drukkende zorgen
voor het openbaar onderwijs, die in menige
gemeente de financiën ten gronde richten.
En ten slotte zullen ook de onderwijzers er
wel bij varen. Waar hun minimum-tracte-
met haren droom vergeleek, daarop richtte
zij zich tot mij en zeide»Nu moeten wij
sterven, don Enrique alles is gekomen,
zooals het komen moest."
»Ik staarde haar aan, niet in staat een
woord te spreken, de schrik had mij ver
lamd. Nh zag ik Eduarda, die hare zuster
weenend omstrengeld hield. Haar aanblik
gat mij mijne koelbloedigheid terug, met
éen sprong was ik aan hare zijde.
sMoedriep ik haar toe, »nog is niet
alle hoop verloren, wij zijn in de nabijheid
van het land!"
»In de booten 1" klonk des kapiteins be
velende stem, en overeenkomstig dat bevel
werd een vaartuig gevuld met de vrouwen,
onder wie sennora Graciano, die in de al-
gemeene verwarring van hare dochters ge
scheiden werd. Eduarda en Elena wilden
haar volgen, maar een officier hield haar
terug. »De boot is vol stoot af!" riep
hij den matrozen toe.
Slot volgt.)
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Am.TÏTV
Uii! ililt'Jfi'A'J111'j ILL'"' V1'
IllMIIIIIIIIIIIM'lltlllllHI'IHIIHI
BOOR