Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
l$de Jaarg.
Woensdag 13 Maart 1895.
No. 5140.
bureau TSofersfraaf 50.
rteA'fw-n"" Nadering
St- ^illibrordus-Stichtmg.
PRIJS TAN DIT BLAD
^oor Schiedam per 3 maanden
franco per post door geheel Nederland
Afzonderlijke Nommers
Wdul'iT^"6 vergadering der St. Willi-
de ng Werd Maandag-avond in
gehoudem rT' 0fflcieren-Vereeniging
hellt be, 6 Zaa' was voor de grootste
^aarond6 °°r 6611 Z8er verscheiden publiek,
geestelii^ W'd verschillende eerw. heeren
der St T rï0Zer stad' de eerw. broeders
v°rderaa oze*sck°'en en vele bekende be-
Met (f„rS Van ^et katholieke onderwijs
keer j^1106^11 0Pn)erkten. De hoogeerw.
brorjUs f^ans' president der St. Willi-
^groettfl '!f tilng' de >ergadering openend,
Rijzonde h 6 tdodeken dezer stad en in 't
öetl in 80 ^unne belangstelling too-
hrordus s ■8r°°te Zaak die door de St' Willi"
v°rderd t|?hl'ng w°rdt beheerscht en be-
f°estand H WaS bet 'ot beschoren den
schetsen Willibrordus-Stichting te
freuricr 6686 taa^ aan de eene zÜde
cieelen moest wijzen op den finan-
maar aan
getaio-ene,en kant °pbeurend, waar hij kon
belan»-t ir^ groote en buitengewone
°ederw'6 Zaak van det katholiek
genoten^ iw het afgelooPen Jaar had
die van' ondanks de hulpmiddelen
ton^ta'j a"6 kanten waren geboden, was de
0D Vrlj betreurenswaardig.
StinKf k>ec' 4994 had de St. Willibrordus-
dWer rg :e betalen aan
rent r,ekeningen enzf13980.-
rente« oblig. ieening. 4000.-
teon?' f 1871.89^
in angen subsidie -6800.—
Mei te ontvangen
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regelsf 0-60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
f17980.-
f 8671.891
g Tekort 1894 19308.10^
tekort over 1893 bedroeg. -6900.-
Dur
•S Jerlies op de exploitatie
y 1894f2408.10*
et tekort is zeker niet zoo groot als
Vo gerekend was, want het tekort
he/ h WaS 9999 geraamd maai1
'ijft toch een treurig resultaat, niet
treurig echter dat wij er den moed
Zouden verliezen, neen er moet heel wat
lykhUren' eer WÖ door financieele moei-
(je eden er toe zouden gebracht worden
zaak van ons katholiek onderwijs op te
tergetl' daarv°or zijn de katholieken, pries-
en leeken, te zeer aan dat onderwijs
gehecht.
is bet te^ort voor 1894 niet zoo groot
a waarop het aanvankelijk was geraamd,
te danken aan de bijzondere blijken van
elangstelling die der St. Willibrordus-
'chtmg werden betoond. Van allerlei kant,
°ec allerlei personen en met allerlei mid-
Men werd zij gesteund. Spr. getuigde hier
ereerst van de welwillende medewerking
er Zangvereeniging »St. Gregorius", die
et de edele gave der kunst de St. Willi-
r°rdus-Stichting steunde. Verder was zij
°P nog verschillende andere wijzen gesteund,
vooral ook door werkbazen en leveran
ciers, die tot inkoopsprijs of geheel gratis
het benoodigde voor de scholen leverden
ja, zelfs had de vindingrijke liefde voor het
katholiek onderwijs eenigen zijner getrouwe
bevorderaars de gedachte ingegeven, om de
opbrengst van het kweeken van eenige
lammeren der St. Willibrordus-Stichting
ten goede te doen komen. Hartelijk dank
bracht spr. aan al deze weldoeners en in
't bijzonder aan de donateurs en donatriceri,
die slechts weinig in getal waren vermin
derd en die men nog gaarne in aantal zag
stijgen. De schoolpenning, eerst in April
1894 ingevoerd, had een bedrag van f 1246.43
opgeleverd. Aan het eind der vergadering
zou nog gelegenheid worden gegeven een
klein bewijs van offervaardige liefde voor
het katholiek onderwijs te geven.
Ten slotte wekte spr. zijne hoorderen er
toe op de groote zaak van het katholiek
onderwijs te blijven steunen en alle krach
ten samen te spannen om deze glorie van
Schiedam in stand te houden, er op wijzend
dat Schiedam een voorrecht bezit, dat vele
grootere steden haar moeten benijden, nl.
dat er op hare scholen voor alle katholieke
jongens en meisjes plaats is, zoodat er geen
behoeft te worden afgewezen. Toonen wij
ons deze glorie waardig, zoo besloot spr.,
en trachten wij onze katholieke scholen,
ook wat de financieele kracht betreft, naar
boven te werkenwij zullen ons schatten
van verdiensten verzamelen door instand te
houden en te doen bloeien de scholen waarin
wij zullen opkweeken de toekomstige Katho
lieken van Schiedam
Toen de hoogeerw. president der St. Wil
librordus-Stichting aldus onder de toejuichin
gen der vergadering zijn verslag ter, einde
had gebracht, gaf hij het woord aan den
weleerw. pater Van KerckhofF, die nu
den katheder besteeg.
Het verslag der St. Willibrordus-Stichting
dat spr. met passende belangstelling had
gehoord, achtte hij een eervol getuigschrift
voor de katholieke Nederlanders in het alge
meen, voor het katholieke Schiedam in het
bijzonder. Hij had het trouwens zoo en niet
anders verwacht. Zonder de bedoeling zich
de eer aan te matigen den loftrompet te
steken op de prijzenswaardige eigenschappen
en de goede werken van zijne geloofsgenooten
meende hij toch een eeresaluut te mogen
brengen aan St. Liduina's stede. Wat vader
Vondel de Amsterdammers toezong ten
eeuwgetijde van 't vierenswaardig wonder
van het hoogheilig Altaar-Sacrament, dat
mag voor Schiedams Katholieken herhaald
worden met de variant:
Gij Burgerij, Lidwina's Stad ten zegen,
Zijt nooit veraard van uwen ouden struik
In 't wettig kerkgebruik.
In het lang verleden toch, in den goeden
ouden tijd van Schiedam, gaarne het be
kende getuigenis herlezende door den ge
schiedschrijver Pieter Opmeer in zijn His
torie der Hollandsche Martelaren, van de
Schiedammers gegeven; mocht hij getuigen,
dat de deugden die hen toen sierden en die
zij zoo gaarne in hunne geestelijken zagen
uitblinken, nog het onvervreemdbaar erfdeel
de katholieke Schiedammers waren geble
ven immers ook in de St. Willibrordus-
Stichting zag hij schitteren dat verstandig
overleg, die wakkere lijdzaamheid, dien
grooten ijver voor de glorie van God en dat
ijveren voor de goede zaak, hetwelk Opmeer
reeds in de oude Schiedammers bewonderde.
Na deze zeer gepaste inleiding, stelde
spr. zich als onderwerp zijner rede voor een
vluchtigen blik in de geschiedenis van het
Lager Onderwijs in ons Vaderland. Onze
tegenwoordige benaming, parochiale school,
is eene historische benaming. Reeds de
eerste scholen in de eerste eeuwen der
christelijke jaartelling, onder de hoede der
bisschoppen in den schaduw der hoofdker
ken gesticht, in een tijd, toen het lezen en
schrijven leeren nog een buitengewone zaak
was, aanvankelijk alleen voor hen die voor
den geestelijken stand bestemd waren, droe
gen den naam parochiale scholen. Het was
toen nog een ingeworteld vooroordeel, in
sommige streken nog niet geheel uitgeroeid,
dat het lager onderwijs alleen voor de jon
gens, niet voor de meisjes noodig was.
Eerst onder Karei de Groote kon er van
eigenlijk Volksonderwijs sprake zijn. De
Katholieke Kerk is altijd in den meest uit-
gebreiden zin de leermeesteresse der vol
keren geweest, maar ir. de eerste eeuwen
van haar bestaan en ontwikkeling moest zij
rekening houden met de gevestigde meening,
dat het heilaanbrengend woord moest komen
uit het gehoor. Eerst bij de verdere ont
wikkeling kwam allengs de behoefte aan
meerdere kennis en wetenschap, die voor
den mensch als redelijk schepsel Gods pas
send moet worden geacht.
In ons Vaderland waar het geloof door
den H. Willibrord eerst in de achtste eeuw
werd gepredikt, behoeft het niet te ver
wonderen, dat tot in de elfde eeuw het
onderwijs hoofdzakelijk alleen voor hen die
tot den geestelijken stand bestemd waren,
noodig werd geacht. De eerste scholen
waren dan ook scholen, waarin de christe
lijke opvoeding der jeugd het eerst tot taak
werd gesteld, en waarin alleen door geor
dende geestelijken, nooit door leeken, onder
wijs werd gegeven. Eerst in de 14e eeuw
kwam die hoogere vlucht in het onderwijs
(door de Broeders des gemeenen levens, die
den beroemden Geert Grote tot vader en
den godvruchtigen Thomas k Kempis tot
glorie hadden) welke in den maalstroom der
hervorming vernietigd werd.
Na de pauze zijne lezing vervolgende,
betoogde de weleerw. pater Van Kerk-
hoff, dat de Schiedamsche St. Willibrordus-
Stichting volkomen had beantwoord aan de
inzichten van onze Moeder de H. Kerk
betreffende de godsdienstige en zedelijke
opvoeding der jeugd, de christelijke bescha
ving der volkeren; de H. Kerk heeft bij het
onderwijs dat zij aan grooten en kiemen
heeft gegeven steeds voorop gezet de les
uit het Evangelie: »zoek eerst het rijk
Gods en zijne gerechtigheid en het overige
zal u worden toegeworpendat was het
program harer lagere school. In de achtste
eeuw en nog lang daarna was de kennis
van lezen en schrijven nog slechts het deel
van enkelen maar wij kunnen toch het oog
niet sluiten voor het feit, dat in die tijden
van weinige ontwikkeling een welvaart en
bedrijf heerschten, welke onze tijd hen moe
ten benijden, dat in die schrikwekkend
duistere middeneeuwen het licht heeft ge
schenen van een Thomas van Aquino en
de beoefening der kunst een vlucht had
genomen welke onze hoogst beschaafde
19e eeuw nog niet heeft overtroffen.
Intusschen is het een historisch feit, dat
de katholieke Nederlanders der 16 en 17e
eeuw in zake onderwijs ten achteren waren
bij hunne andersdenkende broeders, maar
wie hun daarvan een verwijt zou willen
maken, zou moeteD beschuldigd worden of
van kwaden trouw of van gemis aan kennis
van de historie des Vaderlands. Nadat de
scholen van de Broeders des gemeenen levens
in den storm der Nederlandsche beroerten
te niet waren gegaan, waren de Katholieken
in zake onderwijs vleugellam geslagen. In
den tijd der Plakkaten was het bestaan der
katholieke school onmogelijk. Die het be
talen konden zonden hunne kinderen naar
de zuidelijke Nederlanden, waar de katho
lieke godsdienst nog heerschende was en
het onderwijs in den geest der Kerk werd
gegeven. Maar verweg liet grootste deel der
katholieke Nederlanders kon zijne kinderen
niet van dat onderwijs laten genieten. Was
het dan wonder, dat de katholieke Neder
landers in zake onderwijs achterlijk waren
en hunne weinige scholen niet zoo waren
ingericht als die der andersdenkenden P
Eerst nadat den Katholieken wat meerdere
vrijheid op staatkundig gebied was geschon
ken, konden zij weer de hand slaan aan het
herstel hunner aloude parochiale scholen,
maar ook toen nog hadden de oprichters
dier scholen met vele moeilijkheden en voor-
oordeelen te worstelen.
Wanneer spr. nagaat hoe veelvuldig onze
katholieke voorouders, wilden zij hunne kinde
ren niet als wilde wouters" laten opgroeien,
moesten gebruik maken van de scholen der
andersdenkenden, dan moet hij erkennen,
dat het aan een bijzondere genade van den
goeden God te danken is, dat zij het geloof
zoo trouw hebben bewaard. Maar juist de
omstandigheid, dat het katholiek voorge
slacht, hoewel het veelal de scholen bezocht
waar Calvijns religie werd onderwezen, trouw
is gebleven aan het geloof, heeft zeker voor-
oordeelen, ook bij vele Katholieken, in het
leven geroepen. Zoo kwam dat, ook zelfs na
het verschijnen van het mandement der
bisschoppen, er nog vele Katholieken gevon
den werden, die niet te bewegen waren,
den goeden strijd voor de katholieke school
mede te strijden. Ook trouwe Katholieken
begrepen dien grooten strijd niet en vatten
niet, dat de godsdienstige opvoeding en het
godsdienstig onderwijs samen moeten gaan.
De leuze voor de openbare school aangeno
men, dat zij zou kweeken een christendom
boven geloofsverdeeldheid, heeft daartoe veel
bijgedragen. Het artikel in de wet geschre
ven, dat het openbaar onderwijs moest wor
den dienstbaar gemaakt aan de opleiding
tot alle christelijke en maatschappelijke
deugden, heeft velen met de openbare
school verzoend, maar dat artikel is in de
practijk dier school een doode letter ge
bleven. Waar zoovelen met de bedoelde
vooroordeelen waren behept, bracht spr. te
meer hulde aan de Katholieken welke met
de van God ontvangen talenten hebben ge
woekerd, die hun tijd en geld, toewijding
moed en volharding in dienst stelden van
de groote zaak der katholieke schoolzij
toonen, dat zij het erfdeel der vaderen trouw
hebben bewaard, en dat de zedelijke, gods
dienstige opvoeding van de hoop van Kerk
en Vaderland hun boven alles ter harte gaat.
Hier bracht spr. vooral hulde aan den
uitnemenden priester die het katholieke
Nederland eerst kort door den dood heeft
verloren. Mgr. Joannes Bos, die man dei-
wetenschap, die zijne geleerdheid niet geput
heeft uit boeken alleen, maar ook door den
omgang met het volk, en als leider der
weezen in eene groote stad zoovele verschil
lende karakters heeft bestudeerdhij was
juist een groot voorstander der katholieke
school: hij heeft er voor gewerkt zoolang
het dag was onder de leuze: nvoor God,
voor het Vaderland en voor het recht 1"
Dat is ook uw recht zoo besloot spr.
NIEUWE SCHIEDA
E COURANT
- 0.05
Ifllinuiiiiïimiriiiii)
iimiiiini'iiiwili
