Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Savonarola.
"gfrixveaxx *g$oter$txaat 50.
19de Jaar-r.
Zaterdag 3 October 1896.
No. 5608.
PRIJS TAN DIT BLAD:
^oor Schiedam per 3 maanden
franco per post door geheel Nederland
Afzonderlijke Nommers
f 1.50
- 0.05
!Üi
PRIJS DER ADVERT EN T I,Ë N
Van 16 regels. f 0.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
ii.
De Staatsman.
e>lZ0 Medici was tot aan zijn dood,
pi °Ppermachtig heerscher in de stad
j. 'erice heerscher door geboorte door
'ter, door impressie, door volksliefde,
j. et bestuur der Medici de rijkgeworden
de !6den' ^ie eerst a's gonfalonieri, op
Wljze onzer raadspensionarissen, en lang-
ei'hand als alleenheerschers, met den
^®ut>urpeerden titel van groothertog, over
°'ence het bewind voerden, was voor de
t\v Sou<len eeuw. Cosimo de oude had
v 6e en dertig millioenen van zijn privaat
mogen besteed ter verfraaiing der stad
d°\enzo, zÜn kleizoon, had voor hetzelfde
zlJn geheele vermogen over, en met
cht kon hij den naam dragen »il Magni-
0 den Heerlijke. Dat was alles kunst
schoonheid wat men er zag in Florence
®Venals in lateren tijd Parijs de toonaan-
0efster werd van wat smaak en kunstzin
reischen, zoo was in Italië, op het einde
r vyftiende eeuw, Florence. Wetenschap-
Pei1 en kunst bloeiden op onder de bedau-
van Lorenzo's gunstschilders, dich-
s en geleerden verdrongen zich om strijd
het hof van mden Heerlijke". Uit Grie-
efiland waar voor de kunst geen plaats
'ïl0er was, kwamen ze aan Angelus Poli-
ltl'tus, de dichter, en Plethon de Byzantijn,
0fi Demetrius Chalcondylas en zoovele
an<leren, zij en hun geleerdheid en studie
hoeken. De wijsbegeerte volgens Aris-
Qmles, die in de kloosters hare triomfen
p'erde, kon aan de levendig-wereldsche
°rentijnen niet meer voldoen, en met de
ef'boren Grieksche kunstbeweging en taal-
^elnis, met de nieuw opvlammende studie
®r oude schrijvers, kwam de heidensch-
rieksche wijsbegeerte in Florence, waar
de studiën hoog vierde, ten troon,
'ato, de heidensche wijsgeer, werd het
Feuilleton.
DE LASTER
WEES EN VERLOOFDE.
i.
In de schoone stad Bordeaux, op de uit
gestrekte plaats der Quinconques, lieper.
benige wandelaar» op en neder, en nader
den elkander, alsof zij bevreesd waren ge
leiden te worden. Een dier wandelaars
^as een jong mensch van een moedig uit-
r'chthij ondersteunde eene zieke en be
jaarde vrouw. Aan hunne zijde zag men
6ene andere vrouw, wier gelaat de sporen
ati een langdurig lijden droegdeze gat
P® hand aan hare onafscheidelijke gezellin,
dochter, die negen jaar oud, en vol
6rtrouwen in het geluk der wereld, reeds
z°nder het te weten, deel aan de mensche-
lJke ellende had.
Het kind gevoelde zich gedurende het
voorbeeld en de leermeester van de Floren-
tijnsche geleerden, een feestdag werd van
hem ingesteld, op den 12en November, de
Gods-idée zelve werd op Platonisch-pantheïs-
tische wijze naar zijn stelsel omgewerkt.
De schoone vorm, de schoone wijze van
uitdrukking, den klassieken schrijvers eigen,
werd teruggevonden, maar daarmede nam
men ook den heidenschen geest, het natu
ralisme, onbewust in zich op.
En zóódanig drong die geest door, dat
men Florence heider.sch zou gewaand heb
ben. De beelden in de kerken, de wand
schilderingen en doeken en paneelen waren
heidensch van opvatting en voorstelling,
overvuld met heidensche mythologie en de
beteekenis heette Christelijk-allegorisch
afbeeldingen van Florence's schoonste vrou
wen vond men er vele in de tempels en
kathedralen: en ze heetten voorstellingen
der Heilige Maagd Mariade predikatiën
tintelden van vernuft en bekoorden door
zoetvloeiende taal van klanken en de voim
deed er alles toemet meesterlijke ver
beeldingskracht, in heerlijken vorm, boet
seerden de dichters hunne verzen, maar ze
waren wulpsch als de Lydia's en Chloë's
van Horatius.
Dit was Florence onder Lorenzo ilMag-
nifico, den Heerlijke.
En twee jaar later zijn de ontstichtende
beelden verdwenen, vervangen door andere
die meer piëteit, minder wereldzin uit
drukken de schilderkunst verheugt zich in
de scheppingen der religieuze schilders van
San Marco, de kerken zijn gevuld met een
deinende volte van geloovigen, bij de tref
fende boetepredikatiën der priesters de be
werker van dien ommekeer is fra Girolamo
Savonarola.
Wanneer het dagwerk is geëindigd en
de avond neerdonkert, trekken lange rijen
door de straten naar de kathedraal, naar
de kerk Santa Croce, naar S. Maria No
vella, naar San Marco. rijen van mannen,
laatste onderhoud treurig gestemd maar
het verdriet van den jeugdigen leeftijd is
met veel hoop vermengd. Van tijd tot tijd
verliet Isabella de hand harer moeder, en
ijlde de ruime plaats op, zonder doel, zonder
eene andere beweegreden dan die ongeloof
lijke werkzaamheid, die, buiten het weten
des kinds, hem dat veld des levens doet
afmeten, dat het misschien eenmaal met
zijne tranen zal bevochtigen.
Als het klein6 meisje moê geloopen was
kwam zij bijna droomend en nadenkend de
gebruinde hand liefkozen van haren vriend
Enguerrand. Was hij de vertrouweling niet
harer kleine verdrietelijkheden Waarom
Omdat zij, zoo als haar grootmoeder en
moeder, vertrouwen in in hem stelde.
Des morgens van dienzelfden dag, toen
zij met den heer Enguerrand Delmas speelde,
had hij haar zachtkens gezegd
Isabella, ik vertrek, maar als ik we
derkom, wilt gij mij dan als een tweeden
vader liefhebben?
Zij had hierop slechts met eene kinder
lijke omhelzing geantwoord, die op dien
leeftijd zoo openhartig ismaar haar hart
schonk zij hem dadelijk en zonder voor
behoud.
overheden en raadsheeren en rechters en
werklieden en armen rijen van vrouwen
de echtgenoote van den adelijke met hare
kinderen, als de vrouw van den ambachts
man, de weelderige, die vroeger leelde van
zonde, naast de arme, wie de nijd zoo lange
giftig stak, En het avondgebed bidden ze
er, en den Rozenkrans, allen te zamende
bewerker hiervan is fra Girolamo Savonarola.
Meer noghet groothertogelijk hof, de
alleenheerschappij van den vorstelijken
koopman, verdwenenhet volk is nu de
souverein, en de gezeten burger is in com-
munauteit meester van Florence door den
Algemeener, Raad, den vertegenwoordiger
der idéé srepubliek" het uitvoerend be
wind is gelegd in de hand van den sRaad
van Tachtig", omwisselend van leden tel
ken halven jare. De schepper van deze
Staatsregeling is fra Girolamo Savonarola.
Wanneer er maatregelen moeten genomen
worden in het belang van orde en veiligheid,
ten gunste van republiek en volk; wanneer
de Staat wordt bedreigd door vijandelijke
legers of wangunstige souvereinen van na
burige landen, dan is er één in Florence,
die ten juisten tijde het juiste middel weet
aan te wijzen ter redding, ter hulpejdanis
er één man in Florence, wiens raad wordt
ingeroepen door den Raad van Tachtig, wiens
machtig woord wordt aangehoord in stilte,
wiens wenken worden opgevolgd met goeden
uitslag; één man die in waarheid de repu
bliek Florence bestuurt, al bekleedt hij geen
ambt in de rij der oveidieidspersonen-die
man is fra Girolamo Savonarola.
Staat mij toe, U een volgende maal te
verhalen, hoe die verandering, hoe dat alles
tot stand kwam. S. S.
ALGEMEEN OVERZICHT.
2 October '96.
Voor de ontvangst van den Czaar in de
hoofdstad van Frankrijk wordt thans de
laatste hand gelegd aan de versieringen.
Den volgenden morgen vertrok een vaar
tuig, en de kleine Isabella, aan de voeten
harer grootmoeder gezeten, herhaalde, hare
tranen afdroogende
Grootmoeder, ik schaam mij om te
weenen, en echter kan ik het niet helpen,
want hij heeft mij gezegd, dat hij zou we
derkomen, en dat ik zijne dochter zou zijn.
Arme kleine Niets evennaarde haar ver
trouwen in de toekomst. Op dit punt zijn
wij alle kinderen. Het afscheid is, om zop
te zeggen, de sleutel van het verledene.
Twee vrienden, die van elkander afscheid
nemen, gelooven dat veld gesloten te hebben.
Alles schijnt opgeheven: de tijd, de gebeur
tenissen, alle veranderingen.
Maar wat komt het er op aan Men
vertrouwt. Diepe onwetendheid van een
beperkt wezenBuiten hetgeen goddelijk
is, gelooft men dikwijls eene rustplaats te
vinden, maar vroeg of laat ontwaart men,
dat niets bestendig is.
Wij zullen dokter Delmas in het verwij
derd land niet volgen, waar zijne werk
zaamheid en zijne opoffering hem inkorten
tijd een fortuin doen vergaderen, dat hij
der belangwekkende en ongelukkige wedu
we wil aanbieden. Hij gelooft, door zijne
Hier en daar worden nog in der haast vele
getimmerten, die niet aan de verwachtingen
beantwoorden of het uitzicht te veel belem
meren, wederafgebroken en door anderen ver
vangen. Ook in het officieel program is nog
een verandering gekomen, doordien de Czaar
het verlangen had te kennen gegeven om den
kardinaal-aartsbisschop van Parijs,Z.Em. mgr.
Richard, te ontvangen, en zijnerzijds een
bezoek te brengen aan de Notre-Dame. De
bijzonderheden dezer bezoeken zyn tusschen
mgr. Richard en den Russischen gezant
Mohrenheim geregeld. Bij het bezoek aan
de Notre-Dame, daags na de aankomst,
zullen Czaar en Czaritsa, vergezeld van
den nieuwen minister van eeredienst Darlan,
door den kardinaal ontvangen worden, die
vergezeld zal zijn van zijn vicarissen en de
leden van het kerkbestuur.
Een nieuw eigenaardig incident heeft zich
ten opzichte van het bezoek van den Czaar
voorgedaan. Rusland is een der weinige
staten, die het belang van den godsdienst
voor de maatschappij beslist erkennen. Te
betreuren is het zeker, dat het schismatiek
is, want het staat zoo sterk op den invloed
van den godsdienst in de maatschappij, dat
het dien ook bij burgerlijke plechtigheden
wil erkend zien. Volgens den radicalen
Rappel is over deze aangelegenheid een
verschil tusschen Czaar Nicolaas en president
Faure ontstaan. Men wil den Czaar te Parijs
een brug doen openen, die naar zijnen vader
Alexander zal genoemd worden. De Czaar
verlangt nu, dat ze kerkelijk worde inge
wijd, zooals steeds in Rusland gebruikelijk
is, terwijl de Regeering er op tegen heeft
de geestelijkheid eene plaats bij deze plech
tigheid in te ruimen.
De Fransche minister van buitenlandsche
zaken Hanotaux heeft gisteren aan den minis
terraad kennis gegeven van de onderteeke-
ning van eene overeenkomst tusschen Frank
rijk en Italië, waarbij zij over en weer aan
aan elkaar waarborgen, dat de opvarenden
der schepen in hunne havens behandeld
inspanning, eene verbintenis tot stand te
kunnen brengen, die bij gebrek aan geld
zeer onvoorzichtig zou geweest zijn. Wan
neer eene ernstige gedachte de werkzaam
heid van een mensch regelt, wordt hij
stoutmoedig en ondernemendmaar indien
zich bij die gedachte een beeld, eene herinne
ring voegt, wordt hij onvermoeid. Daarom
overschreed Enguerrand de plichten zijner
eervolle betrekking. Over dag bestudeerde
hij, aan het ziekbed gezeten, de kwaal,
en spande zich in om die te bestrijden des
nachts aan het sterfbed wakende, worstelde
hij alleen tegen den dood. Maar dat was het
eenigedoel zijner wenschen niet, hij zochtden
zegen van een God, dien hij nauwelijus kende,
van een goeden, hulpvaardigen God, dien me
vrouw Halvin, de moeder van Isabella, zoo
getrouw diende. Eerder onverschillig dan
ongeloovig had de jonge Delmas op de stem
eener vrouw, die hij hoogschatte, het ge
voel des geloofs in zich voelen ontwaken.
Wordt vervolgd.)
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
.O
OF
