Dagblad voor Schiedam en Omstreken. üehste SAVONAROLA. bureau "33ofersfraaf 50. 19de J aar o*. Zondag 4 October 1896. No. 5609. PRIJS TAN DIT BLAD: Voor Schiedam per 3 maanden1.50 Franco per post door geheel Nederland - 2. Aizonderliike Nommers- 0.05 II. De Staatsman. (Vervolg.) ^en ommekeer die Florence had onder- ®aan in de twee jaren na den dood van renzo Magnifico, door toedoen van ayonarola, mocht ik reeds schetsen; rest den loop van die verandering, eenig 'o de geschiedenis der volkeren, te verhalen e staatkundige richting van den prior van an Marco te ontvouwen; den loop van zijn erv°rmingswerk na te gaan. Reeds van den beginne had fra Girolamo Jogezien, dat Lorenzo's kracht en kunst- 'etde, de geleerdheid van het herboren hei rdom aan het hoi, werkten als een smet- at°f, woekerend in het geestes- en geloofs- 6Ven des volks. De Platonische wijsbegeerte ^as voor Savonarola een gruwel van onwaar- e'o en daarom ook van nietswaardigheid a had de philosophie van Thomas van Aquino, geschoeid op Aristoteliaanschen leest, hem ïlle' kunnen bekoren ze tot zijn levenstaak maken, harer waarheid en diepte was nJ zich bewust, en daarom trok hem zelfs 6 schoone vorm der Platonisten niet aan. e verfijnde beschaving, waarin het oplui- ende heidendom immer voelbaarder vormen tannam, moest hem, den asceet, den boete prediker, zwakheid toeschijnen en ontaar- ^'ngerger nog, misdaad en zonde. En de verantwoording droeg naar Savo narola's meening slechts één manLorenzo ^eL Medici. Hij was het, en zijn geslacht, het nieuw-heidendom gebracht had is '°rencehem en zijn geslacht moest dus a"e invloed worden ontnomen, opdat het zuivere christendom zijne rechten kon her nemen. Dat was de staatkundige tendenz van den prior van San Marcozijn staatkunde was Feuilleton. DE LASTER WEES EN VERLOOFDE. 2) Maar zijn verstand was nog niet genoeg opgeklaard. Dokter Delmas was nog vreemd aan onze heilige gebruiken hij voelde zich door de schoonheden van het katholieke geloof getroffen, en vooral door het gebed on de aalmoezen, die de zielen tot elkander brengen. Mevrouw Halvin kon eiken dag eene godvruchtige gedachte, eenig heilig ^erk opofferen maar hij kon, helaas niet bidden. Hij trachtte noch thans aan die ge heimzinnige gemeenschap der zielen deel te nebben door de opoffering van zijn tijd, van sijne krachten en van zijne kunde. Wanneer eene arme vrouw, door een talrijk kroost °mringd, onder den last der ziekte zuch tende lag uitgestrekt, begaf de jonge ge- PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 16 regelsf 0.60 Elke gewone regel meer- 0.10 Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten aangegaan. godsdienst, en niet zelden school er onder zijn godsdienst staatkunde. Wanneer de kerk van Santa Maria del Fiore, tot in de hoeken gevuld met allen rang en stand van Florence, stil-golvend van volte toeluistert den boeteprediker, en één zware zucht echoot, als hij uitroept: »Mise- ricordia, Signor miowanneer Savo narola de geleerden en wijsgeeren geeselt met de scherpte van zijn slaand woord wanneer de menigte angstig hem toe- siddert, omziende naar elkander, waar hij de rampen telt en spelt aan de zondige stad, ze voorstellend met de krachtige beelden der slaande engelen uit het Boek der Open baringen dan immer klinkt er één toon in dien kopergalm, die niet bestemd is voor dat volk, voor die geleerden, voor die pa triciërs, maar die reikt, over de hoofden der menigte, tot het paleis van den vtyran", zooals hij hem noemde, Lorenzo den Heer lijke. En als Savonarola met gloeiende woorden hem brandmerkt, als hij met sner pende taal waarschuwt voor den man, dien hij Florence's ongeluk noemt, als hij door den H. Geest zich geroepen acht en noemt, de republiek in Florence te herstellen, dan gevoelt de groothertog dat het gebouw zij ner macht, rustend op de zuilen van kunst bescherming en volksliefde, schokkend ver zwakt onder de slagen van den Dominicaan van San Marco. Geen tegenstander zoo on verzoenlijk, geen vijand ook zoo machtig tegen den Mediceër, als fra Girolamo. En het was in 1492 dat Lorenzo, de opper machtige nog altijd in Florence, op sterven lag. De onbuigzame prediker had al zijn wel sprekendheid gebruikt tegen den tyran, had met alle macht gewaarschuwd tegen den volksvijand, had met het Evangelie in de hand den verderver van zeden en godsdienst bestreden, had geweigerd zelfs zijn vorst te ontvangen, waar deze zich-zelf had vernederd te komen kloppen aan de kloosterpoort: nu, in de laatste ure, verscheen de neesheer zich naar het armzalige vertrek, schreet een heilzamen drank voor, en gleed ongemerkt in de hand van een kind het loon, dat men hem in ruil voor een weinig leven eener moeder aanbood. Daarenboven zocht hij nog de kleinste hand, om er zijn aalmoes ongezien in te verbergen. Als vrede en werkzaamheid in die woning waren wedergekeerd, verscheen er Enger- rand niet meer, want de dood had alsdan weder den drempel eener ellendige woning overschreden, en een andere ongelukkige had de zorgen van een zelfden vriend noodig. Indien de Voorzienigheid den jongen ge neesheer op zijnen weg eene weduwe deed ontmoeten, wier dochter, nog kind zijnde, zijne zorgen noodig had, dan was het op merkenswaardig met welken eerbied hij de moeder aansprak, en met welke liefde hij het kind behandelde! Die twee vreemdelingen herinnerden hem Bathilde en Isabella. Door medelijden aangedaan, raadpleegde hij zijne kunst tot in hare diepste schuilhoeken, vooral dien schat van aanmoediging en hoop, die het krachtvolle woord van den geleerde op wekt, wiens hart voor het medelijden nog niet ii geslotenmaar indien God de po" gingen van Enguerrand niet ondersteunde, Dominicaan bij den stervenden Lozenzo. ^Monseigneur, ik kom U opwekken, vast »te houden aan het ware geloof der Katho lieke Kerk Met die teekenende woorden trad de prior van San Marco aan het sterfbed van den groothertog. En na een opwekking tot geduld in het lijden en moed voor het stervensuur, sprak Lorenzo »Dat Gods wil geschiede 1" en toen »Mijn Vader, »ik vraag U om uwen zegen En Fra Girolamo zegende hemLorenzo stierf dien eigen dag, het kruisbeeld aan de lippen. Zijn zoon Pietro werd groothertog in Florence. Savonarola ging voort, van den kansel der hoofdkerk zijn bliksemend woord te slingeren, dag aan dag, tegen Pietro, zooals hij het gedaan had tegen den vader; en had Lorenzo desondanks, door het aanzien zijns persoons, de heerschappij behouden, Pietro vermocht het niet. Daarvoor had Sa vonarola gezorgd. Met dien vér-zienden blik, die hem eigen was, had de prediker den politieken toestand voorzien Karei VIII van Frankrijk viel met een leger in Italië; Savonarola had het voorzegd van den kansel der kathedraal, en hem genoemd den bevrijder, den Godsgezant. Zegevierend trekt de Fransche koning door ItaliëGenua opent hem de poort, Pisa ontvangt hem, met bange vreeze, op 10 November 1494, Fivizanno wordt uitge moord, Sarzanella valt bijna zonder slag of stoot. En intusschen heeft de groothertog van Florence, Pietro dei Medici, geen beroep gedaan op de liefde zijner onderdanenhij wist het vergeefs te zijn. Savonarola spelde Karei VIII als de bevrijder, en de kooplieden vreesden meer het verlies hunner goederen, als dat van den bij het volk ge haten Pietro. Met een klein gevolg trekt hij het paleis indien het kind uit deze wereld tot een beter leven overging, beefde hij, alsof er tusschen ons allen eene geheime verwant schap bestond, die de dood en de Oceaan der eeuwigheid nog vaster omsloot. Rijk aan hemelschen zegen, waren die dagen voor den Franschen geneesheer in ballingschap doorgebracht. Voor zoo veel opofferingen zou God hem eenmaal rijkelijk beloonen. Verscheidene jaren gingen voorbij. Er is eene aanhoudende werkzaamheid noodig, pm het recht te verkrijgen, met eene andere vriendin de smarten dezer wereld te mogen deelen. Gedurende dien tijd, leefden mevrouw Halvin en haar kind te Bordeaux in een zaamheid en verdriet. De eerbiedwaardige grootmoeder was gestorven hare dochter had tegenspoeden ondervonden, die de wei nige middelen, welke zij bezat, uitgeput en hare gezondheid ondermijnd hadden. Die vrouwen waren arm geworden, en bijgevolg eigende zich een elk het recht toe, hare daden en gangen te berispenzij hadden die onschuldige vrijheid verloren, die men geniet, als men geen mensch noodig heeft. Door opeenvolgende ongelukken, waren en de poort uit om de genade van Karei af te bidden, en eensklaps heeft het uit met de grootheid der Mediceërs. Het volk weigert hem den toegang bij zijn weer komst, en smadelijk teruggestooten, verlaat Pietro voor goed zijne stad. Zoo ging de heerschappij der Medici te niet in Florence door toedoen van den Dominicaan Savonarola. En toen Karei VIII, na een zegevierenden, geestdriftig toegejuichten intocht, Florence had verlaten, deed zich de behoefte aan een nieuw régime, aan wetten en regeering, gevoelen bij adel en volk. En, als immer in moeielijke omstandigheden, drong men samen voor de poort van het klooster di San Marco, eu riep men om den prior. En Savonarola verscheen uit zijne cel, en be loofde zijn hulp. Drie dagen zag men hem met op den predikstoel van Santa Maria del Fióre, en toen bezat Florence eene constitutie op republikeinsche wijze, een regeeringsvorm van democratischen aard. U de juiste inrichting van de staatsregeling van Savonarola te schetsen, is mij ondoenlijk plaats en gelegenheid ontbreken. Genoeg te zeggen dat zijne constitutie een model was en een duidelijk toonbeeld van zijn ongeëvenaarde menschenkennis en staat- manswijsheid. Het is een document, aan het volk verschaffend, naar de woorden van den geschiedschrijver Henri Leo, »wijze vrijheid, steunend op deugd, orde, kennis sen godsdienst, de eenige werkelijke steun- »pilaren van behoud en vooruitgang." En nu, nu is de prior van San Marco werkelijk de bestuurder van Florence. Niets wordt gedaan zonder hem, geen vonnis ge veld zonder zijn oordeel, geen wet gemaakt zonder zijn raad. Hoog staat hij, op het toppunt van zijn macht en zijn roem, on misbaar, zoo het schijnt, voor Florence. Dan, alle roem is vergankelijk, ook Savo narola zal vallen. S. S. de geringe hulpmiddelen der weduwe ge heel uitgeput. Het eenige, wat haar over bleef, was het onbepaald vertrouwen in het edel karakter van mijnheer Delmas, en in de hoop eens hare dochter eenen bescher mer te geven. Bij grooter tusschenpoozen dan vroeger, kwam nu en dan een brief van den afwezende, om hunne ongerustheid te stillen maar op zijn hoogste waren twee jaren verloopen, of in den stijl van Enguer rand straalde reeds eene lakonieke koel heid door. Eene edele lierheid belette de ongelukkige Bathilde, om hem haren onge- lukkigen toestand bloot te leggen. t, Mevrouw Halvin, met kommer worstelende, zocht in het geheim werk. Waarom in het geheim? waarom? Omdat de wereld, die altijd herhaalt, dat het eervol is zijn be staan te verdienen, nochthans met verachting op de vrouw nederziet, die, aan lager waf geraakt, haar werk komt vragen. De wereld zal haar werk geven, maar hoe zal de wijze zijn, waarop men haar zal behandelen Men betaalt haar, dat is immers voldoende? Wordt vervolgd.) NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT OF llll'TRIII iniltllM'lilllHIHUlll l'll'l' Wie deze constitutie nader mocht willen kennen, raadplege o. a., Allard, Hist, de la Républipue de Florence, of Henri Leoidem dl. II.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1896 | | pagina 1