gematigde wijze en met het doel om tot de
waarheid te komen, te redetwisten, maar
dan met vermijding van beleedigende onder
stellingen en wederzijdsche verwijtingen.
En opdat nu de eendracht der geesten niet
door vermetel getwist worde verstoord zoo
sta dit bij allen vast de volle belijdenis
der Katholieke leer is niet bestaanbaar met
meeningen, die ook maar naderen tot het
naturalisme of rationalisme, wier kort be
grip hierin bestaathet met den wortel
uitroeien van alle christelijke behinselen en
in de maatschappij der heerschappij vestigen
van den mensch met terzijdestelling van
God. Even weinig staat het vrij een ande
ren levensregel te volgen in den huiselijken
kring dan tegenover de menigte, zoodat het
gezag der Kerk in het bijzondere leven ge
huldigd, in het openbare leven wordt ver
worpen. Dit zou zijn het goed met kwaad
vermengen en den mensch in strijd brengen
met zich-zelven, terwijl hij juist altijd éen
van karakter moet zijn en op geen levens
gebied mag afwijken van de christelijke
deugd. Waar echter gehandeld wordt over
zuive r staatkundige vragen, over den besten
staatsvorm, over de verschillende inrich
tingen van het staatsbestuur, over deze
dingen kan men op voegzame wijze van
meening verschillen."
«In onderlinge liefde en in eerbied jegens
deh Apostolischen Stoel zullen de Katho
lieken twee dingen verkrijgen op de eer
ste plaats zullen zij de Kerk bijstaan in het
bewaren en verbreiden der christelijke
wijsheid, op de tweede plaats zullen zij een
groote weldaad bewijzen aan de burgerlijke
maatschappij, wier heil door booze leeringen
en booze begeerten in groot gevaar verkeert."
Naar den eisch van deze woorden vol
wijsheid hebben zij getracht een program
saam te stellen, dat in een vaste éénheid
toch ruimte van beweging zou laten en
tevens voor de praktijk een stelligen grond
slag zou geven. Zij bebben zich niet beperkt
tot hetgeen men soms een program van
actie noemt. Zij hebben aanwijzing willen
doen van de hoofdpunten op welke de
werkzame aandacht van al de Katholieken
in den lande gevestigd moet zijn en blijven.
Op welke wijze en in welke volgorde de
behandeling van deze zaken zal plaats heb
ben is een vraag, die door allerlei omstan
digheden zal worden beantwoord, allermeest
door de samenstelling van de Tweede
Kamer der Staten Generaal.
Volgens hunne overtuiging is de strijd
over ,de ontwikkeling onzer Staatsinstel
lingen voor langen tijd beëindigd en op
de hoofdpunten beslist. Daarom richten zij
allereerst hunne aandacht op de dingen,
die het volk in al zijn kringen kunnen ver
heffen, zijn welstand vermeerderen, zijn
rust verzekeren, sociale nooden lenigen,
sociale ontwikkeling bevorderen, sociale
beroering voorkomen. Want door al de
deelen van dit program gaat de ééne ge
dachte het Staatsgezag voor alle standen
van het volk, dus voor het geheele en ééne
Nederlandsche Volk ten weldaad te doen zijn.
Zij worden in die overtuiging versterkt
door de wetenschap, dat de in 1897 te kiezen
leden van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal zullen geroepen worden om mede
H. M. Koningin Wilhelmina, aan Wie de
Almachtige God geve wijsheid, kracht, heil en
vele jaren, in naam van het Nederlandsche
volk en krachtens de Grondwet als KoniDgin
te ontvangen en te huldigen, aan Haar te
zwerer. dat zij Hare onschendbaarheid en de
rechter Harer kroon zullen handhaven, Haar
te zweren alles te zullen doen wat goede
en getrouwe Staten-Generaal schuldig zijn
te doen. Als getrouwe onderzaten van het
Huis van Oranje, als trouwe aanhangers van
het Koningschap en van de Grondwet, meenen
zij in 't belang van Vorstenhuis en Vaderland
te handelen door op wetgevend gebied aan
die maatregelen hun kracht te wijden, die
kunnen strekken tot bevestiging van onze
Nederlandsche rechten en vrijheden, tot
beter en vaster vervulling van ieders plicht,
tot meerder ontwikkeling en meerder bloei
van het geheele volk en vooral tot versterking
van den band tusschenjVorstenhuis en Natie
naar het woord van Z. M. Koning Wilhelm III:
«Oranje en Nederland, onder Gods zegen,
vrij, onafhankelijk en één 1"
Door deze overwegingen geleid en van
deze gevoelens bezield, hebben de Katholieke
leden der Tweede Kamer vastgesteld en
aanvaard het volgende:
PROGRAM.
I. Sociale Vragen.
Voor de Katholieke leden van de Tweede
der Staten Generaal is de Encykliek Rerum
Novarum op dit stuk de grondwet.
Met haar verwerpen zij het Socialisme
als waanzinnig, onrechtvaardig en leidende
tot vernietiging van alle recht alle vrijheid
en alle orde.
De sociale vragen zijn in de eerste plaats
zedelijke vragen en alleen in den geest van
het Christendom kunnen zij tot eene goede
oplossing worden gebracht.
Godsdienst, huisgezin en eigendom zijn
de van God gewilde grondslagen der maat
schappij.
Voornamelijk in den nood dezer tijden
moet de Staat zijn macht op dit gebied
doen gelden, altijd met eerbiediging van de
natuurlijke rechten van persoon en huis
gezin.
De Wetgever heeft dus o. m. zijn aan
dacht te wijden aan de volgende punten:
Zondagsrust
Zedelijke en stoffelijke verheffing van den
ambachtsstand, voornamelijk met betrekking
tot de leerlingen;
Het vraagstuk der arbeiderswoningen;
Verbod of verperking van den arbeid voor
vrouwen en kinderen voor zooveel mogelijk
en naar den aard der werkzaamheden en
verbod van dien arbeid in fabrieken en werk
plaatsen voor vrouwen met de zorg voor
eigen kinderen belast;
Bestrijding van overmatigen arbeid ook
voor mannen
Regeling der uitbetaling van loon;-
Verzekering tegen ziekte, ongevallen, in
validiteit en ouderdom.
Terwijl het recht var. den arbeider op een
pensioen van Staatswege als zoodanig beslist
wordt ontkend, wordt even beslist erkend
dat de Staat er toe behoort mede te werken,
dat het lot van den invalieden en dan ouden
werkman niet aan de openbare weldadigheid
zij overgelaten. Dit brengt zijne roeping
mede: «uit het samenstel en uit het bestier
van den Staat moet de welvaart van de
gemeenschap en van de enkelen personen
opbloeien." Ene. Rerum Novarum.
Verbetering van het Armenwet met behoud
van het thans gehuldigd beginsel«de
ondersteuning der armen wordt" in
hoofdzaak «overgelaten aan de kerke
lijke en bijzondere instellingen van weldadig
heid."
II. Onderwys.
Hoofdbeginsel blylt: onderwijs als wezen
lijk deel der opvoeding is plicht en recht
der ouders.
Er behoort naar gestreeft te worden de
bijzondere school regel te doen zijn.
De rechtsgelijkheid door de pacificatie van
1889 erkend en gevestigd moet over het
geheele gebied van het onderwijs, ook over
dat van Hooger eri Middelbaar Onderwijs
worden uitgebreid.
Getuigschriften van bekwaamheid afge
geven door bijzondere gymnasia verleenen
dezelfde rechten en bevoegdheden als die
afgegeven door openbare instellingen van
dien aard,
«mits de eischen voor het verkrijgen van
die getuigschriften gesteld ongeveer over
eenstemmen met die van het programma
bedoeld in het derde lid van art. 11 der
Wet op Hooger Onderwijs," art. 85bis Wet
H. O. Wet van 23 Juli 1885 S. 141.
en een eindexamen zij afgenomen door
de leeraren der genoemde gymnasia in
tegenwoordigheid van een Inspecteur en
van gecommitteerden door de Regeering te
benoemen
Aan erkende Kerkgenootschappen en
Vereenigingen tot bevordering van Hooger
Onderwijs, die rechtspersoonlijkheid bezitten,
moet het recht tot vestiging van leerstoelen
aan de Rijksuniversiteiten en aan de ge
meentelijke Universiteit van Amsterdam
worden verleend.
Aan bijzondere gymnasia en bijzondere
scholen voor Middelbaar Onderwijs, die aan
zekere bij de Wet te stellen voorwaarden
voldoen, moet van Rijkswege een bijdrage
in de kosten van het Onderwijs worden
verleend.
III. Leger.
Vermindering van financieele en persoon
lijke lasten moet richtsnoer en doel blijven.
De vraag moet worden onderzocht of bij
den tegenwoordigen stand van zaken een
uitgave van meer dan twintig millioen 's jaars
voor het leger gewettigd is.
Voor miliciens, die geacht kunnen worden
geheel of ten deele kostwinners te zijn,
wordt schadeloosstelling verleend.
Naar verheffing van het zedelijk leven
bij land- en zeemacht moet worden gestreefd.
IV. Zaken van Recht.
Als beginsel sta de uitspraak, dat de
Overheid, die uit God is, het recht bezit
om te straffen met de straffe des doods.
Rijksopvoedingsgestichten en gevangenis
sen voor jeugdige misdadigers moeten wor
den toevertrouwd aan erkende Kerkgenoot
schappen en daartoe in het leven geroepen
liefdadige instellingen behoudens het toezicht
van den Staat.
Inzonderheid voor jeugdige beklaagden is
kort recht een eisch van zedelijk en stof
felijk belang.
Over het geheel moet naar vereenvoudiging
in de rechtspleging worden gestreefd.
Art. 449 van het Wetboek van Strafrecht
moet worden afgeschaft en art. 136 B.W.
dien overeenkomstig gewijzigd.
De formaliteiten gevorderd bij het sluiten
van het burgelijk huwelijk moeten zooveel
mogelijk worden vereenvoudigd.
Schadeloosstelling kan velgens wettelijke
regeling worden toegekend aan hen, die
uit preventieve hechtenis zijn ontslagen,
zonder dat eene veroordeeling gevolgd is,
zoomede aan onschuldig veroordeelden.
Toezicht van overheidswege op levens
verzekeringen, zieken- en begrafenisfondsen.
Verbod van huizen van verkoop met recht
van wederinkoop.
V. Belastingen.
Geen verdere uitbreiding of verhooging
van 's Rijks directe belastingen.
Afschaffing van het recht van successie
in de rechte lijn. Versterking van 's Rijks
middelen, zoo die noodig is, worde verkregen
door indirecte heffingen, o. a. door eene
belasting op de transactiën ter beurze.
VI. Landbouw en Nijverheid.
De Regeering behoort den Nederl. Land
bouw en de Nederl. Nijverheid te steunen
en te ontwikkelen door maatregelen van
overheidswege te nemen.
Met name behoort zij, waar zij optreedt
als werkgeefster en aanbesteedster, op de
belangen van den Nederl. arbeid te letten
en zich niet dan om gewichtige redenen te
wenden tot het buitenland.
Bescherming van landbouw en nijverheid
door herziening var. ons Nederl. tarief van
invoerrechten.
Wederinvoering van octrooien.
Vermindering van lasten bijzonder druk
kende op den landbouw als b. v. door af
schaffing van tollen op wegen en vaarten
vermindering van kosten van zegel voor
pachtcontracten vergemakkelijking van den
tiendafkoop.
Wijziging der grondbelasting.
VII. Koloniën.
Herziening der verordeningen op het toe
laten van christenleeraars, priester en zen
delingen in Nederlandsch-Indië.
Krachtiger ondersteuning der Missiën.
Bij het inlandsch onderwijs behoort de
invloed der erkende christelijke Kerkgenoot
schappen langs wettelijken weg te worden
verzekerd.
Voorziening in den rechtstoestand der
inlandsche Christenen.
Verbetering van den finaneieelen toestand
door krachtiger ontwikkeling der natuurlijke
hulpbronnen.
Ten slotte wenschen de Katholieke leden
der Tweede Kamer nog het volgende te
verklaren.
De opheffing der Nederlandsche legatie
bij den H. Stoel blijven zij afkeuren en
betreuren. Voor het belang en de eer des
lands vorderen zij haar herstel. Zoo spoedig
dit herstel met eenige hoop op goeden uit
slag kan worden beproefd, zullen zij geen
middel ongebruikt laten om daar toe te
komen.
Zij hopen en vertrouwen dat al hun katho
lieke landgenooten aan bovenstaand pro
gram hun krachtigen en onontbeerlijken
steun zullen verleenen.
Vastgesteld te Utrecht 20 Oct. 4896.
Mr. H. F. Lambrechts.
Dr. P. J. F. Vermeulen.
Dr. H. J. A. M. Schaepman.
Mr. B. M. Bahlmann.
Mr. H. A. M. van Berckel.
Mr. M. J. C. M. Kolkman.
Mr. A. F. Vos de Wael.
Mr. J. J. I. Harte.
Mr. L. Baron Michiels van Verduijnen.
L. de Ram.
Mr. J. A. N. Travaglino.
B. F. van Vlijmen.
Mr. Th. Borret.
W. P. A. Mutsaers.
F. T. J. H. Dorbelmann.
J. Th. M. Smits van Oijen.
E. A. M. van der Kun.
Dr. W. Everts.
P. J. Truijen.
Mr. W. van Basten Batenburo.
Mr. J. A. Loeff.
Dr. W. H. Nolens.
Stads- en Gewestelijk >~ieu*8,
Schiedam, 21 November 189®"
Burgemeester en Wethouders van
dam, gelet op art. 8 der wet van den
Juni 1875 Staatsblad no. 95), geven
aan de ingezetenen, dat den 19n deze'
W. Irish Stephenson en zijne reC
verkrijgenden vergunning verleend is tot u
b r e i d i n g zijner zoutraffinad®
aan den Noordveslsingel no. 91, a[1
sectie H no. 227, door plaatsing daarinv
een stoomketel met een verwarmingsopPer
vlak van 34 Ms, ter vervanging van
van kleiner afmeting.
Aan de leden van den Gemeenteraad 1
kennis gegeven dat o. a, de volgende stuk»®
zijn ingekomen en ten Raadhuize ter inz9°
liggen, die in de eerstvolgende zitting
den Raad, te houden op Vrijdag, 27
vember a. s., nam. 2 uren, ter behandel'"®
aan de orde zullen worden gesteld
1. Voorstel van Burgemeester en We
houders om de huur van het aan het R'J
voor postkantoor verhuurde gemeenteg0,
bouw, met een maand, alzoo tot 1 Februar'
a. s., te verlengen.
2. Voorstel van Burgemeester en
houders tot ruiling van grond met J. J. Gab®
3. Voorstel van Burgemeester en
houders tot het in gebruik geven van loka'0"
en instrumenten der H. B. School, aan
alhier gevestigde afdeeling van den »B°n
van Nederl. Onderwijzers voor een op 40
richten cursus ter opleiding voor de hoofdak10,
4. Voorstel van Burgemeester en We4
houders in zake den gemeente-rei'11*
gingsdienst.
5. Voorstel van Burgemeester en Wet'
houders in overleg met de Commissie va(1
toezicht op het L. onderwijs, tot vaststelling
van een nieuw reglement voor het exam®"
tot het verkrijgen der akte van algemeen®
toelating als Bewaarschoolhouders, volgerlS
overgelegd ontwerp met memorie van to®'
lichting.
6. Adres van Dr. B. Koster over de be'
rekening der hem uit de gemeentekas 400
te kennen toelage boven zijn rijkspensioen'
en rapport daarop van Burgemeester e"
Wethouders.
De stukken sub. 24 zijn reeds in dr"''
rondgedeeldvan die sub. 5 zal den led®"
mede een afdruk worden gezonden.
De collecte namens de Vereeniging »Trou*"
aan Koning en Vaderland", gisteren alhieI
voor de oud-strijders gehouden, heeft net4®
opgebracht f89.92.
Gisteren-avond is te dezer stede het be"
richt ontvangen, dat de parochie-verdeeli"?
door Z. D. Hw. den Bisschop van Haarle"1
is goedgekeurd.
De parochie-verdeeling zal morgen I Zondag)
in de verschillende kerken worden afgc'
kondigd.
De bijkerk O. L. Vrouw van den H. R°'
zenkrans aan den Singel is aldus tot par®'
chiekerk verheven.
Tot pastoor der nieuwe parochie lS
benoemd de weleerw. pater M. J. Langewen»
sinds 27 October 1881 kapelaan der S4'
Jansparochie en sedert 28 October 1$$
aan genoemde kerk verbonden.
Onze hartelijke gelukwensch aan de"
nieuwbenoemden pastoorMoge de past®'
rale bediening van hem, wiens onvermoeide"
ijver de Singelkerk reeds zooveel schoon®
Jhi\ I. VAN DEN BeRCH VAN HEEMST
I. Graaf de Marchant d' AnseMBO
M. de Ras.
