Stads- en Gewestelijk Nieuws.
St. Willibrordus-Stichting.
kabinet-Deliannis) had hem en het land
over den finanancieelen toestand en den
wapenvoorraad misleid.
De toestand te Athene trekt op 't oogenblik
meer de aandacht dau de berichten van het
oorlogstooneel, die slechts vankleine gevech
ten en schermutselingen gewagen.
Zoo seinde Dinsdag de militaire bevelheb
ber van Janina naar Constantinopel, dat de
Grieken dien dag na een gevecht van zeven
uren naarKoemoerades ten noordwesten van
Pilippiada gevlucht zijn. Zij verloren twintig
man aan dooden en veel meer aan gewonden.
De Turksche troepen vermeesterden de
brug en het wachthuis te Pluka en rukten
toen naar Rapsista (ten Oosten van Pente-
pigadia. dicht bij de grens. Van de Turken
werden een kapitein en vier soldaten ge
wond.
Reuter seint uit Constantinopel, dat de
Turksche overwinningenden militairen geest
en zelfvertrouwen in Turkije zeer hebben
verhoogd. Door die stemming wordt het
hervormingsplan van de mogendheden in
gevaar gebracht, zoo niet onmogelijk ge
maakt. In regeeringskringen wordt al ge
sproken van voordeelen die Turkije zou
kunnen trekken uit den oorlog, en verklaard
dat Turkije althans moest worden ontslagen
van de verplichtingen die het zijn opgelegd
ten aanzien van Creta. Ook wordt er een
balletje opgeworpen over wijziging van de
grensteruggaaf van La Punta tegenover
Préveza aan Turkije en een oorlogsschade-
loostelling zouden worden geëischt.
In de vergadering van het Lagerhuis in
Engeland verklaarde gisteren de bekende
liberale leider Harcourt zich met kracht te
zullen verzetten tegen een staatkunde,
welke verlaging van de belastingen weigert,
ten einde geld te krijgen voor agressieve
handelingen in Zuid Atrika. De minister van
koloniën, Chamberlain, antwoordend, ver
wierp met klem een zoo gevaarlijk en weinig
vaderlandslievend betoog als dat van Har
court. Onze staatkunde blijft die ze was.
Alleen de omstandigheden zijn veranderd.
Wij verlangen den vrede evenzeer als
Harcourt, maar de Transvaal heeft zich op
niet te billijke wijze gewapend althans
indien dat voor gewone defensieve doeleinden
zou moeten strekken. Is het agressief de
gewapende macht te versterken met een
brigade artillerie en een regiment soldaten
Een aanval van Courtuej afwerende ver
klaarde Balfour, dat de troepen enkel uit
voorzorg worden gezonden, zonder eenige
agressieve bedoeling. De regeering zou vij
andelijkheden met de Transvaal niet enkel
als een nationale maar ook als een ramp
voor haar partij beschouwen.
De opstand op Cuba wordt blijkbaar in
Spanje als nagenoeg te zijn onderdrukt be-
scnouwd. Tengevolge van een telegram van
generaal Weyler waarin kennis wordt
gegeven, dat het westelijk deel van het
eiland tot rust is gebracht, heeft de Konin
gin een decreet onderteekend betreffende
het invoeren van hervormingen op Cuba.
Schiedam, 30 April 1897.
Algemeene Vergadering.
De algemeene vergadering van de St.
Willibrordus-Stichting werd gisteren-avond
in de zaal der Otficieren-Vereeniging gehou
den. De zaal was goed bezet; maar de opkomst
was niet zoo groot als bij vorige vergade
ringen. Voorzeker mag dit althans vooreen
deel wel aan het minder gunstig gekozen
tijdstip geweten worden. In den lijd, waarin
de zon, zooals r.u, reeds hare warmte mer
kelijk doet gevoelen, brengt men niet gaarne
de verkwikkende avonduren ten offer aan
eene langdurige vergadering. En detallooze
huismoeders, die ondanks het dreigend ver
manend rijmpje het toch maar wagen den
schoonmaak in April te beginnen, hebben
in dezen bewogen tijd alleen oog en oor
voor hetgeen haar in hare naaste omgeving,
van nabij betreft.
Hopen wij dus, dat in het belang van ons
katholieke onderwijs de vergadering voortaan
wat vroeger kunne gehouden worden, het
Fransche spreekwoord, dat het ongelijk den
afwezigen toeschrijft, werd hier geheel be
waarheid. Wat hebben zij gemist de velen
die in deze vergadering afwezig bleven
een klare glasheldere uiteenzetting van
den toestand der St. Willibrordus-Stichting
in het afgeloopen boekjaareen heerlijk
leerrijk woord van den weleerw. pater Er-
mann, den onvermoeiden Katwijkschen
kampioen, die in de laatstverloopen maanden
reeds zoo velen door zijn welsprekend woord
heeft opgewekt en gesticht
Den zeereerw. pastoor Daniels was het
voorbehouden als president der St. Willi
brordus-Stichting haren toestand uiteen te
zetten. Namens het Bestuur heette hij de
vergadering, waaronder de zeereerw. heeren
pastoors en verdere geestelijken der drie
parochiën, allen hartelijk welkom, hunne
tegenwoordigheid gaf blijk van hunne be
langstelling in de katholieke zaak bij uit
nemendheid, ons katholiek onderwijs en was
tevens eene belofte dat in de toekomst den
zoo noodigen steun bij dat onderwijs niet
zou ontbreken. Spr. stelde zich voor in een
kort verslag alleen met eenige goed te
onthouden cijfers den toestand van het
grootsche liefdewerk uiteen te zetten.
Den 1 Januari 1896 had de St. Willi
brordus-Stichting in kas f 2400 bij een schul
denlast van f15.200; dus bleef er f 17.600
te betalen waarvoor niets aanwezig was.
Vooropstellend dat het gemiddeld tekort
jaarhjksch f3000 bedraagt zou dit aan het
eind van het jaar 1896, een som van f 18.200
bedragengelukkig bedroeg het echter
slechts 112.700. Dit verblijdend resultaat
dankt de St. Willebrordus-Stichting aan de
gehouden Loterij-tentoonstelling met Oud-
Hollandsch Marktplein die een netto winst
van t 5000 afwierpen.
De vrijwillige bijdragen verminderden van
f3000 in 1895 op f2200 in 1896; maar
de schoolpenning bracht iets meer opzij
steeg nl. van f1495 in 1895 tot f1585 in
1896.
Door de offervaardigheid van enkele wel
doeners heeft men den bouw der scholen
bij de Eerw. Broeders kunnen voleinden en
daarvoor een bedrag van f 4500 betalen
zonder eenige last voor de kas. Onder die
edele weldoeners behoort de hoogeerw.
Lans, voorheen pastoor der O. L. Vrouwe
parochie alhier, op de eerste plaats genoemd
te worden krachtig applaus.)
Aan schoolgelden wordt per jaar geheven
f14,200.
Er moet betaald worden aan salaris
sen117.500
rente der schuld(obligatiën) - 4300
f21.800
Wannneer men daarbij in aanmerking
neemt de cijfers voor onderhond der ge
bouwen, schoolbehoeften, water, vuur, licht,
belasting er.z., zou er een tekort zijn per
jaar van f 11.000.
Voor een groot gedeelte wordt daarin
voorzien door de rijkssubsidie, die voor het
verleden jaar f 8000 bedraagt, maar toch
springt het in 't oog dat de inkomsten met
geëvenreedigd zijn aan den noodzakelijke
uitgaven.
Wanneer men mochten meenen dat
de uitgave aan salarissen ten bedrage van
f17,500 wel wat groot is, dan wijst spr.
er op, dat de salarissen naar rato van het
Staatsonderwijs berekend plm. 126,500 zou
den bedragen.
Spr. vond hierin aanleiding zijn gehoor
op te wekken blijmoedig het penningske te
oiferen voor het katholiek onderwijs dat is
bijzonder aangenaam in de oogen van God
maar vooral ook uiterst voordeelig en nood
zakelijk voor de katholieke jeugd, wijl hier
door de zielen van talloozen behouden blijven;
letten wij op het voorbeeld onzer volijverige
religieuzen die niet alleen aan het katholiek
onderwijs geldelijke offers brengen, maar ook
het offer van hunne persoonlijke toewijding
hun gaven en talenten, zich met het hoog
noodige voor hun levensonderhoud te vreden
stellend.
Met een hartelijk woord van dank aan
allen die tot het welslagen van de Loterij-
tentoonstelling en oud-Hollandsch Markt
plein hebben bijgedragen, in 't bijzonder de
dames van het comité de zangver »St.
Gregorius" en het harmonie- orkest »St.
Ambrosius" achtte spr. zijn taak geëindigd
en gaf hij het woord aan den weleerw.
pater Ermann, wien hij reeds vooraf een
dankbaar gehoor verzekerde
Rede van den Weleerw. pater Ermann S. J.
De weleerw. pater Ermann, die daarna
onder applaus den katheder besteeg ving
zjjn rede aan met te zeggen dat hg met
blijdschap de uitnoodiging had aanvaard hier
te spreken, waar zooveel voor de opvoeding
der katholieke jeugd is gedaan, maar vooral
ook, omdat zij hem gelegenheid zoude
geven te spreken, naar den drang zijns
Harten, over een belangrijke factor in de
opvoeding, een hoogst gewichtige zaak door
onzen H. Vader Paus Leo meermalen aan
bevolen.
Met een vluchtigen blik zou spr. overzien
de hedendaagsche pers, den grooten invloed
der pers stelde spr. reeds aanstonds in 't
licht door te wijzen op Amenka's vroegere
president Lincoln, die van veldarbeider op
20-jarigen leeftijd tot president op 5U-jarigen
ouderdom opklom en de wijsheid die hem
in staat stelde een staat te besturen uit de
geschriften putte. Spr. erkent het groot
gewicht van de lectuur en acht het lezen
ook nuttig voor de jeugd hij is dus niet
tegen lectuur, maar beoogt alleen tegen de
verderfelijke lectuur te waarschuwen. De
vraag of een boek of blad goed is, moet
zeker op verschillende wijze beantwoord
worden wat goed is voor een bepaalden
leeftijd, bij zeker temparement, kan voor
jeugdige personen gloedvolle naturen scha
delijk zijn. In het algemeen kan de vraag
of een geschrift goed is, beantwoord worden
maar de uitwerking die het op den geest
geeft. Is een geschrift zoo, dat het den geest
verheit, dan behoeven we geen andere
richtsnoer: het is goed; drukt daarentegen
een geschrift den geest ter neer, wekt het
tot vermoeidheid, moedeloosheid en twijfel
zucht, dan is geen andere richtsnoer noodig
om het als slecht te erkennen.
Geschriften of bladen, die rechtstreeks
of zijdelings de geloofs- of zedeieer aantasten,
zijn ongetwijfeld slecht te noemen en be-
hooren dus met door de Katholieken gelezen
te worden. Ook dezulken behooren geweerd
te worden die met jonkvrouwelijk gelaat
en zachte stem den ongelooven lezer tege
moet treden, d. i. een vijand zonder moed
en kracht, een nie den Heer niet geeselt maar
knijpt, die Hem geen kroon van doornen
vlecht, maar Hem den vinger om de keel
legt.
Hoeveel wanorde vooral de verderfelijke
romanlectuur in de wereld sticht, wordt
duidelijk als men denkt met hoevele godde-
looze persproducten o. a. een Paul de Cock
de wereld heeft overstroomd, die elke 14
dagen een nieuw deel deed verschijnen.
Hoe de slechte lectuur tallooze slacht
offers maakt, stelde spr. met eenige feiten
uit de laatste jaren duidelijk in 't licht. De
feiten door hem, deels ook op grond van
eigen ervaring, medegedeeld, toonden aan,
dat de slechte lectuur geieid heeft tot zelf
moord, dwangarbeid, verlies van eer, ge
zondheid enz.
De slechte romanlectuur vooral is als een
zedelijke vloeistof die de mannen in de her
sens slaat en de vrouwen in 't nart treft;
het zijn niet de bloemen des veld, maar de
klaprozen van de vaart die de verderfelijk
lectuur ons biedt; de gewone uitwerking van
de verderfelijke persproducten is, dat zij den
hartstocnt aanwakkeren, de ongeregelde
liefde en het verlangen r.aar groote fortuinen
opwekken de gewone inhoud van die slechte
romans is ongetrouwheid in 't huwelijk en
jacht op milhoenen.
De vijanden van Christus zijn dan ook
van de verderfelijke werking van die slechte
romanlectuur zoo overtuigd, dat toen in 1880
de befaamde Litt.é zich op zijn sterfbed
met 'iod had verzoend, de vrijmetselaars
bij zijn stoffelijk overschot durfden getuigen
wij zullen ons wreken; wij zullen den hin
deren uwe boeken laten lezen.
Hoe omvangrijk die slechte lectuur is,
leidt spr. af uit het feit dat zich over de
geheele wereld 3985 papierfabrieken bevin
den die jaarlijks 500 millioen vel papier
leveren, waarvan 14 milloen couranten, het
getal slechte bladen is twintig maal grooter
dan het aantal goede 97 van de 100 feuille
tons in dagbladen bevatten zielverpestende
lectuur. Zoowel in ons eigen land als in het
buitenland heeft de zedelooze lectuur
een schikbaren omvang verkregen. De offie-
cier van justitie verbood nog onlangs zede-
looze platen en geschriften te verzenden,
tenzij in gesloten envelop. Bij een tweehands-
handelaar te Amsterdam werden onlangs
nog 30.000 slechte geschriften in beslag ge
nomen, en te Rotterdam werden verleden
Vrijdag bij een boekhandelaar nog 8 kisten
met zedelooze lectuur ingerekend.
Spr. toonde verder aan dat de slechte
geschriften met milioenen gesteund worden
door hen die indertijd den Heiland op een
prijs van 30 zilverlingen stelden, maar Hem nu
blijkbaar een veel hoogeren prijs waard ach
ten.Maar ook circa 700 vrijmetselaars-vereeni-
gingen met een getal van 225.000 leden zijn er
ijverig cp uit om, door middel van geld en
persoonlijke hulp slechte lectuur verspreidend,
proselieten te maken voor de helvooral
onder de dames ook op de bedevaartplaat
sen, zelfs in Maria's bekend genadeoord Ein-
siedeln, waar jaarlijks duizenden pe
komen, trachten zij hun verderfelijk
ducten ingang te doen vinden. aie,
In het vervolg zijner rede, na de P
zette spr. uiteen den grooten invlo® je
de pers op het volk uitoefent. Het be e|)
woord; geef mij scholen voor het v°
ik zal het volk hervormen, zou no® fg0r
kunnen omzettengeef mij bibliotheken
voor het volk en ik zal het volk herv° en,
Duidelijk zette spr. door een parabel g0r
dat de zeoelooze schrijver als z,®'e?e pet
denaar veel schuldiger is dan hij
lichamelijk leven verwoest. De go»» je
pars ook in ons Vaderland verbree
banden der maatschappij, neemt dep
bied voor het gezag weg, doet de p1'
des huwelijks vergeten en verstoot
vrede der huisgezinnen het is teëe^f
pers dat de H. Vader zoo krachtig g®
schuwd heeft, en die ook hier te 'ar fjgiil"
verschillende liberale of zoogenaamd
looze bladen, vertegenwoordigd word'- ,gjj
Tegen de lichamelijke besmetting eje-
allerlei voorzorgen genomen, maar de e|
hjke besmetting dia uit den inodde
der zedelooze lectuur voortspuit, ka»
veelal ongestoord verspreiden. 0ni
Wat kunnen wij, Katholieken, doer'
dan invloed der slechte pers tegen te e gli
Voorzeker bidden is niet genoeg; wij 010
ook handelen de vijand moet met zij» e
wapen bestreden worden wij moeten g()
over de slechte pers de goede st
wanneer ook eenmaal een Nederland^
Katholiekendag wordt gehouden, welk
stip, God lot, nadert, dan zal zeker »awe|-
dezelfde resolutie worden aangenom»»'
ke op den 43n Duitscnen Katholieke» l3
aangenomen werd, nl. dat het dure P||C' eii-
de katholieke bladen krachtig te steü..ge<
Indien de katholieke bladen krac» r
werden gesteund, zouden zij zeker
kunnen gevendan zouden wij
kunnen hebben een groot katholiek dag gj
dat aan alle eischen op handelsgebied v° tj
en het dus overbodig zou maken de g'
liberale bladen om de handelsbericht®1
nemen en dus in de katholieken geZ1 j0of
te brengen, waar zij dan soms ook
kinderen worden gelezen. Spreker V gp
schuwde hier vooral tegen die soort
bladen, welke trachten ook de Katho'1®
te voldoen, maar die nooit beslist opk° je
in den strijd voor waarheid en recht
zoogenaamd kleurlooze pers achtte h!) g
gevaarlijker dan de beslist vijandige ens£1
gispte bij het gedrag der Katholieken, d'® j
lauwheid of onverschilligheid die zooge»a
neutrale pers steunen. jje
Niet alleen de slechte, maar 00 je<>
gewaande kleurlooze lichtzinnige
behooren bestreden te worden. De M p
heken mogen die bladen met st iLaf
door abonnementen en advertentiën, 10 p
behooren integendeel door het nemer; v
abonnementen en het plaatsen van adve»
tiën de katholieke pers krachtige» s g.
ie verleenen. Spr. schetste hier ee»ige
vallen van treffende offervaardigheid o»'
invloed der slechte pers te werenhij p
er op hoe het kattioheke blad La L
in Frankrijk met weinig hulpmiddele» [S
gericht door eenige offervaardige Pr'e\.tig
en leeken met woord en daad kr»0^,,.
gesteund, nu reeds in circa 300.009 ei ka
plaren het beeld en den naam van de" ®gl'
kruisten Godmensch in Frankrijk en
daar buiten verspreid. |f-
Op ïromsche wijze schetste spr. de »j;g
slachtigheid en karakterloosheid va»
Katholieken, welke het buiten de kat»0" flg
bladen meenen te kunnen stellen en hul|j;e
levensbeschouwing putien uit bladen, v,ejee
zich het beel der Godheid vormen p
algod der natuur, welke het een deugdz.f
leven achten een leven dat met onze nii J0od
overeenkomt, en het voortleven na de"
beschouwen in het voortbestaan in de agll
verwisselende stof, Spr. schetste den i»v gPe
der slechoe bladen ook op grond van ,g-
ontmoeting in de spoortrein met 4 No»rt je
bantsche Katholieken die, de JV. R.
hand houdend, met bisschoppen en geeste»Jjg[i
spotten, zoodat hij bij het verlaten va"ireii>
waggon niet kon nalaten hen toe te
dat hij eer voor een Godloochenaar da» j,jj
hen den hoed kon afnemen. Scherp hekeld (g
het gedrag van hen die meenen a"egjeli
kunnen lezen zonder schade voor hul1
waar zelfs beroemde katholieke schrlJ
verklaarden zich immer na verplichte s'e
lectuur zich door eene stichtelijke 'eC
te moeten verkwikken. jefl
God gave dat ik mijn schildering
verderfelijken invloed der slechte 'eC f.
overdreven had, zoo ongeveer besloot sPgf
maar integendeel ik heb eerbied gehad
uw kiesch gevoel en niet in bijzonder»®^
aangetoond het werk van die moordeI1
der zielen, die het hart bezoedelen e° y[el
de fantaisie met onreine beelden ver vuil®1»' e«
den meesten aandrang wekte hij
hoor, vooral de jongeren op, de ge*aar y
