Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
eerste blad.
kwaal onzer dagen.
WERNER.
20ste Jaarg.
Zondag 1 Augustus 1897.
No. 5856.
bureau "55ofersfraaf 50.
ïi
Feuilleton.
algemeen overzicht.
PRIJS TAN DIT BLAD:
^°°r Schiedam per 3 maanden
Franco per post door geheel Nederland
Wonderlijke Nommers
- 0.05
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels ƒ0.60
Elke gewone regel meer -0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
(Ingezonden.)
kwaal en de afgod tevens is het
de ra''smehet heerscht oppermachtig in
bi6(j Utlst> in de wetenschap, op sociaal ge-
Det naturalisme, de leer die aan-
Wat de natuur te aanschouwen geeft
bij Wder het bovenzinnelijke verwerpt, is
«H r? Zo°genaamde hervorming van Luther
geb a'VDn 'n d® windselen gelegdhet is
0ren uit de revolutie der zestiende eeuw.
oy eers^ enkele waarheden des geloofs
°0rd gesmeten worden, volgen er later
6t en zoo «gelooft" men op het laatst
«leer dan wat de natuur te aanschou-
scuDat is zoo logisch mogelijk de men-
e'i)ke «wetenschap" staat niet stilals
lij, eenmaal aan het ontkennen van godde-
s, 6 Waarheden geraakt, komt zij er ten
16 toe, alléén aan te nemen, wat de
lflri der natuur leeren. Maar waar blijft
Y ^et 9eloof, het aannemen op gezag
ij1 'et het minst op het gebied der kunst
zich het naturalisme baan gebroken
p maatschappij tot in alle lagen ver-
Ij,8'' Het beschouwt den mensch als «la
humaine" en verlaagt hem ver beneden
y redelooze schepsel. Als wij ons de
s,aaS stellenwat is in het naturalistisch
6 sel (je ware taak van den kunstenaar,
^nderheid van den romanschrijver? dan
'e(3fl Emile Zola, de naturalistischen porno-
ra^> een man, die 't weten kan, het ant-
k°°rd gegeven. Hij zegt in een zijner wer-
De taak van den naturalistischen kun-
er'aar is «zich meester te maken van het
6chanisme der menschelijke verschijnselen
ineengrijpen bloot te leggen van de
°°§enaamd geestelijke; en zinnelijke uitin-
gelijk de phylosophie ze ons ver-
aart, en wel onder den invloed der over-
erving en der omstandighedenop grond
daarvan den levenden mensch te toonen in
de maatschappelijke omgeving, die hij zelf
heeft voortgebracht, die hij dagelijks wijzigt
en in wier midden hij voortdurend gedaan
teverwisselingen ondergaat."
Zola gaat voort en vraagt: Idealisme
en poezie En zijn antwoordt luidtVei -
ouderde begrippen die komen hier niet
te pas. Ik, de naturalistische schrijver, ik
schilder u den mensch, zooals hij onder den
invloed zijner laagste hartstochten zich in
het slijk wentelt. De mensch is «la béte
humaine", niets anders. Zedelijke bedan
kingen? Malligheden, die in bakersprookjes
thuis hooren. De ware kunst is gelegen in
het opmerken en weergeven van verschijn
selen. Voorkeur voor het goede en afschuw
van het kwade, zegt Zola ons verder, zou
den even dwaas zijn als in een scheikun
dige toorn tegen stikstof, omdat zij aan het
leven vijandig is, of voorliefde voor zuur
stof, omdat zij het leven onderhoudt. Gods
dienst verdient de diepste minachting. Zelfs
de dienst van het schoone wordt even on
verbiddelijk geloochend als elke andere
eeredienst.
Totzoover Zola in zijn «ideeën" over het
naturalisme in de kunst. Ziedaar dan de
theorie van den apostel van het naturalisme.
In de wetenschap niet minder dan in
de kunst wordt den afgod, die naturalisme
heet, hulde gebracht. De kennis der natuur
is voor velen van eene wetenschap de weten
schap geworden. Ontkend wordt eenvoudig,
wat buiten de ervaring der natuurkunde
ligt. Den Schepper aller dingen meende
men aan de deur te kunnen zetten. Maar
geheel die naturalistische wetenschap heeft
het raadsel des levens geen stap nader tot
zijne oplossing gebracht. Men heeft daar
bij de wetenschap gepopulariseerd, het volk
met halve waarheden en verkeerd weten
zand in de oogen gestrooid en den «goeden
luyden" als wetenschap verkocht, wat dien
naam niet verdient.
Episode uit den oorlog in Algiers.
1)
b ^"es is gereed, zeide hij, zie hier den
eer Wdie ons beiden tot getuige
Verstrekken, als gij daarin wel wilt
'J8stemmen. Hij is geneesheer op de En-
=e sche brik Pegasus, die u naar Marseille
'al overvoeren, indien gij het ongeluk hebt
*'l doodelijk te kwetsen. Toen dicht bij
3 komende, fluisterde hij mij in het oor
k Weet, dat men zelden geld te veel heeft
18 men op reis is neem deze brieventasch,
is genoeg in, om de reiskosten van hier
haar Oostenrijk te bestrijden. Deze
edelmoedige handelwijze trof mijn wraak-
eerzuchtig hart. Ik smeekte hem, mij
rtlijn gedrag van dien avond te willen ver
even hij was onverbiddelijk, en ik zag
Te verderfelijker voorzeker is dit laatste,
wijl alleen volledige wetenschap tot God
voert en de onmacht van den mensch belijdt.
Naar waarheid heeft dan ook een be
roemd. Fransch scheikundige gezegd: «Die
genen, welke alleen de ontdekkingen van an
deren exploiteeren en er nimmer zelf deden,
zijn al te zeer geneigd de portée daarvan
grootelijks te overdrijven, omdat zij nooit
tot de geheimen doorgedrongen zijn, die
wezenlijke geleerden ieder oogenblik op
hunnen weg ontmoeten. Vandaar hun vij
andschap tegen den godsdienst en hun eigen
waan. Geheel anders is het met diegenen,
die zelf ontdekkingen gedaan hebben. Zij
weten bij ondervinding, hoe beperkt hun
gezichtsveld is, en zij gevoelen zich bij iederen
stap door het onbegrijpelijke tegengehouden
Vandaar hun welgezindheid jegens den gods
dienst en hun bescheidenheid. Eerbied voor
geheimen is hun gemakkelijk. Hoe meer
voortgang zij maken in de wetenschap, des
te meer worden zij overstelpt door het
oneindige."
Op deze wijze spreekt de ware weten
schap de valsche, de naturalistische weten
schap ontkent aan den eenen kant brutaal
weg wat buiten hare waarneming ligt, maar
bouwt van den anderen kant op onvoldoende
gegevens, stelsels en verzekeringen, die
hare perken verre te buiten gaan.
Arm volk, dat zijn heil verwacht van het
naturalisme op sociaal gebied. Onder de
leus van algemeene vrijheid, algemeene
welvaart, algemeene ontwikkeling is men
ten strijde getrokken tegen het Christen
dom. En de uitkomst? Een proletariaat
zooals Europa alleen in den heidenschen
tijd kon aanwijzen, onder het Cesarisme.
Veel beloofd, niets gegeven dan ellende,
heeft het stelsel, dat wij naturalisme heeten
Verpest, heeft 't het volk, niet het minst de
hoogere standen, door al zijne geledingen
heen.
mij genoodzaakt te vechten. Wat zal ik u
zeggen? Het ongeluk, dat bij alle hande
lingen mijns levens de grootste rol heeft
gespeeld, 'heerschte ook hier weder. Mijn
kogel trof den jongeling juist in het hart,
terwijl ik hem slechts eene lichte wonde in
den arm wilde toebrengen, om alzoo een
einde aan de zaak te maken. De geneesheer
zeide, dat er geene de minste hoop was.
Hij vertrouwde mij aan het geleide van
zijnen bediende, terwijl hij zich met de
verpleging van den ongelukkigen luitenant
bezig hield.
Men ging dienzelfden dag nog met een
zeer gunstigen wind onder zeil. Toen wij
echter in volle zee waren, verhief zich een
hevige noordwestenwind, die onze masten
verbrijzelde en ons naar de kusten van
Afrika slingerde. Ondanks al onze pogingen,
om naar Algiers of Tunis te stevenen,
werden wij naar den kant van Bone voort
gestuwd! Bijna de geheele manschap had
den dood in de golven gevonden. Eene bende
Bedouinen viel aan op degenen, die waren
overgebleven, en behandelden hen nagenoeg
op dezelfde wijze als gij die van El-ou-Tiah
behandeld hebt 1 lk was zwaar gewondik
weet niet door welk toeval ik het leven
31 Juli '97.
Bij de beraadslaging over de burgerwacht
deze week in de Kamer van afgevaardig
den in België gehouden, had de socialisti
sche afgevaardigde Demblon bij art. 49 der
treurigen moed voor te stellen, dat in de eeds
formule de woorden :»Ik zweer trouw aan den
Koning" zouden worden geschrapt. In de
loop van het debat, zelfs nadat hij door den
voorzitter tot de orde was geroepen en met
de censuur bedreigd, voegde hij aan zijn
voorstel zulke beleedigende uitdrukkingen
voor den Koning toe, dat de Kamer einde
lijk de censuur over hem uitsprak met
47 tegen 17 stemmen. Deze tegenstem
mers waren alle socialisten. Behalve Dem
blon zeiven, onthielden zich van stemming
met opgave van redenenFlagnart, Fléchet,
Hambursin, Lorand en Magnette.
De formule van den voorgeschreven eed
werd daarna aangenomen met de stemmen
der Rechterzijde tegen die der Linkerzijde.
De overige artikelen van het wetsontwerp
werden vervolgens zonder debatgoedgekeurd.
Het Hoogerhuis in Engeland heeft het
wetsontwerp, waarbij het gebruik van het
tiendeeiig stelsel voor maten en gewichten,
facultatief wordt gesteld, in derde lezing
aangenomen.
Maandag zal de minister Chaplin het toe
gezegde wetsontwerp betreffende het ver-
valschen van levensmiddelen, margarine
inbegrepen, indienen. De regeering zal na
tuurlijk niet beproeven het wetsontwerp,
dat ten dee le berust op het rapport van
de parlementaire commissie, er door te
krijgen, maar wil enkel hare plannen op
dit stuk bekend maken om discussie uit te
lokken.
In een der lokalen van het Britsche
Parlementsgebouw zijn Woensdag-middag
de postmaster general, hertog van Norfolk,
de staatssecretaris der schatkist, lord Han-
bury, en acht afgevaardigden met vertegen-
behield maar in plaats van mij te dooden,
voerden ze mij met zich mede. Toen ik
daartoe genoegzaam in staat was, deden zij
mij werken, en ik, ziende, dat ik door eenen
aanhoudenden arbeid mijnen toestand kon
verbeteren, beijverde mij mijnen meester
genoegen te geven en mij nuttig te doen
zijneindelijk werd ik onmisbaar. Allengs-
kens werd mijne slavernij meer en meer
verzacht, en ik deelde gaarne in hun zwer
vend leven. Bij eene schermutseling, welke
zij hadden met eenen stam, die achter de
bergen zijn verblijf hield, stond ik hen
dapper bij in het behalen der overwinning,
en wel voornamelijk door de kennis, welke
ik van de Europeesche taktiek had verkre
gen, en die zooveel afdoet in eenen oorlog
tegen menschen, die even als een troep
wilde dieren dooreen loopen. De stam, bij
welken ik was, verloor zijn opperhoofd
met eenparige stemmen werd ik in zijne
plaats gekozen. Het is nu bijna tien jaren,
dat ik onder hen woon, en God is mijn
getuige, dat die tien jaren de gelukkigste
mijns levens zijn geweest.
Hier hield Werner op met sprekenhij
liet het hoofd tusschen zijne beide handen
zakken en weende bitter. De kapitein be
schouwde met eene zekere belangstelling
met afgrijzen vermengd, dien zonderlingen
man, wien de misdaad uit de rijke zalen
van het hof raar den voet van den berg
Atlas had overgevoerd. Eindelijk brak hij
het stilzwijgen
Uw leven was, zeide hij, tot hiertoe
vruchtbaar in gebeurtenissen maar meent
gij niet, dat na zoovele wisselingen het
noodlot eindelijk moede zal worden u te
vervolgen, en dat het een blijk is, dat de
Voorzienigheid ook over u waakt, daar zij
u van de ongeloovigen afgescheiden, en te
midden van christenen gevoerd heeft, dat
zij u onder beschaafde menschen heeft
teruggebracht
- Neen, antwoordde Werner, die van
de hem door God verleende genade nog geen
gebruik wist te maken. De beschaving heeft
mij verstooten, zonder twijfel had zij gelijk,
toen zij dat deedmaar wat er van zij,
Werner is dood voor haar. Mijn naam is nu
Mohammed; in de woestijn is mijn vader
land.
(Slot volgt.)
De i
