Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
^agner en Liszt.
ter ies Houtvesters.
-lste Jaarg.
Zondag 30 October 1898.
bureau l$oteY&ixaat 50.
^ÜftSTE BLAD.
No. 6233,
PRIJS VAN DIT BLAD:
^oor
F
Schiedam per 3 maandenf 1.50
a®cu ner posi door geneei Nederland 2.
•^izonderiiike Nummers - 0.05
P RIJ S DER ADVERTENTIE N:
Van 16 regelsƒ0.60
Elke gewone regel meer-0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
n
*a»i "^en dezer beide Meesters op muzi-
Ho,:11 blad
zullen wel voor weinige lezers
^°r'Saar onbekend zijn. Liszt, de vurige
'Hb.. r' Wagner, de Duitsche wijsgeer-
WHar,
waren een groot gedeelte van
*ijze °P de innigste, vriendschappeiijkste
Hin,,,.et e'kander verbonden. Toch is men
an 5 «los
y verwonderd dat de vijand van
virt^08**6*1» ^a&ner> ze^e ^at
'tbtisj,OS8nc'om orR'er8an8 was voor
Hzt, en de beroemde pianovirtuoos,
°*Ho0 8®heel in elkander konden opgaan,
'S00'1 bet ook waar is, dat die vriend-
v^rWe| a8t®ekent van den tijd dat Liszt
ï|ftUoos gezegd aan zijn loopbaan als
r b®
Uit 16rs'e ontmoeting van Wagner en
Plaats toen beiden zich te Parijs
8tlniS(öÖ 0tn8tre«ks 1840tot een nadere
b'et j>.i n8 was het echter in die dagen
He| Sorben, en terwijl Liszt toen geen
▼an Wagner leerde kennen,
b Je,1Q dichter-componist vreemd
N» l*a8ner. van meening dat een
a's Liszt, die een slaaf der mode
Hitte(, VV°r<^firi zóózeer dat hij na een
tlcle vertolking van Beethoven's
b ïtob' a'gemeen verlangen de fantaisie
lik jjj ert le Diable voordroeg onmoge-
01 hejjj ~n'8e vriendschappelijke verhouding
*0° kunnen komen.
®®f dat, totdat Liszt eerst Wagner's
L°''^b(je ,,'enzi"i daarna zijn «Fliegende
'"ben r, en »Tannhauser" had leeren
k>» y.hl voor het eerste werk reeds
lp' ®n te over> bet tweede bewonderde
'J hgt recbt, als een geniaal werk, doch
(Hqifif^®0 van «Tannhauser" kende zijn
bter 8®en grenzen meer. Wagner had
n°8 geen gelegenheid nader met
euilleton.
39)
bi^r (1
h6j,eb 6v® fiere, rechte houding was ge-
W' 0e enal« de oude, krachtige gezond-
H,1®8 vanlJd rï'ePe smart om het
m ecbtgenoote en kinderen wel
®Hi' g ar de angel was in de wonde
r ininV 3eed zich nu eens meer, dan
l 8elden. Uit zijn vroegere
<1© Scbreef bij niets meer gehoord,
"be ^k^caat Z^n ,nend en zaakwaarnemer
VSf h' .If6,"? eens in het jaar maar
Hen 'a e^e volgens afspraak alleen
bin gOeq®n"-WOOrcb"e verblijfplaats beviel
dan' 3 had een uitgebreider werk-
bit.6 ^idd 'i" ^°3eowald en dat was het
S:h, ^'brenk 0111 z'Jn 'eed ter verzeWen-
®r, v 11 was hem eene liefdevolle
or de kleine Anna een zorgvul-
Liszt in kennis te komen doch dat oogen-
blik zou weldra aanbreken, al was het dan
ook tengevolge van een wisseling der for
tuin, die Wagner dwong zijn vaderland, en
de stad waar hij als kapelmeester werk
zaam was, Dresden, te verlaten, en den pel
grimsstaf op te nemen. Het was in het
jaar 1849naar men meende had Wagner
een werkzaam aandeel gehad aan de revo
lutie-beweging in Dresden en tengevolge
van dat vermoeden zag hij zich tot zijn
veiligheid verplicht een toevluchtsoord te
zoeken in Thuringen. Weimar, de kunst
stad, de stad van Schiller en Göthe, nam
hem op, helaas voor korten tijd. Te Wei-
mar was door de energie van Liszt, die door
den Groothertog tot hofkapelmeester be
noemd was, Wagner's «Tannhauser" ten
tooneele opgevoerd zeker reden genoeg voor
Wagner om juist daarheen te gaan. Hij
werd dan ook door den edelvoelenden Liszt,
den steun van vele kunstenaars, met open
armen ontvangen op den Altenburg, en niet
alleen vond hij in Liszt een edel menschen-
hart, dat bereid was hem met raad en daad
bij te staan, maar op een repetitie van
«Tannhauser", door Liszt geleid, voelde hij
aanstonds dat deze zijn intenties ten volle
begrepen had, en dat hetgeen in zijn eigen
ziel had geleefd bij de conceptie en com
positie, onder Liszt's, bezielende leiding in
het volle, werkelijke leven trad. «Op het
«oogenblik dat ik mijn vaderland verloor,
»zoo zegt Wagner zelf, vond ik in de liefde
«van dien zeldzamen vriend, het werkelijke,
«lang verlangde, overal op verkeerde plaat-
»sen gezochte, nimmer gevondene vader
hand mijner kunst".
Intusschen kon Wagner slechts enkele
dagen te Weimar blijven, daar de politie
zijn verblijf ontdekt had. Voordat hij echter
volgens den raad en door de hulp van Liszt
naar Zwitserland en Parijs uitweek, ver
trouwde hij het dierbaarste wat hij had, nl.
de partituren zijner opera's, aan zijn vriend
toe, en deze bewaarde ze in een kostbare
dige moeder, ook zij had iedere verbinding
met haar vroeger leven verbroken, en ver
vulde met toewijding en ijver hare dage-
lijksche plichten.
De houtvester had met de nieuwe woon
plaats ook den naam van zijn kleinkind
veranderd, hij kon den naam Bodenwald
niet meer hooren en sprak hem ook nooit
uit. Hij had haar Anna Herfeld genoemd,
maar voor het overige ging zij door voor
hetgeen zij washet kind zijner overleden
dochter. Anna zelf had in de nieuwe om
geving niet de geringste herinnering aan
Bodenwald of aan de familie Bergman be
houden. Haar eigenlijke naam was haar
eveneens vreemd en zij kende zichzelf slechts
als Anna Herteld.
Het meisje had zich krachtig ontwikkeld
en begon dagelijks meer op haar vader te
gelijken, hetwelk den houtvester dikwijls
smartelijk aandeed. De donkerblauwe oogen
blikten nu ee is ernstig denkend, dan meer
vroolijk en schalks, al naar de gevoelens
die zij uitdruktenzij konden echter ook
toornig schitteren en dan geleek Anna Her
feld als twee druppels water op den ouden
baron von Bodenwald. Zij had rijk blond
haar dat in weelderige lokken het hooge
cassette, die hem later als een soort reliek
gebleven is.
Voor diegenen onzer lezers die het niet
mochten weten, doen we hier eenige bio
grafische mededeelingen aangaande Liszt.
In Frankrjjk was hij gehuwd met de gravin
d'Agoult, wier pseudoniem als schrijfster,
Daniel Stern, meer bekend is. Van de drie
kinderen, uit dezen echt gesproten, is de
oudste dochter later gehuwd met Emile
Ollivier een bekend Fransch staatsmande
zoon Daniel stierf te Berlijn, terwijl de
jongste dochter, Cosima, de vrouw werd van
den vermaarden dirigent Hans von Bülow,
den eenigen leerling, dien Wagner heeft
gehad.
Liszt 's huwelijk was van dien aard dat
hij zich na tien jaren liet scheiden van zijne
vrouwden tijd daarna geraakte hij onder
den invloed van een zekere Caroline van
Iwanóvski, een zeer begaafde en ontwik
kelde vrouw, de gescheiden echtgenoote van
Vorst Sayn-Wittgenstein-Sayn, aan wien zij
een dochter had geschonken. Of deze ver
houding meer is geweest dan een soort van
afgodische vereering van en een hartelijke
vriendschap voor den toonkunstenaar, wagen
wij niet te beslissen, dat schijnt wel zeker
dat zij Liszt's vrouw had willen worden,
indien de omstandigheden dit niet onmoge
lijk gemaakt hadden. Toen Liszt te Weimar
tot hofkapelmeester benoemd was, vestigde
ook de vorstin zich aldaar in 1848door
vermogende relaties en voorspraak wist zij
het schoon op een hoogte gelegen slot
Altenburg in huur te krijgen, waarvan Liszt
een zijvleugel betrok. Daar zorgde zij voor
hem, twaalf jaren lang met liefdevolle op
offering, totdat het huwelijk van haar dochter
met den prins von Hohenlohe, die te Rome
woonde, haar noopte eveneens in Rome te
gaan wonen, daar zij zonder haar dochter
niet kon leven. Ook Liszt vestigde zich een
jaar later te Rome, maar trok naderhand
weer naar Duitschland terug uit behoefte
om deel te nemen aan het muziekleven
voorhoofd omgaf; de fijngebogen neus gaf
aan het kindergezicht iets aristocratisch en
om den fraaigevormden mond lag een
ernstige trek die zelfs niet geheel verdween
wanneer zij lachte. De natuur had haar met
rijke gaven bedeeld en haar naast vele
talenten ook een warm, gevoelig hart ge
schonken. Zij wist, zoover de houtvester
haar in de vroegere treurige familieomstan
digheden had ingelicht, waarom haargroot
vader steeds zoo ernstig was, dat ook hare
tante veel ,leed had ondervonden en bei
den niet gaarne aan vroegere tijden herin
nerd werden en met het 'toenemen der
jaren eerbiedigde Anna steeds meer dien
wensch.
De houtvesterswoning van Varenbosch,
zoo heette ook het nabijgelegen dorp, lag
aar. den straatweg die door het woud voerde
en had verscheidene zijgebouwen. Lise had
dus vele bezigheden die haar den geheelen
morgen in beslag namen. De vrije middag-
ure i waren bestemd voor Anna's onder
richt. Het meisje had nog geene school
bezocht en de houtvester ha<i besloten om
tegen den volgendeu winter eene gouver
nante te nemen.
Op zekeren middag tegen het midden
aldaarhij bracht in het vervolg alleen den
winter te Rome door bij jijn vriendin, zelfs
toen hoogere ouderdom hem het reizen vrij
moeielijk maakte toen hij in 1886 stierf,
volgde de vorstin hem ruim een half jaar
later in het graf. Van Weimar uit troostte
en ondersteunde Liszt zijn vriend, die te
Zurich in vrij kommervolle omstandigheden
verkeerdehij beurde hem op, gaf hem
moed en kracht om zijn arbeid voort te
zetten en tegelijk hielp hij hem op stoffelijk
gebied om te kunnen blijven leven. Maar
daartoe beperkte zich zijn taak nietdoor
model opvoeringen van Wagner's werken
maakte hij den Meester bekend, wiens naam
nu eenigszins over Duitschland begon te
stralen door persoonlijke tusschenkomst bij
vorsten en schouwburgdirecteuren, door dag
bladartikelen diende hij Wagner's belangen
overal waar hij kondoor eqn lijvige bro
chure «Lohengrin et Tannhauser de Richard
Wagner," niet slechts met kennis van zaken
maar ook met vuur en dichtergloed geschre
ven, deed hij het publiek doordringen in
de geniale werken van den Meester. Tegen
het einde van 1850 schreef Wagner aan
Liszt; »ik noem U onomwonden den schepper
«van mijn tegenwoordigen toestand, die
»wellicht niet zonder toekomst is."'
Liszt is de eerste geweest die Wagner's
buitengewone beteekenis als musicus begre
pen heeft, hij beschouwde het als zijn
levenstaak Wagner's vriendschap waardig
te zijn", en Wagner schreef hem «gij hebt
«mij voor den eersten en eenigen keer doen
«gevoelen welk een genoegen het is geheel
«begrepen te zijn zie, in U ben ik geheel
«opgegaan."
De brieven van Liszt, zijn bezoeken te
Ziirich deden Wagner jaren lang leven en
werkendat «reuzenhart", gelijk hij het
noemt, was zijn troost en zijn hoop. Toch
kan men niet zeggen dat Liszt den Meester
ten volle heeft begrepenwel was Liszt
een zoo groot kunstenaar dat een enkel
werk van Wagner hem voldoende was om
van Juni. terwijl Lize en Anna zooals ge
woonlijk in den tuip zaten kwam de hout
vester op hen toe in de hand een geopenden
brief welk enveloppe een groot zegel ver
toonde.
«Ik ontving daar een schrijven van onze
buurdame, gravin Steinhorst."
«Van gravin Steinhorst?" vroeg Lise ten
hoogste verwonderd."
«Ja, en de inhoud zal u niet minder dan
mij verrassen," antwoordde de houtvester
en nam naast Anna plaats.
«Ge maakt me zeer nieuwsgierig oom,
want het moet wel eene byzondere oar-
zaak zijn die de gravin beweegt aan u te
schrijven."
Een beteekenisvolle blik was het antwoord,
toen zond de houtvester zijn kleinkind order
een voorwendsel weg en wendde zich daarop
weder tot zijne nicht
«Deze brief veroorzaakt mij zorg, Lise.
Lee hem mij nog eens voor. we kunnen
dan samen een besluit nemen."
Wordt vervolgd.)
®ïv, t
