I)air 1)1 ad voor Schiedam en Omstreken. schat in het -2ste .J aars. Zondag 10 September 1899. No. 6492. bureau 1$oter&tvaat 50. ÜHnSTE BLAD. ^an duisternis naar moeras. euiHeton. Stads- en Gewestelijk Xieuws. NIEUWE SGHIEDAMSCHE COURANT PRIJS YA» DIT BLAD: V °°r Schiedam oer 3 maanaer. •"i"anco per oost aoor geneei Neaeriana •^^onaeriiike Nummers 1.50 O - 0.05 PRIJS DER ADVERTENTI6» Van 15 resetsi f0.60 Elke gewone rsgei meer-0.10 Voor herhaalde Diaatsing worden biliijke overeenkomsten aangegaan. (Ingezonden.) tep ej^rste onzer tentoonstelling spoedt dillen 6 zon 's ondergegaan, de scha de J, r nacht dalen over zaal en tuin, De dSternis valt lo0 iï|lu'stecnis Wellicht was dat vroeger k°Ude[,aarn°U3 avons ohangd tout cè, Wij pool 8c^1 dagen lang een soort Noord- het v n°er Zor,d«r nacht, ot beter uitgedrukt he»en tusschen dag en nacht is opge- k°p8je'g n de 2aal tooveren ontelbare gloei- ^•rbui, ®en flrmaraent van kunststerren, ep a 'ten straalt het zonnige acetyleengas b|4(J den '"gang schijnt majestueus het '*atst'^e naaanllcl1t der electriciteit, welke der q natunrkracnt, o zonderlinge speling «ep ti^standigheden, opgewekt wordt door haar r r' d'e bewogen wordt door gas, Yy telooze en onvermoeide mededinger. ipensa"neer zelfs wij, geblazeerde eind-eeuw den 6n' rne' ontzag vervuld staan voor h«t J*8n'a'en arbeid onzer tijdgenooten op Zel(s van licht en verlichting wanneer kicken*126 00°en n'et dan schroomvallig V®rb!ind >n d'e sc^e"e lichtbundels en top een6" 8'ansbronnen, welke gevoelens ^'orip bewoner der vorige eeuw dan wel kotpen Cn' Wanneer hij op aarde terugge- do0r d Zlc^ Tan alle kanten beschenen zag Oe Ul2enden, geheimzinnige lichtoogen ^apdei ZOu tot bet einde der dagen een ïijp etl "itroepingsteeken van verbazing het nt de sProng van een vetkaars op jj 0«ik°usje ls inderc[aac| te machtig 1 vap belSaV°0r d0 lezers dezer krant wellicht dpisteieanS' iets meer te hooren van de •n wH tljden> die achter onze eeuw liggen geschjedeven h'er verkort een stukje licht zooals zij in enkele standaard- 2!) ^ioslow°Vwue' dat z« hen? tegen Kate ^erd zün i linemen en juist daardoor S®^ekt eH e'neming in hoogere mate op- *o°r, dat 1 kwam hem onbegrijpelijk zoo JLne,moeder. wier gevoelig hart z'ndheid kende, hare vijandelijke ge- L?chter J8®ens den vader ook op diens 'd hii ®verbrengen. Meer en inniger Va*rdi» kZ ,dus bezig met het onrecht "leer »n eoordeelde, onschuldige meisje, d® liefliitnniêer' tot<lat bij eindelijk meende, *r°olHkp 8 ^a*e voor zich te zien, haar Uchend. stem te hooren. zich in hare d®®d hum00^" te kunnen spiegelen. Het scha^ ^at Comely zich zwijgend als v®rtöeed hW ?aast bem voortbewoog. Hij *8 storen 61 -r 'n ^are overdenkingen 0,11 liet opnieuw harde opmer- werken over gasverlichting voorkomt. De fakkel zal wel de oudste lichtdrager zijn, maar al heel spoedig doet bij Grieken en Romeinen de olielamp haar intrede. In de historische afdeeling onzer tentoonstelling is misschien een model dier antieke lampen voorhanden, welke meer door schoonheid van lijnen dan door doelmatige benutting der brandstof uitmunten. Toch is de vorm lang in aanzien gebleven en de lampen, thans nog in gebruik in onze branderijen en mouterijen, zouden met een kleine wijziging zeer goed door eene Vestaalsche maagd kunnen gehanteerd worden, eene omstandigheid die wel pleit voor den smaak van ons werkvolk. Eerst veel later, in de 13e eeuw komen de kaarsen. De eerste vetkaars was eene overwinning voor de zaak van het licht en zeer juist zegt Dumas »Had de menschheid altijd gas gekend, dan zou de uitvinder van de eerste kaars gevierd zijn geworden als de geniale kop, die het mecanisme van een gasfabriek wist te bergen in de ruimte van een vingerhoed 1" Kaarsen waren toenderdjd nog groote luxe, vooral waskaarsen en in de 14e eeuw is het was nog zoo duur, dat een hertog van Bourgondië geen vorstelijker geschenk aan den H. Antonius weet te maken voor de herkregen gezondheid van zijn zoon, dan diens gewicht aan was. Eeuwen lang stelt men zich met het nu verkregen licht tevreden, totdat in het midden der vorige eeuw de Franschman Argand een reuzenstap vooruit deed door de uit vinding zijner olielamp, waarbij de olie door een pit wordt opgezongen en door een specialen brander lucht in de vlam wordt aangevoerd ter volkomen verbranding. Nu worden ook langzamerhand de gasmannen wakker. Reeds in 1735 hadden Clayton en Hales het ontwijken van gas bij steenkool waargenomen en in 1780 ontdekte Dundonald die teer uit steenkool wilde overhalen, dat er zich brandbaar gas in den verkoeler bevond. kingen over de door 't ongeluk vervolgde familie te moeten hooren, als wier geluk- aanbrengend middenpunt hij Kate beschouw de. Langer dan een halt uur hadden zij ge wandeld, toen Cornely plotseling een diepen zucht slaakte. »Wat hebt ge anders al zoo met elkander gepraat?" vroeg zij als ter loops, »ik meen gij met dat vroolijke ding, die Kate V' »Over allerlei," antwoordde Dick open hartig, want de toon, waarop zijne moeder sprak, scheen hem aan te moedigen. »Geen minuut zijn onze tongen stil geweest en toch, wanneer ik het eerlijk zeggen zal, waren het slechts beuzelingen. Maar alles klonk zoo vriendelijk en hartelijk, dat ik wel uren lang naar haar had kunnen luiste ren. Wanneer ik het u woord voor woord vertelde, zoo zoudt ge daarover lachen, het kinderpraat noemen, of u zelfs nog meer ergeren." sVertel mij maar Dick, vertel mij a'les. Ik ben niet onrechtvaardig. Kinderpraat is soms wijzer dan de woorden van oude menschen. Vertel mij maar, vertel me juist zooals ge u de woorden herinnert. Ik hoor u gaarne spreken. Uwe stem herinnert mij aan die van uw vader en over diens Dn practische en geregelde toepassing der gasverlichting dateert van 1792, toen Murdoch zijn huis met steenkolengasjverlichtte, terwijl iets later Lebon in Frankrijk zijn tuin illumineerde met gas, gewonnen door droge verbranding van hout. Van nu af aan wordt het gebruik van gas als verlich tingsmiddel voor fabrieken steeds uitgebreid, met dien verstande dat elke fabriek haar eigen ontwikkelaar had en er van een centrale gasfabriek nog geen sprake was. Met de straatverlichting wilde het echter zoo spoedig niet vlotten, deze stond trouwens nog in haar kinderschoenen. In 1440 was Parijs des nachts noch totaal in duister gehuld. In 1524 verplicht een »arrêt du Parlement" den bewoners op gezette uren van de nacht, kaarsen voor de ramen te branden. In 1667 kreeg men daar eerst eene regelmatige verlichting en nu volgden aldra de steden Amsterdam en den Haag, daarna Hamburg en Weenen en eerst in 1739 Londen. Alle pogingingen van Murdoch om het kapitaal Lijeen te brengen, benocdigd voor het bouwen eener gasfabriek leden schip breuk en het was Wilson, een groote zwendelaar, maar een finantieel genie, een sourt Hooleij van zijn tijd, wien het gelukte, zijn landgenooten over te halen deLondon and Westminster chartered Gaslight Cokescompany" te stichten. Ontelbare be zwaren en moeilijkheden moesten overwon nen worden. Evenals thans het acetyleengas beschouwden de leeken toen het steenkolen- gas met een angst en achterdocht, die niet weinig in de hand werden gewerkt door de onvermijdelijke ongevallen, welke bij het leggen der straatleidingen plaats grepen. Lichtgas was in het oog van het groote publiek een soort gasachtig buskruit en identiek met brandgevaar en ontploffing. Brandbaarheid werd verwisseld met hitte en zelfs het stadsbestuur van Londen was overtuigd, dat een stof, die uit gloeiend heete retorten werd gestookt en zoo licht lippen ging nooit eene onwaarheid." Dick begon dus. In het eerst wel een weinig aarzelend, kregen zijne woorden toch spoedig meer vastheid. En het was inderdaad slechts kindergepraat, zoo ver sterkte de aanmoediging zijner moeder hem in het geloof, dat de tusschen hem en Kate gewisselde woorden te groote beteekenis hadden, dan dat hij een daarvan zou mogen vergeten. Hij werd door een onbewust verlangen gedreven, door zijne schilderingen Cornely's oordeel gunstiger te stemmen, hij gaf toe aan den eigen geheimen wensch, om zich Kate Winslow weer voor te stellen en zijne moeder geen tijd te gunnen, om het ge sprek op andere onderwerpen te brengen. Hij meende niet genoeg te kunner, vertellen. Of zijne moeder naar hem luisterde, of zij geen belang stelde in zijne mededeelingen en hem slechts tot spreken genoopt had, om ongestoord over haar eigen zaken te kunnen nadenken, dit bekommerde hem niet, wanneer hij slechts naar zijn eigen woorden kon luisteren. En Cornely wandel de immers inderdaad naast hem voort, als was zij met hare gedachten geheel ergens anders en niet bij de bezoekers van het ontvlambaar was, zelf ook heet moest zijn. Zoo zag men heeren op straat voorzichtig met handschoenen de gasleidingen aanraken om den vermeenden warmtegloed te voelen. Bij den gasaanleg in het parlementsgebouw werd voorgeschreven, dat de buizen minstens vier voet van de houten wanden zouden verwijderd blijven en bij de voorschriften van de gemeente kwamen die van de brandassurantie-maatschappijen, welke het nieuwe licht met groot wantrouwen aan staarden. Na elke explosie steeg de paniek tot een uiterste en eens werden zelfs de lantaarnopstekers er zoozeer door aangegrepen, dat de gasdirecteur verplicht was in eigen peroon de lantaarns der Westminster-bridge in te klimmen en aan te steken. Sinds is ongeveer een eeuw verloopen* De uitvinding van Murdoch en Lebon heeft wonderdadige vruchten gedragen. Uit hun gebrekkige proefnemingen is eene reus achtige industrie te voorschijn gekomen die, geleid door kundige mannen zich steeds meer en meer vervolmaakt en met goed ge volg het op durft nemen tegen haar mach tigste concurrente, de electriciteit. W. Schiedam, 9 September 1899. De opening der Tentoonstelling van Gas, Water en Acetyleen. De tuin der Officieren-Vereeniging bood heden omstreeks het middaguur een zeer verrassenden, opwekkenden aanblik. In haar belangrijk gewijzigd uiterlijk en met tal van vlaggen versierd, deed zij zelfs den oninge wijde reeds vermoeden, dat daar eene zeld zame plechtigheid weldra zou plaatshebben! Nadat een tweetal landauers blijkbaar met hooge genoodigden voor de poort waren gere den, richtte zich dan ook weldra een deftige stoet naar de muziektentde eere-voorzitter, de voorzitter en de leden van het comité van Satans-moeras. Het hoof d had zij tegen hare gewoonte gebogen, als of zij met hare blik ken den bodem voor haar onderzocht, en alsof de vermoeienis haar overmande, zoo steunde zij nu en dan gedurende een poos op haar stok. Doch al mocht zij ook onverschillig schijnen, geen enkel woord ontging haar van Dicks levendige schilderingen, niet de meeste aandoening welke hem dan eens meer dan eens minder, zulk een welsprekende taal deed uiten. Langzaam en bedaard wan delde zij verder en toch scheen het alsof de weg onder hunne voeten weggevlogen was, waut verrast zagen beiden op toen plotseling twee honden luid blaffend op hen toesprongen en dadelijk daarna de stemmen der beide broeders niet minder luid tot hen weerklonken. »Ik ben wat vermoeid," zeide Cornely, nadat zij met hare zoons het avondeten ge bruikt had, »het was een warme dag en oude herinneringen winden iemand meer op, dan men zich voorstelt. Goeden nacht dus met elkander," en na deze woorden stond zij op en begaf zich naar hare kamer. Wordt vervolgd.)

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1899 | | pagina 1