Dagblad voor Schiedam en Omstreken. eerste blad. 22ste Jaarg. Zondag 26 November 1899. No. 6557. bureau l&oterstvaat 50. Ierland in den vreemde. PRIJS YAK DIT BLAD: Voor Schiedam per 3 maanden f 1.50 Franco Der oost door eeneei Nederland 2.-— Afzonderiiike Nummers 0.05 PRIJS DER AD VERTKKTIËK: Van 16 resets f 0.60 Elke gewone regel meer-0.10 Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten aangegaan. ^egen overschatting van de betoogingen, 'e voor de Boeren hier te lande worden 8ehouden, heeft dezer dagen de Standaard gewaarschuwd. Het blad meent, dat zoo n,et bij allen, toch bij de groote massa °ntbreekt dat zelf-onderzoek, dat tot schuld* ®sef brengt en steeds merkteeken was van en waarachtigen ernst. sWat heeft Nederland voor zijn kolonis- en in Zuid-Afrika gedaan Het heeft ze, *°nder dat er een enkele nationale kreet legen opging, in den beginne dezer eeuw Engeland overgelaten. Daarna heeft et> tot 1880 toe, zich ternauwernood om ^at in Zuid-Afrika plaats greep bekreund. 'r' toen eindelijk in 1885 de reeds bij •'kelen gewekte sympathie een meer alge meen karakter aannam, heeft het de leden ^an het Driemanschap hier te lande, ja e8®juicht, maar geweigerd of nagelaten e doen wat plicht ware geweest. Het geld, at Transvaal toentertijd noodig had, om 2lcb staande te houden, kreeg het hier ••'et. Toen de goudvelden ontdekt werden, ®oben we evenzoo niet getracht die in ®derlandsche handen te brengen. Zelfs nu S is er geen Nederlandsche lijn van •dsterdam op Lorenfo Marquez. Onze ^'"bulance vertrok in een schip onder t'tsche vlag. ^Thans, het is zoo, worden er allerwegen ^auielingen gehouden, en niet onbelang- Jke sommen worden bijeengebrachtmaar es saamgenomen beloopen deze giften cb nog van verre geen bedrag, dat ook ar eenigszins aan Neerlands rijkdom ^ooV°nredigd is. Had men daarentegen in i iets minder gejubeld en iets meer *aken voor Transvaal gedaan, hoe geheel !^ers kon de uitkomst wezen. Feuilleton. 15) fow ("beas-corpus akte strekte zich niet Mat- end uit zoodat »de wet", die volgens w aula-v 1) de krachtigste teugel was, hee{en de wetgeving ooit der dwingelandij 'aria aangelegdde wet, die niet door e oe omwegen, maar door rechtstreeksche \ve| 0nverwijlde hulp de veiligheid en de v0rdaart van eiken bewoner des rijks be- Schp6rtbelangrijke wet door alle Engel- bont/1 20nder onderscheid van partij in >tiv£ j ^aarde gehouden" haar weldadigen In a ln Ietiand niet gelden deed. endoru °^c'eele redevoeringen van den Wez a°ning werden de Katholieken aange- 'n ri° vöand> tegen wien alle partijen oen staat in bondgenootschap moesten «De Rand kon dan in Nederlandsche handen zijn. De uitlanders goeddeels uit Nederlandsche kolonisten bestaan. En de handelsbetrekkingen goeddeels met Neder landsche huizen zijn aangeknoopt." Dat deze schuld van het verleden ons thans zou moeten beletten, met heel ons hart en heel onze ziel in wat nu plaats grijpt mee te leven, dit wil De Standaard niet zeggenmaar toch valt niet te loochenen, dat onze nationale geestdrift op dit oogenblik een ernstiger karakter zou dragen, zoo allerwegen bleek dat we ons door die schuld van het verleden aange grepen gevoelden. Dit klemt vooral met het oog op wat komen kan. «Niemand kan zeggen tot wat algemeene verwikkelingen de thans uitgebroken oorlog leiden kan. «Engeland heeft zoo goed als nergens vrienden en bijna overal benijders. Zelfs in Amerika houdt de Repubhkeinsche pers met moeite de stilzwijgende alliantie met Engeland op de been, maar de demo craten, ten deze gesteund door Ieren, Duit6chers en Hollanders staan er fel gekant tegenover. En Japan is een bondgenoot, die omloopt met het kleurenkompas. Houdt dus de worsteling tr. Zuid-Afrika lang aan, en begint ze zelfs Engelands reuzenkracht te verzwakken, dan is het vrij zeker, dat de gegadigden niet ontbreken zullen, die hier van partjj willen trekken. «Niet, dit versta men wel, om het be dreigde Transvaal te hulp te komen. Doet Engeland evenredige consessies aan Rusland, Frankrijk en Duitschland op ander gebied, dan zal ter wille van Transvaal geen bajonet op de tromp worden gezet. «Maar bet kan ook zijn, dat Engeland die concessies weigert, en dan ligt er brandstof te over Opgehoopt, om den reeds zoolang dreigenden wereld-oorlog te doen uitbreken. «In dat geval nu kunnen ook wij voor de keuze worden geplaatst tusschen een treden. Nog in 1745 legde de Lord-Kanse- lier van Ierland eene verklaring af, welke door de hoogste leden van het staatslichaam plechtig herhaald werd dat de wetten van het koninkrijk zelfs niet het bestaan van een Ierschen papist veronderstelden. De protestansche adel, die de macht in handen had, kon de katholieke pachters niet uitstaanen dewijl zij feitelijk niemand verantwoording schuldig waren, wierpen zij hen naar willekeur in de gevangenis, brachten hen met de grootste dwingelandij tot armoede en stelden ze bloot aan onbe schrijfelijke ellenden. Den huurder werd geen veilig bezit gegund, van hetgeen het zijne was. Eene uitdrukkelijke bepaling hield in, dat wanneer te eeniger tijd de opbrengsten hooger gingen dan een derde van de te betalen rente, eike Protestant het recht had den katholieken pachter van deze hoeve af te zetten om zelf zijne plaats in te nemen. Had zijn rustelooze arbeid een moerasgrond bruikbaar of een dorre vlakte vruchtbaar gemaakt, zoo kon hij iederen dag een protestantschen nabuur verwachten, die het tot een plicht van godsdienst rekenen zou den nijveren landman de vruchten van zyn zweet te ontrooven uiterst gevaarlijken oorlog en een weinig eervolle neutraliteit. «Dan kan ons koloniaal bezit in gevaar komen, onze handel kan verstoord worden, de bron van onze welvaart tijdelijk worden gestopt, en zelfs ons land worden be dreigd. «En dan zal het erop aankomen, of in het Nederlandsche volk metterdaad iets van de energie en van den hoogen moed der Transvalers en Vrijstaters leeft, en of we dan voor een hooger idee van recht en trouw dien nationalen inzet durven wagen. «En daarvoor nu is hooger en degelijker ernst noodig dan dusver in de volksagitatie openbaar werd. «En juist hiermede is het, dat de Staten- Generaal te rekenen hebben. «Waren we een groote Mogendheid met een vloot en met een leger, die meetelden, zoo zou op de verantwoordelijkheid niet zoo scherp te letten zijn. Maar dat zijn we niet. Onze middelen van aanval en verde diging zijn pijnlijk klein. En juist daarom moet op die nationale verantwoordelijkheid voor de toekomst zoo volle nadruk worden gelegd. «En in dit licht bezien, is het onze vaste overtuiging, dat de agitatie, die thans onder ons volk bestaat, en waarin we ten volle deelen, ja, die wij van harte toejuichen, toch nog allerminst aan de Staten-Generaal den plicht kan opleggen, om in naam des volks op te treden." Stads- en Gewestelijk Xieuws. Schiedam, 25 November 1899. Abbé Daens. Zooals reeds uit het slot van ons verslag der voordracht Schaper bleek, zal aanst. Maandag-avond in eene openbare vergadering van de afd. Schiedam van de S. D. A. P. in «Musis" spreken abbé Daens, wiens op treden in verschillende steden van ons land zooveel opspraak heeft verwekt. en hem meedoogenloos, zonder recht van verwering of beroep van zijn erf te jagen. Behoeft het nog gezegd, dat dit systeem den landbouw knakte en den arbeider tot de diepste ellende bracht Niet ten onrechte werden ze in de geschriften dier dagen voorgesteld als naakte slaven, die werken zonder loon, en zonder huis of dak, bloot staan aan de zweepslagen van hardvochtige en wreede opzichters. Er lag snijdende spot in de Pariementsakte, welke de weilanden van tienden opbrengst onthief. Want daar door behoefden de rijke protestansche landeigenaren niets at te zonderen voor hunne eigen geestelijkheid, en bleven de kleine katholieke pachters in de macht der tienden-hefïers, die hen met harpijen woede plunderden om een weelderig bestaan te verschaffen aan de vreemde bedienaren van een godsdienst, welke niet de hunne was. Of de handel des lands aan 't kwijnen sloeg? Swift heeft de opmerking gemaakt, dat de havens en aanlegplaatsen, waarmee de natuur Ierland zoo mild begiftigd heeft, voor de katholieke bewoners van geen gfooter nut waren dan een lachend uitzicht voor den gevangene op een toren. Leed een Iersche protestant eenige schade van Wie abbé Daens is, behoeven we nauwe lijks voor onze lezers uiteen te zetten. Het is een ongelukkig verdoolde Belgische priester, die zich openlijk en meermalen tegen zijn wettigen overste, wien hij als priester gehoorzaamheid verschuldigd is (den Bisschop van Gent) heeft verzet, en ten slotte, toen die overste hem niet meer sparen kon, gestraft werd met de schorsing, waarbij hem het opdragen der H. Mis is verboden. Nog onlangs heeft Mgr. Stillemans, bis schop van Gent, hem het dragen van het geestelijk kleed moeten verbieden, omdat hij het onteert door het te sleuren in bijeen komsten, waar het zeker allerminst moest gezien worden. En ondanks dit verbod gaat de geschorste geestelijke voort, dit kleed onwettig te dragen, zich in dit geval ten onrechte beroepend op het hooger kerkelijk gezag te Rome. Het is een volksman, die gevaar loopt geheel bij de sociaal-democraten te belanden. Het is een man, die zegt te staan op den bodem van de Encycliek over het arbeiders vraagstuk. Hij alleen weet hoe die beroemde encycliek moet verklaard en uitgelegd wor- denjjgeen enkele priester, zelfs geen bisschop, weet er iets van. Beter dan de Paus zeit verklaart bij haren zin te vatten. Intusschen toont hij er de eerste letter niet van te begrijpen, waar hij blijkbaar voorbijziet, dat alles wat de Paus goeds in het arbeiders vraagstuk wil verricht zien, moet geschieden onder de leiding en naar het voorbeeld der Bisschoppen volgens de eigen woorden der Encycliek. Behoeven we nog meer te zeggen om het treurig beeld te schetsen van dezen ongelukkigen, verdoolden priester, die zich niet ontziet op zijn ouden dag in verzet te komen tegen de Kerk, die hem in den persoon van den Bisschop eerst na tal van liefdevolle vermaningen heeft gestraft. Op verschillende plaatsen, waar abbé Daens is opgetreden, heeft ds geestelijke vijandelijke vrijbuiters in een tijd, dat Enge land met een katholieke mogendheid in oorlog was, dan moest er van de Katholieken in dat district eene schatting geheven om het verlies raildeiijk te vergoeden. Werd een Protestant bestolen, en viel de verden king op een papist strenge bewijzen vroeg men niet dan werd de schade eigenmachtig uit de goederen der katho lieke naburen hersteld. Mr. Bushe verhaalde in de Parlementszitting van 1782 het volgende geval. Een protes- tansch edelman in het graafschap Kilkenny ten nadeele van wiens eigendom een diefstal was gepleegd, deed zich schadeloos stellen uit de bezittigen der omwonende Katho lieken. Kort daarop vond men den dief, die protestant bleek te zijn doch van terug gave aan de benadeelde Katholieken of ver goeding van het aangedane onrecht kwam geen sprake. Mr. Bushe voegde hier zelfs bij, dat het bij de rechters voor regel gold, wanneer de dief met Ierschen tongval sprak, moest hij ontwijfelDaar papist wezen. Wordt vervolgd.) NIEUWE SGHIEDAMSCHE COURANT Geschiedenis van Engeland III. p. 3.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1899 | | pagina 1