Dagblad voor Schiedam en Omstreken. eers te blad. 23ste Jaar°;. Zondag 11 Februari 1900. No. 6620. bureau "gfroierst 50. De Drie berkenhof. "RUS TiS DIT BLAD: *oor Schiedam per 3 maanden rrancc per posi door geheei Nederianri •Afzonrieriiike Nummers 1.50 PRIJS DER ADYEBTEXTIÈN: Van 16 rsgeisf0.60 Elke gewone regei meer-0.10 Voor hernaaide plaatsing worden billijke overeenkomsten aanaeeaan. JgFICIEELE BERICHTEN. Kennisgeving. Schiedam, Gezien de circulaire van den heer Mi- ster van Binnenlandsche Zaken dd. 4 i prober 1899 No. 2644 M.P., opgenomen het prov. blad no. 68 van het vorige 04^'' ^aarbij er o.a. op wordt gewezen, bij pet voorkomen van epidemische te be smetstot lichtelijk door ongedierte w«rdt voortgebracht Gezien het schrijven der gezondheids- ^otnmissie dd. 31 Januari j.l. no. 59, waarin e aandacht gevestigd wordt op de aanwezig- eJd hier ter stede van ontelbare ratten jNoodigen de ingezetenen uit, in het ,.?'ang der volksgezondheid zooveel moge- 'Jk mede te werken aan de uitroeiing van <tat ongedierte. Schiedam, 10 Februari 1900. urgcnieester en Wethouders voornoemd, VERSTEEG. De Secretaris v. LUIK L. S. Over Kerkelijke Muziek. (Ingezonden.) III. ^U zijn dus, wat betreft de polyphone Muziek, gekomen aan een keerpunt1. De componisten der 17e eeuw hebben zich los bemaakt van het strenge contrapunctde jhelodie begint op den voprgrond te treden. 6 ouden verwaarloosden de melodie ge- eel en al; onder den invloed van den tijd °mt ze reeds bij Palestrina, meer nog bij assus en zijn leerlingen, (ik noem slechts tc linger en den grooten Allegri tot voor- e d) wat meer op den voorgrond doch burner is ze ondergeschikt aan den vorm g6 lustige, streng logische methode der c olastici gelijkt sprekend op de onberispe- feuiiieton. Naar het Duitsch. 48) en^!,11 'n grachten verzonken staan v00r e be handen tot een stil gebed haar 60 Termoorbe en voor den moorde- od hot6^ej k' 'hgevolge het pieus verzoek gedenkteeken, dat aldus luidde «Wat my is geschied, Kan u ook geschieden Den vader wellicht, De zonen misschien aarom volg het gebruik, &ta een oogenblik stil Kniel even ter neder, En bid voor mij En wie mij vermoordde, Urj wandelaar vroom Ik denk ook aan u Hier Boven bij God I" lijk gevormde, wijd-uitgeplozen figuren der contrapunctische meesters, even klaar en machtig in eenvoud, even vasthoudend en eenvormig tevens. Reeds in een vorig opstel heb ik korte lings het verschil tusschen de oudere en de nieuwere richting pogen wêer te geven ik zal er niet meer op terugkomen. Eén verbreid misverstand wil ik echter trachten uit den weg te ruimen. Het was de tijd der Renaissance. Alles wat op geestesgebied meende invloed te hebben en naam, werd bewogen door den storm die er opstak uit het Oosten, na den ondergang van het Byzantijnsche Rijk, en die bracht den vloed van Romeir.- sche en Grieksche beschaving en ver fijning. Het was de herleving der antieke Muze en een ongehoorde verbreiding der klassieke kunst en letteren, 't Nieuwe heidendom deed zijn intrede. -• Nu is het niet zelden voorgesteld, of aan dezen heidenschen geest, die Europa kwam bezielen, ook de ommekeer moest geweten worden in de kunst der mu ziek, die na Palestrina valt waar te nemen. Naar mijne meening is niets minder waar. Wat toch is het geval In plaats juist van een terugkeer naar de oude, klassieke muziek, voor zoover men die zou hebben kunnen bereiken, keerde men zich integendeel op dit tijdstip geheel af van den klassieken of quasi-klassieken bodem, die toch, zij 't dan ook tant soit peu, de grond was van de aloude, op discantus en contrapunct gebouwde muziek, en die het diatonisch klankgeslacht der oude Romeinen en Grieken tot basis had, en men zocht in de plaats daarvan een geheel nieuw, tot dusver onbekend gebleven veld, dat der melodische compositie. Te zeggen, dat deze door logischen voort bouw is opgetrokken op den ouden kerk zang, zou zijn haar wezen en karakter te miskennen het raelodisch-polyphoon gezang stamt niet regelrecht uit het contrapunct. En zoo bad dan Eva met gebogen hootd onder de schaduw eener beuk. Naast haar stond, slank opge!choten,eene glanzend-witte berk, waarop de koekkoek zijn eentonig geroep het donker-sombere woud inriep. Nu ging de jonge vrouw peinzend, zonder op de richting acht te slaan, het woud in, steeds doelloos verder dwalend. Ook de tweede zoon was ongemerkt aan het dwalen geraakt, in geheel andere rich ting dan zijne stiefmoeder. De vader en de oudste zoon stonden bij het gedenkteeken der misdaad. Als brits zich zoo in diepe eenzaamheid met zijnen vader alleen zag, kwam het helsche denkbeeld bij hem op niet om den ouden man te vermoorden, maar een onzalig vuur in zijnen boezem te ontsteken, een vuur dat brandt tot het menschelijk hart ver koeld is. Hij had hetzelfde vuur nog in zijn binnenste, het vuur der ijverzucht. Hij begon van zijnen broeder en van den Tyroler, en wierp er alles uit wat hij maar kon verzinnen. «Watje daar zegt, is schande voor jou sprak de vader, bij wien de door Frits ver wachte uitwerking zich niet openbaarde. «Dat de arme Tyroler te laat is gekomen, Maar niet minder als dit laatste heeft het zijne schoonheid. De namen der vorsten op dit gebied der kerkelijke toonkunst zijn niet minder beroemd dan die hunner voor gangers, laat ik alleen volstaan met te noemen een Monteverde, een Ludovico Via- dana, een Gregorius Aichinger. Men sla slechts de lijst op der kapelmeesters van den Sint Pieter te Rome, of van San Marco, de Dogenkerk van Venetië. En de Kerk, in hare al-omvattende vrijheid, in hare hooge éénheid die verscheidenheid van middelen toelaat, heeft aan al deze groote musici een even hooge plaats toegekend als aan de oudere meesters, en hunne compusitiën eerden God en verhoogden den luister der Kerk, niet minder als de vroeger gebruikte, toen de kunst der muziek op anderen grondslag stond. Dan, hier is een ongelukkig toeval. Ter zelfder tijde, dat de melodische muziek de contrapunctische overwon in de Kerk, en spoedig hoogen roem verwierf, ontstond de scheuring, die als de «Reformatie" een einde maakte aan de tot nog toe alge- meene heerschappij der Kerk over de maat schappij. Het wereldlijk lied dat tot dien tijd op muzikaal terrein ondergeschikt was geweest aan bet geestelijke, begon ook terzelfder tijde meer en meer te bloeien, en nam van toen af een meer zelfstandigen vorm aan, vorm welke natuurlijk gegrond was op de toen bestaande muziek, de melo dische toonkunst. En ziehier nu op éénzelfden bodem twee verschillende planten, die in hun groei zich hoe langer zoo meer van elkander verwij deren. Want terwijl de wereldsche toon kunst zich toelegt op muzikale schildering van hartstocht en gevoel, en daarin ook heden ten dage op een kolossale hoogte staat (men denke aan de «muzikale poëmen" van Saint-Saens of Straussis het de taak der kerkelijke toonkunst, te stemmen tot devotie, te bidden, te danken, te jubelen ter eere van den Almachtige, den Vader is iets, want mij zelf kan spijten. Jij bent intusschen een hoosaardige verklikker en kwaadspreker, en je toont, dat de kwade geest zijnen intocht in je ziel heeft gedaan met ai zijn booze gezellen 1" Het gelaat van den zoon werd vaalbleek, De verdiende terechtwijzing maakte hem nog te meer verbitterd en hij sprak op groven toon «Dan mag ik zeker zwijgen, als men de kleine zonden zóo lachend vergeeft en het daarbij nog betreurt, dat niet een ander de schuwe vogel gevangen heeft, waarom heen zoo ernstig gelokt is «Fritsl" bruiste de oude hofboer op, uw vader staat voor je, denk daar wel aan, of het kon bittere vruchten voor je afwerpen En omdat wij nu toch even alleen zijn, wil ik je ook nog mededeelen, dat het mijnjvaste plan is, dat je trouwen zult. Er moet eene boerin op den hof zijn en dat moet uwe vrouw worden ik ga uit de beslommeringen, want ik verlang naar een rustigen ouden dag en je stiefmoeder is het daarmee eens." «Ei, hoe liet, hoe goed!" spotte de zoon. «Dus ik moet maar trouwen met de eerste de beste? Je hebt er misschien al een op van alle kunst. En nu kom ik tot wat ik met deze schetsen wilde bewijzenhet verschilpunt tusschen de kerkelijke en de profane toonkunst ligt niet in het systeem der compositieleer, dit kan zijn ten hoogste een kwestie van smaak, van mooi-vinden doch het verschilpunt ligt alleen in de wijze waarop het een óf het andere systeem wordt ontwikkeld, waarop de eene of andere school of richting zijne compositiën uitwerkt. En dat dit ook immer het standpunt der H. Kerk is geweest, blijkt hieruit, dat de Kerk nooit regelen gaf volgens welke er gecomponeerd moest worden, of zich ont trok aan de, op een of ander tijdstip heer- schende school, voor hare kerkmuziek. Zoowel de groote meesters van het Discant en het Contrapunct, als die van de melodie en van de Venetiaansch-Florentijnsche school hebben den dirigeerstaf gezwaaid in de kerken van Rome. Maar wel heeft de Kerk, immer waakzaam, steeds de lichtzinnigheid verbannen uit hare muziek, steeds gewaar schuwd tegen misbruik, tegen overdrijving tegen ontheiliging van het heilige. Hoewel, door het eigenaardige wezen der contrapunc tische leer, van een eigenlijk gezegd karak ter daar bijna niet kon worden gesproken, werd het toch door de geestelijke overheid nimmer gansch en al gebillijkt, dat de com ponisten hun notengroep voor de bewerking hunner toonstukken, namen uit een we- reidsch- of volkslied. En zoo ook waakte de Kerk bij de latere school voortdurend, dat niet, met voorbijgang der beteekenis van den text, het wereldlijk element en de instru mentatie alleen op den voorgrond trad. Maar nogmaals zij het gezegd: nooit is het geweest het streven der kerk, om de Toonkunst, dienstbaar gemaakt aan de het oog voor mij Weet je wel, vader, dat je mij het liefste op aarde ontstolen hebt Ontstolen, zeg ik, want zij was voor mij bestemd en zou mij niet ontgaan zijn, als jij haar het slagnet niet onverhoeds over het hoofd had geworpen Ik heb haar lief ge had met een lange, warme, gloeiende liefde Ik zou mijn hartebloed voor haar hebben gegevenik zou moord en doodslag om haar bezit hebben kunnen plegenEn gij hebt haar mij ontstolen, zoodat mijn hart verscheurd is en ik ellendig ben en blijven zal tot het gedaan is met mij of met uJa, ontstolen, zeg ik nog eenmaal, je hebt gedaent mij nu te zullen breken als een dor stukje hout of te buigen als een jonge berkentwijg? Jawel, duwen kun je, maar breken nietJa, ik ga wel trouwen maar ik wil wachten tot voor u het graf is gereed gemaakt, en dat zal zoo lang niet meer duren De oogen van den woesten boerenzoon waren met bloed beloopen, zijn geheele lichaam beefde. Wordt vervolgd.) NIEUWE SCHIE E COURANT O - 0.05 ÜORGEMKESTER EN WETHOUDERS VAN Dat een bespreking over instrumentale bege leiding etc. buiten het kader dezer schetsen valt, be hoef ik niet te zeggen. Alleen mag ik aanstippen, dat het gebruik van instrumenten of zichzelvc allerminst strijdt tegen den geest der H. Kerk en de bedoeling harer ceremoniën.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1900 | | pagina 1