Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
EERSTE BLAD.
ieku; berichten.
'®ts over Coöperatie.
L ,rekk«-
24ste Jaar
Zondag 25 Augustus 1901.
No. 7082
m
T
örmg.
t d' ïttemiï'f'" hM s,"io™slil-
Bureau Boterstraat 50. Telefoon No. 85.
ka?T- m'
hn J^ari T-i? jaarwedde 4 maal (om
Solt met t5° WOrdOD Ver"
e u i 11 e l o n.
8tads- en Gewestelijk Nieuw
'oor
PBIJ8 TAK DIT BLAD:
Schiedam per 3 maanden 1.50
per post aoor eeheei Neaeri&na I i -2.—
i 0.G5
"-onderiiiae Nummers
PBUSDKB ADYKBTKNTIËN:
Van 1—6 regeis; I 1 j I f 0.60
Elke gewone regei meer 1 -0.10
Voor herhaaiae piaatsing worden biiiiike overeenkomsten
aangegaan.
de n
r°? de h«bare Sch001 D te Schiedam,
fdt 8«»raag5? W' Vaa™*ager)
u handt- i voor hoofdakte flOO.—
aatlhenButr®Set"kken fr?nco in te zenden
ester *óor 10 September a.s.
ü«t kan
'^®n een Z#t' waarschijnliik zijn en nut
p' strekkin e' w°ord over den aard en
®n hort w Va° de coöperatie te zeggen.
C°"Peratie m°°rd °*er de 8®schiedenis der
d Was °^.6 ,r aan voorafgaan.
°thwel in't 6t ^aar dat in de stad
6 ®en Ën8elsche district Lanca-
iRil die WamalaiS0 heerschte, niet ongelijk
^°°rdio r,.frt?rider maatschappij tegen-
Jai>elwerk. gaat' Vooral °nder de
r®k gevoed d6r Stad ^®ed z'c'1 8e"
stetbrecjlt '8n> Werkstakingen en algemeen
r* k°nden ~",lïervan waren zij overtuigd
L^®r middn|6t baten er m°est naar een
het 8 gorden omgezien zij meenden
bilden ?°^P®ra*ie gevonden te hebben.
geioten .f voordeelen, die de winkeliers
Z'Ch hierbi' Voornaamst® doel, dat zij
*'ch de v"' VOorsto'd®n- Al dadelijk deed
^'nst®n voor: lullen de jaarlijksche
^ijfskait e°'d worden, of zullen zij als
groote, q ,a' 'n zeken blijven 7 Eene
Qïlgetwj;f achtige administratie vloeide
0tldernetQ Ult (Bt 'aatste voort. De
*a'Scht« J^rS w''den ook zuivere, onver-
aar hebben. Ook dit was een der
Waar Leo Tolstoï.)
2)
«r^8 zieke aleen,kerk' Bar'na"
do^^hte lan^ Z'ck naar het raampje
d„!! 8r® ooe«n8 am een kruis, terwijl haar
QPsherk. afdwaalden naar de groote
Ii.ko k«l»s stapten d. echtgenoot
,r"8 de <,oit*r'
•Vu, Vroea ^at bet li®v« Bent ge niet
ge niet 8Ur man haar iu 't fransch.
Matroschah VltstaPPen
gebrokt- a'a de pakkan en doozen naar zich
®u hield zich zooveel mogelijk
doeleinden, waarmede de coöperatie werd
ter hand genomen. Insgelijks zou het contant
betalen een gebiedende eisch zijn.
Niet al de winst evenwel aldus werd
besloten, die de coöperatie zou afwerpen,
zou den leden bij het einde van het jaar
worden uitgekeerd. Een gedeelte (2
zou worden besteed tot aanschaffing van
boeken, tot vorming eener bibliotheek,
teneinde den werkman ook te ontwikkelen
en te beschaven.
De grootste moeilijkheid bij de stichting
eener coöperatieve vereeniging, was ge
legen in het gemis aan de noodige fondsen.
Wat baatte de 2 (later 3) stuivers die de
28 oprichters wekelijks stortten, wat de
som van 355 gulden, die zij zoodoende
binnen eenigen tijd bijeen hadden 7 Moest
daarmede de vvereeniging van eerlijke
pionniers van Rothwel aan hare stichting
het aanzijn geven 7
Men had dan ook in het welslagen een
zwaar hoofd. De een voor den ander durfde
den 21sten December 1844 de luiken niet
van de ramen nemenniemand durfde den
winkel openen. Ten slotte overwon een der
werklieden zijne vrees, en de winkel werd
geopend.
Veel bood hij in 't eerst evenwel niet
te koop aan. Van de 355 gulden, die men
had bijeengegaard, waren er 120 ver
dwenen in den zak van den eigenaar van
het huis; voorts was een handwagen aan
geschaft, hadden er een toonbank en
weegschalen moeten zijn. Dat er dus niet
veel was overgebleven tot aankoop van
meel, koffie en suiker (de eenige artikelen)
die men in den aanvang verkrijgbaar stelde)
ligt voor de hand.
Al vrij spoedig mocht de vereeniging zich
in eenigen bloei verheugen. En die bloei
nam van jaar tot jaar toe. In 1873 waren
van de coöperatieve vereeniging te Rothwel
behalve een hoofdwinkel nog in verschillende
wijken dertien depóts gevestigd. De hoofd
winkel was een gebouw van vier verdie-
ter zijde, om het gesprek niet te storen.
•Zoo, zoo als altijd", antwoordde de
zieke »ik zal niet uitstappen."
Nadat haar man een poosje met haar
gepraat had, ging hij naar de restauratie.
Dat ik ziek ben, is voor u geen reden
om niet te eten," zei de zieke, flauw
glimlachend, tot den dokter, die naast het
rijtuig stond.
De dokter verwijderde zichlangzaam
voortschrijdend, dar. sprong hij vlug de treden
van het stationsgebouw op.
•Niemand van hen bekommert zich om
mij", sprak zij tot zichzelf. »Hun mankeert
niets, al het andere kan ze niet schelen."
De echtgenoot der zieke trad op den
dokter toe en wreef zich opgeruimd, lachend
de handen.
»Ik heb vast een flesch wijn besteld,
Eduard."
Best," antwoordde de dokter.
•Nu, wat dunkt u van haar?" vroeg mr.
v. Schirken met een zucht.
»Ik heb u reeds gezegd, dat zij de reis
niet doorstaan kan, niet alleen niet tot
Italië, maar God weet, misschien niet tot
Moskou. Bovendien by zulk weer."
•Wat aal ik dan toch doen?"
pingen. Behalve levensmiddelen waren ook
garen, band en andere fournituren te ver
krijgen. Ook voor een manufactuur-, een
schoen- en laarzenwinkel en voor een
tabaksfabriek had de vereeniging gezorgd.
Voor vast waren 29 schoenmakers, 19
kleermakers, 5 naaisters en modisten ver
bonden. Thans telt de vereeniging te Roth
wel 6000 leden, het bedrijfskapitaal is tot
11.700.000 gestegen en jaarlijks wordt eene
zuivere winst verkregen van een ton gouds,
waarvan dus gemiddeld ieder deelhebber
of lid zestig gulden ten goede komt.
Stellen wij nu de vraag door wie is in
Nederland de coöperatie in het leven ge
roepen? Mr. A. Kerdijk, die in 1874 een
brochure over de coöperatie in het licht
gaf, geeft als zijne meening te kennen.dat
werklieden aan de coöperatieve vereenigingen
het aanzijn hebben gegeven. Maar niets
is meer onwaar dan dit. Die de coöperatieve
vereenigingen in het leven hebben geroepen,
dat zijn ambtenaren geweest. Met al hun
verachting voor den ïnietsbeteekenenden
kruideniersstaud" wilden deze heeren toch
gaarne de niet onbeteekenende winst in den
zak steken, die de tusschenhand afwerpt.
Maar wat moet er van de maatschappij
worden, als kruidenier, schoen- en kleer
makers tot armoede geraken tengevolge van
het verdwijnen der tusschenhand, die plaats
maakt voor ééne groote coöperatie 7 We
krijgen dan den zuiver socialistischen staat,
niet meer, maar ook niets minder.
Laten we nu eens vragenwelke zijn de
voordeelen die eene coöperatieve winkel-
vereeniging aanbiedt 7
De voorstanders van coöperatie zeggen
•wij betalen onze waren niet zoo duur als
bij den winkelier". Maar eilieve, denkt ge
dan, dat de winkelier voor uw pleizier de
boodschappen aan huis bezorgt, en dat het
hem heel niet schelen kan, of hij terstond
of eerst 12 a 15 maanden na levering dis-
poneeren kan De man moet toch ook een
weinig intrest trekken van zijn geld. Maar
Zij had thuis moeten blijven", ant
woordde de dokter, schouderophalend.
•Maar wat kon ik eraan doen Ik heb
al het mogelijke beproefd, om het haar uit
het hoofd te praten. Ik sprak haar van
onze kinderen, die wij moesten achterlaten,
van mijne zaken zij wilde niet hoorer..
Zij maakt plannen voor het verblijf in het
buitenland, alsof zij gezond was. En ronduit
met haar over haar toestand spreken,
staat gelijk met haar den doodsteek toe
brengen."
Dien heeft zij al ontvangen ik
mag u dit niet verhelen, Wassili Dmitrisch.
Een mensch kan zonder longen niet leven
en de longen groeien niet weder aan. 'tls
treurig, diep treurig maar wat is er
aan te doen Uwe en mijne taak is het,
haar lijden zooveel mogelijk te verlichten.
Er moet een priester worden ontboden."
•O hemel 1 Denk u eens in mijn toe
stand, hoe ik haar daarover moet spreken 1
Er mag gebeuren wat er wii, ik kan
het niet. Daarby gij weet, hoe braaf zij
is
•Tracht ten minste haar te overreden,
hier te bljjven tot den sleetjjd," zei de
dokter met bedenkelijk hoofdschudden, »an-
ga eens met uw contanten bij hem ter
markthij zal u voor denzelfden prys
dezelfde waar van dezelfde kwaliteit
leveren als de coöperatieve winkelveree-
niging, als welke Eigen Hulp ook.
De voorstander zegt ook: »wij deelen
in de winst."
Maar, als ge de nettowinst, die ge jaar
lijks opstrijkt, eens vergelijkt met de kolos
sale brutowinst, die verkregen wordt, dan
is die zoo goed als niets. Waar de andere
winst dan gebleven is 7 Moeten de aandeel
houders dan geen rente van hun gestort
kapitaal trekken, en moet er dan heel geen
dividend worden uitgekeerd 7
Plaatsen wij tengenover de fictieve voor
deelen de werkelijk bestaande nadeelen. Op
de eerste plaats komt de directe financieeie
schade aan de winkeliershet gevaar voor
verarming van den nij veren middenstand
tweedens komt het aan banden leggen van
het individueel initiatief. Wie immers zou
als winkelier de concurentie nog aandurven,
bijaldien de coöperatie zich hoe langer hoe
meer baan brak 7 Niemand.
Laten wij als kloeke, eerlijke burgers,
die het wel meenen niet enkel met zich
zelf, maar ook met hunne nijvere medebur
gers, het voorbeeld niet volgen van hen,
die alleen aan zichzelf denken,die den winke
lier eene niet te verdedigen of te vergoelijken
concurentie aandoen, maar laten wij er ons
wel van doordringen, dat de eene hand, ook
in het maatschappelijke, de andere moet
wasschen. De maatschappij bestaat uit leden,
die elkanders hulp niet kunnen ontberen.
Schiedam. 24 Augustus 1901.
„Recht, Plicht en Orde".
De vergadering van de R. K. Kiesver-
eeniging «Recht, Plicht en Orde", gisteren
avond in het Bondsgebouw aan de Lange
Haven, gehouden, was, zooals werd aange
kondigd, belegd ter bespreking van de aan
staande verkiezing voor de Prov. Staten.
ders kon de reis wel eens slecht afloopen,"
•Aksjuscha, hé Aksjuschal" riep de
dochter van den stationschef, die haar
scbuba over het hoofd had getrokken.
•Laten wij eens gaan kijken, naar
mevrouw von Schirkin naar men
zegt wordt zij naar het buitenland vervoerd,
zij moet de tering hebben. Ik heb nog
nooit een teringlijder gezien."
Aksjuscha kwam te voorschijn en samen
liepen zij voorbij het rijtuig en gluurden
door het raampje naar binnen. De zieke
keek op, toen zij haar ontwaarde en keerde
zich met wrevelig gelaat af.
•Lieve hemel", zei de dochter van den
stationschef, Wat was zij toch mooi vroeger
en nul 't is vreeseiykl Hebt ge 't gezien,
Aksjuscha 7"
•Ja, en wat is zy mager", voegde
Aksjuscha erbij. •Laten wij nog eens gaan
kjjken. Ik heb wezenlijk met haar te doen,
Mascha I"
•Ja, 't is verschrikkelijk", luidde liet
antwoord.
En beiden liepen terug naar het rijtuig.
Wordt vervolgd)
NIEUWE SCHIEDAM COURANT
•"ïiCCC n«.
- - -wwe «tv
iminnor'ui"'''iii'i
^D^ap Cf
