Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Gouddorst.
*?ste Jaar"
Zaterdag 16 Juli 1904.
,\o. 7951.
Bureau Boterstraat 50. Telefoon No. 85.
JïjClEELE
BERICHTEN.
n kennisgeving.
ALGEMEEN OYERZICHT.
President Kruger. f
PRIJS VAN DIT BLAD:
Foor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35
Franco per post door geheel Nederland - 2.—
Afzonderlijke Nummers 0.05
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
VaU 1—6 regels0.60
Elke gewone regel meer0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
hinrf60 welke gevaar, schade of
mer kunnen veroorzaken.
^°otS:tl4uEESx,ER EN Wethouders van
^«Iet
°P de bepalingen der Hinderwet
nis aan de ingezetenen, dat
"fik-aan ^ee"nk en zijne recht-
V°®Un» vergunning verleend is tot
»»h 8®n n.T^P oen smederij en plaatsing
tt, °'"eloVen, in bet pand staande
5^2 estoest no. 93, kadaster sectie C
h
8 d a m, 14 Jaii 1904.
feester en Wethouders voornoemd,
VERSTEEG.
De Secretaris
V. SICKENGA.
Maar ook indien de Regeering daartoe niet
overgaat, is de eindoverwinning haar.
Materieel moge de Eerste Kamer haar een
nederlaag berokkend hebben, moreel is de
overwinning haar gebleven. De vrijmaking
van het hooger onderwijs, een van de voor
naamste punten van haar program, kan door
het votum der Eerste Kamer niet worden
tegengehouden. Nu of later zai een nieuwe
hooger onderwijswet komen en een nieuwe
editie van die wet zal willicht voor hen,
die a toux prix het hooger onderwijs tot
Staatsmonopolie willen verheffen, nog een
scherper resolutie zijn dan die van 1904
pleegt te heeten.
Vooral op Kuypers lippen lezen wij Koen's
fier historisch woord «Ende desespereert
niet".
4 e' 'PingderHoogerOnderwijswet.
^*ltenerst® Kamer heeftzooals uit de
M 'n de laatstverloopen dagen wel
'«n* '8^en' Hooger Onderwijswet
v Priöcipieele stemming Links
^r,*0rPftC'liS m8t tegen 22 stemmen
>,jC Alleen de heer Pallandt vau
Wrs niet ter vergadering,
0 Pleüj9 ^°°ge Vergadering nagenoeg
'^«fp °0rnité over het gewichtig wets-
h
^Us d8eft k880'11''1, Voor ditmaal
fc'V 8 'iherale meerderheid der Eerste
I8ege°S Weer eens V»D haar aanzijn
maar daarmede dan ook haar
i8 ®#SpSei°6^ teg«n het christelijk ministerie
e#n i Hot sta»t toch vast en het
-Vlib#ra i 6r t6 meer 8® bleken, dat een
%a'8 K kabinet niet met een liberale
L "i(li6tattl8r regeer en kan en eene
H dier Kamer ligt dus voor de
de n
SUuq i peering tot eene ontbinding
l« l* Ze romtrent 's met zekerheid
ad»is#egg>8°- De Ministerraad zal hebben
w 8D> de Koningin te decideeren.
ettiiieton.
15 Juli 1904.
De onverwachte tjjding van het overlijden
te Clarens (in bet Zwitsersche kanton
Waadt aan het meer van Genève) van den
oud-president der Transvaalsche republiek
heeft toch nog in heel Europa ontroering
verwekt. Deze doodstijding komt toch
daarom onverwacht, wyl van een ziekte van
oud-president Kruger niets was vernomen.
Met Stephanus Johannes Paulus Kruger
verdwijnt een der meest populaire figuren
uit de geschiedenis der wereldpolitiek van
den lateren tijd van het tooneel. Gedurende
den jongsten noodlottigen oorlog in Zuid-
Afrika zijn de persoon, de levensloop,
karakter-eigenschappen en staatkundige
verdiensten van dezen merkwaardigen man
op zoo veelvuldige wijze beschreven, dat het
groote publiek daarvan wel voldoende op de
hoogte mag worden geacht.
Toch past het bij deze gelegenheid uit
dat veelbewogen en met de wereldgebeur
tenissen van onzen tyd zoo nauw verbonden
leven een enkele greep te doen en in het
«Zoo in gedachten, mijn beste van
Deussen? Ik hoop dat het aangename
kort de voornaamste gebeurtenissen uit
Kruger's leven te gedenken.
«Oom Paul", zooals hij in de wandeling
door zijn landgenooten genoemd werd, zag
het levenslicht den lOn October 1825 in
het Kaapsche district Colesberg. Hij verliet
zijn geboortestreek op 12-jarigen leeftijd in
gezelschap zijner ouders, die zich aansloten
bfMen eersten Boeren-» trek" naar Natal,
trok later naaf den Oranje-Vrijstaat en
vestigde zich ten slotte blijvend in Trans
vaal. Op 16-jarigen leeftijd was Kroger
reeds assistent-veldkornet en werd spoedig
daarna tot veldkornet bevorderd. Zijn
geheele leven lang diende hy zijn vrijwillig
gekozen vaderland in burgerlijken of mili
tairen dienst. Ten tijde der annexate door
Engeland was hy vice-president der Repu
bliek. In den oorlog van 1880 door de
Boeren gevoerd tegen Engeland was hij
de ziel van den tegenstand en werd tot
opperbevelhebber gekozen, om later na de
erkenning van Transvaal als vrijen Staat
achtereenvolgens in 1883, 1883, 1893 en
1898 te worden gekozen en herkozen als
president.
Onder zijn bestuur en door zijn ijverige
bemoe.ïngen kreeg Transvaal de eerste spoor
wegen. De ontdekking en bearbeiding der
goudvelden aan den Witwatersrand wist hij
door doelmatige wetten te exploiteeren tot
groot voordeel der Staatskas. Ook gelukte het
hem na langdurige onderhandeling met de
Britsche regeering, in 1895, Swaziland te
brengen onder het protectoraat der Repu
bliek.
Aanvankelijk onbuigzaam vasthoudende
aan de oude wetgeving van Transvaal,
ODdanks den stormachtigen aandrang der
Britsche uitlanders te Johannesburg naar
politieke gelijkstelling met de Boeren, toonde
hij later, een paar jaren voor het uitbarsten
ran den oorlog, die aan het staatkundig be
staan der republiek een einde zou maken
groote toeschietelijkheid.
De gebeurtenissen kort voor en gedu
ha ?anier van oude menschen
'loQde <*an allerlei in zich zelf. Of hij
Ni»,. °hsaa,ter hand en krabelt gedach-
m Vi dat vJi l g8nde woorden op het
8» »?s ook 00r. hem ligt.
hij by over zijn voorhoofd,
kS %e "Jna h«rmnering naar iets.
bSisr.k v«rw*^ "jZ8n dan Toor zijnen
*N k dujw rd onsamenhangend maar
*1 ri Alleen vermag zijn ziek
"der ,8Z8..heelden en voorstellingen
SJ hej!*® rijgen....
hi%^> njo«HZlt ^an Denssen aan zijn
Ks >e?° heeft' zonder bezigheid, want
|St '®8lt Ji,j r00g niet vertoond, en
n! *1 ii8t,d en 0 W6®r dwaalt zijn
aPier^*t he n sidderende vingers kra-
a%r ^8tV00r '18ni 'iggonde
dt Morrison over den drempel.
Langzaam heft de oude man het hoofd
op. Zijne trouwe, blauwe oogen met den
roerende blikrusten vol op de trekken
van den bankier.
•Mijne gedachten vertoefden in Kaapstad
voor tal van jaren, mijnheer Morrison,.... en'
Hij stokt.
•En 7" De bankier verschiet een weinig
van kleur.
»En ik dacht er juist aan, wat gij toen-
maals waart, en wat gjj nu zijt, mynheer
Morrison."
komYne?"U? T<>t Wölk r8SUlUat ZlJt gij ge-
»Ik heb altijd gedacht, dat iets uit u
worden zou, mompelt de oude man in zich
Z61V6D* d&t het zoo spoodig zou £r&&n
dat kwam niet bij hem op."
»Waar geld is, komt meer geld in." Dat
is een oude regel, beste Van Denssen.
•Niet altijd. Renato Tosti bii voor
beeld...."
Afwijzend heft de bankier de hand op.
Hij is nog bleeker geworden.
«Tosti is een stijfhoofd" ontwoordi bij
ruw. »Ik ried hem aan op denzelfden tijd
m goudmijnaandeelen te speculeeren alsik.
Maar neen, hij speculeerde toen het te
laat was."
•Hm ja. Gij waart altoos een slimme
vos, mijnheer Morrison. Ik met mijn traag
verstand,..."
»Ja, gij zijt immers de brave «eerlijke
reter valt Morrison een weinig spottend
in de rede. «Gij zoudt in geen geval ee-
speculeerd hebben, hé 7"
»Neen, vooral niet met...."
«Mot..."
De oude man heeft het hoofd op de
borst laten zinken. «O niets.... niets,"
mompelt by." «Ik praat soms zoo voor mij
zeiven. Let daar niet op, mynheer Mor
rison
De bankier vraagt niet verder.
Maar nadat Peter van Danssen kort
daarop het kantoor heeft verlaten, om in
eene nabyiiggende restauratie zijn een
voudig middagmaal te gaan gebruiken,
onderzoekt Morrison zorgvuldig den geheelen
lessenaar van den ouden man. Misschien
zou hij ergens een steunpunt voor zijne
vrees vinden.
Overal liggen papieren. En op de meeste
rende den oorlog, de tragische viucbt van
den ouden Staatsman over het oorlogsveld,
en naar Europa zijn onzen lezers bekend.
Kruger paarde aan buitengewone vastheid
van karakter en diepen godsdienstzin een
scherpen politieken blik en het beleid van
de beste der Europeesche staatslieden.
Omtrent de laatste levensdagen van den
oud president wordt nog gemeld, dat hy
stierf aan longaandoening, volgende op
een hartziekte. Maandag verloor hy het
bewustzijn. Bij den lijder waakten me
vrouw Eloff, zijn schoonzoon, dokter
Heymans en secretaris Bredell. Het
lichaam werd, na gebalsemd te zijn,
gisteren-middag overgebracht naar het
lijkenhuis te Clarens.
Tot verleden Zaterdag had de oud-presi
dent zich nog gewijd aan zijn bezigheden,
couranten lezen en bezoeken ontvangen.
Zijn toestand werd Zondag ongunstiger,
terwyl de krachten afnamen.
Tot de Britsche regeering zai het verzoek
worden gericht om het iijk naar Transvaal
te mogen overbrengen. Voorloopig zal het
worden bijgezet te Clarens.
De omgeving van president Kruger was
geheel voorbereid op het naderend einde
den laatsten tijd leidde de overledene nog
slechts een kunstmatig plantenleven voetje
voor voetje schujfeiend bewoog de grijsaard
zich over het terras en zelfs den bekenden
hoogen hoed was hij ontrouw geworden.
Nadat de sectie van Krugers lijk gisteren
verricht door professor Roux van de uni
versiteit te Lausanne had aangetoond, dat
de President bezweken is aan ouderdoms-
pneunomie, gevolg van verkalking der
bloedvaten, is het lyk gebalsemd en over
gebracht naar het lijkenhuis te Clarens in
afwachting van de door tusschenkomst van
den Engelschen gezant te Bern aange
vraagde toestemming om het stoffeiyk over
schot naar Afrika over te mogen brengen.
Van alle kanten stroomen telegrammen van
rouwbeklag toe.
zijn eenige woorden haastig neergeschre
ven.
«Groet van Hanna,... Waarom schrijft
gij met.... Oceaan...."
«Zijne geestvermogens werken," denkt
Morrison hoofdschuddend. «De herinnering
zal spoedig de bovenhand krijgen."
Reeds wii hij het zoeken opgeven, dsar
valt zyn blik op een papier. Hij huivert.
DuideJyk staat daar net getal honderd
daarop volgen na eena kleine tusschen-
ruimte nog twee nullen. Ei dadelijk daar
op het geheele getal samengevat als tien
duizend. Ei daarnaast in groote, oazeker
neergeschre vene letters de niet voleindigde
naam: «Renato T...."
Voor ieder ander is niets opvallends in
dit geschrijf. Maar aan Robert Morrison
geeft het de zekerheid, dat er iemand op
de wereld is, die zijne misdaad kent. Eu
deze iemand" is de eerlijke Peterde
man, dien men voor «bekrompen" nóudt
Woede maakt zich plotseling van hem
meester eene zmneiooze woede tegen
den armen ouden Van Denssen, eebe woeae
tegen zich zeiven, tegen de geneeie we-
reld.
Qfljttik wxolqih
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
zijn.
