Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Binnenland.
PARIJSCHE KRONIEK.
de rechtercolonne niet manoeuvreeren als ge-
wenscht werd. Het middenleger begon 'de aan
vallende beweging oin tien uur in den morgen
tegen de hoogte van Hoe-tsjia-koe-tsjia-tsoe. Om
twee uur begon de artillerie van den vijand te
rug te trekken. De rechtercolonne van het lin
kerleger bezette Pan-tsjia-poe in den morgen van
den 13en. De voorposten bereikten reeds Pa-
tsjia-tsoe. Deze colonne is versterkt en valt nu
een divisie Russen bij Hoeang-hoe-tjen aan, maar
de staat van het gevecht is onzeker. Verschei
dene batter ij en Russische artillerie
te T s j i e n-h o e a n-h oe a-t j en opgesteld,
boden hardnekkigen tegenstand. Een
deel van onze versterkingen viel de artillerie aan,
en deze aanval had een bevredigend verloop,
het middenleger achtervolgend. Een colonne van
het linkerleger bezette Lio-san-tsjia-tsoe en zet
den vijand thans na in de richting van Ko-doei-
toen. De rechtervleugel der linkercolonne valt
den vijand te Hoeng-ling-po aan. Aldoor komen
er versterkingen voor ons aan te Jen-tai.
TOKIO, 14 October. Een officieel verslag, gis
teren om 3 uur 30 's namiddags van het slag
veld verzonden, betreffende het voortgaan van
het gevecht sedert het vorige telegram, luidt als
volgt
De rechtercolonne van het rechterleger kwam
tegenover een sterke vijandelijke macht te staan
te Tsjao-sien-lin. Maar na de aankomst van ver
sterkingen konden wij daar vooruitkomen. De
middencolonne van het rechterleger valt nu de
hoofdmacht van den vijand aan, terwijl de rech
tervleugel der linkercolonne van het rechterleger
na een wanhopigen strijd de noordelijke
hoogte van Sjao-ta-koe, den sleutel van 'svijands
stelling, bezette. Het middenleger maakte een
bevredigende beweging. Het centrum bezette de
hoogten ten noorden van Hoe-tsjia-koe-tsjia-tsoe
en Man-tsja-foe. De middencolonne van het lin
kerleger valt nu Sja-ho-po aan, terwijl de rech
tercolonne van hetzelfde leger Hoeang-hoea-tjen
aanviel. Na zonsondergang heeft een deel van
den rechtervleugel van de linkercolonne Lioe-
tsjin-poe aangevallen, een gedeelte bezette Wan-
tsjian-goea-tsoe. De linkercolonne van het lin
kerleger bezette de lijn Hei-lin-toenFoe-tsjia-tien.
TOKIO, 14 October. Ojama bericht dat er
langs bijne de gansche linie wordt gevochten en
de Japanners bevredigend vooruit
komen.
PETERSBURG, 14 October. Naar Koeropatkin
bericht, blijkt uit de tot een uur 's namiddags
ingekomen berichten, dat eergisteren twee regi
menten op den rechter vleugel der Russen aan
zienlijke verliezen hebben geleden. Een
brigade-commandant is gekwetst, een regiments
bevelhebber gesneuveld. Beide regimenten zijn
teruggetrokken en hebben het geschut dat
zij hadden, op het slagveld achterge
laten. Lafer hebben zij dat geschut echter ge
deeltelijk heroverd onder aanvoering van kolo
nel Wannofski, die als oudste in rang het op
perbevel over de brigade tijdelijk had overge
nomen. Niettemin zijn er zestien stukken
geschut in handen van den vijand gebleven.
Maar de definitieve uitslag van het gevecht op
den 12en heeft op dezen vleugel voor de Russen
ten gevolge van den nachtelijken aanval der Ja
panners geen succes gehad. Niet slechts zijn de
troepen genoodzaakt hunne stellingen te verla
ten, zij hebben het geschut, dat zij op de
Japanners hadden heroverd, nog eens
verloren en zijn teruggetrokken naar de reeds
te voren daartoe aangewezen stelling aan de Sja-
ho-rivier.
PETERSBURG, 14 October. Een telegram van
Sacharof dd. heden meldt aan den generalen staf
Den 13en hebben de troepen van het eerste
Mantsjoersche leger den strijd voortgezet. De vij
and ging krachtdadig te werk. Hij viel onzen
rechtervleugel aan, inzonderheid in de richting
van het dorp Sjal-nioe-hejtsji. Maar de daar
staande troepen handhaafden al hun stellingen,
nadat zij talrijke aanvallen der Japanners had
den afgeslagen. Aan onzen uitersten rechtervleu
gel behielden de troepen eveneens hunne stel-
gel behielden de troepen eveneens hunne stellin
gen, Daar de troepen, die bij de Sjal-nioe-he-tsji in
gel waren vooruitgeschoven, werd hun reeds des
morgens bevolen tot het aanbreken van de duis
ternis stand te houden en dan terug te trekken
om niet een te afgescheiden stelling te geraken.
De terugtocht is 's avonds om zes uur in vol
komen orde begonnen.
De linkervleugel van het leger heeft den 12en
den aanval op de passen voortgezet. Na een
buitengewoon hardnekkigen tegenstand
van den vijand hebben wij de passen en de
rotsige bergkoppen in de omgeving
bezet. Doch de Japanners kregen daarop aan
zienlijke versterkingen en, gelet op het gevaar,
waarin deze afdeeling tengevolge van het te ver
vooruitliggende harer stelling zich bevond, is haar
bevolen, iets terug te trekken.
Bij den strijd van den 13en hebben inzonder
heid het vierde Oost-Siberische, het vijfde Sibe
rische en het Irkoetsk-regiment zich onderschei
den. Voortreffelijk was ook de houding van dee-
len van het 85e infanterieregiment Wiborg.
Onze verliezen zijn op de drie ge
vechtsdag en aanzienlijk geweest.
Van Port-Arthur.
Aan Japansche zijde zijn zeven-en-twintig offi
cieren gedood en 133 gewond bij de operatiën
Port-Arthur van den 26 Juni tot den 31n
Juli. De eerste gedeeltelijke mededeelingen om
trent de verliezen worden nu ontvangen een deel
der centrale colonne van het linkerleger verloor
Woensdag: een officier gedood en zes gewond;
ongeveer 300 man zijn gedood of gewond.
Het Oostze e-e s k a d er.
Het Russische telegraafagentschap meldt, dat
het Oostzee-eskader in den nacht van 13 op October
uit Libau is vertrokken.
Het Russische Telegraafagentschap verneemt
nader dat het uitloopen van het Oostzee-eskader
uit Libau in den nacht van den 13n October
slechts een manoeuvre was.
Het eskader is weder in de haven teruggekeerd.
Uit Duitschland.
In den landdag van Lippe is niet, gelijk eerst
geseind werd, het regeeringsvoorstel verworpen
met 10 tegen 7 stemmenintegendeel, de regee
ring kreeg 10 stemmen, maar een meerderheid
van twee derden was noodig, en deze ontbrak,
daar twee sociaal-democraten en twee andere
afgevaardigden niet meestemden.
De Koning van Saksen.
De Dresdner Zeit. publiceert een bekendmaking
van het ministerie, inhoudend dat de koning ten
gevolge van zijn ziekte, den kroonprins tot zijn
plaatsvervanger benoemd heeft, om voorloopig alle
regeeringszaken af te doen.
Uit Frankrijk.
Van onzen Parijschen correspondent.)
Congres te Toulouse. Scheiding
van Kerk en Staat. Het schande
lijke wetsontwerp-Briand.
Parijs, 14 October 1904.
De zoo pretentieuse radicale partij hield haar
jaarlijksch congres te Toulouse, waar hare leden
zich weder het air gaven hier alles te zeggen en
te regeeren te hebben, wat alleen door de hulp
der radicaal-socialisten en regeerings-socialisten
onder Jaurès te bereiken is, zoodat zij, om de
meerderheid te behouden en de baas te blijven,
gedwongen zijn vele eischen, die der collecti-
visten zelf, in hun programma, al is het soms
met tegenzin, een zekere plaats in te ruimen.
Op dit congres, of liever in deze voorberei
dende Kamer, hebben vele leden wenschen uit
gesproken, welke het Parlement, dat Dinsdag den
18den dezer weder samen komt, niet alleen te
overwegen zal hebben, doch ook zal moeten ten
uitvoer brengen, zoo Combes met zijn ministe
rie aan het bewind wil blijven.
Onder deze zoogenaamde wenschen behooren
o.a. de invoering der belasting op het vermogen,
de tweejarige militaire diensttijd, de werklieden
pensioenen en, last not least, in het begin van
Januari 1905 de behandeling der scheiding van
Kerk en Staat met al haar bijbehooren.
Het kan zijn nut hebben de plannen en het
wetsontwerp, betreffende deze scheiding, van het
radicale kamerlid, den heer Briand, reeds nu eens
te beschouwen, opdat mijne katholieke landge-
nooten zullen weten, wat die plannen _der heden-
daagsche Jacobijnen zijn, welke door de liberale
bladen in ons land zonder twijfel als rechtvaar
dig en vrijgevend zullen worden uitgekreten,
doch alleen de onderdrukking en ondergang der
Katholieke Kerk in Frankrijk ten doel hebben.
De kwestie der scheiding van Kerk en Staat
is sedert eenige maanden uit haar vroegeren
toestand van ijdele polemiek en principe-twist ge
treden en heeft, nu de minister-president open
lijk verklaarde het wetsontwerp—Briand tot grond
slag der beraadslagingen te aanvaarden en dus
als een voorstel van het gouvernement kan be
schouwd worden, aller aandacht getrokken. Zoo
wij nu het lot willen kennen, dat de Fransche
Katholieken na de verbreking van het concor
daat met den Paus wacht, dan moeten wij dat
ontwerp bestudeeren en er de gevolgen van na
gaan. In lange artikelen, door Briand in de
Humanité en eene analyse er van in de Matin
geschreven, zegt hij, dat zijn ontwerp zeer libe
raal en zeer aannemelijk mag heeten, zelfs voor
de katholieken
Het wetsontwerp dat uit 40 artikelen bestaat,
kan in vier hoofdpunten worden samen gevat:
lo. de begrooting van Eeredienst;
2o. de gebouwen voor den Eeredienst;
3o. de Vereenigingen van Eeredienst;
4o. de Politie van Eeredienst.
De begrooting van Eeredienst, zoo vangt Briand
aan, is „opgeheven", doch niet „geconfisqueerd."
Hoe hiervan de geheime zin te vatten, wanneer
de bezoldigingen eens toegekend en uitbetaald,
worden opgeheven en niet meer uitbetaald, zijn
die dan niet geconfisqueerd? De Staat heeft
de goederen der geestelijken in 1789 reeds ge
confisqueerd, doch onder formeele conditie en
wel deze„De goederen en eigendommen der
„geestelijken worden ter beschikking der natie
„gesteld, met last, om op behoorlijke wijze in
„de kosten van den Eeredienst, het onderhoud
„zijner bedienaren en de ondersteuning der hulp
behoevenden te voorzien."
In het decreet van 1791 zegt artikel 5 uitdruk
kelijk: „De bezoldiging der bedienaars van den
„Eeredienst maakt deel uit der nationale schuld,"
en zoo zou men wel twintig even afdoende ar
tikelen kunnen aanhalen. De geestelijkheid werd
dus schuldeischeres van den Staat en eigenares
van dezen schuldbrief. Het concordaat heeft deze
geheiligde schuld erkend en bekrachtigd.
Zoo dus de Fransche volksvertegenwoordigers
in het aanstaande jaar de begrooting van Eere
dienst eenvoudig opheffen en confisqueeren, dan
plegen zij een daad, zoo ernstig in strijd met
het eenvoudigste begrip en het beginsel van
het eigendomsrecht, dat de socialisten, collecti-
visten en communisten hunne theoriën zien zege
vieren en het niet lang meer zal duren ze op
iedereen, die nog wat bezit, kunnen toepassen.
De gebouwen voor den Eeredienst, zoo beweert
Briand, zijn het eigendom van den Staat en der
gemeenten. Ook dit is weder niet juist. Art. 12
van het concordaat zegt: „Alle metropolitaan-
„sche en hoofdkerken, parochiekerken en andere
„geen bepaalde bestemming hebbende gebouwen,
„noodig tot uitoefening van den Eeredienst, zul
len ter beschikking van 'den bisschop worden
„overgedragen." Deze overdracht kan niet anders
dan als een Overdracht van eigendom beschouwd
worden en is dit ook altijd geweest. Wat zelfs
in een arrest van het Hof van Cassatie van den
6den November 1836 onomstootelijk werd be
vestigd.
Het is alsof al deze bewijzen niet bestonden,
wanneer Briand al erg edelmoedig gelooft te
zijn met in zijn ontwerp toe te staan, dat de
geestelijkheid voor „tien jaren" de gebouwen,
welke hunne eigendommen zijn, kunnen huren.
Doch hierop volgt een nog grootere dwaasheid,
waar hij al de kosten van onderhoud dier ge
bouwen ten laste der huurders laat komen en
niet, zooals de algemeene wet zegt, ten laste
van den eigenaar.
Deze zoogenaamde edelmoedigheid van dezen
wetten-ontwerper verbergt ook nog een valstrik.
De woede en rechtmatige verontwaardiging zij
ner bestolenen voorziende, zegt hij„De ijver
„der vereenigingen van Eeredienst zal voorzeker
„getemperd worden door de vrees bij de minste
„inbreuk of het kleinste verschil het gebruik der
„gebouwen voor haar godsdienst te zien ont
nemen."
Zoo zullen de sectarissen dus weder alle
vrijheid kunnen knevelen en de bisschoppen
en de geestelijken, onder de voortdurende be
dreiging uit de kerken gejaagd te worden, onder
drukken en vervolgen. Nu zou men denken dat
de bisschoppen en pastoors zich daaraan zul
len kunnen onttrekken door al ware het in
een particuliere woning of, zooals dit in vroe
gere tijden bij ons geschiedde, zelfs in een schuur,
de godsdienstoefeningen te doen plaats hebben.
Doch Briand heeft alles voorzien. Indien men
een kerk of kapel wil bouwen, dan moet men
de machtiging van den Raad van Staten hebben
om het noodige kapitaal daarvoor bijeen te mogen
brengen en evenzoo om de kerk te mogen openen.
Mochten de katholieken zich desnoods tevreden
stellen met een particuliere woning als kerk te
gebruiken dan moet de eigenaar dezer woning
de vergunning aan het gemeentebestuur vragen
om er de Mis of andere godsdienstoefeningen
in te mogen doen, welk bestuur altijd naar wille
keur zal kunnen handelen.
Men ziet hoe ook hierin met de vrijheid van
eeredienst zal worden omgesprongen.
Wat nu de vereenigingen betreft, daar zou
men wat meer vrijgevendheid in het ontwerp vin
den, indien artikel 18 niet zeide, dat deze ver
eenigingen geen toelagen van den Staat noch
van het departement, noch der gemeente kunnen
ontvangen, terwijl de onbeduidenste vereeniging
(van hengelaars bijv.) daartoe in staat is. Zon
der de machtiging van den Raad van State mogen
zij de noodige lokalen niet koopen noch bouwen
ja zelfs niet herstellen, zoo zegt het artikel -20.
Eindelijk de politie van Eeredienst. Hier wordt
het ontwerp zoo infaam, dat men bijna niet kan
gelooven dat een verstandig mensch in de 20ste
eeuw zulke schandelijke verordeningen, speciaal
tegen zekere medeburgers gericht, durft voor te
stellen. Alles is er op berekend om den priester
te muilbanden en het zwijgen te kunnen opleggen.
De kleinste overtreding wordt met straffen, tot
3 jaren gevangenis gaande, bedreigd. Het minste
woordje critiek, het lezen van een Encycliek bijv.
de echtscheiding veroordeelende of een herderlijk
schrijven waarbij verboden wordt de kinderen naar
leekenscholen te sturen, zal voldoende zijn om
den braafsten pastoor voor maanden onder land-
loopers en schurken te doen opsluiten, terwijl
de redenaars der openbare vergaderingen vrij zul
len zijn openlijk den burgeroorlog en de sociale
revolutie te prediken.
Het einde bekroont waardig het geheel door
een bij de wet beschermden beeldstorm voor te
bereiden. Het zal niet meer veroorloofd zijn,
behalve in de gebouwen zelf, godsdienstige zin-
nenbeelden aan te brengen. De thans bestaande
zullen moeten verdwijnen.
Nu kunnen de lezers over het liberalisme, dat
zulk een wetsontwerp inspireerde, zelf oordeelen.
Fidelius.
Combes heeft in zijn kwaliteit van minister van
eeredienst tot de bisschoppen v an 23 diocesen,
welker seminaries bestuurd worden door Sulpicia-
nen, een schrijven gericht waarin hun wordt aan
gezegd, deze priesters binnen een jaar te vervan
gen door wereldgeestelijken uit de diocesen-
zelven.
I)e Boheemsche Landdag
Reuter seint dd. 14 October uit Weenen
De Boheemsche Landdag is verdaagd na drie
zittingen, tengevolge der voortdurende obstructie
der Duitsche partij.
Uit Duitsch Zuid-west-Afrika.
Gouverneur Leutwein meldt dd. 13 October, lo.
Den Sisten September zijn in een patrouile-ge
veclu tegen de Marenga bij Gais ten N. van
YVaimbad zwaar gewond de eerste-luitenant
Schultze. een sergeant, twee ruiters en een ka
nonnier;
2o. Den 5den October heeft de compagnie van
'Wehle bij Waterval) aan den westelijken rand
van de Karras-bergen) tegen de Marenga gevochten-
Een luitenant en een ruiter zijn gesneuveld
een onderofficier en een soldaat van den gezond
heidsdienst zwaar gewond kapitein Wehle, een
onderofficier en een paar ruiters zijn licht gewond.
Nadere bijzonderheden ontbreken.
Uit Windhoek wordt dd. 13 dezer gemeld, dat
volgens tijdin uit Keetmanshoop over Lüderitz-
baai en Swakopmund, Hendrik Witbaai door
Samuel Isaak den 3n dezer naar BurgsdorfT eene
oorlogsverklaring heeft gezonden. Morenju biedt
krachtigen tegenstand en krijgt steun van goed
bewapende en bereden troepen. Tal van Hotten-
totten houden bijeenkomsten bij Grootbroekkaro,
80 KM. ten zuiden van Gibeon. De gemeenschap
met Gibeon is verbroken.
Schiedam, 15 October 1904.
Herstemming Kamers van Arbeid.
De uitslag van de gisteren gehouden herstem
ming voor leden van Arbeid is
gekozen tot lid-werkman voor de Bouwbedrij
ven de heer J. VAN DER MEER, met 10 stem
men, terwijl werden uitgebracht op de heeren H-
van der Berg 8 stemmen, A. Godschalk 2 stem
men en 3 briefjes in blanco waren ingeleverd;
voor de Alcoholindustrie zijn gekozen de heeren
J. H. RODENBERG met 73 stemmen, W. VAN
DER KNAAP met 71 stemmen en J. VAN
STEENIS met 67 stemmen. Verder verkregen de
heeren G. J. YVijzenbroek 31, W. Blok 28 en
J. H. Jacob 25 stemmen.
De Werkstaking der glasblazers.
Naar men verneemt, zijn de vormen der flesschen
van de flesschenfabriek »de Schie" alhier, eer
gisteren naar het buitenland verzonden, zoodat
al werd de staking heden opgeheven aan die
fabriek in de eerste maanden toch niet gewerkt
zou kunnen worden. De gesloten contracten moeten
eerst in het buitenland worden uitgevoerd, eerst
daai na zouden de werklieden hier het werk weder
kunn.n leveren.
Gemeente-begreoting
Verschenen is het verslag van het onderzoek
der begrooting 1905 in de afdeelingen van den
gemeenteraad-
In het nummer van Maandag zullen wij hierop
nader terug komen.
De meesterknecht v. d. H e ij de n, die
een dezer dagen in de branderij van de firma
Wenneker zulke ernstige brandwonden bekwam,
is aan de gevolgen overleden.
Bij het spuien is vannacht een bom, die voor
de amhbelt in de Buitenhaven lag, los geraakt
en op drift gegaan.
De bemanning, die ontwaakte ontdekte het
ongeval ter hoogte van de aVisscherij", zoodat
de bom weder werd vastgelegd, en daarmede be
schadiging werd voorkomen.
Het Kon. Echtpaar.
Men meldt uit Schwerin
Het verblijf van H. M. de Koningin en Prins
Hendrik te Dobbin zal tot den 24sten van deze
maand duren. Een week te voren wordt groot
hertogin Marie, de moeder van den Prins, te Öob-
bin verwacht, van waar ze den 22sten naar
Rabensteinfeld gaat. Twee dagen later komen de
Koningin en de Prins daar en ook het groother
togelijk paar van Oldenburg wordt er dan ver
wacht.
H. M. de Koningin-Moeder.
H. M. de Koningin-Moeder zal 17 dezer 's ochtends
om 8.55 (Greenwichtijd) in het salonrijtuig der
N.C.S. van Soestdijk naar het buitenland ver
trekken. In Utrecht gaat H.M. met den D-trein
om 9.47 verder over Arnhem, enz. naar Arolsen.
Aankomst aldaar 7.10 's avonds.
Tweede Kamer.
De afdeelingen der Tweede Kamer hebben
benoemd tot rapporteurs over de wetsontwerpen
Hoofdstuk VIII der Staatsbegrooting voor 1905
(Oorlog), nadere wijziging en verhooging van
hoofdstuk VIII der Staatsbegrooting voor 1904,
Vestingbegrooting voor 1905, regeling van den
rechtstoestand van het reserve-personeel dep
landmacht, enz., de heeren Röel. Duymar van
Twist, van Heemstra, Drucker en Marchant, én
over IX der Staatsbegrooting voor 1905 (Water
staat) de heeren Krap, Bolsius, van LöbenSeis,
Brants en Smidt.
Burgelijk procesrecht.
Naar aanleiding van het voorstel-van Raalte
c. s. tot wijziging der bepalingen van het Wetboek
van Burgerlijke Rechts-vordering betrefFende het
getuigenverhoor, heeft de minister van Justitie de
Eerste Kamer medegedeeld, dat bij deze gelegen
heid deor de Regeering geen toezegging kan
worden gedaan tot het ter hand nemen van een
geheele herziening van het burgelijk procesrecht.
Tienden.
Bij het Dagelijksch bestuur vau het Nederlandsch
