Binnenland.
Groote brand te Sas van Bent.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
BELGIë.
Twee extra-treinen hebben gister-ochtend eerst
ministers, leden ran biet corps diplomatique en
andere personen van hooge waardigheid, daarna
prins Albert met gevolg naar Luik gebracht.
Aan de stad was weinig ongewoons te zien.
Dit prinselijk bezoek had dan ook slechts de be-
teekenis van een kijkje naar den stand der ten-
toonstellingswerken en hoewel men belooft op
tijd te zullen gereed zijn, schiet men nog
niet hard op, maar dan loodsen staan
er nog niet. Alleen in het feestgedeelte, dat oud-
Luik zal heeten, is men iets verder gevorderd.
Vijf bestuursleden vertegenwoordigden de Neder-
landsche afdeeling. De prins onderhield zich vrien
delijk met den voorzitter, Scholten, en informeerde
naar den omvang onzer afdeeling, waarvan het
bestuur goede verwachting heeft.
FRANKRIJK.
In de Kamer nam Doumer gister plaats op
den voorzitterszetel en sprak zijn openingsrede
uit. Telkens werd hij in de rede gevallen door
kreten der uiterste linkerzijde. Men hoorde roe
pen: „Gij zijt gekozen door de kalot I Gij zijt
een verrader I" Doumer beloofde een onpartij
dig voorzitter te zullen zijn; hij beroept zich op
de nagedachtenis van Floquet en plaatst zich
onder diens patronaat. Hij spreekt over het be
wijs van vertrouwen, dat de Kamer hem heeft
gegeven en vraagt deze de hervormingen tot stand
te brengen, waarom het land vraagt.
Combes verklaarde zich bereid oin heden de
interpellatie van Chopiteau over de algemeene
politiek te beantwoorden. De zitting werd daarna
opgeheven.
MAROKKO.
De Standard verneemt uit Tandzjer, dat alle
stammen van Marakesj Moelai, des Sultans broe
der, tot sultan hebben uitgeroepen.
AMERIKA.
Do Senaatscommissie voor handelsaangelegen
heden heeft een gunstig verslag uitgebracht over
het ontwerp betreffende de aanstelling van offi
cieren der koopvaardijvloot tot reserve-officieren
bij de Marine en over het ontwerp op scheep
vaartsubsidies.
Natioualiteitsbewijzeu.
De minister van Binnenlandsehe Zaken heeft
aan de commissarissen der Koningin in de pro
vinciën een schrijven gezonden van den volgenden
inhoud
»Ue minister van Buitenlandsche Zaken heeft
mij noen toekomen een schrijven van den vice-
con-ui te Runrort, d d. 10 November, waarin deze
mede-ieeit, dat door de burgemeesters hier te
lande op eene aanvrage van dien consulairen
ambtenaar om een nHeimatschein" voor een aldaar
gevestigd .Nederlander dikwijls door hen zeiven
afgegeven verklaringen van Nederlanderschap
wor. .en o gezonden, in plaats van het verlangde,
door U i.E.G. uit te reiken nationaliteitsbewijs.
Daar ue Duitsche autoriteiten een door den
burgemeester afgegeven bewijs, op grond van de
sedert 1875 geldende overeenkomst, niet voldoende
achten, zijn van eene dergelijke handelwijze van
de burgemeesters dikwijls moeilijkheden voor de
belanghebbenden het gevolg.
Ik heb daarom de eer U.H.E.G. te verzoeken,
de burgemeesters in uwe provincie uit te noodi-
gen ten behoeve van Nederlanders, in Duitschland
gevestigd, slechts bewijzen van Nederlanderschap,
door U.H.E.G. afgegeven (nationaliteitsbewijzen)
uit te reiken."
Jhr. mr. C. J. den Tex.
Wegens zijne vele werkzaamheden, vooral als
lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland,
zal, naar wij vernemen, jhr. mr. C. J. den Tex
zich bij de aanstaande verkiezingen voor de Twee
de Kamer niet meer herkiesbaarstellen. (N. C.)
Oranje-Nassau-oord.
Naar wij vernemen is door den Raad van Beheer
van het Sanatorium Oranje-Nassau-oord te Renkum
benoemd tot directrice, mevrouw de wed. Graaf
land, te 's-Gravenhage, ter opvolging van mej. R.
Piebinga. die zich zich in het huwelijk gaat be
geven.
Commandant Lategan.
Commandant Lategan, de Kaapsche rebel die
niet naar de Kaapkolonie wilde terugkeeren, zoo
lang gerecht en gevangenisstraf hem wachtten,
en sedert het einde van den oorlog hier te lande
heeft gewoond, heeft bericht gekregen, dat hij
ongehinderd in de Kaapkolonie kan terugkeeren.
Voor het Onderwijs in Transoranje.
De heer F. J. D. Theijse te Amsterdam, pen
ningmeester van het Christelijk-nationaal Boeren-
Comité, heeft ten behoeve van al de Christelijk-
nationale scholen in Transoranje (dus niet alleen
voor de kerkscholen) van N. ontvangen de som
van f5000.
Uit Dordrecht, meldt men:
Gister-namiddag zijn generaal Kritzinger en ds.
Heerden naar België vertrokken, waar zij te
Aalst het eerst zullen spreken. Als resultaat van
hun bezoek aan Dordrecht namen zij f 700 mee.
Oorlogsbodems.
Naar wij vernemen, zullen de Friesland en de
Piet Hein binnenkort in dienst worden gesteld;
de eerste met bestemming voor Oost-Indië en de
laatste voor West-Indië. Hbld.
De Scheveningsche haven.
Met het aanhoudend stormweer wordt 'ter voor
de Verzandingen in de Scheveningsche visschers-
haven niet beter op. De plaat aan den ingang
der binnenhaven groeit sterk aan zoodat de be
staande geul, welke naarmate zij den wal nadert
toch al ondiep is, steeds nauwer wordt, terwijl die
in de buitenhaven, aan welke de zandzuigers sinds
eenigen tijd niet werken wegens stormweer en
herstellingswerk, eveneens niet vrij van meerdere
verzanding blijft.
Daarvan is het gevolg dat 'tvoor de loggers
en bommen, welken het gehikte binnen te loopen
met het doel om klaar gemaakt, te worden voor
de verschvisscherij, hopeloos wordt om weder
naar buiten'te komen. Reeds liggen een viertal
loggers kant en klaar met het trawlnet op zijde,
maar men ziet meer en meer in, dat men zal
moeten blijven liggen tot dat de geulen bevaar
baar zijn en men meent dat daaraan bevorderlijk
zou zijn, wanneer alvast werd aangevangen met
de uitdieping van den binnenhavenmond.
En dat men dit verwacht blijkt wel hieruit dat
sedert gisteren en drietal stilliggende bomschui
ten van de ligkade naar de loskade zijn verplaatst
om in gereedheid te worden gebracht voor de
kantvisscherij.
In 't algemeen is men echter onder de belang
hebbenden pessimistisch gestemd, dat in den
eersten tijd de haven bruikbaar zal zijn en meent
men dat men al zeer tevreden mag zijn als dit
tegen April of Mei gelukt.
Vanwege den aannemer wordt overigens druk
gewerkt aan het voorzien in de beschadigingen
welke de havenwerken door de jongste stormen
ondergingen, vooral de basaltglooiing langs de
binnenzijde van het zuiderhoofd.
350,000 frcs schade.
Het Ilandelsbl. van Antwerpen meldt
Op den Hollandschen Stuiver (Sas-van-Gent)
staat, langs het kanaal, dicht bij Zelzate, de fabriek
der Société Anonyme de Glaceries Néerlandaises.
Daarnemens staat de verffabriek van de heeren
H. en A. Krické Bo.
Dinsdag-avond, rond halfnegen, is in de glasfa
briek brand ontstaan in eene plaats waar afval
lag. De timmerq is daarnevens. Daar ligt eene
groote massa bout. meest fijne schafelingen, om
glas in te pakken. Seffens sloegen de vlammen uit.
Een stoker ging den machinist verwittigen, die
de alarmfluit deed werken. Iedereen snelde ter
plaats. De fabriek ligt in eene diepte, op honderd
meters van het kanaal. In het gedeelte waar glas
gemaakt wordt, werkt men dag en nacht. De
werklieden, die aan den arbeid waren, snelden
seffens ter plaats. Ladders werden gehaald. Weldra
stond de smederij, die aan de timmerij paalt, in
vlammen. Het dak stortte in. De bureelen van
den meestergast der fabriek werden ook de prooi
der vlammen. De meestergast en de machinist
klommen bij middel van ladders op de daken. Zij
kapten alles stuk om het vuur te beperken. Men
wilde de brandspuit der fabriek halen, doch alle
deuren waren gesloten. De wind blies uit het
Noord-oosten. De vlammen sloegen dus niet over
de hallen, waar men het glas maakt. De spuit van
M. Wittouck, suikerfabrikant, werd gevraagd. Deze
werkte weldra, alsook de spuit van de brandweer
van Sas-van-Gent. Men trok water uit een put,
die achter het gebouw ligt. Gendarmen moesten
ter plaatse komen om de menigte op afstand te
houden. De twee gebouwen stonden spoedig in
vlammen. Hier worden de kisten met gepolijst
glas, dat voor de verzending gereed staat, bewaard.
Rond tien ure, vielen de daken der twee gebou
wen in. Men verwichtigde de pompiers van Gent,
die echter niet konden komen zonder eene toe
lating van de Hollandsche overheid. De werklie
den kapten de daken af. De fabriek is elektriek
verlicht. Aan de machienen is geene schade. De
elektrieke draden werden seffens afgesneden. Om
half drie was alle gevaar geweken. De pompiers
van Assenede waren ook toegesneld, doch zijn
teruggekeerd, toen zij hoorden zeggen dat de
brand op Hollandsch grondgebied was uitgebor
sten.
De voorraad glas, die vernield is, wordt op
2Ö0.000 frs. geschat. De totale schade beloopt
350.000 frs. Woensdag-namiddag was men nog
altijd aan het spuiten. Het zal wel acht dagen
duren voor men aan de opruimingswerken kan
beginnen. De hitte van het gesmolten glas is
onverdragelijk. Veel volk kwam den ganschen
dag naar de plaats der ramp. Er zijn drie
gebouwen totaal vernield. Aan twee andere is
schade aan de daken. Het eerste gebouw is 100
meters lang en 15 breed, 't Gewelf van de kelders
hieronder is ingestort. De twee anderen zijn even
lang en twaalf meters breed. De fabriek is ge
bouwd in 1899. In 1901 begon men er te werken
350 werklieden zijn er arbeidzaam, meest Walen,
anderen zijn van Wachtebeke, Assenede, Echtvelde,
Zelzate, Sas en Westdorpe70 van die werklie
den zullen door den brand niet kunnen arbeiden.
De firma bezit nog fabrieken in Frankrijk.
De Middelb. Ct. meldt gister-avond
De brand te Sas-van-Gent is nog beter afge-
loopen dan hij zich eerst liet aanzien.
Hij kon gestuit worden door het afbreken van
het dak van de vijfde atdeeling der spiegelfabriek,
zoodat de verbinding met het brandend gedeelte
verbroken werd.
Vier afdeelingen zijn uitgebrand en dus bleven
zeven afdeelingen, het hoofdgebouw, de paarden
stallen, de woningen en ketelhuizen, gespaard. De
werkzaamheden in de fabriek zullen door het
het incident geen belemmering ondervinden.
Niemand heeft op zulk een goeden afloop durven
hopen.
Een ooggetuige schrijft aan de Middelb. Ct.
nog het volgende
Het bleek geen zeer gemakkelijke taak de
spuiten goed geplaatst te krijgen, niet alleen
omdat slooten, hoopen steenkool, enz. den weg
zeer versperden, maar ook omdat eenige reeds op
zich zelve staande muren dreigden in te storten.
Dit kon echter, dit mocht ook voor de brandweer
geen reden wezen werkeloos te zijn, zoodat men,
het gevaar trotseerend, weldra een paar flinke
waterstralen in de brandende machinekamer spoot.
Waarlijk, een treurige aanblik bood die kamer.
Die prachtige, dure, blinkende machines, stonden
daar als reeds geroosterd te midden van een
rook- en vuurzee. Er door heen kon men echter
nog de wijzers zien, die de atmospheer aangeven,
waarop men Dinsdag-avond te circa tien uur nog
7 atmospheeren kon waarnemen, zooals een des
kundige zich uitdrukte. En dat, nadat de stoom
reeds vijf kwartier lang ontsnapte.
Het ontsnappen van den stoom, dat met een
akelig geluid gepaard ging, ongeveer het zware
getoet der zeestoomschepen, duurde tot circa
middernacht. Op dat uur bewoog zich nog steeds
een massa volk op en om de plaats van het
onheil. Zelfs uit gemeenten, twee of meer uur
van Sas van Gent, waren toen nieuwsgierigen.
Thans ligt daar de massa, smeulend nög en
alles door elkaar. De drie rechterloodsen zijn
totaal uitgebrand, de vierde en vijfde hebben
hun dak nog, doch leden inwendig ook veel
schade. Ingestort en geheel uitgebrand is de ma
chinekamer.
De oorzaak van den brand ligt in het duister,
wel echter weet men dat de brand in de timmer-
loods was ontstaan. De aanvankelij k kleine vlam
trachtte men met emmers water tejblusschen, doch
toen dit faalde, zocht men de spuit der fabriek,
die echter, waarschijnlijk door zenuwachtigheid
van hen die zochten, niet spoedig gevonden werd.
En toen men ze had, hielp aan het brandende
gedeelte geen blusschen meer.
Het particulier eigendom der timmerlui, dat
zich in de timmerloods bevond, is grootendeels
gered.
Wij vernamen dat het afgebrande spoedig weer
zal opgebouwd worden.
Ongelukken.
Te Heerewaarden is het 8-jarig dochtertje van
G. H. V. op straat uitgegleden. Door dien val
kreeg zij hersenschudding, waaraan zij een dag
later overleed.
Eergister-avond zijn de schipper v. d. Heide en
zijn zoon bij de Wedderklap te Oude Pekela in
het Kanaal geraakt. De vader wist zich te redden,
doch de zooo verdronk.
Te Borsele is een ingezetene, de heer J. I.,
na het gebruik van mosselen plotseling ongesteld
geworden en twee dagen daarna overleden.
Schiedam, 13 Januari 1905.
Heden is door de politie gearres
teerd de 63-jarige koopman H. E. die in het
Algemeen Politieblad gesignaleerd stond voor f 1
boete, subs 2 dagen hechtenis.
Daar hij de boete niet kon betalen, is hq naar
het Huis van Bewaring te Rotterdam overgebracht.
Een bewoner van de Stationsstraat
heeft gister bij de politie aangifte gedaan, dat men,
terwijl hij met zijn vrouw naar een bruiloftspartij
was, uit zijn woning een zilveren heeren-remontoir
heett ontvreemd.
Uit het leger. Twee miliciens van het 9e
reg. inf. te Leeuwarden, die tijdelijk te Amster
dam zijn gedetacheerd, zijn zonder verlof naar
Leeuwarden teruggekeerd, omldat naar hunne mee
ning de voeding en de ligging te Amsterdam
onvoldoende zijn. Zij zijn onder behoorlijk geleide
naar Amsterdam teruggebracht.
Twintig kinderen. Een huisvader in de
gemeente Reeuwijk (bij Gouda) deed aangifte van
de geboorte van zijn twintigste kind. Van dit
twintigtal (allen uit één huwelijk) zijn er nog
zestien in leven.
S t o r in. De storm heeft hoogstwaarschijnlijk
te Groningen ook een drietal gezinnen in rouw
gedompeld. De drie gebroeders, kapitein P. Jan
nes, verliet namelijk begin December met een
lading haver de haven van Pilau met bestem
ming naar IJstad, in Zweden. Sedert dien tijd
heeft men noch van schip, noch van bemanning
iets méér vernomen. Onder de bemanning bevond
zich een Duitscher.
Fooien. Dat zou een curicuse oplossing van
de kwestie der nieuwjaarsfooien voor telegram-
en postbeambten wezen, als algemeen werd wat
tot dusver afzonderlijk voorgekomen is: eene
vrouw schelt aan eene woning aan, noemt zich
„de post" en vraagt een nieuwjaarsfooi. „Mijn
rnan", zegt ze, „mag niet wachten en niet vra
gen; ik wel."
Zoo'n handig vrouwtje! Maar was ze wel de
vrouw van een brievenbesteller?
Sen a tie wekkende arresstatie. Uit
Nieuwepekela wordt aan de Veend. Ct. gemeld:
In verhand met de gevangenneming van Alida
H. M.,' eerst weduwe van den landbouwer Harm
Hommes, te Muntendam, en laatst gehuwd met
nu wijlen den graanhandelaar en wethouder Feu-
nekes alhier, verdacht van verduistering van ef
fecten, is door den wachtmeester van Munten
dam een uitgebreid onderzoek bij familieleden
te Muntendam ingesteld en naar men zegt, met
goed resultaat.
Gisteren zijn reeds 4 getuigen voor den rech
ter van instructie te Winschoten gehoord.
De aanklacht tegen de wed. F. is ingediend
door den heer de Grooth, architect te Winscho
ten, wiens echtgenoote is uit het eerste huwe
lijk van den heer Feunekes, en dus een stief
dochter van verdachte.
De effecten moeten te Stadskanaal verzilverd
zijn en het verduisterd bedrag moet eenige dui
zenden guldens bedragen. De gearresteerde zou
binnenkort huwen met den weduwnaar Blaauw
te Kropswolde, waar zij bij haar arrestatie ver
blijf hield.
Jacht op schadelijk wild:
Te Hilvarenbeek zoo schrijft men uit Til
burg doet zich het volgend getal voor: Bij
het kasteel Groenendaal behoort een heerlijk
jachtreclit van circa 5000 II.A. De boeren, eige
naars dezer gronden, togen immer, voorzien van
eene permissie tot delging van schadelijk wild,
ter konijnenjacht, tot in 1900 de rechtbank te
Breda besliste, dat de boeren daartoe geen recht
hadden. Van dien tijd af waren de vruchten des
landmans meedoogenloos aan dezen vijand van
het akkerbedrijf overgeleverd. Ten spijt van de
rechterlijke uitspraak trachtten intusschen de
boeren nog zooveel mogelijk den verwoester van
hun erf te houden, al liepen zij ook gevaar zich
een vonnis op den hals te halen. Evenwel, de
strijd was hopeloos. Gansche roggeakkers werden
kaalgevreten. Van eene aanplanting van 60.000
mastplan ten op het landgoed van den heer N. v.
Dijk te Diessen is bijna geen enkele meer te vin
den. Sommigen, wien het bedrijf daar ter plaatse
onmogelijk werd gemaakt, brachten dit naar
elders over.
Op 24 Dec. des vorigen jaars, besliste de Hooge
Raad evenwel, in een dergelijke zaak, die voor
de rechtbank te Zierikzee voorkwam, ten gunste
der boeren. Nauwelijks was dit besluit bekend,
of de eigenaars der gronden, behoorende tot het
heerlijk jachtreclit, trokken uit ter verdelging van
het schadelijk wild. Tegen de jagende boeren,
schoon in 't bezit van een permissie is nu echter
proces-verbaal opgemaakt, en men wacht met
belangstelling den afloop af.
Oude menschen in Noord-Afrik a.
Terwijl in Europa honderdjarigen tot de zeldzaam
heden behooren, is het in gansch Marokko, Algerië
en Tunis volstrekt niets ongewoons, als men over
de honderd jaar oud wordt. Menschen van 70 en
80 jaar worden beschouwd als nog beneden den
gemiddelden leeftijd te zijn. Een Engelsch toerist
verhaalt in een Londensch blad, hoe een 70-jarig
koopman hem het drievoudige van den waren
prijs wilde vragen met betuigingen als deze »Bij
den baard van den profeet moge mijn grootvader
sterven, wanneer het niet waar is wat ik u zeg"-
Uit andere informatiën bleek, dat de 70-jarige
nog een grootvader had, die HO jaar oud was en
nog zijn dagelijkschen arbeid verrichtte. Op markt
dagen verscheen hij geregeld ter markt.
Men zegt, dat de menschen in genoemde lan
den zoo oud worden, doordat het leven der
Muzelmannen in Afrika zoo kalm daarheen vliedt.
Alles geschiedt daar met de grootste gemoedelijk
heid, ook het oud-worden. Wanneer iemand 70
jaren oud is, dan is hij de eerste jeugd te boren
en wordt niet meer tot de knapen gerekend. Pas
wanneer hij 90 jaar oud is, verwacht men, dat
hem de eerbied zal worden betoond, welken men
den grijsaard verschuldigd is, en ook dan moet
hij nog achterstaan bij den honderd-jarige, die
overal voorgaat.
Op het land komen honderdjarigen vaker voor
dan in de stad. Ook komen onder hen vele vrou
wen voor. Vele Berber-stammen spannen hoogbe
jaarde vrouwen nog samen met den os en den
ezel in het juk en het bloed van den Europeeschen
reiziger gaat aan het koken, wanneer hij de eer
waardige grootmoeders en overgrootmoeders ziet,
die als trekdieren worden gebruikt. Dezen gevoelen
echter het vernederende van het werk niet. Ook
is de arbied niet zoo zwaar als hij lijkt.
Van Maraboes of heilige mannen, die bij de
heilige tempels en graven worden aangetroffen
bereiken er dikwijls een ongelooflijk hoogen ouder-
