Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Arbeiderswoningen.
Haar vriend.
28ste Jaargang
Woensdag 23 Augustus 1905.
No. 8286.
FEUILLETON.
Algemeen Overzicht.
De Vredesconferentie te
Portsmouth.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van '16 regels 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
Het congres, der arbeiderswoningen, dat dezer
dagen, te Luik werd geopend, viesibigt de aan-
daeht o>p een, der misstanden, waaronder het
Proletariaat gedrukt gaat, n,l. op de gebrekkige
huisvesting der arbeiders in de groote steden.
Heen, sociale kwestie is 'bijna Van zoo algemeen
belang als die Van de verbetering der woning
toestanden en wel wegens den blijVenden in
vloed, uitgeoefend op het opkomend geslacht.
Dat de volkswoningen in de groote agglomera
ties wraakroepend ellendig zijn, is van algemee-
n.e bekendheid, en eene 'wijziging ervan moet
Noodzakelijk het jongere geslacht 'ten goede ko
nten.
Toch is reeds veel tin deze richting tot stand
gebracht. In ops land fniet zooVeel als b.v. in
Engeland en Üuitschland, en men kan er zich
van, overtuigen in het meesterlijke werk van ür.
Dammer: Handbuch der Arbeiter Wolfahrt (Stutt
gart, Ferd. Enke), waarin de vro olijke en goed
'ngerichte arbeiderswoning vooropgezet wordt,
als de basis Van 'de „Volkswelvaart"; doch, zijn
V'ij nog niet zooVer gevorderd in de verbetering
der (Volkshuisvesting als onze buren, de acti
viteit in dit opzicht is' op dit oogenblik in den
lande zeer groot.
Ook in Schiedam wordt en is reeds het een
«n, ander gedaan om verbeteringen in zake Volks
huisvesting te verkrijgen.
Het Vraaglstuk der arbeiderswoningen dagtee-
kent niet van vandaag of gisteren; reeds een
twintigtal jaren geleden heeft men er zich mee
bezig gehouden.
Interessant is het eens een Mik op het bui
tenland te werpen.
In België maakte! dn dien tijd de sympathie
Vtoor den arbeider vrijwel den, indruk van on
schuldig, ja, platonisch karakter te bezitten, zoo
dat men mag Verklaren, dat de groote stoot in
België gekomen is Van de doortastendheid van
bet katholieke ministerie.
Het aantal maatschappijen Voor goedkoope wo
ningen beloopt daar te lande tegenwoordig, naar
"dichtingen onlangs verschenen in het Arbei
dersblad, 190. Er waren er maar 10 vóór de
wct van 9 Augustus 1889 waarbij de Comité's
de Patronage werden, ingesteld, alsook zekere
fiscale Voordeden toegestaan. Deze maatregel
beeft dan ook uitmuntend gewerkt, hetgeen blijkt
nat het aantal maatschappijen, dat op het oogen
blik werkzaam is.
Vlaanderen Ibegint leerst thans de weldaden
1® begrijpen Van de door de wet aangeboden:
voorrechten. De (schuld daarvan, ligt in werke
lijkheid aan de Vlaamsche socialisten, die steeds
de leer hebben Verkondigd, dat „eigendom dief
stal'" is, en den weinig zelfstandigen arbeider,
die maar al te graag de vterklaringen der socia-
58)
„Zie", izedde John, „zij Versieren den hémel
'nvt banieren. 'Er is zteker een groote gebeur-
bGind» ©lp handeln."
Gisteren was het westen een zee geweest.
Vandaag was het een stad, een geweldige grijze
vn violette stad, met paleizen en versterkte
torens en ontelbare spitsen en geveltoppen; en
"der, daar, overal, waren de muren versierd
'net goud en rood, als: met neerhangende (ba
njeren,
„Hert. is Ven stad, die feest viert," zeide John.
„Het ig dei stad, waar' de huwelijken gesloten
worden. Er is er zeker een in het zicht.
„Hoor!" 'zVidV zij, „haar viniger opstekende,
„dar beginnen de nachtegalen."
Maar haar opgeheven vingter bracht hem iets
tv, binmien.
„Hebt gij een ingewortelden afkeer van rin
gen?" Vroeg hij.
„Waamm
„Ik zie, dat gij er geen enkelen draagt."
„O, ik draaig er duikwijjls Vele. En dan weer
beelt men «epe zin ei geen een aan te doen."
listische leiders of misleiders als goede
munt opneemt, Van de offioieele instelling af-
keerig maakten.
Op heden telt België zöowat een 30.0000 werk
lieden en subalterne ambtenaars, die zich mo
gen verheugen in het bezit eener kleine, doch
goed ingerichte en, Vroolijke woning.
'Zeker, dat is nog niet genoeg, Vooral' wanneer
men bedenkt dat België ongeveer twee millioen
arbeiders telt, lop grond van deze cijfers mag
dan ook worden Verklaard dat de instelling der
werkmanswoningen zich nog maar in de aan-
Vangsperiode .bevindt.
Er zijn in Bel'gfië tegenwoordig 190 vennoot
schappen, welke zich ten doel stellen het bou
wen van arbeiderswoningen, en de spaarbank
van den Staat, vergemakkelijkt hun werking. Zij
'behooren tot twee typen,: de credietinstellingen
en de bouwmaatschappij. Het laatste type is
niet zeer talrijk Vertegenlwoordigd, daar de arbei
der Veelal verkiest geld te. leenen en daarna
zelf zijne- woning te laten bouwen en in te dich
ten in overeenstemming met zijne wenschen. Het
is ook voorgekomen, in België even als in En
geland, dat openbare adminiistratiën zich de zaak
hebben aangetrokken. Bijna nergens hebben dezie
bet doel bereikt: öf het tot stand gebrachte be
viel niet, öf de huurprijs overschreed de draag
kracht van de beurs der arbeiders.
Sedert 1896 Vooral is men met kracht aan
den arbeid getogen.. In 1903 beliepen de ka
pitalen, Voorgeschoten door de Spaarkas aan de
Maatschappij tot het houwen van arbeiderswonin
gen ruim 53 millioen francs. De provincie He
negouwen staat in deze beweging Vooraan niet
eene som van 19 millioen, daarna de provincie
Luik met 9 millioen, de provinciën Namen en
Brabant elk, met 7 millioen.
'Uit de statistiek, blijkt, dat, gedurende de twaalf
jaren na de afkondiging der wet, waarbij de
Rijksspaarkas tot interventie gemachtigd werd,
de door de arbeiders aangekochte woningen, eene
waarde vertegenwoordigen van 64 millioen
francs.
Door het toekennen Van zekere fiskale voor
rechten, werkt de Staat dezie beweging zeer in
de hand. Als eene opoffering van, belang moet
worden aangestipt, dat de arbeider, die eene
zoogenaamde „arbeiderswoning" in eigendom ver
werft, ontheven is van registratie- en overschriji-
vinglsrechten, eVenals van de personeel© belas
ting. Het zijn juist deze Voordeden, welke de
ontwikkeling der arbeiderswoningen mogelijk heb
ben gemaakt.
Van 1890 'tot 1901 beliep de vermindering,,
toegestaan door den Staat, met .betrekking tot
den verkoop van onroerend goed, voor genoem
de 64 millioen, de som vlan, 2.200.000 fr.voor
de akten met betrekking tot de leening der ge
dane Voorschotten, 447.000 fr. Wat de perso
neele belasting betreft, bedraagt de opoffering
gebracht door de Staatskas sedert 1895, onge-
Veer 9 millioen.
Zpoals men ziet, wordt, daar de onderneming
»Ik heb een ring in mijn zAk, die, naar ik
geloof, u toebehoort."
„Waarlijk? Ik heb geen yan mijn ringen ge
mist."
„Hier ie hij," zieide John. Hij haalde het klein©
oude vaalgroene étui te- voorschijn, dat hij
Vain lady Blanchemain gekregen had, opende
het en liet het zien.
„Het is eten hijzonder mooie ring", zeide zij
möt ihe wonde rende oogen. „Maiar hij is niiiert
vAn mij."
„I'k geloof toch vian wel", zeide zij. „Mag
iik hem eens aan ujw Vinger prioheeren?"
Zij stalk haar rechterhand uit.
,,'Neen uw linkerhand, als het u blieft",
zeide hij-
Hij boog .een knie voor haar, en toen zij
haar fijne bianike hand hem gaf, hield hij die
lajnger dn de zijne dan noodig was om den ring
aan den Verltovingsvinger te. steken.
„Ziedaar", zeide hij, „hij1 past alsof hij er
Voor gemaakt was. Natuurlijk 'behoort hij u
toe." Hij: hield nog altijd haar hand Vast, die
warm en zacht als satijn was. Ik denk,
dat hij die het Volgende oo.genh.lik aan
zijn lippen had gedrukt. Maar zij trok haar
terug.
Zij bekeek de fonkelende robijn, die glin
sterde als Vloeibaar Echt en glimlachte tegen
haar eigen gedachten.
„Maar ik zie niet in", zeide John, opstaande
Jhoie iemand een prinses uit het huis von Zelt
door zjtike indirecte, doch daarom niet min
der doelmatige toelage, door den Staat ernstig
gesteund.
Wordt vervolgd.)
23 Augustus.
Geen vrede?
De correspondent Van d;e Matin verneemt van
een minister, dat de Vrede onmogelijk is.
De tusschenkomst van president Roosevelt kan
de onderhandelingen eeniige uren Verlengen, maar
men Verwacht, dat er niets djoor zal worden be
reikt.
Rusland gaat. den oorlog Voortzetten en een
tweede spoorweg naar Omsk 'aanleggen, tenein
de meer versterkingen naar Mantsjojerije te kun
nen zenden.
Volgens denzelfden berichtgever heeft presi
dent Rooisevtelt niets voorgesteld. Hij bepaalde zich
er bij1 zijn zienswijze mee 1e deelen.
Wjtte heeft geen hopp op een goeden uit
slag. 5, j
Naai' Petit Journal u,ït St. Petersburg Verneemt,
zegt. men te Pieterhof dat, sinds de laatste tuls-
schenkomst Van Roosevelt, de vrede, onmoge
lijk is glewoxden.
Verscheidene bladen deelen een telegram mee
uit St. Petersburg, meldend dat prins Chilkoff,
minister Van Spoorwegen, gisteren-avond naar
Mantsjoerijie is vtertrokken, om het vervoer der
troepen in den komenden Veldtocht te regelen.
In een lange beschrijving van den toestand
komt de correspondent Van den Times te Ports
mouth itot hetzelfde pessimistische besluit als de
Fransche correspondent.
Volgens hem heeft de toestand, hoegenaamd
geen wijziging ondergaan door het feit van het
bezoek van baron von Rosen aan den president.
Niets. z,a;l zich Voordoen, niets kan zich voor
doen, dat de Russen kan doen terugkomen op
hun 'onwederroepelijk besluit, Van geen© scha
deloosstelling aan Japan te betalen, Japan zal
zijn eisch niet laten vallen; bijgevolg zal de con
ferentie uiteengaan, zonder vrede en zonder t.rac-
taat.
De tegten gister-middag aangekondigde zitting
van de vredesconferentie te Portsmouth is tot
heden verdaagd. Als reden van deze verdaging
wo,rdt opgegeven het niet gereed zijn van de pro
tocollen.
De ware reden van de verdaging is., naar ge
meld wordt, deze, dat de heer Witte, nog defi
nitieve lastgevingen uit Petersburg afwacht. Er
zijn sterke aanwijzingten dat de Japanners zich
heden bereid zullen verklaren af te zien van de
eisehen in de artikelen tien en elf gesteld (dus
die betreffende de overgave der geïnterneerde
schepen en de beperking der Russische zeemacht
ten huwelijk bo|n Vragen op ztes honderd pond
in het jaar.
Zij zal haar levtehiswijze Voor een goed deel
mioeten Veranderen, dat iis zeker", zeide Maria
Dolores.
„Zij zotp ze geheel moeten Veranderen",
zeide John. „Zeshonderd pond in het jaar is
al piet Veiel voor een man; voor getrouwd©
luii iig het niets. Zij' zóu moeten leven als d©
Vroluiw van een kleinen burger. Zijl zou tweede
klas moteten reizen en in hotels logeeren Van
den Vierden rang. Zij; zotu haar kleedjes moeten
keeren e n haar eigen hoieden opmaken. Zij
zou geen kamenier kunpen houden. En dit
alles' be'teekent, dat zij haar rang en stanjd
Vaarwel zou moeten zeggen, dat zij. het gezel
schap Van haar gelijken zou. moeten opgeven^
om in afzondering of onder minderen te ltev'en.
Denkt gij niet, dat een man een monster van
zelfzucht zou moeiten wezen om zoo iets te
eisehen?"
„'0 sommige mannen hebben een ont,zettend
en zeer ver voterend gevoel van eer", zeide zij.
„Zoudt gij denken, dat de prinses, wanneeh
zij: dit alles wis.t, er o.oit over denken zou, prn
toe te; Stemmen?"
„Vrouwen, die liefhebben zijn zwak zij
stemmen zoiowat in. alles toe", zeide zij', ter
wijl haar donkere, oogen hem een, oogenblik
toelachten.
Waarom nam hij haar niet in zijn armen?
Uitgestelde hoop maakt het hart ziek, maar
in het Verre Oosten), maar men meent, dat zij
niets zullen toegeven op de artikelen vijf en
negen (betreffende dien afstand van Sachalin en
de betaling Van een vergoeding der oorlogs
kosten).
RUSLAND.
Dagelijks hebben te St. Peters burg en andere
groote siteden arrestaties plaats van intellectu-
eelen.
Aan eenige leden vian den Bond van beroeps,-
Vereenigingen werden dezer dagen onder kruis
band uitnoodigingen tot een vergadering te Oedel-
naja toegezonden. Dft gaf der politie aanlei
ding daar Zondag met een groote macht te ver
schijnen en de vergaderde leden, tien in aantal,
te arresteeren. Bij, de gevangenen werden daar
na huiszoekingen gedaan. De gearresteerde pro
fessor Miljoekof had dienzelfden dag een vol
strekt niet radicaal getint artikel o.ver de Rijks
doema in de Syn Otetsjestwo gepubliceerd. Zijn
vrpuw kreeg huisarrest. De oud-hoogleeraar
Brandt, die ook in, hechtenis werd genomen, was
vroeger inspecteur van het instituut voor den
aanleg van wegen; een ander, Ullmann, is di
recteur van het station voor electrische verlich
ting te Petersburg. De overigen zijn meer of
minder bekende ingenieurs en schrijvers.
Er moeten tegelijkertijd nog een groot aantal
andere personen gearresteerd zijn.
De verontwaardiging der politie zal waarschijn
lijk opgewekt zijn door den oproep die de Bond
van Beroepsvereenigingen naar aanleiding van het
keizerlijk manifest heeft verspreid en waarin het
ontwerp voor de Rijksdoema een brutale uittarting
van het Russische volk wordt genoemd en het be
sluit wordt ter kennis gebracht om met alle
kracht de democraten op te wekken tot bestrijding
van de wet, een protestbeweging uit te tokken en
den leden van een Bond de deelneming aan de
verkiezingen voor de Doema te verbieden.
De Poolsche socialisten bereiden als protest
tegen het ontwerp op de Rijksdoema een alge-
meene staking voor.
Intusschen nemen de ongeregeldheden in Rusland,
vooral in de Oostzee-provinciën, weer toe, zooals
uit de in den laatsten tijd ontvangen telegrammen
en berichten blijkt. Van bevrediging is dus voor-
loopig nog geen sprake. Echt Russisch is het
bericht uit Moskou, dat de gezamenlijke huiseige
naars daar op last der politie naar aanleiding van
de uitvaardiging van het keizerlijk manifest hun
huizen moesten illumineeren.
Teekenend ook voor de opvattingen in regee-
ringskringen is een artikel in de door de regee
ring gesubsidieerde te Moskou verschijnende Hoes-
koje Djelo, waarin de raad wordt gegeven in het
Taurispaleis, waar de leden van de Rijksdoema
zullen bijeenkomen, een voldoend aantal kozakken
gereed te houden om, zoo noodig, wederspannige
afgevaardigden tot rede te brengen.
ZWEDEN en NOORWEGEN.
Een telegram uit Christiania dd. 22 dezer meldt
De Stoi tiling machtigde de regeering Zweden
uitgestelde Vreugde geeft een bijzonder zoet ge
not, zegt de Perzische, .dichter.
„,Wel", zeide John. „Ik vind het heerlijk, dat
zij zwak i.s, maar ik zal nooit van mijn vrouw
zoo iets akeligs vragen. Een prinses en de
toekomstige echtgenoote van een pair, die van
zeshonderd pond in het jaar leeft 1 Het is on
gehoord 1"
Zij keek hem ongeloovig en verbaasd aan.
„O Meent gij waarlijk, dat dat gij
uw conditie intrekt?"
„Als een minnaar van spaarzaamheid zal ik
tegen overbodige verkwisting zijn", zeide John.
„Maar als een onderdanig echtgenoot zal ik
haar geheel vrij laten om te doen wat haar
belieft."
„Nu", zeide zij, ,ddt is een verrassing in
derdaad."
En zij keek paar het westen en scheen na
te denken.
John lachte geheimzinnig.
„Denkt igij niet over mannen die hun eigen
woorden weer intrekken en hun bezwaren
plotseling weer in hun zak steken?" vroeg hij'.
„Ik begrijp het niet", zeide zij verward. „Het
is een igrap natuurlijk."
„Ja er is een grap", zeide hij. „En dat is,
dat ik tienmaal rijker hen, dan ik zeide."
Zij ging achteruit en s taarde hem aan.
f i.
Wordt
