Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Arbeiderswoningen.
Haar vriend.
28ste Jaargang.
Donderdag 24 Augustus 1905.
No. 8287.
i
feuilleton.
Officieel e Berichten.
Algemeen Overzicht.
De Vredesconferentie te
Portsmouth.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dage.ijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau BOTERSTBAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteer en worden
lijke overeenkomsten aangegaan.
uiterst b i 1 -
Telefoonnummer 85. Postbus no.®39.
1
'h Commissaris der K. ni ■<3rv in de Provincie
;i Holi.ani),
Eczien het besluit van óf Gedeputeerde Staten
ler provincie, van den 15den Augustus 1905, no 44
t»elet
op art. 11 der wet van 13 Juni 1857
Staatsblad no. 87)
Jj
rengt ter kennis van belanghebbenden, dat,
'^gevolge bovengenoemd besluit
de opening der jaclit op klein wild,
vermeld in art. 17 der wet van 13 Juni
1857 Staatsblad no. 87), voor dit jaar in
de provincie Zuid-Holland is vastgesteld
op Zaterdag den 2den September aan
staande met zonsopgang; met uitzonde
ring van de jacht op fazanten en hazen,
waarvan de opening is vastgesteld op
Zaterdag den 30sten September aanstaan
de, mede met zonsopgang
van die opening voorts is uitgezonderd de
uitoefening van het jachtbedrijf, vermeld
in art. 15, lett. e, der aangehaalde wet
de korte jacht dagelijks en de lange jacht
slechts driemalen 's weeks, en wel des
Woensdags, Vrijdags en Zaterdags mag
worden uitgeoefend.
zal deze kennisgeving, in plano gedrukt,
,}0 en afgekondigd en aangeplakt, waar zulks te
gebruikelijk is, alsmede in het Provinciaal
ad en in de Nederlandsche Staatscourant worden
®eplaatst.
S"G raven hage, den 19den Augustus 1905.
De Commissaris der Koningin voornoemd,
PAT1JN.
II. (Slot.)
Het vraagstuk van de verbetering der woning-
stamden Verdiént in de hoogste mate onze
cHt, en wél wegéns den samenhang van
arbeiderswoning met den maatschappelijken
Seése] van het alcoholisme. Van de woning im-
c'rs hangt helt af, of de familiebanden los dan
Vlast zulleti zijn. Het is ondenkbaar, dat
■arbeider, na een langen en afmattenden werk-
JH" genoegen zou vinden in een ongezond, slecht
59)
al uw gepraat ovte-r uw armoede was
t 'n*Ue?" Er was verwijt dn haar stem,
darstel ling izelfs.
jj 'zeide hij, „het. was de ronde waar-
Maar vannacht heb ik een aardig ver-
n«gen gekregen."
begrijp het nog niet", zeide zij.
ïiaêt aandeel dn de geschiedenis heeft
Had V<!C' 'beduiden. Ik ben de beweldadigde.
Y H'anchemain en mijn oom hebben
Wrf^^hannen en mij' begiftigd Ik Voel mij
kan Wa^ klein, dat ik dit zoo toelaat, maar ik
mijn verloofde beter onder de oogen
Vró'cdjjk 'ge ,aJ' v,erl,00^? al?" vroeg zij
Zp06!11niet wanneer gij het nog niet zijt."
J J 'Sloeg de oogen neer en bekeek haar ring.
VII.
fcWafcl ^eeke aviondlucht werd z wakker en
ker. Do stad in de lucht was met zijn
verlicht, k wal ijk riekend woonvertrek. Bijna 011-
j blijk moet hij, onder zulke omstajidighe-
dr zo inoigleitrOkken voelen, tot de kroeg, waar
hij benevens vroolijk gezelschap, steeds meer
tnirnU en -ter licht vindt.
ider v(oor het familieleven niet ver-
gaau, zoo is hot noodiig, hem een ,aan-
odlti. me" te Verschaffen, ja, hem den
m e v. ijzen en te helpen, opdat hij eigenaar
k in worden van zijn woning. Niettegenstaande
j tv .rvd, dOor de socialisten gezegd van
n igeudoin, verheft de eigendom den men-sch
in aitrd-'g-.oh'! hij Verhoogt zijn zedelijk gevoel
mm hom Vaak tot orde. en bezorgdheid
voor to i;st. Het vraagstuk der arbeiders-
dapi ook overal aan de orde, en
zij* grwich* wordt tegenwoordig ingezien door
p-tij" - 'uren en mengchenvrienden.
ji S'tuon "eeft het groot belang dezer kwee-
tii go" begrepen, toen hij eén aantal jaren
'i reeds zeide: „'De (afzichtelijke woning
is dv,- gj vie rappier van de kroeg."
n in tg 'e wijze woorden uitbreiden en
v i* regen „de groote leverancier van het
zieken huis.
Uit de volkswijken, met die woningten, be
staande uit twee Vertrekken, of vaak, een enkel,
onoogelijk wegens hun vuile zolderingen en be
smeerde muren, s'tapit immers de tering, de plaag
der groote steden. Dapr groeien op rachitische
kinderen, daar hoesten en spuwen teringlijders
wélke, hun omgeving besmetten, terwijl in die
krotten het schaamtegevoel op de schandelijk
ste wijze wordt gekwetst en gesmoord.
Wegens het gebrek aan behoorlijke slaap
plaatsen, moeiten de geslachten zich noodzake
lijk mengén, tot groot nadeel der zedelijkheid.
M. Picot. te Patrijs, een. der voorstanders der ar
beiderswoningen, telde tot 14 personen, die in
een enkel vertrek sliepengrootvader en groot
moeder, Vader en moeder en tien kinderen van
beiderlei kunne en Van eiken leeftijd.
Vap gelzpndheiidsvöorzorgen hebben die, ellen
dig behuasdeo geen het minste begrip. Dr. Pi
cot vónd eep ander vertrek bewoond door zes
persionen, waaronder twee kinderen besmet met
de pokken, en naast deze zieken lagen de ove
rige kinderen, terwijl de ouders op een ellendi-
gen stroozajk in dezelfde kamer sliepen.
Overal, in al dé groote re centrums, heerschen
dezelfde misstanden. Te Glasgow bezocht Dr.
Berüllon afzichtelijke krotten, waarin tot men
schel ij ke uitwerpselen zich beVonden. Te Bijsel
was een deel der arbeidersbevolking, korten
tijd gieteden, gehupsVest in kelders. Te Parijs, op
31'6.000 éii'kamerwopingen bewoond door 505.000
personen, zijn er 11.000 waarin van zes tot tien
personen gehuisvest zijn, soms - nog meer.
©e 'Brussélsche professor Denis, heeft bevon
den dal, Van dé 100 gézinnten, 49 een enkel
Vertrek bewonen, kamer, kelder of afdakje. Naar
de telling gemaakt in 1890 door het „Comité de
Patronage", waren er te Brussel 4601 huizen be
woond door 19.284 gezinnen, en ruim een derde
omwolkte torens en machtige paleizen in puin
gevallen en itusschen hun ruïnen glinsterden
de sterren. De maan glansde koud bovten dei
heuvelen. De nachtegalen zongen schoonér dan
zij tooit hadden gedaan en de vleermuizen vlo
gen heen en weer als walsten zij op die mu
ziek. 'En de gansche lucht was doorgeurd Van
de met dauw beladen rozen.
De klok sloeg acht uur.
„Luister je moet heengaan", zeide Maria
Dolores.
„Heengaan? Waarheen?" vroeg John, onwe
tendheid vtein'zende.
„Dit is geen onderwerp om mede te spotten",
zeide zij, strengheid Voorwendende.
„Ik kan nog niet gaan ik 'kan u p°'g biet
verlaten", izeide hij. „Daarbij beoefen ik hier
de schoonheidsleer door het maanlicht op de
marmeren kolommen te zien spelen met de
bteeke schaduw der wingerdbladen."
„Nu", zeide zij, „blijf dan maar hier en
studeer verder. Dian zal ik in je plaats gaan.
Want Marcella Cpciniera moet afgelost wor
den." Zij stond op en ging naar het kasteel'.
„Ik laat mijn studie loopen en ga met n
mede", izeide John, haar Volgende.
„Ik blijf maar een oogenblik om te zien hoe
zij heit maakt", zeide Maria Dolores. „Dan moet
ik gauw weg om in te pakken."
„In te pakken?" stamelde John.
„Morgen ochtend gaan Frau Brandt en ik
naar Oostenrijk, naar het slot Mischenau, waar
gedeelte onder deze het juiste cijfer was 6975
waren gehuisvest in een ;enkel vertrek; 2186
bewoonden een zolderkamertje en 200 een kelder.
©e maatschappijen tot het bou\ven Van arbei
derswoningen jAerrichlen dan ook goed werk in
menigerlei opzicht. Dit blijkt nog daarenbovën
geen slechte geldbelegging te zijn, want dé meeste
dezer, maatschappijen 'betalen hunne aandeelhou
ders een dividend uit van 4 tot 5 percent. Eene
vrij veilige geldbelegging tevensimmers, de ar
beider is pen goed betaler. Dé „Société des Lo-
gemenls économiques" te Lyon, die 7350 per
sonen huisvesting verschaft, had in 1890 niet
meer dan 275 franks verlies pp een totaal huur-
cijfer van bij dei 370.000 francs.
I11 Engeland heeft men op dit gebied de groot
ste activiteit aan den dag gelegd: daar bestaan
reeds 3583 maatschappijen tot het bouwen van
arbeiderswoningen, en hunnie ontvangsten beloo-
pen het kolossale' cijfer Van 6 milliard».
Men ziet dus, dat er in het buitenland enorm
veel wordt gedaan om verbetering in de volkshuis
vesting tot stand te brengen.
Hier ter stede, waar nog talrijke krotten zijn,
en nijpend gebrek is aan goede arbeiderswoningen,
ligt voor de jonge vereeniging «Volkshuisvesting"
nog een belangrijk arbeidsveld open.
Wordt deze vereeniging zoowel van overheids
wege als van particuliere zijde krachtig gesteund,
dan zijn wij er van overtuigd, dat haar heilzame
werking voor den werkmansstand niet zal uitblijven.
24 Augustus.
De vrede nabij.
In de telegrammen v:an gister uit Portsmouth
werd melding gemaakt Van een bemiddelend op
treden Van president Roosevelt.
In wélingelichte kringen acht men het onmo
gelijk dat de onderhandelingen zullen afsprin
gen.
Men weet dat Rjooseve'lt's voorslag, aan dén
eenen kant den Japanschen eisch tot terugbê-
ta'ling Van de oorlogskosten zou bevredigen en
aan den andieren kant Rusland jar staat zou stel
ten, aan de wereld1 te verklaren dat hët geen
kopeke oorlogsschatting betaald heeft. Roose
velt's voorstel komt hierop neer da.t het het
denkbeeld oppert, dajt Rusland het geheèiè, 01
een deel Van het eiland1 Sachalin terug zal kno
pen voor een som, welker bedrag, indien de
oorlogvoerenden niet tot overeenstemming ko
men, door de een of andere scheadsréchtérlijikè
beslissing later zal vastgesteld worden. De koop
som Van Sachalin en de sommen die Japan van
China krijgt Voor de overdracht van den Oos
terspoorweg, en Van Rusland voor het onder
houd van de krijgsgevangenen zouden bij elkaar
mijn broeder woont."
„G-oede hemel!" zeide John. „Ik geloof wel
dat het zoo hoort", voegde hij er met een
sombere berusting hij, „maar denk eens, hoé
vreesdij k jgemist zal worden door Annun-
ziata."
„Amnupziata iis zooveel beter, dat ik mak
kelijk gemist kan worden," zeide Maria Do
lores; „ien daarbij, het moet. Ik denk, dat je
wél spoedig een brief van mijn broeder zult
krijgen, waarin hij je Vraagt hem te komen
bezoeken. Mischenau is in zijn noordelijken
stijl een plaats, die het bezichtigen waard is.
En mijn broer is in zijn noordelijken stijl ook
de moeite waard om kennis mee te maken. Ik
raad je aan om te gaan."
„Ik zal zeker gaan," zeide John. „Ik zal
hier te AJeissana smachten ah een ziel naar
Eaiar verlossing, de uren tellende, tot mijn in-
vrijheidstelling. Ik zal bijzonder verheugd zijn
met je broeder kennis te, maken, daar ik ge
wichtige zaken met hem te bespreken heb."
„Dan moesten wij, tot dien tijd", zeide zij
glimlachende, „met die gewichtige zaken maar
doen wat doet de Paus ook somtijds met
de kardinalen?"
„Ja," 'zeide John treurig, „ik denk dat het
wel (zoo moet zijn. Maar, 0 hemel, wat zal
deze tuin een barre, droevige, hopelooze woes
tenij worden en overal de geest van een pf
andere Vreugde, die voorbij is
Annunziata zag hen aan met oogen, die alles
gelijk staan met. het bedrag van Japan's alge-
lieele oorlogskosten. Zoodoende geeft Japan fei
telijk apt. 5 (afstand van Sachalin) en Rusland
land art, 9 (terugbetaling van de oorlogskosten)
prijs.
Het Verzoenende voorstel va.n presidènt Roo-
sevelt schijnt niet pffcieel aan de conferentie
Voorgelegd te zijn, maar de President heeft de
instemming Vajn Japan nneit zijn voorstel weten
'te Verkrijgen, en gister was men in ambte
lijke kringen vap. meening dat Roosevelt's voor
stel als een van Japan uitgaand voorstel ter
tafel gebracht zou worden op de conferentie.
Bijna alle leden der Russische commissie zijn
persoonlijk voor aanneming van Roosevelt's voor
stel, daar heit een eervpUen uitweg naar den
vrede, geeft.
Verschillende bu|itenlandsche bladen hadden gis-
ter-avbnd hét bericht, dat de vrede zoo goed
als geslioteai was. Bevestiging kan dus ieder oogen
blik Verwapht wprdeii.
RUSLAND.
Naar men verzekert, zal de Rijksdoeina dadelijk
na opening zich bezig houden met de volgende
vraagstukkende positie der steden, de boeren-
hervorming, de Jodenkwestie, invoering van leer
plicht (geen overbodige zaak in een land, waarin
't geheel 20 menschen op de honderd lezen en
schrijven kunnen), wijziging van de positie der
zemstwo's.
De eerste zitting zal met buitengewone plech
tigheid worden geopend; verschillende leden van
het Keizerlijk huis, alle leden van den Rijksraad,
de ministers, de vreemde diplomaten, enz. zullen
er bij zijn. Twee weken vóór de opening komen
de leden bijeen om hun geloofsbrieven te over
handigen.
Dinsdag heeft de gemeenteraad van Moskou
in. een buitengewone vergadering hét keizerlijk
manifest basprpikén.
Terwijl de raadsleden, p.Ver den tekst van de
a,.an den Tsaar te stu,ren motie beraadslaagden,
waren 200 persjonen in de groote zaal ver-
eenigd.
Een redenaar viel hevig het manifest aan én
eindigde mét den roep Weg met de autocratie I
Levé. de .grondwettelijke ver'giadering
lEen apder predikte te midden vlan toejuichin
gen hét gewapend verzet.
Toen 'keerden de leden vhn den raad naar
de igrpote zaal terug en na eene redev'oering van
den burgemeester,prins Gaüitzin, werd de vol
gende mötie bij apclamatie aangenomen
„Wij hechten groote waprde aan dc instel
ling eener aJgemeene doema, als eersten stap
tot de deelneming vap het volk a.an den wet-
gevtenden arbeid en aan de regeering, wat niet
mogelijk is zoolang hét Russische vólk niet de
Voornaamste burgerrechten krijgtvrijheid van
dru;kpers ep vap het woord, vrijheid van ver-
eénigipg, met persoonlijke onschendbaarheid der
burgers."
De motie dringt aan op wijzigingen in de voor
schenen te weten.
„Ik dacht juist over u", begroette zij hen.
„Over wie van ons?" vroeg John.
„Over u beiden. Ik denk nu, al sinds langen
tijd, altijd over u beiden te zamen. Ik denk,
dat Maria Dolores de donkere vrouw is, waar
Prospero mede zal trouwen."
John lachte. Maria Dolores keek uit het raam.
„'En ik dacht juist", ging Annuniziata vbort,
„hoe Vreemd het is, dat wanneer gij niet 'beiden
gelijkertijd naar Sint Alessina waart gekomen,
gij dan hadt geleefd en gestorven waart zonder
elkaar ooit te zien."
„Weg met die gedachte", lachte John. „Maar
ik heb het zelf wel eens gedacht".
„'En dan", zeide Annunziata, „heb ik ge
dacht, dat het misschien geen toeval was, maar
dat gij beiden hierheen gevoerd zijit."
„Daar ben ik zeker van," verklaarde John.
„Gij ziet er uit ajsof ,gij blijde om iets waart
alle twee", zeide Annunziata, met haar
alleswetende oogen hen aanziend. „Waarover
zijt ge zoo blijde?"
„We zijn blij, dpt ge zooveel beter zijt", ant
woordde Maria Dolores.
Maar Annunziata schudde haar hoofd., als
een, die het beter wist. „Neen, daarover niet
alleen. Er is nog iets anders."
„Je hebt gelijk", zeide John. „Maar wij heb
ben beloofd, dat andere te behandelen zooals
de Raps soms doet met de kardinalen."
„Hij geeft hun .ronde hoeden", zeidé Annup-
/Cti UP Ult* 11
2o.
3o.