Dagblad voor Schiedam en Omstreken. 28ste Jaargang. Zaterdag 25 November 1905. No. 8366. TWEEDE BLAD De Middeleeuwsche Ambachts gilden der Werklieden. FEUILLETON. KLATER VAN TIER. Staten-Generaal. ABONNEMENTSPRIJS: Dit blad verschijnt dagedjks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, per maand 45 cent en per week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland, ƒ2.per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter- straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders. BureauBOTERSTRAAT 5iL PRIJS DER ADVERTENTIëN: Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer. Elke regel daarboven 15 cent. Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel. Voor herh aaldel ij k adverteeren worden uiterst bil- lijke overeenkomsten aangegaan. Telefoonnummer 85. Postbus no. 39. li. Beantwoorden we eerst de vraagWat was een gilde? Een gilde af gtld iwals eene vereeniging van mannen, die hetzelfde vak of ambacht ustoefen- den. Het doei!, dat men met de stichting van zulk een vereenaging op heit oog had, was twee ledig: eene eerlijke beoefening van het ambacht en de zorg voor de belangen der leden. Al bfeleed heel het christelijk Europa in dc Middeleeuwen„Ik geloof in. één©, heilige; Ka tholieke, Apostolische, Roomsche kerk", daar om toch kon ndet teder lid van een gilde. zijn. Om als lid van een gilde opgenomen te worden, moeslt men goed Katholiek zijn, d. i.eerbaar inj handel en wandel, getrouw in de beoefening vian zijn kerkelijke plichten, Elk gilde tód zijn bijzonder© heilige,, wiens feetslt teikenjare op plechtige wijze werd gevierd met een H. Misi, een ommegang met ontplooide vaandefe en banieren, en ©en schitterend vreug de maal, waarop het gepast v rooi ijk toeging. Op deze wijze vtormde eik gilde een band tiisschen de broederen, die zich verheugden met de blij den, die feest vierden als een der gildegenoo- ten in het huwelijk traid, de broederen, die de laatslte eer bewezen, aan 'hem, die zijn aardsche loopbaan volbracht had. 1 Maar dje: gildenbroeders deden meerbeseffen de dat eendracht macht, vele kleintjes; een groot maken, riepen zij zoogenaamde fondsen ©n bus- Sten in het leV'en. Zij gaven hulp aan hen, die in nood en ellende waren, zij keerden het werk loon uit aan hen, dié wegens ziekte niet in staiat Waren in hun onderhoud te voorzien. En de financiën van spmmige gilden waren in zulk een goeden staat, dat vrij aanzienlijke bijdragon aan leprozenhuizen en hospEitalen konden geschon ken worden. i Hoe nu, werden de gilden bestuurd? Het spreekt vanzelf, dat èn de verscheiden heid der gilden èn de plaatsten, waar zij ge- Mejstigd waren, invloed oefenden op den vorm Van bestuur, maar in ^lgcmeen© trekken kan Üit vastgesteld worden: De gilden werden be stuurd door Vrij gekozen gildebroeders. Elk lid Van hét gilde was' verplicht aan de verkiezing^ Van het bestuur deel te nemen, en niemand mocht weigeren, eens gekozen zijnde, het ambt m aanvaarden, dan om zeer gewichtig© redenen. Er bestond alzoo stemplicht, en wat sedert eeni- @e jaren in België den kiezers' als plicht werd Voorgeschreven, is du,s nuéts anders dan wat de feilden der Middeleeuwen reeds kenden en in héopfeninjg brachten. Geen twee keeren tevten- Wfef mpoht een bestuprslid, dezelfde bediening Een roman uit den t\jd van het Schrikbewind. M. BARSTOW. 18) Geen spier vertrok in Marguerite's schoone 8elaat. Chauvelin kon slechts het profiel zien, ^ant Marguerite zag naar het tooneel. Maar hij ^jas een scherp waarnemer en hij bespeurde de Plotselinge strakheid van de oogen, het verstijven van den mond, de scherpe spanning van de Sansche gracieuse gestalte. Och, zeide zij met gemaakte luchtigheid, ~le vervelende politiekKunt ge mij nu niet eens aar de muziek laten luisteren En zij begon met hare hand op het kussen pauwachtig de maat te tikken. Chauvelin ver arde zich niet. Hij zag naar die zenuwachtige andbeweging, voor hem het zekere bewijs dat In pijl (joei getroffen had. Wel 1 hernam Marguerite plotseling, met eesterlijk gespeelde onverschilligheid. Wat wilt dan eigenlijk Wat is er met mijn broer 'k beb nieuws betreffende hem, dat u wel d mteresseeren. Maar vooraf moet ik u eene kleine °Pheidering geven. Mag ik? waarnemen. De functiën van de gildebesturen waren die van, deken (waarvan er twee of vier waren, en wien meerdere helper® of gezwore- hfen terzijde stonden), van griffier of secreta ris |e!jn .van thesaurier of schatbewaarder. Da gteiwöne of loopende zaken werden door het hé stuur afgfedaan; maar in buitengewone geval len werd heel het gilde opgeroepen tot een al- gémeene vergadering. En daarop, zooals gezegd, molest een ieder verschijnen, en over hetgeen ter vterhandeld werd, mpjcht niet u;it de school gteklapt wiOjrden, Tot eer der gildebroeders moet vtermeld, dat bijna altijd geheimen geheimen ble ven. Had een gildebropder een geheimpje aan zijne vriO|U|w verteld, en was het door deze ver der rondgjebazuiind, dan werd hij en niet de. vrouw gtesitraft. Niet zonder reden toch werd aangeno- mfen, dat zij niet geklapt zqu( hebben, als hij had gezwegen. Dat vfereenigingen, zóó uitstekend georgani seerd als de gilden, ook op politiek gebied een grootte macht waren, ligt voor de hand. De gil debroeders spraken mee over de belangen der jgeimeente, en daar waar een bepaald gilde zeer Vele leden telde, gebeurde het wél. dat dezen in teen gemeente zoo goed als' alvermogend wa ren. Maar veel of weinig invloed: in geen en kele Midde:leeu;wsche gemeente waren de gilde broeders van de stembus verwijderd, en de een voudige werkman had in den Raad der gemeen te evengoed zijn belangen als de meest fiere patriciër. Was de vaderstad in nood, het Vaderland in gevaar, bedreigde de vijand het vaderlijk erf, dan jgjordde de gildebroeder het zwaard, zwaai de den kniods of hing het zijdgeweer om. Dan kende hij, die ffer was' op zijn rechten, ook zijn plicht om den vreemden overheerscher te keeren. Wje heeft nooit (gehoord van de. groo- t© overwinning der Gouden Sporen, door het Y'laamsche voetvolk in 1302 op de Fransche rid- derschap behaaldDaar vielen zooveel van die trotsche ridders, dat het slagveld als met gou den sporen bezaaid was. Hoog dan ook was' de maatschappelijke rang, door de gilden ingenomen. Gaat np als het wape de werkman onder de burgerij verloren, in de Middeleeuwen waren de werklieden de burgerij; zij vormden het voornaamste bestand deel yan de bevolking der steden. Zij waren fier op hup vrijheden en privilegiën, fier op hun arbeid, fier op hun ambacht, dat zij uitoefen den, pp het vak, dat hup een. goed stuk brood igaf. En wie onwaardig ,wia;s langer tot het gil de te behooren, werd onvoorwaardelijk uitgeslo ten. Tö.t het gilde mocht alleen behooren de flinke, degelijke, arbeidzame werkman. Vanwaar Idde fierheid, die zelfbewuste kracht Zij slproot voort uit hte.t besef der h<joge. waar digheid yan den arbeid. Een ambacht uit den tijd der Middeleeuwen en een van onze dagen, welk een verschilDraagt np al het werk, door teen ambachtsman vervaardigd, veelal het ken merk yan zekere eenvormigheid, niet alzoo: in De vraag was overbodig. Hij voelde, hoewel Marguerite nog steeds haar hoofd van hem hield afgewend, dat elke zenuw in haar gespannen was om te hooren wat hij zou zeggen. Onlangs, burgeres, toen ik de eer had u te Dover te ontmoeten, zoo begon hij, riep ik uwe hulp iu voor Frankrijk. Uw antwoord was eene weigering. Maar sedert is er veel gebeurd. Binnen een uur reeds na onze ontmoeting ge raakte ik in 't bezit van zekere papieren, die mij inzicht gaven in een plan tot het doen ontsnappen van weer een troepje Fransche aristocraten onder anderen den verrader de Tournay alles ingericht door dien duivelschen sluwkop, den Klaver van Vier. Enkele draden van die geheim zinnige inrichting zijn mij zoo in handen gekomen maar niet allen. En ik heb u noodig neen gij moet mij helpen om ook die te vinden. Marguerite .had met merkbaar ongeduld toege luisterd. Nu haalde zij hare schouders op en zeide luchtig Wel man heb ik u niet reeds gezegd dat ik noch met uwe intriges, noch met den Klaver van Vier iets wil te doen hebben Ik meende dat gij spraakt over myn broeder... Een weinig geduld, bid ik u, burgeres, hernam Chauvelin onverstoorbaar. Twee heeren, Lorn Anthony Dewburst en sir Andrew Foulkes waren dienzeltden avond iu de «Visschers Rust" te Dover. Dat weet ik. Ik heb hen daar gezien. Nu, zjj waren aan mijne spionnen reeds dé Middeleeuwen. Elk ambacht was een kunst vak, élke werkman streefde er naaf een kun stenaar in zijn vak te wórden en was het ook vaak; én vele der heerlijkste kunstgewrochten, nog uit dén gulden tijd der Middeleeuwen afkom stig, waren het maaksel der handen van een eenvpudigen werkman. Hp"© kwamen toch die werklieden, hooren wé vragen, tot dien hoogen trap van vak kennis'? En het antwpord is D-oordat men in de Mid- defoouwen van den gulden regel uitging: wat Igij doet, doet het goed; doordat men er van overtuigd was, dat alleen hij, die zelf zijn vak Verstaat, in stapt is het anderen te leeren be- oiefenendoordat maar niet een ieder, die er Ipsit toe gevoelde zich als meester kon vesti gen; doordat men o.m den meester-graad te be halen, eerst een, bepaald aantal jaren als leer jongen, pn daarna als gezel of knecht moest werkzaam geweest zijn. De overgang van leer jongen tot gezel, en yan gezel tot meester was imLpsschen vprre van gemakkelijk; hij was al leen (mogelijk door het levéren van een proef stuk. Maar op deze wijze handelende was men ér-jtdjan ook zeker ,van flinke gezellen, knappe ipéestters te krijgen. V TWEEDE KAMER. Zitting van Vrijdag 34 November. Indische begrooting De beraadslaging over de onderdeelen wordt voortgezet. Daarbij dringt de heer van, Kol aan op afdoende maatregelen voor de veiligheid van per sonen en goederen op Javaop Staatsonderneming in de suikerindustrie, en op opheffing van mis standen bij die industrie, tengevolge waarvan de bloedige onlusten ontstaan. Spreker bepleit een algeheele reorganisatie van het binnenlandsch bestuur in de richting en uitbreiding van het inlandsch element, dat voor zijn taak behoorlek moet worden voorbereid. Hij betreurt, dat de minister zijn plannen over de reorganisatie niet in hoofdtrekken had medegedeeld. Daarentegen kan de heer van Deventer de gedragslijn van den minister billijken, nu het overleg over de reorganisatie met de Indische regeering nog hangende is. Bij partieele herziening zou volgens spr. alvast in aanmerking komen snellere rangs- en tractementsverhooging voor de ambtenaren bij het binnenlandsch bestuur, terwijl de gelegenheid tot opleiding ruimer moet worden. Jongelui die voor den Indischen dienst zijn bestemd en militieplichtig zijn, zou spr. van hun militie plichten willen vrijstellen. Hij wijst voorts, gelijk de heer van Kol, op enkele gebreken in de grond- huurordonnantie, waarin hij een regeling zou willen opnemen, waarbij de dessahoofden van gouvernementswege worden bezoldigd, uit een van de suikerfabrikanten te heffen bouwsgewijze belasting. In het algemeen bepleitte spr. een stelsel van maatregelen, die kunnen leiden tot een betere harmonie tusschen de suikerfabrikanten en de inlandsche bevolking. bekend als leden van die vervloekte liga. Sir Andrew Foulkes bracht de gravin de Tournay en hare kinderen over 't Kanaal. Toen de beide jonge mannen alleen waren, hebben mijne helpers hen overrompeld, hen geboeid en hunne papieren afgenomen, die nu in mijn bezit zijn. VIII. Het mes op de keel gezet. In een oogwenk begreep nu Marguerite Blakeney het gevaar... Papieren Was Armand onvoor zichtig geweest?... De gedachte alleen reeds deed haar verstijven... Maar zij wilde dien man haren angst niet laten merken. Zij lachte dus en zeide lustig Een prachtig stuk! Overrompiling en be- rooving! Dat had u hier in Engeland aan degilg kunnen help in, mijn waarde heer En die papieren Waren zij interessant O ja, antwoordde Chauvelin. Maar ongelukkig, hoewel zij mij eenige draden in handen gaven, laten zij mij ontrent de identiteit van dien fameusen Klaver van Vier nog in volslagen onwetendheid. Wel, hoe jammer 1 spotte Mirguirite. D in zijt ge dus nog juist zoo wijs als tevoren... Maar, hernam zij, een gemaakt geeuwen onderdrukkend.. wat heeft dat alles nu uitstaande met mijn broer? iDat wou ik u juist zeggen, burgiris Ouder de bedoelde papieren was een brief aan sir An drew Foulkes, geschreven door uw broeder, til.-Just. De ministervanKoloniën verklaart zich voor inkrimping van het Europeesch element, en voor uitbreiding van het inlandsch element in het binnenlandsch bestuur. De plannen voor de oplei ding van Indische ambtenaren zijn gereed. Maar de minister heeft ze om advies naar Indië gezon den, te meer omdat van de plannen afhangt de al of niet wenschelijkheid van het behoud van de inrichting (gymnasium) Willem III, te Batavia. Tegen de onveiligheid op Java zullen maatregelen worden genomen, gelijk tegen de rietbranden. De wenken omtrent de grondhuurkwestie zal de minister kenbaar maken aan den ontwerper daar van, dan heer Rees, die hier te lande vertoeft, Zoo noodig zal de minister aansturen op een wijziging van de Militiewet, waardoor jongelui, die voor het Indische examen zijn geslaagd, niet hier behoeven te blijven ter vervulling van hun militie plicht. In antwoord aan een heer van Kol verklaart de minister, dat niet zal worden overgegaan tot de heffing van de hoofdelijke belasting ter Sumatra's Westkust, wanneer bij de bevolking daartegen ernstige bezwaren rijzen. Aan den heer Pierson, die in deze twijfel had uitgesproken, gaf de minister te kennen dat hij veel vertrouwen heeft in het welslagen van de proefneming met emigratie naar de Lampongsche districten. Den heer van Kol verzekert spr. verder, dat hem niets bekend is van de opheffing van het regentschap Soemedang. Wel bestaat 't voornemen, het regent schap Tjirngin op te heffen. Op den heer van den Bergh (Rotterdam) is de indruk van de exploitatie van gouvernementswege van tin, kolenmijnen en de zoutbrikettenfabricage ongunstig geweest. Het heeft op hem den indruk gemaakt, dat er gebrek is aan initiatief, gebrek aan handelskennis, en gebrek aan samenwerking met andere departe menten. Waren de dwangarbeiders in de Ombilienkolen- mijnen gebruikt, in plaats van voor de expedities dan zouden er tonnen gouds meer uitgehaald zjjn. Spr. betwijfelt voorts, of de invoering van machi nes in de mijnen voordeel zal opleveren, alleen reeds hierom, omdat het hem, niet wenscheljjk voorkomt, voortdurend in een bedrijf zulke groote veranderingen aan te brengen. Bij de afdeeling Onderwijs werden door de heeren Ter Laan, van Deventer, Roe s- singh en de Waal Malefjt onderscheidene onderwijs- en onderwijzers-belangen ter sprake gebracht. De minister gaf der Kamer de verzekering van zijn groote belangstelling voor het onderwijs verwachtte, in tegenstelling van den heer Ter Laan, wèl degelijk succes van een school voor zeevaartkunde te Batavia; oordeelde dat de heer Ter Laan zich het Hollandsch-leeren door inlandsche kinderen te gemakkelijk voorstelt en verklaarde aan dien afgevaardigde, dat bij hem geen voorstel uit Indië tot het minderen van het aantal onder wijzers le klasse was ingekomen. Dinsdag 11 uur voortzetting. In den loop der vergadering is besloten te be ginnen met Donderdag a.s. de zitting ten 10 uur te doen aanvangen en ook Zaterdag 2 December te vergaderen. Woensdag a.s., des voormiddags 10 uur, zullen eenige kleine wetsontwerpen in de afdeelingen worden onderzocht. Na afdoening van de reeds aan de orde gestelde wetsontwerpen volgt het algemeen debat over de Staatsbegrooting voor 1906. En? En uit dien brief blijkt, dat uw broeder niet alleen heult met de vijanden van Frankrijk, maar ook dat hij feitelijk een helper is, zoo niet een lid, van den bond van den Klaver van Vier. De slag was eindelijk geslagen. Al dien tijd had Marguerite hem zien aankomen en had zij zich er op voorbereid gehouden, om geen schrik te verraden. Zij wist ook wel dat Chauvelin niet loog. Die brief van Armand, van den dwazen onvoor- zichtigen Armand, was in Chauvelin's handen. Marguerite wist dit zoo zeker, alsof zij den brief met hare eigen oogen had gezien. Zij wist ook dat Chauvelin geen oogenbhk zou aarzelen om. zoo hij zijn oogmerk niet bereikte, met behulp van dien brief Armand te vernietigen. Wel, man... wat een gekheid! zeide zj. Ar mand onder een deken met dien raadselachtigen Klaver van Vier? Armand een helper van die FVansche aristocraten, die hij haat en veracht files zuivere verbeelding, mjjn waarde. Versta mij wel, burgeres, hernam Chauvelin «net dezelfde onverstoorbare kalmte. Ik kan u erzekeren dat St.-Just reddeloos gecompromit teerd is. Marguerite zweeg. Zij zat roerloos, trachtende ie denken, den toestand te overzien, te beramen wat er te doen was. Een daverend handgeklap, lat na een aria van de primadonna losbarstte,liet naar even den tijd. Chauvelin, zeide eindelijk Marguerite, maar nu zonder die tartende luchtigheid, die zjj tot, DOOR

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1905 | | pagina 1