Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
28ste Jaargang.
Zaterdag 25 November 1905.
No. 8366.
TWEEDE BLAD
De Middeleeuwsche Ambachts
gilden der Werklieden.
FEUILLETON.
KLATER VAN TIER.
Staten-Generaal.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagedjks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland, ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 5iL
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herh aaldel ij k adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85.
Postbus no. 39.
li.
Beantwoorden we eerst de vraagWat was
een gilde?
Een gilde af gtld iwals eene vereeniging van
mannen, die hetzelfde vak of ambacht ustoefen-
den. Het doei!, dat men met de stichting van
zulk een vereenaging op heit oog had, was twee
ledig: eene eerlijke beoefening van het ambacht
en de zorg voor de belangen der leden.
Al bfeleed heel het christelijk Europa in dc
Middeleeuwen„Ik geloof in. één©, heilige; Ka
tholieke, Apostolische, Roomsche kerk", daar
om toch kon ndet teder lid van een gilde. zijn.
Om als lid van een gilde opgenomen te worden,
moeslt men goed Katholiek zijn, d. i.eerbaar
inj handel en wandel, getrouw in de beoefening
vian zijn kerkelijke plichten,
Elk gilde tód zijn bijzonder© heilige,, wiens
feetslt teikenjare op plechtige wijze werd gevierd
met een H. Misi, een ommegang met ontplooide
vaandefe en banieren, en ©en schitterend vreug
de maal, waarop het gepast v rooi ijk toeging. Op
deze wijze vtormde eik gilde een band tiisschen
de broederen, die zich verheugden met de blij
den, die feest vierden als een der gildegenoo-
ten in het huwelijk traid, de broederen, die de
laatslte eer bewezen, aan 'hem, die zijn aardsche
loopbaan volbracht had.
1 Maar dje: gildenbroeders deden meerbeseffen
de dat eendracht macht, vele kleintjes; een groot
maken, riepen zij zoogenaamde fondsen ©n bus-
Sten in het leV'en. Zij gaven hulp aan hen, die
in nood en ellende waren, zij keerden het werk
loon uit aan hen, dié wegens ziekte niet in staiat
Waren in hun onderhoud te voorzien. En de
financiën van spmmige gilden waren in zulk een
goeden staat, dat vrij aanzienlijke bijdragon aan
leprozenhuizen en hospEitalen konden geschon
ken worden. i
Hoe nu, werden de gilden bestuurd?
Het spreekt vanzelf, dat èn de verscheiden
heid der gilden èn de plaatsten, waar zij ge-
Mejstigd waren, invloed oefenden op den vorm
Van bestuur, maar in ^lgcmeen© trekken kan
Üit vastgesteld worden: De gilden werden be
stuurd door Vrij gekozen gildebroeders. Elk lid
Van hét gilde was' verplicht aan de verkiezing^
Van het bestuur deel te nemen, en niemand
mocht weigeren, eens gekozen zijnde, het ambt
m aanvaarden, dan om zeer gewichtig© redenen.
Er bestond alzoo stemplicht, en wat sedert eeni-
@e jaren in België den kiezers' als plicht werd
Voorgeschreven, is du,s nuéts anders dan wat de
feilden der Middeleeuwen reeds kenden en in
héopfeninjg brachten. Geen twee keeren tevten-
Wfef mpoht een bestuprslid, dezelfde bediening
Een roman uit den t\jd van het Schrikbewind.
M. BARSTOW.
18)
Geen spier vertrok in Marguerite's schoone
8elaat. Chauvelin kon slechts het profiel zien,
^ant Marguerite zag naar het tooneel. Maar hij
^jas een scherp waarnemer en hij bespeurde de
Plotselinge strakheid van de oogen, het verstijven
van den mond, de scherpe spanning van de
Sansche gracieuse gestalte.
Och, zeide zij met gemaakte luchtigheid,
~le vervelende politiekKunt ge mij nu niet eens
aar de muziek laten luisteren
En zij begon met hare hand op het kussen
pauwachtig de maat te tikken. Chauvelin ver
arde zich niet. Hij zag naar die zenuwachtige
andbeweging, voor hem het zekere bewijs dat
In pijl (joei getroffen had.
Wel 1 hernam Marguerite plotseling, met
eesterlijk gespeelde onverschilligheid. Wat wilt
dan eigenlijk Wat is er met mijn broer
'k beb nieuws betreffende hem, dat u wel
d mteresseeren. Maar vooraf moet ik u eene kleine
°Pheidering geven. Mag ik?
waarnemen. De functiën van de gildebesturen
waren die van, deken (waarvan er twee of vier
waren, en wien meerdere helper® of gezwore-
hfen terzijde stonden), van griffier of secreta
ris |e!jn .van thesaurier of schatbewaarder. Da
gteiwöne of loopende zaken werden door het hé
stuur afgfedaan; maar in buitengewone geval
len werd heel het gilde opgeroepen tot een al-
gémeene vergadering. En daarop, zooals gezegd,
molest een ieder verschijnen, en over hetgeen
ter vterhandeld werd, mpjcht niet u;it de school
gteklapt wiOjrden, Tot eer der gildebroeders moet
vtermeld, dat bijna altijd geheimen geheimen ble
ven. Had een gildebropder een geheimpje aan
zijne vriO|U|w verteld, en was het door deze ver
der rondgjebazuiind, dan werd hij en niet de. vrouw
gtesitraft. Niet zonder reden toch werd aangeno-
mfen, dat zij niet geklapt zqu( hebben, als hij had
gezwegen.
Dat vfereenigingen, zóó uitstekend georgani
seerd als de gilden, ook op politiek gebied een
grootte macht waren, ligt voor de hand. De gil
debroeders spraken mee over de belangen der
jgeimeente, en daar waar een bepaald gilde zeer
Vele leden telde, gebeurde het wél. dat dezen
in teen gemeente zoo goed als' alvermogend wa
ren. Maar veel of weinig invloed: in geen en
kele Midde:leeu;wsche gemeente waren de gilde
broeders van de stembus verwijderd, en de een
voudige werkman had in den Raad der gemeen
te evengoed zijn belangen als de meest fiere
patriciër.
Was de vaderstad in nood, het Vaderland in
gevaar, bedreigde de vijand het vaderlijk erf,
dan jgjordde de gildebroeder het zwaard, zwaai
de den kniods of hing het zijdgeweer om. Dan
kende hij, die ffer was' op zijn rechten, ook
zijn plicht om den vreemden overheerscher te
keeren. Wje heeft nooit (gehoord van de. groo-
t© overwinning der Gouden Sporen, door het
Y'laamsche voetvolk in 1302 op de Fransche rid-
derschap behaaldDaar vielen zooveel van die
trotsche ridders, dat het slagveld als met gou
den sporen bezaaid was.
Hoog dan ook was' de maatschappelijke rang,
door de gilden ingenomen. Gaat np als het
wape de werkman onder de burgerij verloren,
in de Middeleeuwen waren de werklieden de
burgerij; zij vormden het voornaamste bestand
deel yan de bevolking der steden. Zij waren fier
op hup vrijheden en privilegiën, fier op hun
arbeid, fier op hun ambacht, dat zij uitoefen
den, pp het vak, dat hup een. goed stuk brood
igaf. En wie onwaardig ,wia;s langer tot het gil
de te behooren, werd onvoorwaardelijk uitgeslo
ten. Tö.t het gilde mocht alleen behooren de
flinke, degelijke, arbeidzame werkman.
Vanwaar Idde fierheid, die zelfbewuste kracht
Zij slproot voort uit hte.t besef der h<joge. waar
digheid yan den arbeid. Een ambacht uit den
tijd der Middeleeuwen en een van onze dagen,
welk een verschilDraagt np al het werk, door
teen ambachtsman vervaardigd, veelal het ken
merk yan zekere eenvormigheid, niet alzoo: in
De vraag was overbodig. Hij voelde, hoewel
Marguerite nog steeds haar hoofd van hem hield
afgewend, dat elke zenuw in haar gespannen
was om te hooren wat hij zou zeggen.
Onlangs, burgeres, toen ik de eer had u
te Dover te ontmoeten, zoo begon hij, riep ik
uwe hulp iu voor Frankrijk. Uw antwoord was
eene weigering. Maar sedert is er veel gebeurd.
Binnen een uur reeds na onze ontmoeting ge
raakte ik in 't bezit van zekere papieren, die mij
inzicht gaven in een plan tot het doen ontsnappen
van weer een troepje Fransche aristocraten
onder anderen den verrader de Tournay alles
ingericht door dien duivelschen sluwkop, den
Klaver van Vier. Enkele draden van die geheim
zinnige inrichting zijn mij zoo in handen gekomen
maar niet allen. En ik heb u noodig neen
gij moet mij helpen om ook die te vinden.
Marguerite .had met merkbaar ongeduld toege
luisterd. Nu haalde zij hare schouders op en zeide
luchtig
Wel man heb ik u niet reeds gezegd dat
ik noch met uwe intriges, noch met den Klaver
van Vier iets wil te doen hebben Ik meende
dat gij spraakt over myn broeder...
Een weinig geduld, bid ik u, burgeres,
hernam Chauvelin onverstoorbaar. Twee heeren,
Lorn Anthony Dewburst en sir Andrew Foulkes
waren dienzeltden avond iu de «Visschers Rust"
te Dover.
Dat weet ik. Ik heb hen daar gezien.
Nu, zjj waren aan mijne spionnen reeds
dé Middeleeuwen. Elk ambacht was een kunst
vak, élke werkman streefde er naaf een kun
stenaar in zijn vak te wórden en was het ook
vaak; én vele der heerlijkste kunstgewrochten,
nog uit dén gulden tijd der Middeleeuwen afkom
stig, waren het maaksel der handen van een
eenvpudigen werkman.
Hp"© kwamen toch die werklieden, hooren
wé vragen, tot dien hoogen trap van vak
kennis'?
En het antwpord is D-oordat men in de Mid-
defoouwen van den gulden regel uitging: wat
Igij doet, doet het goed; doordat men er van
overtuigd was, dat alleen hij, die zelf zijn vak
Verstaat, in stapt is het anderen te leeren be-
oiefenendoordat maar niet een ieder, die er
Ipsit toe gevoelde zich als meester kon vesti
gen; doordat men o.m den meester-graad te be
halen, eerst een, bepaald aantal jaren als leer
jongen, pn daarna als gezel of knecht moest
werkzaam geweest zijn. De overgang van leer
jongen tot gezel, en yan gezel tot meester was
imLpsschen vprre van gemakkelijk; hij was al
leen (mogelijk door het levéren van een proef
stuk. Maar op deze wijze handelende was men
ér-jtdjan ook zeker ,van flinke gezellen, knappe
ipéestters te krijgen. V
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag 34 November.
Indische begrooting
De beraadslaging over de onderdeelen wordt
voortgezet.
Daarbij dringt de heer van, Kol aan op
afdoende maatregelen voor de veiligheid van per
sonen en goederen op Javaop Staatsonderneming
in de suikerindustrie, en op opheffing van mis
standen bij die industrie, tengevolge waarvan de
bloedige onlusten ontstaan. Spreker bepleit een
algeheele reorganisatie van het binnenlandsch
bestuur in de richting en uitbreiding van het
inlandsch element, dat voor zijn taak behoorlek
moet worden voorbereid. Hij betreurt, dat de
minister zijn plannen over de reorganisatie niet
in hoofdtrekken had medegedeeld.
Daarentegen kan de heer van Deventer de
gedragslijn van den minister billijken, nu het
overleg over de reorganisatie met de Indische
regeering nog hangende is. Bij partieele herziening
zou volgens spr. alvast in aanmerking komen
snellere rangs- en tractementsverhooging voor de
ambtenaren bij het binnenlandsch bestuur, terwijl
de gelegenheid tot opleiding ruimer moet worden.
Jongelui die voor den Indischen dienst zijn bestemd
en militieplichtig zijn, zou spr. van hun militie
plichten willen vrijstellen. Hij wijst voorts, gelijk
de heer van Kol, op enkele gebreken in de grond-
huurordonnantie, waarin hij een regeling zou
willen opnemen, waarbij de dessahoofden van
gouvernementswege worden bezoldigd, uit een van
de suikerfabrikanten te heffen bouwsgewijze
belasting. In het algemeen bepleitte spr. een
stelsel van maatregelen, die kunnen leiden tot een
betere harmonie tusschen de suikerfabrikanten en
de inlandsche bevolking.
bekend als leden van die vervloekte liga. Sir
Andrew Foulkes bracht de gravin de Tournay en
hare kinderen over 't Kanaal. Toen de beide jonge
mannen alleen waren, hebben mijne helpers hen
overrompeld, hen geboeid en hunne papieren
afgenomen, die nu in mijn bezit zijn.
VIII.
Het mes op de keel gezet.
In een oogwenk begreep nu Marguerite Blakeney
het gevaar... Papieren Was Armand onvoor
zichtig geweest?... De gedachte alleen reeds deed
haar verstijven... Maar zij wilde dien man haren
angst niet laten merken. Zij lachte dus en zeide
lustig
Een prachtig stuk! Overrompiling en be-
rooving! Dat had u hier in Engeland aan degilg
kunnen help in, mijn waarde heer En die
papieren Waren zij interessant
O ja, antwoordde Chauvelin. Maar ongelukkig,
hoewel zij mij eenige draden in handen gaven,
laten zij mij ontrent de identiteit van dien fameusen
Klaver van Vier nog in volslagen onwetendheid.
Wel, hoe jammer 1 spotte Mirguirite. D in
zijt ge dus nog juist zoo wijs als tevoren... Maar,
hernam zij, een gemaakt geeuwen onderdrukkend..
wat heeft dat alles nu uitstaande met mijn broer?
iDat wou ik u juist zeggen, burgiris Ouder
de bedoelde papieren was een brief aan sir An
drew Foulkes, geschreven door uw broeder, til.-Just.
De ministervanKoloniën verklaart zich
voor inkrimping van het Europeesch element, en
voor uitbreiding van het inlandsch element in het
binnenlandsch bestuur. De plannen voor de oplei
ding van Indische ambtenaren zijn gereed. Maar
de minister heeft ze om advies naar Indië gezon
den, te meer omdat van de plannen afhangt de al
of niet wenschelijkheid van het behoud van de
inrichting (gymnasium) Willem III, te Batavia.
Tegen de onveiligheid op Java zullen maatregelen
worden genomen, gelijk tegen de rietbranden. De
wenken omtrent de grondhuurkwestie zal de
minister kenbaar maken aan den ontwerper daar
van, dan heer Rees, die hier te lande vertoeft,
Zoo noodig zal de minister aansturen op een
wijziging van de Militiewet, waardoor jongelui, die
voor het Indische examen zijn geslaagd, niet hier
behoeven te blijven ter vervulling van hun militie
plicht.
In antwoord aan een heer van Kol verklaart
de minister, dat niet zal worden overgegaan
tot de heffing van de hoofdelijke belasting ter
Sumatra's Westkust, wanneer bij de bevolking
daartegen ernstige bezwaren rijzen. Aan den heer
Pierson, die in deze twijfel had uitgesproken, gaf
de minister te kennen dat hij veel vertrouwen
heeft in het welslagen van de proefneming met
emigratie naar de Lampongsche districten. Den
heer van Kol verzekert spr. verder, dat hem niets
bekend is van de opheffing van het regentschap
Soemedang. Wel bestaat 't voornemen, het regent
schap Tjirngin op te heffen.
Op den heer van den Bergh (Rotterdam) is
de indruk van de exploitatie van
gouvernementswege van tin, kolenmijnen en de
zoutbrikettenfabricage ongunstig geweest. Het
heeft op hem den indruk gemaakt, dat er gebrek
is aan initiatief, gebrek aan handelskennis, en
gebrek aan samenwerking met andere departe
menten.
Waren de dwangarbeiders in de Ombilienkolen-
mijnen gebruikt, in plaats van voor de expedities
dan zouden er tonnen gouds meer uitgehaald zjjn.
Spr. betwijfelt voorts, of de invoering van machi
nes in de mijnen voordeel zal opleveren, alleen
reeds hierom, omdat het hem, niet wenscheljjk
voorkomt, voortdurend in een bedrijf zulke groote
veranderingen aan te brengen.
Bij de afdeeling Onderwijs werden door de
heeren Ter Laan, van Deventer, Roe s-
singh en de Waal Malefjt onderscheidene
onderwijs- en onderwijzers-belangen ter sprake
gebracht.
De minister gaf der Kamer de verzekering
van zijn groote belangstelling voor het onderwijs
verwachtte, in tegenstelling van den heer Ter
Laan, wèl degelijk succes van een school voor
zeevaartkunde te Batavia; oordeelde dat de heer
Ter Laan zich het Hollandsch-leeren door inlandsche
kinderen te gemakkelijk voorstelt en verklaarde
aan dien afgevaardigde, dat bij hem geen voorstel
uit Indië tot het minderen van het aantal onder
wijzers le klasse was ingekomen.
Dinsdag 11 uur voortzetting.
In den loop der vergadering is besloten te be
ginnen met Donderdag a.s. de zitting ten 10 uur
te doen aanvangen en ook Zaterdag 2 December
te vergaderen.
Woensdag a.s., des voormiddags 10 uur, zullen
eenige kleine wetsontwerpen in de afdeelingen
worden onderzocht.
Na afdoening van de reeds aan de orde gestelde
wetsontwerpen volgt het algemeen debat over de
Staatsbegrooting voor 1906.
En?
En uit dien brief blijkt, dat uw broeder niet
alleen heult met de vijanden van Frankrijk, maar
ook dat hij feitelijk een helper is, zoo niet een
lid, van den bond van den Klaver van Vier.
De slag was eindelijk geslagen. Al dien tijd had
Marguerite hem zien aankomen en had zij zich
er op voorbereid gehouden, om geen schrik te
verraden. Zij wist ook wel dat Chauvelin niet loog.
Die brief van Armand, van den dwazen onvoor-
zichtigen Armand, was in Chauvelin's handen.
Marguerite wist dit zoo zeker, alsof zij den brief
met hare eigen oogen had gezien. Zij wist ook
dat Chauvelin geen oogenbhk zou aarzelen om.
zoo hij zijn oogmerk niet bereikte, met behulp
van dien brief Armand te vernietigen.
Wel, man... wat een gekheid! zeide zj. Ar
mand onder een deken met dien raadselachtigen
Klaver van Vier? Armand een helper van die
FVansche aristocraten, die hij haat en veracht
files zuivere verbeelding, mjjn waarde.
Versta mij wel, burgeres, hernam Chauvelin
«net dezelfde onverstoorbare kalmte. Ik kan u
erzekeren dat St.-Just reddeloos gecompromit
teerd is.
Marguerite zweeg. Zij zat roerloos, trachtende
ie denken, den toestand te overzien, te beramen
wat er te doen was. Een daverend handgeklap,
lat na een aria van de primadonna losbarstte,liet
naar even den tijd.
Chauvelin, zeide eindelijk Marguerite, maar
nu zonder die tartende luchtigheid, die zjj tot,
DOOR