Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
28ste Jaargang
Zaterdag 9 December 1905.
No. 8378.
TWEEDE BLAD
Ueméugd Nieuws.
De Middeleeuwsche Ambachts
gilden der Werklieden.
FEUILLETON.
KLAVER VAN VIER.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dage.ijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.— per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Tti.rnul. ROTERSTRAAT 5
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 1—6 regels 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst
lijke overeenkomsten aangegaan.
bil-
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
IV. {Slot.)
D|oor de instelling der gilden w,a.s de toestand
der werklieden in de Middeleeuwen beter dan
die, waarin de hedendaüglsche arbeiders verkee-
ren. Er he-erschtó toen gteen onbeperkte mede
dinging, gefen teugellooze concurrentieer kon
dus .een beter loon worden uitbetaald. Bestaat
er na vaak een gtlooteh afstand tnsschen mees
ters ,en werklieden, niet alzloo in de Middeleeuwen
toen ,de meester eerst gezel was, dus wist wat
den werkman toekwam, toen meesters en gezel
len gemeenschap'pelijk den arbeid, Verrichtten, aan
denzeUfden disch aanzaten, vaak onder hetzelf
de dak woonden. En wat alles, zegtde godsdienst
zoi-gde ervoor, dat de werkman goed behandeld
Werd, dat hij mensch was, g;een slaaf; werkman,
geen lastdier.
In de Middeleeuwen bestond de kwestie van
vrouwenarbeid zoo goed als niiet, behalve na
tuurlijk in die vakken pf bedrijven, geheel door
vrouwen gedreven, b'.v. dat van modiste. Het
piatiool gold en men bevond er zich wèl hij
„De man o,p heit werk, de, vrouw a;an den haard."
In de Middeleeuwen pok geen samenwerken van
mannen en Vrouwen, die oorzaak dat Vele vrou
wen vallen, en van haar eer beroofd worden.
Der vrouw plast, het kinddat moet zij verzor
gen en opVocden; da.t moet zij opleiden voor
zijn eeuwig bestaan in den Hemel.
fe de nachtarbeid tegenwoordig iets, da,t als
Vanzelf spreekt, niet alz-oo in de Middeleeuwen.
Toen was bet pa-chtwerk in de meeste bedrij
ven streng verboden. In het algemeen werd den
Werkman zooveel arbeids opgelegd, dat hij ko,n|
blijven werkejn. In sjommige ambachten wa,s de
arbeidstijd i&eht uur per dag, bij andere! lan'-.
ger. Zoo werkten de Duitsche mijnWIerkers acht
uiur per dag, maar di|e |in het Lui'kschei slechts
zeis. Op Zaterdagnamiddag e,n den middag1 vpor
een gboot feest werd njet gewerkt; dan kreeg
de werkplaats een goede beurt en kon de werk
man dein Maandag daarna weer melt lust en
mOted, na een rusttijd Van anderhalven dag, aan
den arbeid gaan.
Want, als er in de Middeleteulwte-n één begin
sel hoo;g gehouden werd, dan Voorzeker dat, het-
twelk Voorschreef, dat er op den Zondag, den
dag des Heeren, njief mocht gewerkt worden.
Eerbiedig werd de da,g des Heeren onderhouden,
zooals wij dat nu nog atn Engeland zien gebeu
ren, het rijkste land met de meest arbeidzame
-b'eVol'king vafn Epropa. Evenwel in de wet op
de ZiondajgfsrnSt hteerschte goten overdreven ge
strengheid: in Parijs b.V. mochten één of twee!
leden viajn zekere ambachten hun winkels' bij beur
ten 'is Zonidaigs opjenh-Ojud-en. De winst werd als
Eon roman uit don tjjd van liet Schrikbewind.
M. BARSTOW.
heilig beschouwd en ijn een bijzondere kas ten
bate Van liefdadige Werkten gestort.
Melt de naleving der wet op de Zondagsrust
beoogd© en trof men ook een, tweevoudig doel.
Ten eerste: de werkplan kon op een behoor
lijke wijze zijn plichten jegens God en jegens
zijn huilsgCzip Vervullen; en tw'epdens: hij had
naar jhiet lichaam de rust, die hij zoozeer bte-
hbje-ft om zijn dikwijls zwairen arbeid te kun-
nojn Volhouden. Met lust en moed toog de werk
man op Maandag aan den arbeid, om op den
Zaterdagmiddag truffel en schaaf, bou'Weel of ha
mer terzijde te legigten, met het blijde vlooiiuitzxht
anderhalve» dag de zoetheid der welverdiende
ruisjt 'te smaken. Die rusttijd, hij was den werk
man heilig. Heilig, omdat hij hem vlaja God,
den' GeVor aller gloed© gaven geschonken w.a.s;
heilig pmdalt hij hem vergunde zich meer dan,'
o|p de werkdagen kipd Gods te gevóelen, omdat
hij them Veroorloofde zijn godsdienstplichten naar
biejhppren te Vemillejn. Kejlilg ook was den werk
man die tijd, omdat, het hem daardoor gegevelnj
was meer dan op den werkdag zich te midden,
der zijntyn te begeven, die hij lief had, voor
'wiie hij zijn zweet stortte, voor wier welzijn hij
immer bezjorigd was'. Had de arbeider op den
Z|oinda(g zijn gódsdienstplichten vervuld, dan be
hoorde'pij aan zijn huisgezin, den vergaderde hij
zijn kinderen om zich heen, Vergejwiste zich pm-
ireinjt. -hujn gedrag en Vorderingen op de, school
of heit ambacht, Verheugde z,i;ch met hen in hun
kinderlijk spel ein vterdreef de zorgen dopr een
lk|an(ne biers.
De zongen ja, maar n,iret de nijpende brood-
zOirgen, wia|ht die kende- de Mytdeleeuw-sche werk
man zioo, goed als' njiet. Daar heer-echte tn de
M|iddeteeu,wen ,gee|n ijz-er-en loonwet, omdat de
med-edii.n|gfjng begrePisd wals. Hoeveel de werk
man te didn, lij-de Verdiend©, valt. mo-eielijk on
der cijfers te brenjgcfn. Zeker is het, dat de ge
zel, die bij den meester ifn (kio-st was, bij den
middag- en dep aybndd'ilsch ©en. goed stuk vleesch
ait, en bier -oif wijln -op- 'tafel zag.
Al kenjnjen wij de grootte Van bet loon niet
jujisit, bened-e(n een v|asl,gtesteld minimum m-ocht
het piet gaa|n- Dit minimum was' Vastgesteld
öf door het gilde, öf door de- gemeente, óf door
den lajnrisivtorst, In enkele gemeenten gold de
bepaling, dat ails' de meester hief loop zijner ge
zellen Verminderde, o,ok de klanten eigenmachtig
een eVtepredig deel op den koopprijs konden kor
ten. Dat meestal het loon niet door de gemeen
te öf -landsVorsf, maar door het ambacht, d. i
door meesters en werklieden ;werd Vastgesteld,
spreekt vanzelf, ep was een maatregel, die- de
g-oiedkepriing vlap allen welgdroeg. Bij voorkomen
de jgjelschiillen, jnet loop betreffende, werd een
helsltapr van Vlier scheidsrechters benoemd, twee
lujilt beide partijen, ajajn wier uitspraak men ge;-
hto-piden wals! zich t© opd-erwerpien.
Stond e-ejn geze! het lopn of hef werk bij een
meielslter niet alap, dap kón hij het werk staken,
en tot op z-ekere- hoogt© wals' dei werkstaking £,n
de M-iddeleeuiwen geoorloofd. Toch denke men
pleit, dat de werkgevers, daardoor geheel aan de
wllefcepr der werklieden waren oVergtegevenver-
r-e yap daar, H-et. was! d-ep gezellen verboden;
sa-men te spajnjnen om öf een kor teren arbeids
duur óf meer loon te verkrijgtep. Ze-lfs was het
den pieesters niet geoorloofd een hooger loon
pilt te betalen da|n, door het ambacht bepaald
wasi. Uit di-en hoofd© zopj eep werkstaking1 om'
(jol bet Verkrijig-en Van ©en hooger loon te ge
raken, dap pok al zeer weineg' spcces gehad heb
ben. Het verb-od aap de meesters om buiten
het ambacht -om het loon te vterhoogep, wag
gieg-eVen, ,om apderen meesters, die door w-e-lke
our/auk dan ook, geep hooger loon konden
betalen, pe-t brood nifet pit den mond te; nemen.
Talrijk paren de bepa|lj|n|gten, die de, verhou
ding pap den g-elzeT tot den mééster pitdrukten.
En aap de wetten pn reiglementen der Midd-e-1-
eiepjw|s|cih© gilden is- d-ap po-k Voorzeker de bloei
Per ambachten Voor eep groot, deel toe ie
schrijven.
En n[uj e-en vtahg', die- zich na! he-tgeten we
plvter jdte Ambachtsgilden der Werklieden schreven,
als vanzelf opidripjgt„Moeten de gilden her
steld ^worden?" Het antwoord is: ja en neen.
Neen jp dc-en zin, da|t de pjolitiekei en de maat
schappelijke t,o-e-stande|n zeer veranderd zijn. Wij
beleven pep apderen tijd dan de Middeleeuwsche
werkman. D© nijverheid in het groot heeft d©
kleine (industrie verdrongen; alle- markten staan
vloo;r pen i-ed-er opte)p. Maar ja, in die beteeikÓ-
pfe, pat e-ep nii-epwe- toepassing van hetzelfde
begliwsiel pprd© gevPppen. Walt was, in het kort
gezegd, het gropjte beginsel der Middeleeuwsche
Ambachtsgilden Hot was ditde werkman stond
piiet ,a'-!lee.nhij gevoelde zich en was: opk wer
kelijk één met he)n, die hetztelfde almbacht juiit-
pef-end-en. Wenlen zijne belangen geschaad, dan
wals dit e-en oprecht niet hem alleen, maar het
giainisicih-e ambacht aanig-edaan. H-eeft in de negten-
t|i©nd-e ©euw, (s-inids de revblufc van '89, het pa
rool weerklonken„ieder Voor zich" de behoefte
aan ve-reenigipg dpst zich thans meer dan opit gevoe
len. Men begint de oiude spipuk weer te be tracht en,
dat eendracht macht maakt, wetende, dat dei een-
lim|g te|n grond© gaat. Hoe- dus zal he-t aloude-
b-elgliuisel der gilden pen nieuwe toepassing vin
den? Dopr de vakvere-enigüngen, wier oprichting
dioor d-e hiooigisite kerkelijke overheid zoozeer ge-
wensch! wordt. Heers-cht i-n die» va'kvereenigin-
-gen de g-0;ede gieelsit-, dap kan het niet anders,
of zij zullen e'n moeten heilzaam werken èn Voor
heit eeuwig èn vpor het tijdelijk welzijn van den
werkman.
Doen wij dan allen wat in -ons: Vermogen i-s
p.m Ida© vakve-reeni,gingen -tte doen bloeien. Ma
ken wij jh en beschaamd, die zeggen, dat de Kerk
noiojit iets vpor den werkman gtedaan heeft. Hij
is lastertaal, die allieen hem opteert, die haar
uitspreekt. St-eeds heeft de Kerk den werkman,
belslchermd, en dat zal zij blijvep d-opn. Haar
gliopierijk verleden vap negentien lange eeuwen
slbaa-t e-r -ops borg voor.
30)
Mag ik u dan wel danken
Neen, zeide hij koel. Dat is niet noodig*
Mijn leren staat tot uwen dienst. Daarmee is alles
gezegd.
En mijn leven, Percy, zal het uwe zijn, als
ge het nemen wilt, voor hetgeen ge doet voor
Armand 1 sprak zij innig, terwijl zij hem hare
beide handen toestak. Ziedaar I... Ik zal u niet
langer ephouden... Mijn gedachten vergezellen u.
Vaarwel I
Hoe bekoorlijk was zij in het zonnige morgen
licht. met het golvende blonde haar over hare
schoudersHij boog en kuste hare hand en
bij den gloed zijner lippen trilde haar hart van
vreugde en hoop.
Toen sprong hij op Sultan's rug, galoppeerde
de laan uit, en weldra was hij om een hoek ver
dwenen. Marguerite, met een zucht, waarin bijna
geluk lag, wendde zich om en ging naar binnen.
Zij ging terug naar hare kamer, want eensklaps,
als een vermoeid kind, voelde zij zich zeer slaperig.
In haar hart was plotseling een vrede neerge
daald, als een balsem. Zij voelde geen angst meer
over Armand. De man die daareven weggereden
was, om haren broeder te helpen, bezielde haar
met een volkomen vertrouwen in zijn kracht en
zijn vermogen. Zij begreep nu niet hoe zij hem
ooit had kunnen beschouwen als een slappen en
hersenlooze nar. Natuurlijk was dit slechts een
masker, om de wonde te verbergen, die haar eigen
hand aan zijn liefde en zijn geloof in haar had
toegebracht. Maar nu zou alles weer goed worden.
Zij zou haar eigen liefde verpletteren zij zou
zich voor hem vernederenzij zou hem alles zeg-.,
gen, hem in alles vertrouwen. En dan zouden de
gelukkige dagen terugkeeren, als toen zij samen
wandelden in de wouden van Fontaineblean, wei
nig sprekend, maar te inniger voelend dat zij el
kander toebehoorden.
Hoe meer zij nu dacht aan de gebeurtenissen
van den vorigen nacht, des te minder vrees voelde
zij voor Chauvelin en zijn intriges. Hij had gefaald
de persoonlijkheid van Klaver van Vier te ont
dekken. Daarvan hield zij zich overtuigd. Lord
Fancourt en Chauvelin beiden hafden haar verze
kerd dat er om een uur niemand in de eetkamer
was geweest, behalve de Franschman zelf en
Percy ja, PercyZij had het hem kunnen
vragen, indien zij er aan gedacht had. In elk geval
behoefde zij nu niet meer te vreezen dat de on
bekende en dappere held in Chauvelin's strik ge-
loopen was. Van zijnen dood zou zij dus hare
handen niet schoon behoeven te wasschen.
Wel is waar verkeerde Armand nog in gevaar.
Maar sir Percy had haar immers zijn woord ge
geven dat Armand veilig zou zijn en daarop
vertouwde zij nu eenmaal vast. Was Armand een
maal veilig weer in Engeland, dan zou zij hem
niet meer naar Frankrijk terug laten gaan. Ja. zij
voelde zich gelukkig. Zij trok de gordijnen dicht,
om de felle zon uit te sluiten, ging nu eindelijk
naar bed, en legde haar hoofd op het kussen, en
zonk, door en door moede, in een diepen, droom-
loozen slaap.
Het liep reeds tegen den middag, toen zij ont
waakte. Louise bracht haar het ontbijt, en meteen
de boodschap dat de palfrenier met Sultan terug
gekomen was, na zijnen heer te Londen te hebben
achtergelaten. De palfrenier meende dat sir Percy
aan boord wilde gaan van zijn jacht, dat bij de
Londen Bridge voor anker lag. Sir Percy was
namelijk daarheen gereden, had gesproken met
Briggs, den schipper van de Morning Star, en had
vervolgens den palfrenier met Sultan naar Rich
mond teruggestuurd.
Deze tijding verbaasde Marguerite bovenmate.
Waar toch wilde sir Percy met zijn jacht thans
heen? Hij was gegaan om Armand te helpen, had
hij gezegd. Nu, sir Percy had invloedrijke vrienden
overal. Misschien was hij naar Greenwich.... of
Marguerite verdiepte zich niet verder in gissingen.
Het zou alles wel goed zijn en het zou zich alles
wel ophelderen.
Er volgde voor haar een lange, lelige dig. Zij
verwachtte een bezoek van hare geweten school-
Coöperatieve waschinrichting. Door
het vertrek van prof. M. W. F. Treub, voorzitter
der commissie die te Amsterdam eene coöpera
tieve waschinrichting voor arbeidersgezinnen wilde
oprichten, lijdt deze commissie een groot verlies.
Men zal zich herinneren, dat de heer Joh. Ingenohl
een voorloopig plan van een dergelijke inrichting
had gemaakt, die f 75,000 zou kosten en waarvoor
veel sympathie bestond.
Naar wij vernemen, zal de voorloopige commissie,
die het plan zou uitvoeren, binnenkort eene ver
gadering houden, ^n einde te trachten in de
vacature, ontstaan door prof. Treub's vertrek, te
voorzien en tevens te beraadslagen op welke wijze
men meer financieelen steun zou kunnen krijgen.
Tot nog toe is slechts een bedrag van f 20,000
voor het plan disponibel.
D o o d e 1 ij k gewond. Op het station Borken
inQWestfalen (omstreeks 2 uur van de Geldersche
grens) is men bezig met het doortrekken van de
tunnel ter verbinding van het 2e en 3e perron.
Tot het verwijderen van een stuk muur moest
van dynamiet gebruik worden gemaakt. Bg gebrek
aan een deskundige bood zich een der werklieden
aan, dit stukje te volvoeren. De man deed het
echter zoo onhandig, dat twee werklieden door de
plotseling uiteengesprongen stukken doodeljjk ge
wond werden.
I
Huisvlijt-tentoonstelling. Vanwege
de afdeeling Middelburg van den Volksbond, ver-
eeniging tegen drankmisbruik, zal bij genoegzame
deelneming einde April of begin van Mei van het
volgend jaar een huisvlijt-tentoonstelling worden
gehouden. Alle ingezetenen van Middelburg en
omstreken, boven de 10 jaren, zullen de vruchten
van hun arbeid kunnen inzenden. Geldprijzen,
madailles en diploma's zullen worden uitgeloofd
De burgemeester, de heer jhr. mr. L. öchorer,
heeft het eere-voorzitterschap in de regelingscom
missie aanvaard.
R e n a r d-t r e i n e n. Een Par(jzenaar, in een
hótel te Arnhem gelogeerd, die Donderdag op
het Velperplein getuige was van het wachten op
den Renard-treinsRijden die dingen hier nu
pas bij ons hebben ze al lang afgedaan, 't gaf
niemendal". {A. Crt.)
Schipbreuk. De stoomboot Fram, die
Woensdag nacht met een lading hout van Dram
men naar Kristiania vertrok, is in Kristiania-fjord
met man en muis vergaan. Buiten de 7 personen
tellende bemanning, waren er vier passagiers aan
boord.
Een jongen van veertien jaar, de
zoon van een Berlijnsch koopman, had in stilte
het huis van zijn ouders verlaten, om deel te gaan
nemen aan de Russische vrijheidsbeweging. Zijn
plan was om te voet naar de Russische grens te
wandelen. Onderweg kaapte hjj een beurs met
vriendin, de kleine Susanne de Tournay.
Want zoover had de bemiddeling van den prins
van Wales het weten te brengen, dat de trotsche
Comtesse aan hare dochter verlof gegeven had
om lady Blakeney te Richmond eens te gaan
opzoeken. Marguerite verwachtte haar met onge
duld zij hunkerde naar een praatje over de oude
schooldagen met het lieve kind. Maar Susanne
was nog niet gekomen, en dus maakte Marguerite,
na zich gekleed te hebben, aanstalten om naar
beneden te gaan.
Zij ging door de gang en talmde even bij de
hreede eiken trap, die naar de benedenverdieping
leidde. Links waren de appartementen van haren
man die zij nooit betrad. Zij bestonden uit eene
xlaapkamer, eene zitkamer en, geheel aan het eind,
een kleine studeerkamer, die, wanneer sir Percy
,r niet was, altijd gesloten bleef. Zijn eigen
ertrouwde knecut, Frank, paste op die kamer,
fiemand mocht er ooit in. Geen der andere
oedienden mocht er een voet oinnenzetten. En
ilarguerite zelf had er nooit aan gedacht, op het
trenge consigne inbreuk te willen maken. Maar
iikwijls had zij sir Percy met de geheimzinnig-
teid van dit studeervertrek gekscheerend gepiaagd.
jachend had zij hem toegevoegd, dat hij enkel
mar zoo mysterieus daarmee deed om voor de
vereld te verbergen hoe weinig hij feitelijk
tudeerde en dat het hoofdzakelijk meubelstuk in
lit heiligdom vermoedelijk bestond uit een gi mak
kelijken stoel om in te duiten.
Marguerite dacht nog eens aan dit alles, terwijl
DOOR
