Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
29ste Jaargang
Zaterdag 21 Juli 1906.
No. 8561
Ieerste BLAD.
Officieele Berichten.
eene Onderwijzeres
Gymnasium te Schiedam.
Algemeen Stemrecht
Evenredige Y ertegenwoordiging
Buitenlandsch Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteer en worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no.
Dit
Gein
nummer bestaat uit twee bladen en een
ustreerd Zondagsblad.
(i Aan de Openbare School G te Schiedam (hoofd
neer J. v. d. HOUT) wordt gevraagd
met akte nuttige handwerken.
l Aanvangsjaarwedde 1550voor akte nuttige
<idwerken t 25bjj bezit of verkrijging van de
scb 100 verhooging voorts 4 driejaarljjk-
'l verhoogingen van f50.en bij het eventueel
.2>t der hoofdakte nog 3 drieiaarlijksche verhoo-
8l"gen van f50.-.
°mcitatiestukken in te zenden vóór 1 Augustus
bij den Burgemeester.
o Toelatingsexamen
on -fr nac'ere goedkeuring van H. H. Curatoren
P ^ePtember a. s., des morgens te 9 uur.
elanghebbenden worden verzocht zich voor 7
Kustus a.s. schriftelijk aan te melden bij
Dr. C. J. VINKESTEIJN,
Gymn. rector.
Schiedam, 21 Juli 1906.
en
i.
Det kiesrechtvraagstuk is zeker een van de
moei ïjkste problemen, die de menschheid in den
v°op ^er eeuwen had op te lossen. Nadat dit
agstuk na de invoering van het parlementair
sol ook in ons land aan de orde was gesteld,
het kiesrecht reeds herhaaldelijk wijzigingen
ergaan. Van het zeer beperkte kiesrecht, dat
8 vóór circa 20 jaar in ons land fungeerde, zjjn
U achtereenvolgens in 1896 en 1901 gekomen tot
Voo Iïleer "^gebreide kiesbevoegdheid, die nu nog
doet k0Uzen van Staten- en Landcolleges dienst
re^faar biermede is het laatste woord in de kies-
te est'e nog niet gesproken. Binnen niet al
Wo Han8en tijd zullen onze Kamerleden gesteld
en voor de waarschijnlijkheid, hunne meening
be«]rn°eten u'ten over en wellicht ook moeten
bet fen omtrent de al of niet-invoering van
a gemeen stemrecht in ons land.
beke aarschjjnljjkheid heeft een onzer katho-
bet P°bt'eke mannen geleid tot een studie over
öaast 'esrecbtvraagstuk, dat aldus wellicht in de
den 6 toebonist weer op den voorgrond zal wor
Wi|t ^este'd- Eene brochure bij de firma A. J. de
te Nijmegen uitgekomen, draagt tot titel:
^'gemeen Stemrecht in Nederland aanne-
het
lelijk
htet V°°r Staatspartij Studie van X.
redj 6en Pvactische oplossing voor het stelsel Even-
deze t ^ertegenwoordiging". De herkomst van
Vertn 0cbnre doet zich bijna vermoeden door de
lancleA Van drukkerij (die van de Gelder-
Waar ,.Waar z\j ter perse werd gelegd. Zeer
hleest v?0'S bier aan het woord een onzer
rnann ebende vooruitstrevende katholieke voor-
zjjft tn'.. ^le n°g betrekkelijk kort geleden door
kathol' i nbe meeningen omtrent den aard onzer
Wekte16 Staatspartij in ruimen kring opzien
den kr°chure-schr|jver, die zich overigens achter
Uitgan er onbekendheid verschuilt, neemt tot
b^toVan stub'e bet algemeen stemrecht;
Pleidooiecbter over bet geheel meer een
dan ee V°°r evenredige vertegenwoordiging
^kte au^ke v^dediging van het veel ge-
'been stea 86meen stemrecht. Wel wordt het alge-
diging eiBrecbt nset de evenredige vertegenwoor-
s^emrecht V.erband gebracht en betoogd, dat dit
^are se s.echts kan worden toegelaten als 't
b'eordicj'001^8661'^' ^oor de evenredige vertegen-
betoogGln^' maar toen een zakeljjk principieel
'been st2't rechtvaardigheid van het alge-
b'et te eiï)recht is in het geheele brochuurtje
vinden.
de R. ^11ijver meent uit de debatten totnogtoe in
'ben tea- °r^anen gevoerd, te mogen afleiden, dat
Van het n'6t meer 200 afkeerig meer is
,j a's men dit vroeger was, speciaal
naienmg der kieswet-Tak van Poortvliet,
circa dertien jaar geleden. Hij acht dit ver
klaarbaar; «immers na dien tijd is het stem
recht reeds tweemaal belangrijk uitgebreid
eerst door de wetVan Houten in 1896, daarna
nog door verschillende faciliteiten tot verkrijging
van het stemrecht onder Mr. Borgesius als Minister
er bijgevoegd. Tengevolge van een en ander is het
stemrecht reeds zoodanig uitgebreid, dat men zoo
heel ver niet meer van het A. S. is verwijderd,
in elk geval er beduidend dichter bjj is, dan bij
de indiening der kieswetTak het geval was."
Verder wordt door den schrijver opgemerkt, dat
telkens de uitbreiding van het stemrecht den Ka
tholieken winst en de Christelijke Staatspartijen
voordeel heeft bezorgd.
«Na de eerste (meer beperkte Red.) uitbreiding
van het stemrecht bij de Grondwetsherziening in
1887 werd bjj de daarop volgende verkiezing in 1888
door de gecoaliseerde christelijke partjjen der
rechterzijde, voor het eerst de meerderheid in de
Tweede Kamer veroverd, waarvan o.a. het resultaat
was, dat in 1889, door de aanneming der wet
Mackay, het beginsel tot subsidieering der R. K.
bijzondere scholen, na langen strjjd, een feit is
geworden
«vervolgens, dat na de stemuitbreidingen in
1896 en 1901, de meerderheid in de Tweede
Kamer in 1901 door de rechterzijde opnieuw
werd veroverd, met nog grooter meerderheid
dan in 1888 het geval was, terwjjl in het
zelfde jaar ook de Prov. Staten van Zuid-
Holland werden omgezet, zoodat ook de Eerste
Kamer in de macht der rechterzijde kwam, waar
van het gevolg was, dat weder een Ministerie uit
de rechterzijde aan het bewind kwam, hetwelk
verschillende zeer nuttige sociale wetten voorbe
reidde en indiende."
Nog noteert de schrijver verder als winst veor
de katholieke Staatspartij, dat niet alleen de vrjje
leerstoelen op de Hoogescholen mogelijk werden,
maar ook de mogelijkheid is geopend tot oprich
ting van een R. K. Hoogeschool in optima forma,
daar bet recht tot graden verleenen met civiel
effect ook aan de eventueel op te richten R. K.
Hoogeschool is toegekend
dat door ruimere, mildere subsidieering der bijzon
dere R. K. Scholen deze zich verder kunnen ontwik
kelen en uitbreiden, zoodat de min gegoeden weldra
in de gelegenheid kunnen gesteld worden hunne kin
deren de zegeningen van het godsdienstig, opvoedend
degeljjk R. K. onderwijs deelachtig te maken"
«dat vele Katholieken konden benoemd worden
in Rjjksambten en -betrekkingen, welke eertijds
bjj sollicitatiën toevallig over het hoofd gezien
werden."
»Dit alles is mogeljjk geworden door de behaalde
meerderheid der christelijke partjjen bjj de stem
bus tengevolge der ruimere uitbreiding van het
stemrecht."
Als de schrijver der brochure aldus uiteengezet
heeft, waarom hij het verklaarbaar acht, dat de
vrees voor A. S. in de R. K. partjj aanmerkelijk
verminderd is, brengt hij »eere aan de nagedachtenis
van dr. Schaepman, z.g., die bjj de indiening der
kieswet-Tak positie had genomen ten gunste van
het A. S. en destjjds verklaarde, ten volle te ver
trouwen op het gezond verstand en den godsdienst
zin van de groote meerderheid van het Nederland-
sche volk, als dit door toepassing van het A. S.
zoude geroepen worden mede te werken aan de
samenstelling van het wetgevend lichaam. Tot
heden hebben de gevolgen der groote uitbreiding
van het stemrecht het bewjjs geleverd, dat dr.
Schaepman juist heeft gezien, en zijn vertrouwen
op het Nederlandsche volk niet ongegrond was".
Tot besluit van zijn betoog omtrent de voor
deden, die stemrecht-uitbreiding aan de Katho
lieken bjj herhaling bood, zegt de schrijver, dat
hjj het zeer zou betreuren, «indien de R. K. partij
niet tot eenstemmigheid kwam omtrent de even
tueel aan te nemen positie bjj de a s. Grondwets
herziening, en de erger dan onverkwikkelijke
tooneelen herhaald werden, die in 189394 voor
en tijdens de behandeling der kieswet—Tak in den
boezem der R. K. partij voorvielen en de éénheid zoo
danig in gevaar brachten....«Mogen de R. K. afgevaar
digden eventueel eenstemmig Zjjn ten opzichte der
finale oplossing van het kiesrechtvraagstuk en
dit niet opnieuw de twistappel worden in de R. K.
partjj.
Aan zjjn betoog omtrent de mindere vrees voor
algemeen stemrecht in de R. K. partjj verbindt
schrijver een warm pleidooi voor de evenredige
vertegenwoordiging. De heerschende meening daar
omtrent kan volgens hem vastgesteld worden in
dezen zin«dat, als het A. S. wordt ingevoerd,
als conditio sine qua non, de E. V. als correc
tief er bjj behoort te worden gevoegd".
Tegen E. V. is in beginsel geen bezwaar nog
geopperd. De redenen, die vroeger tot omzichtigheid
inzake dit stelsel maanden, bestaan, volgens den
schrjjver, thans niet meer.
«Welke uitwerking de E. V. eventueel bij an
dere partijen zal veroorzaken, dit kan ons onbe
zorgd latenwat de R. K. partjj betreft, zjjn wjj
in andere conditie gekomen, dan wij in 1901 waren,
en wel door eene beslissende verklaring van de
hoogste kerkelijke macht."
«Immers, ten vorigen jare, in een Encycliek,
gericht aan de Christen-democraten in Italië",
heeft Z. H. Paus Pius X verklaard het goed recht
der Christen-Democratie als onderdeel der ééne
R. K. partij te erkennen, doch het optreden der
Christen-Democraten en dergeljjke fractiën als zelf
standige partijen, te veroordeelen."
Roma locuta, causa fmita
«Na deze, aan duidelijkheid niets te wenschen
overlatende beslissing van Z. H. den Paus, is een
groot bezwaar voor de R. K. partjj ten opzichte
der toepassing van de E. V. weggenomen. Er kan
daar weinig meer tegen aangevoerd worden, en
veilig kan men overgaan tot verwezenlijking van
het meest rationeele kiesstelsel, onder hetwelk
iedere partij kan vertegenwoordigd worden in ver
houding van de getalsterkte harer kiezers."
Tot zoover de bedoelde schrijver, voor wiens
rekening wij allereerst de gemaakte conclu-iën
moeten laten. Waar hij gewaagt van de voordeelen
en de winst, die de uitbreiding van het stemrecht
telkens aan de Katholieken en de katholieken
Staatspartij heeft gebracht, moeten wjj toch
opmerken, dat hier zeer wei onderscheiden moet
worden tusschen de belangrijke uitbreiding
die het stemrecht in 1896 en 1901 heeft
ondergaan, en de finale afdoening van het kies
rechtvraagstuk, die men voor de betrekkelijk
naaste toekomst in het verschiet stelt. Bij de
eerste kwamen al de ordelijke elementen, die
totnogtoe van de stembus waren teruggehouden,
in het bezit van het meer of minder begeerde
grondwettig kiesrechtbjj de laatste zullen ter
stembus worden gedreven de enorme scharen, de
onderste lagen van het maatschappelijk samenstel)
die zoo weinig bij het behoud der orde op het
spel hebben staan.
Denkt men ook wel aan de enorme misleiding,
het algemeen bederf van het kiezerskorps, waarop
de partjj der wanorde zich zal toeleggen, als het
algemeen stemrecht eens voor goed zal zjjn inge
voerd Deze overwegingen reeds moeten ons tot
omzichtigheid voor het algemeen stemrecht stem
men, een omzichtigheid waarvan reeds ons katho
liek hoofdorgaan De Tijd afdoende bljjk gat. Zien
wjj in een volgend artikel of evenredige verte
genwoordiging hier een correctief mag geacht
worden.
RUSLAND.
- De geheele stad Syzran, gouvernement Simb-
visk, staat in vlammen.
Syzran ligt aan de AVolga en telt 2000 zielen.
ENGELAND.
Morley heeft gister in het Lagerhuis de Indi
sche begroeting ingediend. Hij legde daarbij den
nadruk op het belang der Indische politiek en
zeide dat men, hetzij ten goede, hetzij ten kwade,
de verandering van onze buitenlandsoh© .staat
kunde in een Aziatische politiek waarneemt. De
gewichtigste van onze buitenlandsche betrekkin
gen zijn die ten aanzien van China en Japan, en
tot Rusland als groote Aziatische mogendheid.
De begrootingscijfers zijn bemoedigend; de mili
taire uitgaven werpen er echter ,eén schaduw
op. Noch Kitchener's plan tot hervorming van
het Indische leger noch de daaraan verbonden'
uitgaaf, is rijp voor mondelinge of schriftelijke
beraadslaging. Ten aanzien van de maatregelen
betreffende het bestuur, zeide dè minister: AVij
moeten moedig voorwaarts gaan om eenige schre
den verder té komen op den weg van voort
durende verbetering in het stelsel der regeering,
maar er moet daarbij geen haast of overijling
zijn.
FRANKRIJK.
Do particuliere correspondent van de Temps
te Rome, schrijft aan zijn blad
„Men merkt, nieu.we teekenen op van de groei
ende sympathie, welke Italië en Frankrijk ver
bindt. Wat bijvoorbeeld de conversie der staats
schuld aangaat, heb ik meer dan eens uitdrukking
hoeren geven door Italianen aan huh gevoelens
Van dankbaarheid, wegens de zoo tegemoetko
mende houding van Frankrijk, en den belangrijken
steun, welken dit land verleende, om het plan
ten uitvoer te kunnen brengen. De Italiaansche
(regeering' schijnt die gevoelens te deelen, af
gaande op een officieuse nota, gisteren in de
Tribuna verschenen.
Dc commentaren van sommige Italiaansche bla
den, over het bezoek van Tittoni aan den presi
dent van de Fransche republiek, zijn niet juist.
Diat bezoek was, zooals van zelf spreekt, een
spontaan bewijs van hoffelijkheid, na den steun,
door de Fransche regeering verleend bij het con
verseeren van de Italiaansche staatsschuld.
Overigens, zoo voegt men er in gezaghebbende
kringen aan toe, is de overeenkomst, zoo juist
gesloten in zake Ethiopië, een nieuw bewijs voor
de goedex verstandhouding, die steeds groeiende
is tusschen de beide landen.
De onderhandelingen, aldus zeide. mjj een Ita-
tiaansch staatsman, waren tegelijkertijd te Londen,
Parijs en Rome begonnen.
En juist tusschen Frankrijk en Italië deden
zich delicate kwesties voor. Dank zij den we-
derzijdschen geest van tegemoetkoming, zijn die
uit den weg geruimd."
Dreyfus is benoemd tot ridder vain het Legioen
van eer.
De begrootingscommissie uit de Fransche
Kamer heeft eergisteren den post voor het secre
tariaat! jgeneraal van het Legioen van eer ge
schrapt. Volgens de Gaulois is de reden daarvan,
dat Roussel, de 'tegenwoordige secretaris-gene
raal, zich verzet heeft tegen de opneming van
majoor Dreyfus in de orde.
ITALIë.
Het Italiaansche blad de Tribuna heeft 'n onge-
teekend artikel gepubliceerd, hetwelk mén toe
schrijft aan graaf Nigra, gewezen Italiaansch.
ambassadeur te Weenen.
Dit arjtikel komt terug op een bericht, dat
verschenen is in een Fransch blad, naar aan
leiding van het bezoek van ex-keizerin Eugenie,
aan den keizer van Oostenrijk.
Het Parijs che blad wees pp de mogelijkheid,
dat de weduwe van Napoleon III tot keizer Frans
Jozef is gegaan met het doel, dezen eigenhandig
teen brief te geven, dien de keizer in 1869 aan
den Franschen soeverein heeft gericht, én waarin
een alliantie-voorstel contra Pruisen wordt ge
daan. t
De schrjjver van bet artikel jn de Tribuna
noemt deze zienswijze zeer waarschijnlijk. Inder
daad had in 1869 een levendige briefwisseling
plaats tusschen Weenen en Parijs, waarin bet
Weensche hof pan dat te Parijs voorstellen deed
betreffende een verbond tegèn Pruisén. Italië zou
eveneens mededoen.
De onderhandelingen waren reeds zoo ver ge
vorderd, dat de Italiaansche regeering haar instem
ming had betuigd, op voorwaarde, dat men haar
Rome zou afstaan en de vrijbeid geven, om er
de hoofdstad van het koninkrijk van te maken.
Maar op het laatste oogenblik aarzelde Napo
leon. Toen was het, dat Frans Jozef een eigen-
handigen brief aan den keizer schreef, om te
trachten hem tot een besluit te brengen. En dit
is de brief, waarop het Parijsche blad doelt.
De schrijver van het artikel in de Tribuna
voegt er aan toe, dat in 1875, toen keizer Wil
helm I op bezoek was bij koning Victor Ema
nuel, deze zich liet ontvallen
„Hel. zal Uwe Majesteit niet onbekend zijn,
dat ik op t punt gestaan heb, haar den oorlog
te verklaren."
liet artikel is van groot belang, als de schrij
ver werkelijk graaf Nigra blijkt te zijn. Deze
diplomaat was namelijk Italiaansch gezant te
Ranjs tijdens deze gebeurtenissen en hjj genopt
16
