Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
29ste Jaargang.
Zaterdag 13 October 1906.
No. 8632.
TWEEDE BLAD.
Staten-Generaal.
Gemengd Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag 12 Oct.
Indisch R e g e e r i n g s r e g 1 e m e n t.
Bij de voortgezette behandeling van het wets
ontwerp tot wijziging van bet Indisch Regeerings-
reglement,lichtte de heer P i e r s o n een amendement
toe om voor inlanders en vreemde Oosterlingen
het adatrecht voorop te stellen, en om te bepalen,
dat zij aan voorschriften van burgerlijk en han
delsrecht geheel of gedeeltelijk kunnen worden
onderworpen of wel zich hieraan vrijwillig kunnen
onderwerpen.
Een der onoverkomelijke bezwaren van spreker
is dat men niet genoeg studie maakt van de adat
rechten, die niet bekleed zijn.
Door den heer van I d s i n g a is als amen
dement voorgesteld, art. 1 te lezen
Artikel 75 van het Reglement op het beleid der
regeering in Ned.-Indië, vastgesteld bij de wet van
2 September 1854, worden gelezen
»Het burgerlijk recht, het handelsrecht en het
strafrecht, alsmede de burgerlijke rechtsvordering
en de strafvordering worden geregeld bij alge-
nteene verordeningen.
»In die algemeene verordeningen worden
a. wat de Europeanen betreft de in Nederland
geldende wetten gevolgd met die wijzigingen,
Welke wegens de bijzondere toestanden in Ned.-
Indië noodig zijn
b. wat de inlanders, de vreemde oosterlingen
lingen en de onderdeelen, waaruit deze beide
hoofdgroepen der bevolking bestaan, betreft, de
voor Europeanen geldendende bepalingen toepasselijk
verklaard voor zoover de bij hen gebleken maatschap
pelijke behoeften dit eischen, terwijl overigens de
met hun godsdiensten en gewoonten samenhan
gende rechtsregelen worden gevolgd.
*De bevoegdheid van inlanders en vreemde oos
terlingen om zich in het algemeen of voor één
bepaalde rechtshandeling vrijwillig te onderwerpen
nan niet op hen toepasselijke voorschriften van
het burgerlijk recht der Europeanen en de gevol
gen dier onderwerping worden bij algemeene ver
ordening geregeld.
»De op dit artikel berustende algemeene veror
deningen zjjn in die gedeelten van Ned.-Indië,
Waar de inlandsche bevolking gelaten is in het
genot van haar eigen rechtspleging, in zoover toe-
Passelijk als hiermee bestaanbaar is."
Dit amendoment, betoogt de heer van Idsinga,
sluit zich volkomen aan bij de bedoelingen van de
Régeering.
De heer van Doorn bestrijdt het amende
mentvan Idsinga, omdat niet door te voeren is,
Wat de heer van Idsinga óók wil, dat de door
dezen bedoelde verordeningen, in die gedeelten van
Indië waar de inlandsche bevolking in het genot
yan haar eigene rechtspleging gelaten is, slechts
'n zoover toepasselijk z\jn als hiermede bestaan
baar is.
De heer Tydeman wenscht ingelicht te worden,
boe het Indisch recht in verordeningen geregeld
zal kunnen worden.
De heer van Deventer maakt verschillende
opmerkingen tegen het amendementPierson, en
Wjjst er o.a. op, dat het koninklijk besluit van 1882
betreffende de priesterraden moeilijkheden kan
opleveren.
De heer de Savornin Lohman acht door
bet amendementIdsinga zijn bezwaren opgeheven.
^Vant volgens dit amendement zal moeten blijken,
<Iat de maatschappelijke behoeften de toepassing
'an het Europeesch recht eischen.
De minister van Koloniën bestrijdt het
amendementPierson, dat geheel indruischt tegen
bet stelsel van het ontwerp.
Het amendement—Idsinga daarentegen strookt
8®heel met 's ministers bedoeling. Deze is nimmer
geweest het Europeesch recht voorop te zetten.
Doel
moet zijn beide soorten van recht te eerbie
digen, en al naar de gebleken behoeften, het
Europeesch recht door te voeren.
.Na nog eenig debat, waarbij de heer van I d-
sn g a redactiewijziging aanbrengt, neemt de
Minister diens amendement over.
De heer Pierson trekt zijn amendement in.
"aar de lleer Troelstra neemt het over, ter
wijl hij, mede namens zijn partijgenoten voorstelt,
dit amendement ter onderzoek naar de atdeelingen
Ie zenden.
kpr. motiveerde dit voorstel met een beroep op
de onzekerheid over de beteekenis van het door
de Regeering overgenomen amendement van Idsinga.
De heer Lohman acht nieuw afdeelingsonder-
z°ek onnoodig.
De^ voorstelTroelstra c.s. werd verworpen
"det 55 tegen 19 stemmen.
Het door hem overgenomen amendement
lerson wordt vervolgens ingetrokken.
Artikel 1 en de volgende artikelen worden aan
genomen, en daarna het wetsontwerp met 58 tegen
*5 stemmen.
Dinsdag behandeling van de regeling de rechts
positie van de inlandsche christenen.
De Indische begrooting in de
Kamerafdeeli ngen.
De Indische begrooting is in de Kamerafdeelin-
gen sympatiek ontvangen.
Geprezen wordt 's ministers beleid inzake Banka,
onderwijs en openstelling van betrekkingen voor
inlanders. Toch werd nog méér gewenscht in het
belang der inlanders, achtte men nog niet alle
beloften ingelost, en werd gevreesd voor al te
groote zuinigheid, vooral van den Gouverneur-
generaal, die weer tal van posten schrapte, door
de departementschefs noodig geacht.
Met bezorgdheid zag men het aantal expedities
toenemen en door hen, die deze bezorgdheid niet
deelden, werd toch betwijfeld of wel overal na
zulk een expeditie een verstandig en mild bestuur
werd gevoerd. Naar de kosten der expedities
werd met aandrang gevraagd ook naar het aantal
dooden en gevangenen, die de inlanders verloren
gedurende de laatste vijf jaren in Djambi, Celebes
en Atjeh.
Volledig wenschte men te worden ingelicht
omtrent de oorzaken van de expeditie naar Bali,
en welk bestuur de regeering van plan is in te
voeren in. Badoeng en Tabanan. Gewaarschuwd
werd tegen onbetaalde afneming van geweren en
heerediensten.
Tegen het beleid in Atjeh hadden velen beden
king. Van geheele pacificatie is nog geen sprake,
meende men.
De aandacht der Regeering wordt gevestigd op
de vorderingen van het Pan-Islamisme en de re
clame, die de Paketvaartmaatschappij maakt voor
den Mekkagang, evenzoo op de knoeierijen met
consessies.
Ten spijt van andere leden, die daartegen be
zwaar hadden, werd overlegging gevraagd van
instructies, die den Gouverneur-generaad Roose
boom en diens opvolger zouden zijn gegeven, en
waaruit zou blijken, waarom Indië thans weer
militair wordt bestuurd.
Op de instelling van een bureau voor de politieke
aanrakingen met inlandsche vorsten werd aange
drongen, en dankbaar was men voor de wijziging
van het Drukpersreglement, hoewel deze niet vol
doende werd geacht.
De instelling van een raad van justitie in Deli
werd met ingenomenheid begroet, en gevraagd
naar het toegezegd onderzoek in zake de hande
lingen van ambtenaren jegens den heer van den
Brand, en de koelibehandeling in Chineesche on
dernemingen, den meisjeshandel in de Straits, en
overlegging van het rapport Rhemrev in zake de
Lampong-toestanden.
Onnoodig achtte men de lange verloven en
verlenging van die verloven wegens ziekte, aan
ambtenaren gegeven, ook met het oog op de om
standigheid, dat thans in Indië inrichtingen tot
herstel van gezondheid zjjn.
Inlichtingen werden gevraagd nopens de wees
huis-schandalen, door het Soer. Hbl. beweerd.
Gaarne zouden eenige leden vernemen, op welken
wettelijken grond de toekenning van f4050 'sjaars
aan den heer W. H. Bogaardt rust.
Sommige leden wenschten de Kadettenschool
voor opleiding van Indische officieren te sluiten.
Aan het verslag zijn toegevoegd twee nota's van
den heer Bogaardt betreffende den civiel genees
kundigen dienst in Nederl.-Indië en betreffende
de oprichting van een gouvernements suikerfabriek
in Nederl.-Indië.
T r a m b o s i n g. Nabij het kruispunt Bezivden-
hout-Rrjnstraat in Den Haag, is gisteravond een
staatsspcorsloeintram opzij tegen een motorwagen
van de ekctrische tram gereden. De locomotor,
die ontspoorde, geraakte met de buffers in het
onderstel van de tram beknelt. Zoowel d? ma
chine als de tram, waarvan twee ruiten werden
vernield, Leliepen eenige schade. Persoonlijke on
gelukken hadden niet plaats.
Het verkeer per stoomtram naar Scheveningen
en op de drukke electrische lijn Bezuidenh.mt-
Grcot-Herloginnelaan was geruimen tijd gestremd
en ondervond nog lang aanmerkelijke vertraging.
De bestuurder van den motorwagen, die op
het onveilig signaal voor het kruispunt moet stop
pen, beweerde dit niet tijdig te hebben kunnen
doen, daar de rem niet voldoende werkte.
Onteigeningskwesties. De Haagsch'
Cl. meldt:
„De rechtbank heeft nu ook uitspraak gedaan
in de onteigeningsprocedure van de gemeente te
gen den heer Paternotte, eigenaar van de „Gouden
Kroon" aan de Groenmarkt.
De gemeente 's Gravenhage had voor het per
ceel f80,000 geboden.
De he>r P. verlangde f 168,600, op grond dat
men hier niet alleen te doen had met een groot
I perceel met veel gevelbreedte, maar dat ook dc
waaide van de zaak was in aanmerking te ne
men. die gesteld al dat de eigenaar in de
buurt een ander geschikt perceel vond door
het speciale bezoek op de marktdagen door ver
huizing groot gevaar zou loopen.
Het O. M. vroeg, op grond van het verslag
der deskundigen, toekenning van f 161,000.
De rechtbank heeft nu de schadeloosstelling
bepaald op f. 157,750."
Een paar dagen geleden meldden wij al
dus schrijft de lY. Ct. dat de rechtbank aan
den beer Van Hattum, eigenaar van het perceel
waar de banketbakkerij1 der firma Stofberg wordt
uitgeoefend, f 50,230 had toegewezen. Thans ver
nemen wij, dat de rechtbank de schadeloosstel
ling ook van de beide overige nog te onteigenen
perceelen bepaald heeft, en wel voor het perceel
Driehoekjes 3, waar thans het kantoor is gevestigd
van „Heineken's Oudste 's-Gravenhaagsche Gla-
zenwasscherij" f 16,600 (taxatie van de gemeente
f8000), en voor perceel Oude Molstraat -1 (han
del in grutterswaren van C. van Yelsen) f3600
(taxatie van de gemeente f3000).
De totale onteigeningssom voor de vier per-
ceelen bedraagt dus f228,180, zijnde f88,180 bo
ven het onlangs door den Haagschen gemeen
teraad voor dat doel toegestane krediet, ad
f140,000. Bovendien moet de gemeente de proces
kosten betalen.
De gemeente behoeft zich bij deze uitspraak
niet neer te leggen, maar kan in laatste instan
tie nog van de onteigening afzien. Gegeven de
omstandigheden, o.a. dat zij door minnelijke
schikking reeds eigenaren werd van de tusschen-
liggende perceelen, zal zij echter wel in de uit
spraak berusten.
Centrifuge gesprongen. Gisterochtend
sprong in de bleokerij van Vassen, aan het Zuider
Buitenspaarue te Haarlem, een centrifuge, die
gemonteerd werd door de firma Spronk te Rot
terdam.
Een metselaai werd zeer zwaar gewond, den
zoon van den eigenaar der bleekerij werd een
been. stukgeslagen en een monteur kreeg even
eens verwondingen. De zoon is naar de Maria-
Stichting en de beide anderen zijln naar het gast
huis gebracht.
F.en vreemd zaakje. Uit Haarlem schrijft
men: Voor eenige weken werd alhier een min
derjarig dienstmeisje beschuldigd van diefstal.
Dc- bestolene herkende haar; zij zelf legde bij
de politie een bekentenis af, zoodat de officier
haar, zpnder instructie door den rechter-comrni.-'-
saiis, ter verwijzing naar de strafzitting voordroeg.
Maar nu heeft zij den haar toegevoegden raads
man verteld, alleen te hebben bekend onder de
pressie der rechercheurs, die Kaar in een hok
hebben opgesloten, en komt bovendien de dame,
waar zij in dienst is, verklaren, dat zij onmo
gelijk den diefstal kan gepleegd hebben, daar zij
op loet uur, dat die plaats had, niet uit liet
huis der dame is geweest.
De raadsman heeft nu verzet aangeteekend te
gen de Verwijzing en thans is een instructie in
de za,ak gelast.
De typhus onder de huzaren. Gister
morgen is onder toeloop van veel nieuwsgieri
gen te Amsterdam ter aarde besteld het stoffelijk
overschot van den huzaar Berkenbos, die eer
gisteren in tiet Militair Hospitaal aldaar aan de
typhus overleden is. De begrafenis geschiedde met
militaire eer. Eenige trompetters openden den
stoet, die uoor een vuurpeloton van de cavalerie
gesloten werd. Aan het graf werd gesproken door
een wapenbroeder van den overledene, den hu
zaar M. Dom, en door luitenant baron Van
Ileerdt.
Naar we vernemen, zijn de lijders, die in de
barakken verpleegd worden, nog lang niet bui tui
gevaar. Op het oogenblik zijn er nog zeven hu
zaren, die in ernstigen graad typhus hebben. Ver
scheidene andere cavaleristen, die zich onwel
gevoelden, liggen in het hospitaal nog ter obser
vatie.
Omtrent de oorzaak is nog niets bekend. De
huzaar, die overleden is, was met de manoeu
vres niet mee geweest.
Men vraagt zich nu ook af, of het dempen
van de Lijnbaansgracbt, vlak voor de caval ,-rie-
kazerne, niet de typhus veroorzaakt kan hebben.
Brutale aanranding. Te 't Meer, bij Hee
renveen, had Donderdagavond een brutale aan
randing plaals. Te ongeveer kwart voor elf wan
delde uaar de heer J., uit 's-Gravenhage, met
zijn meisje. Twee wielrijders kwamen aangere
den, stegen af en een ihiunner sneed J. in zij a
schouder en zijn linkerhand, die vreeselijk bloed
den.
J. kende de personen niet, maar zou ze wel
herkennen. Dadelijk werd geneeskundige hulp in
geroepen en de politie ging direct op onder
zoek uit.
Nader meldt men:
De vermoedelijke dader van de aanranding is
aangehouden. De verwonde herkende hem. Hij
is een zekere Bergsma, melkcontroleur aan de
boterfabriek te Veensluis.
Na eergister eerst halsstarrig ontkend te
hebben heeft de melkcontroleur B. gistermorgen
bekend den heer J. in 't Meer bij Heerenveen
te hebben geslagen met een vlijmscherpe schaar.
De toesfu.id van J. is redelijk wel. Was de ec-ne
steek 1 c.M. hooger geweest, dan was dï slag
ader getroffen. Reden wist de dader niet op te
gevenalleen hij was ineens oploopend gewor.lea.
Dc hoed van J. is teruggevonden op de plaats
der aanranding. De hoed is geheel stuk gesneden.
Boffen. Als een groote bijzonderheid van de
laatste i-oling in Menaldumadeel (Friesland) wordt
gemeld, dat met den jongsten de zeven zonen
van J. J. de Boer allen zijn vrijgeloot.
Een patroon le 's-Gravenhage, die heden voor
drie zijner knechts ging loten, had het geluk voor
allen vrij te loten. Een van de drie was echter
gaarne er m geloot.
Postbode gearresteerd. Te 's Heer en-
berg is gister-namiddag de postbode v. W. gear
resteerd. Hij wordt verdacht van verduistering van
geld en brieven, en is reeds naar Arnhem over
gebracht om ter beschikking der justitie te wer
den gesteld.
In de; vai 1. Te 'sHeerenberg reed een wiel
rijder bij ongeluk legen een kommies aan. Dit
ongeluk had ernstige gevolgen voor den berijder,
want smokkelgoed, dat de man zorgvuldig onder
zijn kleercn bad verborgen, kwam nu te voor
schijn en proces-verbaal moest volgen.
W o r s t f a b r i k a t i e. De Tielsche corresp on-
dent van Het Centr. schrijft tot de ontdekking
gekomen te zijn dat er verscheidene clandestiene
worstf abrieken in en om Tiel bestaan.
„Hoe ongelooflijk het ook moge klinken, schrijft
hij, is het toch een feit, dat zelfs nabij de kom
der gemeente Tiel, in de onmiddellijke nabijheid
van een fabriek van verduurzaamde vrucht.n,
worst van verdachte samenstelling wordt gepro
duceerd. 'Echteld heeft in dat opzicht sedert lang
een treurige reputatie verworven, met de sla
gerij S. d. H.
Naar aanleiding van een en ander heb ik mij
vervolgens te bevoegder plaatse om inlichtingen
gewend, waar men mij verzekerde, dat er wei
degelijk verordeningen bestaan tegen vervoer van
vleesch van twijfelachtige herkomst, doch dat
hierop geen toezicht wordt gehouden 11
Dientengevolge woekert dit euvel steeds voort
en hieraan zal met eerder een einde worden
gemaakt, voordat de regeering hieromtrent ingrij
pende maatregelen treft. Naar ik verneem is een
wetsontwerp in bewerking, waarbij deze zaak van
rijkswege zaï worden geregeld door een alge
meene rijksvleeschkeuring."-
Ver gif li ging. Uit Vaals wordt bericht, dat
er e<m onderzoek wordt ingesteld tegen een sla
ger aldaar, die voortgegaan is met het verkoopen
van worst, nadat hem dit door de politie was
verboden wegens de talrijke gevallen van ver
giftiging, voorgekomen na het gebruik van door
hem geleverde worst.
Verdwenen. Uit Westelijk Zeeuwsch-Vltan-
deren schrijft men ons:
Een paar bekende heeren hebben hunne woon-
