Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
29ste Jaargang.
Donderdag 22 November 1906.
No. 8665.
Ofücieele Berichten.
FEUILLETON.
Het uur der bekoring.
ABONNEMENTSPRIJS;
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, oer maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRUS DER AD.VERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 30.
RUSLAND.
Op generaal Golostsjapof, den* vroegeren
gouverneur-generaal van Jelissawetpol, is gister
te Tiflis een aanslag gepleegd. De generaal werd
doodeljjk gewondde daders zijn ontkomen.
De Tribune verneemt uit Helsingfors
Finland heeft feitelijk besloten zijn recht van
asiel prijs te geven tegenover Ruslands bedrei
ging, dat het maatregelen van geweld zou nemen
om Russische vluchtelingen in Finland in handen
te krijgen, voor 't geval Finland niet meewerkt.
De Finscbe overheden zijn nu aangeschreven om
de lijsten van verdachten, door de Russische po
litie opgemaakt, als wettelijk te erkennen, der
vluchtelingen gevangen te nemen en binnen der-
tig dagen hun uitlevering goed te keuren en erj
toe mee te werken.
ENGELAND.
De meeste Londensche bladen betuigen hun
Voldaanheid over Grey's antwoord aan de Kon-
go-deputatie. Het is, zeggen zij, Engelands ern
stige waarschuwing voor België. En zij verzuimen
niet er op te wijzen, dat Engeland in de Kongo-
zaak zonder bijbedoelingen, niet in zijn eigen
Voordeel optreedt.
FRANKRIJK.
Bij de inventarisatie van kerken te Landei'-
neau, Armentières, Nancy, Vendargues en meer
andere plaatsen, werden genie en brandweer te
hulp geroepen om de kerkdeuren met bijlsla
gen te openen. Te Villelongue hadden de Ka
tholieken een massa zwavel onder het koor ont
stoken, om door den zwavelstank den fiscus-
ambtenaar tot den aftocht te dwingen. Hier en
daar waren kerken stevig gebarricadeerd en had
den opstootjes plaats, die echter door een groote
tnacht cavalerie, infanterie en gendarmerie be
dwongen werden.
PARIJSCHE KRONIEK.
{Van onzen Parijschen correspondent.)
Parijs, 17—21 November 1906.
De minister van onderwjjs en eeredienst Briand,
oen debater van den eersten rang, heeft in de
Kamerzitting van 9 dezer op de interpellaties aan
gaande de Scheidingswet geantwoord. Hjj deed dit
tn zeer betamelijke zelfs soms beleefde, termen en
vermeed alle zjjn tegenstanders kwetsende of hate
lijke woorden, hierin een zeer in 't oog loopend gun
stig onderscheid daarstellend, met zjjn medeleden
van het ministerie, Clemenceau en Viviani, wier
insolenties zelfs enkelen hunner partijgenooten
naoeten hinderen.
Briand ving aan met een beroep op het volle
vertrouwen der meerderheid te doen en trad zon
der dralen in het innerlijke der kwestie. »Ik heb
^aangenomen, zegt hjj, de wet van 1905 in haar
fgeheel toe te passen, indien er op een punt rede
»tot twjjfel bestaat, zal ik de wet in den geest
*zelf waarin zij gesteund werd, uitleggen. Ik stel
{Uit het Engelsch.)
4)
„Daar heb je 't nu al!" zeide zijn vrouw
en begon met veel drukte de borden en schalen I
weg te nemen. „Als jij inspecteur geworden!
vvas, dan behoefde de arme jongen zijn liefste
Wonschen niet ter zijde te zetten. Dan zouden
WÜ alle jaren 1500 mark meer hebben, en dat
z°u heel wat helpen. Wie natuurlijk geen hart
16°ft voor zijn gezin
„Wel voor den drommel, nu heb ik er ge-
van!" stoof Rebe nu op. „Onzinnig gekletsI
kan niet meer doen dan mijn plicht; wordt
<d niet gewaardeerd, dan is dat, erg genoeg
°°r ons allen, maar voor mij zeiven kan ik
gerust zijn!"
Is wat moois!" zeide de vrouw hoonend.
V houd toch eens pp met dat vervelende
|tSn°D Men kan zijn eigen woorden niet ver-
t aanA zei ze zich omkeerende naar hare doch-
rs, die reeds weer voor de naaimachines had-
h plaats genomen. „Kijk die arme schapen
z„ns aan, altijd door maar naaien. Nog hebben
J er niet veel hinder van, maar zij komen
étergens, hun jeugd gaat heen en 't slot zal
«aan allen hier de vraagWat is de leekenstaat
«aan de Katholieken verschuldigd Het antwoord
«van Briand op zijn eigen vraag is leuk. Hij zegt:
«De staat moet hun de vrijheid geven" en voegt
»er zonder te blozen bijDe wet van 1905 geeft
«hun die vrijheid, want de scheiding is geen oor
logsverklaring aan de Katholieken het is de onzjj-
«digheid." De spreker doet alsof hij zich zelf wijs
wil maken, dat hjj in zjjn wet het maximum van
concessies gedaan heeft en wil dan volhouden dat
zij door de groote meerderheid van het land, ja
a zelfs door den Paus en de bisschoppen van
Frankrijk, bekrachtigd werd, omdat de Paus direct
een zeker getal bisschoppen benoemde en de
bisschoppen zich meermalen vereénigden om te
beraadslagen, wat het Concordaat hun verbood.
Erkennen moet hij echter dat de Heilige Stoel
de «associations cultuelles" verwerpt, zoodat op
11 December aanstaanden de kerkbesturen (cou-
seils de fabrique) welke een wetteljjk bestaan
hadden, zullen uitsterven en zjj niet zooals de
Scheidingswet dit aan de «associations cultuelles"
toestaat, de goederen der kerk aan een vereen i-
ging hunner keuze meer mogen overdragen.
Doch waar de vereenigingen niet zullen bestaan,
blijven de kerken toch, welke uitsluitend tenge
volge van art. 4, der Scheidingswet, voor den eere
dienst bestemd zijn. Evenals Clemencau zegt bij
ook dat de kerken geopend zullen blijven, doch
voegt er bjj, dat in overeenstemming met het
decreet van den Raad van State, de regeering het
recht zal hebben ze na 1907 te ontnemen en hjj
belooft aan zijn vrienden in de uiterste linksche
hoeken, die al beginnen te morren, dat hij dan
volgens den eisch der omstandigheden zal hande
len, wat aan de Katholieken wreede verrassingen
in 't verschiet laat.
De toewijzing der kerkgoederen aan de
departementen of gemeenten kan ook eerst
over twee jaren geschieden. Over twee
jaren zal de regeering dus meester van den toe
stand zijn en zal die goederen door decreet
kunnen toekennen. Bg het rumoer dat na deze
woorden enkele verheugde en praktische coliec-
tivisten en anarchistische Kamerleden maken, komt
Briand hun de volgende douche toedienen.
«Den dag dat ik over die goederen per decreet
«zal kunnen beschikken, zal ik deze zeker niet aan
«eene gelegenheidsvereeniging schenken. Ik ben
«vrijdenker en ben het in volle oprechtheid en ben
«in het geheel niet van plan den eenen godsdienst
«der anderen te laten vervangen of een schisma-
«tieke kerk in de katholieke kerk te doen ontstaan.
«Neen dat zal ik niet doen. Wij zullen de Mis
«niet laten lezen, want dat zouden wij niet op waar-
«dige wjjze kunnen. Wij zjjn geen oneerlijke lie
sden. De gelden daarvoor bestemd, zullen
«gedurende de overgangsperiode voor de hefstel-
«lingen aan de kerken noodig, besteed worden.
«In mooie woorden, verklaart hij de eendracht
«en den vrede te verlangen, door de Katholieken
«de wet te zien aannemen en de fanatieken van
«links, alle gedachten van hevigheid en verdruk-
«king te laten varen." Ik bemin mjjn vaderland,
«zoo besluit hg, en ik heb den wil het goed te
wezen, dat zoo'n lief kind een oude jonge
juffrouw wordt, die met moeite 't leven door
gaat, en in armoe verkwijnt en op de troost
kan tereil, dat haar vader een door en door
braaf man is geweest, maar die zich de kaas
van 't brood heeft laten eten!"
Met deze woorden had zij, beladen met de
borden, de kamer verlaten, eer haar man een
woord had kunnen zeggen. Zijne dochters wa
ren weer opgestaan en bezorgd naar hem toe
gekomen. Zij spraken vleiend en kalmeerend
tegen hem, maar aan zijne driftige gebaren en
zijn beven was 't merkbaar, dat hij nauwelijks
luisterde en zich met groote moeite bedwong.
„Wees niet boos, vader," zei de oudste. „Moe
der heeft ook veel zorgen; juist omdat zij u
zoo lief heeft gaat uw lot haar zoo ter harte."
„Heere God, waarom ben ik niet rijkkwam
het den man eindelijk steunend over de lippen.
„Hoe gemakkelijk kunnen de rijken hunne liefde
bewijzen I maar iemand van ons slag, hij
mag zijn hartebloed voor zijn gezin geven, hij
mag zich afsloven en afmartelen 't is al
les niet genoeg, men gelooft zijne liefde nietl"
Daar werd gebeld, en eer nog de dochters
iets op zijne hartstochtelijke ontboezeming ant
woorden konden, stak juffrouw Rebe 't hoofd
door de geopende deur en zei:
„Lange is daar al weer; hij moet je noodza
kelijk spreken. Ik heb hem in de mooie kamer
gelaten." j
Onzacht sloot zij na deze woorden de deur
«dienen. Ik zal niets, wat ik geloof de waarheid
«en de vrijheid te zjjn, aan een ellendige en voor-
«bijgaande voldoening van eigen liefde opofferen.
«Ik heb mijn weg zoo recht mogeljjk afgebakend
«Zoo er slechte zaden op mochten groeien of
«distels en onkruid opschieten, dan zal het een
«ander zjjn die ze zal oogsten".
De leden der meerderheid staan als éen man
uit hun zetels op en begroeten deze verklaring
met een luidruchtige ovatie en de publieke aan
plakking (i'affichage), wjj kennen die dwaasheid
gelukkig in Nederland niet, wordt met 376 tegen
38 stemmen bevolen.
De merkwaardige doch helaas maar weinig ver
andering in den toestand brengende rede van den
minister eischte een formeele tegenspraak en deze
heeft niet ontbroken. De heer Piou moet met een
vast aaneengesloten en ontegensprekelijke argu
mentatie de stellingen en de pretenties van den
minister van Eeredienst te niet komen doen. Wat
is de zoogenaamde scheidingswet anders dan eene
leeken-inrichting der Katholieke Kerk Hierover
is een ieder het eens en het juist daarom dat de
Paus haar niet wil erkennen en een wet aanne
men welke de regeering in plaats van het Con
cordaat wil stellen. Op zeer waardige verklaart
Piou dat hij hier geen geldkwestie komt bespreken
noch de tgdelgke goederen opeischen, welke waarde
deze mogen hebben. De kwestie staat hooger. De
toekomst der Kerk, hare geestelijken rechten, de
inrichting van den eeredienst, zouden volgens den
tekst der wetBriand van den willekeur eener
regeering afhangen. «Dat heeft de Paus niet kun-
«nen onderteekenen". «Tusschen de stofïeljjke ruine,
«wat weinig beteekent, en den zedeljjken onder-
«gang welke onherstelbaar zoude zjjn, heeft de
«Paus niet geaarzeld. Hjj heeft de armoede boven
«het schisma gesteld". De scheidingswet, even
handig als laaghartig in elkaar gezet vinden enkelen
nog liberaal niettegenstaande de ware bedoeling,
er van de vernietiging der Katholieke Kerk beoogt.
Bjj het opmaken der artikelen is bjj herhaling
betuigd, dat de geloovigen niet langer door de
Roomsche discipline mochten beheerscht bljjven.
De Katholieken moeten tegen hun wil in be
vrijd worden, door de macht over hunne priesters
te verkrijgen. De cultuelles verschaften hun
de bevoegdheid de bisschoppen en geesteljjken
onder toezicht te houden, niet alleen in de ad
ministratie der kerkelijke goederen, doch ook in
de uitoefening van den eeredienst, de predikaties
en godsdienstige propaganda. Door het artikel 8
is het schisma behendig in de wet gesmokkeld en
indien het nog veroorloofd was eenige illusiën
over de bedoelingen der genen die de wet gesteund
hebben te koesteren, haalt de spreker de woorden
van Clemenceau bjj de behandelingen gesproken
.aan, dat uit de «associations cultuelles" eens het
schisma moet geboren worden.
«Van dit standpunt uitgaande kunt gjj begrjj-
«pen, roept Piou uit, en het geheele land even-
«zoo, waarom de Paus uw scheidingswet, welke
«de strekking heeft de Kerk te laïciseeren en den
«godsdienst te seculariceeren, niet heeft kunnen
aannemen."
weer. g
Langzaam, tegen zijne gewoonte het hoofd
eenigszins gebogen, liep de commissaris doorï
de verbindingsdeur naar de voorkamer. Zijne]
dochters keken hem treurig na en toen zij ziclm
weder aan de naaimachines neerzetten, gleedf
bij beiden op hetzelfde oogenblik een diepe
zucht over de frissche, roode lippen.
Maar terwijl de jongere zuster weldra de ra-jf
deren weer in duizelingwekkende vaart liet
draaien, keek Mathilde nadenkend en blijkbaar
over iets hoogst belangrijks peinzende, voor zich
uit.
„Zog," zei ze eindelijk op eens, „ik waag
het!"
„Wat dan wel?" vroeg de andere zonder zich
er door in haar werk te laten storen.
„Vader meent, dat mijnheer Von Maltitz hem
niet bijzonder vriendschappelijk gezind is, maar
er zelfs op wil aandringen, dat hij gepensioneerd
wordt. Ik kan 't onmogelijk gelooven: als hij
hier was, was hij toch altijd heel aardig."
„Och weet je wat 't is, vader neemt alles
zoo zwaar op; over dat van vanmiddag tobt
hij nu weer dagen lang. Moeder heeft 't, wat
dat betreft, veel gemakkelijker. Als die 't hart
eens goed heeft gelucht dan kan zij weer lachen
ook." j
Een poos lang snorden beide machines nu
weer in razende vaart naast elkander. Toen
hield Mathilde weer op met naaien. „Ik zal
n,aar mijnheer Von Maltitz gaan en hem ver-
Wat nu verder de verzekering van den minister
aangaat, dat de vergadering der bisschoppen, vóór
het uitvaardigen der Encycliek, de wet had aan
genomen, wederlegt de spreker met de stukken
ter hand. Dit document is het dagblad le Temps
welke ze publiceerde. 2jj zjjn zoo authentiek dat
zjj niet kunnen betwist worden. Daarbjj werden
de «associations cultuelles" met algemeene stem
men op twee na verworpen en de bisschoppen
zenden aan den Paus de statuten op van vereeni
gingen in de Kerk welke de «cultuelles" moesten
vervangen.
«De bisschoppen hadden dus niets aangenomen,
«omdat zij andere vereenigingen in plaats der
«cultuelles" voorstelden. De zaak zoude een geheel
«ander aanzien hebben gekregen, zoo de minister
«ze had aangenomen, doch hij heeft het stilzwjjgen
bewaard".
De minister Briand, door deze woorden geprik
keld, beschuldigt op onjuiste wijze den heer Piou,
door zijn persoonlek optreden bjj den Paus aiie
pogingen tot verzoening te hebben doen mislukken,
waarop hjj de volgende afdoende repliek omving.
Uw politie ligt u slecht in. «Neen niets isme
«gevraagd geworden zij die dat beweren nebben u
«bedrogen. Ik ben nooit in de zaken aer Kerk
«tusschenbeiden gekomen en heb bet besluit van
«den Paus uit de dagbladen vernomen en üeaeu
«als toen bigt ik in de rol van den soiuaat die
«trouw gehoorzaamt. Ik wil den godsuien&ivreue
«en om haar te verkrijgen ben ik bereiu anes toe
«te geven wat met mijn geloof als Katnoliek met
«strijdig is en ik wensch slechts eene zaak, en
«dat is dat de Kamer, in overeenstemming met
«de regeering dezen vrede mogelijk maakt".
Daarna maakt de spreker een vergelding tus
schen de Duitsche kerkeijjke vereenigingen en ae
Fransche en toont duideijjk aan dat zjj niets ge
meens hebben. In Duitschiand is de regeering
christelijk van richting. De Kerk is er met van
den Staat gescheidenhare goederen zjjn haar
eigendom en de bisschoppen en priesters ontvangen
er jaarwedden. Alles wat de uitoefening van
den eeredienst betreft is buiten de wet, weike de
Duitsche Vereenigingen regelt, gelaten. Hier is men
op het geesteljjk terrein getreden. Misschien zonder
het te willen, omdat het u niet genoegzaam benend
«was.In dit geval zal het gemakkeiqk z\jnzich te ver-
«staan. Gjj hebt slechts een woord te spreken een
«wenk te geven en de vrede is hersteld."
Hier deed de uiterste linkerzijde, op deze zoo
verstandige en verzoenende woorden haar gewoon
gebrom hooren. «Ik hoor dat gij met naar Rome
«wilt gaan, noch naar Canossa, Om uw wet te
«maken zjjt gjj er evenmin heen getrokken en nu
«kunt gij haar veranderen, verbeteren zonder die
«reis te doen. Ik vraag u of de gewetemvrijneid
«niet een der eerste rechten van den mensch is
«Doch niemand is hier meer dupe. De Scheidings-
«wet is een aanval tegen de Kerk. De heeren
«Clemenceau, Briand en Viviani, die in zjjn rede
«alle sluiers heeft verscheurd, vervolgen allen
«dezelfde staatkunde, welke sinds vjjt-en-twintig
«jaren ruïne op ruïne stapelt. Zij werken alleen
«voor de overwinning eener sectede Franc-
zoeken niet boos op vader te zijn," zeide zij.
„Om 's hemels wil, waar denk je aan, Thil-
de!" riep haar zuster verschrikt uit en liet
eveneens hare machine stil staan. „Als vader
daar iets van merkte, dan zou hij vreeselijk
boos zijn."
„Hoe zou hij het merken? Jij zult 't hem
toch niet zeggen?"
„Natuurlijk nietl Maar mijnheer Von Mal
titz
Mathildes lief gelaat werd plotseling door een
blos gekleurd. „O, maar hij is een man van
eer," zeide zij haastig. „Er moet bepaald een
misverstand in 't spel zijn, hij was anders al
tijd toch zoo erg op vader. Waarachtig, ik
doe 'tl"
De jongste zuster, in enthousiasme gebracht
door 't besluit harer zuster, sprong van hare
plaats op en viel de andere om den hals. „Wan
neer je daartoe den moed zoudt hebben, Thil-
de, dan zou dat eenvoudig heerlijk zijn O
als vader daardoor de zorgen eens van 't hart
gewenteld werden 1"
„Ik doe 't, bij de eerste gelegenheid de beste,
als vader weer eens op reis is 1" riep Mathilde,
en beantwoordde gelukkig de stormachtige lief-
koozing harer zuster.
Spoedig daarop waren beiden weder met haar
werk bezig en lieten de raderen der machines
om 't snelst draaien.
J i
U_'
