Dagblad voor Schiedam en
MAROKKO.
3öste Jaar^ang;.
Zaterdag 16 Februari 1907.
TWEEDE BLAD.
[No. h?36,
ttemengd Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTUAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor her h aaldel ij k adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
Op het oogenblik, dat de gebeurtenissen in Ma-
ïokko de aandacht trekken van alle volken en re
geeringen van Europa, is 't de moeite waard
belangstelling te vragen voor een nieuw versche
nen boek, dat niet alleen belangrijke nog niet uit-
gegev* n documenten bevat omtrent de geschiede
nis van dat land, maar tevens een verrassend
licht werpt op de rol die Nederland in die geschie
denis speelt. i
Als tweede deel eener omvangrijke verzame
ling van historische documenten, door graaf Hen
ry de Castries te Parijs uitgegeven, draagt het
tot opschrift: „Sources Inédites de l'Histoire du
Maroc, Ire Série, Archives et Bibliothèques des
Pays-Bas, t. I, Paris, Ernest Leroux, La Haye,
Martinus Nijhoff." Het bestaat, zooals de titel
nan geeft, uit documenten van Nederlandschen oor-
sprong, betrekking hebbende op de geschiedenis
van Marokko. Maar, zooals licht te voorzien was,
betreffen de meeste dezer stukken de betrekkingen
die de Sultans in 't begin der XVIIe eeuw heb
ben onderhouden met de Vereenigde Provinciën.
Deze stukken verspreiden vooral licht over den
oorsprong der vriendschapsbetrekkingen tusschen
de Nederlanden en Marokko, die gegrond waren
op den gemeenschappelijken haat tegen Spanje
en in het jaar 1610 tot een formeel verdrag
leiddenover de handelsvoordeelen die de Ne
derlanders reeds lang vóór het sluiten van dit
verdrag in Marokko verkregen haddenover de
plannen van de Staten om een haven op de
Atlantische kust (1) te bezetten, en, ten slotte
over de tot heden nooit vermoede rol die dc
Nederlanden hebben vervuld in de gebeurtenissen
die tot de verdrijving der Mooren uit Spanje heb
ben geleid.
Inderdaad was de vriendschapsband tusschen
de Staten en den Sultan reeds in 1609 zoo hecht,
dat de Moriscos bij voorbaat rekenden op een
gezamenlijke actie met Koning Moulay Zidan en
de Nederlanden, om in opstand te komen tegen
de Spaansche overheersching. De vrees, dat dit
plan mocht worden verwezenlijkt, verhaastte de
uitvoering van de voornemens van Philips III
en was de onmiddellijke aanleiding tot de ver
drijving der Monscos in 1610.
Onder de vele belangrijke stukken in het
boek van den heer de Castries verzameld, ver
dienen bijzondere vermelding die welke betrekking
hebben op de zending van 1
Pieter Maertensz. Coy, den Schiedam
s c h e n koopman,
die in 1605 door de Staten naar den keizer
van Marokko werd afgevaardigd om te onderhan
delen over een tusschen de Nederlanden en Marok
ko te sluiten vriendschaps- en handelsverbond
Vooral de brieven door Coy gedurende zijn ver
blijf in de hoofdstad Merrakec.h (4 Juli 1605
Augustus 1609) aan de Staten geschreven, leve
ren hoogst interessante bladzijden. Niet alleen toch
bevatten zij een volledig verhaal van al zijn we
deivaren, maar tevens een getrouw verslag van
de voornaamste gebeurtenissen in het Moorsche
rijk. Zij vormen om zoo te zeggen een stuk ge
scbiedenis, te belangrijker omdat het tijdstip waar
op onze gezant in Marokko aankwam, schoon zeer
ongunstig voor het eigenlijke doel van zijn zen
ding, juist samenvalt met een hoogst merkwaardige
periode in de geschiedenis van dat land. Ook
geven deze brieven een aardigen kijk op de toen
malige politiek der Europeesche Mogendheden ten
opzicht.' van Marokko.
Uit de groote menigte, de verscheidenheid en
de beteekenis dezer documenten blijkt voldoende,
hoeveel geduldige arbeid en zorgvuldige nasporin
gen dv uitgave dezer verzameling heeft gekast.
En terwijl de schrijver volkomen getrouw is ge
bleven aan de eigenschappen van duidelijkheid
en critische methode, die den roem der Fran-
sche wetenschap uitmaken, heeft hij er niettemin
(1) Dit plan blijkt voortdurend bij de Staten
te hebben bestaan. Achtereenvolgens hebben zij
het oog gehad op Larache (1608), El-Mamora
(1611), Mogador (1615) en Aïr (1620).
prijs op gesteld, dat zijn werk het objectief karak
ter van een internationale uitgave zou dragen.
Daarom geeft hij, naast de Fransche vertaling
de oorspronkelijke teksten. In dezen vorm aan
geboden, doen deze stukken door hun zakelijke
soberheid beter den tijd en de gebeurtenissen
waarop zij betrekking hebben herleven, dan zelfs
de meest strenge synthese dit zou kunnen doen
Een bij uitstek karakteristiek voorbeeld daar-
n levert o. a. de rekening van P. M. Coy,
waaruit men tot in de kleinste bijzonderheden
de levenswijze en de lotgevallen van den Euro-
peeschen gezant in Marokko kan opmaken en
waarnemen. De aanteekeningen van uitgaven, van
dag tot dag neergeschreven, zijn even zoovele
sleine schilderijtjes, die met sprekende naïveteit
de toestanden en gebeurtenissen, te midden waar
van de schrijver zich bewoog, in het licht
stellen.
Dan bieden deze bladzijden in 't algemeen een
rijke stof aan allen die belang stellen in de ge
schiedenis der Nederlanden in de XV He eeuw, in
hun handel, zeewezen, hun diplomatieke betrek
kingen en hun Staatsinstellingen.
Figuren van avonturiers-diplomaten als die van
de Pallaches komen er scherp in uit, dank zij
het uitgebreid critisch materiaal.
Men vei ge te echter niet, dat de samensteller
uitsluitend de ge§chiedenis van Marokko op het
oog heeft en dat, al mogen ook sommige docu
men ten van een ondergeschikt belang schijnen,
zij niettemin van groote beteekenis kunnen zijn
voor het vaststellen van een datum of ter bepa
ling van de omstandigheden en het logisch ver
band van de eene of andere gebeurtenis uit deze
geschiedenis.
Als men ziet hoe talrijk en hoe belangrijk de
door graaf de Castries in het licht gegeven docu
menten zijn, zal men zich wellicht verwonderen
dat deze rijke bron van inlichtingen nooit tevo
ren ten algemeenen nutte weTd geëxploiteerd. Maai
om deze taak op doeltreffende en volledige wijze
ten uitvoer te brengen was er iemand noodig,
die am critische bekwaamheden van den eersten
rang de wetenschap van een Arabist en een gron
dige kennis van land, volk en toestanden van
Marokko paarde. Deze gegevens, vereenigd in den
persoon van den heer de Castries, hebben hem
in staat gesteld dezen reusachtigen arbeid met
een buitengewone kennis van zaken te onderne
men, hem bewogen om in onze archieven de
stof te komen zoeken voor een geschiedenis van
Marokko. D© belangrijkheid van de in onze ar
ehieven bewaarde documenten betreffende Marok
ko is trouwens zeer verklaarbaar als gevolg van
Je belangrijke rol die de Nederlanden in de XVIIc
eeuw in dat land vervuld hebben.
Bij de jongste Marokkaansche quaestie, nog vóór
de conferentie van Algeciras, schenen sommige
Mogendheden zich te beroepen op zekere histo
rische rechten, waarmee zij hun aanspra
ken op dé hegemonie in het Moorsche rijk meen
den te kunnen rechtvaardigen. De gevolmachtig
den dezer Mogendheden zouden niet weinig ver
rast zijn geweest, zoo men hun had medegedeeld,
Jat de Vereenigde Nederlanden reeds in de XVIIe
eeuw in hot Maghreb onder alle vreemde natiën
de meest, bevoorrechte postitie innamen, zoowel
in politiek als commercieel opzicht.
vooral de onderdeelen der postwisselbedragen her
haaldelijk worden vervalscht.
„De Gok bode." Men meldt aan „L. en V.:"
Een aardig bewijs voor 't feit, dat ook in Leiden
door studenten druK gehazardeerd wordt, blijkt
hieruit, dat op 8 Febr. j.l. door een club studen
ten een blaadje in courantformaat is verspreid,
getiteld: „De Gokbode," weekblad voor 'thazar-
deerend deel der natie. Hierin komen vele gees
tige kwinkslagen op het hazardspel voor.
Een melkrevolutie. Men schrjjft uit
Egmond-aan-Zee aan »Het N. v. d. D."
De melkboeren hebben hier allen hun melk
1 cent opgeslagen. Geen van hen kan nu zijn melk
kwjjt raken, want als zjj aan de deur komen,
wot den zij door de visschersviouwen overladen met
scheldwoorden in een buurt waren al de vrouwen
jn opstand.
Verleden jaar heeft men geheel hetzelfde onder
vonden, toen de melk ook 1 cent opgeslagen was.
De roeper ging toen rond en schreeuwde uit volle
borst«Zoolang de melk opgeslagen bljjtt, zoolang
zullen de Egmondsche vrouwen zoar eten (gort
met a?.ijn)l"
baden te Frankfort a/d. Main was aangekomen,
vond men Woensdagavond een in een krant ge-
wikkelden kogel, die op een bom geleek. De
politie nam het ding mee en liet het in de
kruitfabriek te Hannau onderzoeken. Daar bleek
dat men met een heusche bom te doen had, die
met zwart buskruit en schroot gevuld was. Een
zunder kon men er niet aan ontdekken. De wand
van den kogel is 1 cM. dik. De politie speurt
ijverig naar den reiziger die de bom heeft achter
gelaten.
Bloedvergiftiging. De bejaarde boeren
arbeider A, M., te Warns, had een onbeteekenend
wondje aan de hand. Hij molk de koeien en be
merkte nu, dat de hand opzwol. Dadelijk werd
geneeskundige bulp ingeroepen, maar een herhaalde
operatie mocht niet meer baten, de oude man
bezweek aan bloedvergiftiging.
Ongelukken. Tusschen Heteren en Ren-
kum is gis Ier-middag uit den Rijn opgevischt het
lijk van den 21-jarigen D. uit Heteren, die al en
kele weken vermist werd. D., die niet al te wel
bij het hoofd was, moet per ongeluk te water ge
raakt zijn.
Te Bloemendaal is het 8-jarig zoontje van
den heer Van Erk, dat zich nog op het ijs waag
de, daar gisteren door gezakt en verdronken.
Vervalsching van postwissels. Door
den directeur der posterijen en telegrafie is een
circulaire verzonden aan de inspecteurs, directeuren
en beheerders bjj de posterijen, waarin wordt be
volen nauwkeurig toe te zien op de juiste uitbetaling
der bedragen van postwissels. In deze circulaire
wordt medegedeeld, dat het aantal pos» wisseWer-
valschingen in den laatslen t jjd zeer toeneemt, dat
S p i n v i s i t e s. Op het platteland van Twenthe
is thans nog een oud gebruik in eere, dat dagtee-
kent. uit den tijd, toen de vlascultuur in die streek
nog algemeen was. We bedoelen de zoogenaamde
spinvisites. Van den Zondag na Driekoningen tot
de Vasten houdt de bevolking van het platteland
in Twenthe nog hier en daar visites, die bekend
zijn onder den naam van spinvisites. In de 17e,
ISe en ook nog in de 19e eeuw werd in Twenthe
naast de gewone producten ook vlas verbouwd.
De vlasoogst werd tot den herfst- en wintertijd
opgeborgen, om dan, wanneer de drukste bezig
heden voor den landman waren afgeloopen, weder
voor den dag te worden gehaald, om gespon
nen te worden. Bij dat spinnen boden buurvrou
wen en meisjes en familieleden elkaar vaak de
behulpzame hand.
Het spinnen met het thans bijna geheel in
onbruik geraakte spinnewiel was 't werk der
vrouwen en meisjes, terwijl de mannen en
jongelui 's avonds het gesponnen garen moes
ten haspelenmet een haspel het. garen op klos
sen winden. We begrijpen, dat deze bezigheid niet
zonder onderlinge pret en 't gebruiken van enke
le versnaperingen voorbijging. Een eigenaardig
beid bij deze spinavonden was zeer zeker dat
den „spinners" en spinsters „het spit gebracht
weid.Een jongeman uit de buurt maakte een
houten kruis en wierp dit 's avonds eensklaps
achter de deur heen bij den boer, waar ,,ge
sponnen" werd onder den uitroep„Hier hè j
't spit, now moj mer zeen, da'j ,,'t gebroad"
(den brenger van *t spit) te vangen.
Gelukte het, den waaghals te vatten, dan werd
bij flink met roet ingesmeerd, om daarna met
een doornat pak naar huis te worden gestuurd.
Maanden en maanden lang was de „vermetele
dan nog de spot der heele buurt. Ontsnapte hij
echter, dan zou hij zich wel wachten te gaan ver
tellen, dat hij 't. spit had gebracht, want hij kon
er van verzekerd zijn, dat men hem, indien men
zijn „bandietenstreek" wist, vroeg of laat wel
weer een kool zou stoven.
Met de afname van den verbouw van vlas
zijn ook de echte „spinmalen* geheel verdwe
nen, doch de spinvisites zijn tot den dag van
heden in zwang gebleven, hier en daar meer „ont
aard" in samenkomsten van jongelui van beider
geslacht. Ook het „spit" in den vorm van een
doode kat en dergelijke minder prettige cadeaux
wordt nog niet vergeten. Het spinnewiel met den
haspel ontbreekt echter ten eenenmale op die
partijtjes, doch heeft thans een eereplaats ge
kregen in de Oudheidkamers van Twenthe.
Dreigende staking in de Hamburg-
sche haven. Een vergadering van 2000 boot
werkers te Hamburg heeft het verzoek van de
werkgevers om. zoo noodig, weer nacht- en Zondags-
werk te verrichten, verworpen. Dergelijk werk zal
geweigerd worden en men zal afwaebten, wat de
patroons dan zullen doen. Er heerschte in de bij
eenkomst een verbitterde stemming, zoo zelfs dat
men van verschillende kanten verlangde, om on-
verwuld een staking uit te roepen. De leiders
ontrieden dat, omdat de tijd er nog niet voor
gekomen was.
Barmhartigheid der Tsarina. In
4902 scbonk de keizerin van Rusland het inter
nationale comité van het Roode Kruis, te Genève
een kapitaal onder voorwaarde, dat de rente iedere
vijf jaar uitgekeerd moest worden als prjjs voor
het. beste toestel dat uitgevonden was om in een
oorlog gewonden op te zoeken en te transporteeren.
Een internationale jury komt in Juni te Londen
bfjeen om over de uitkeering de rente over
vijf jaar bedraagt 125,000 te beraadslagen.
Belangrijke effectendiefstal. De
Londensche politie maakt bekend, dat aldaar op
Zaterdag 11 in de woning van een zekeren heer
Myers, in Bancroft Road, banknoten en effecten,
tot een waarde van 6437 zjjn gestolen. Men
vermoedt dat bet gestolen geld naar Duitschland
is overgebracht Van de waarde papieren is nog
niets ontdekt, en naar 't vasteland, met name
naar Duitscbland, is een mededeeling geseind»
waardoor 't publiek voor aankoop wordt gewaar
schuwd.
Een bom in een spoorwegcoupé. In
een coupé 2de klasse van een trein die uit Wies-
Nam a aksels van Nederlandsche wa
ren. Lit Konstantinopel wordt gemeld. Nog laat-
stelijK is er op gewezen hoe onvoldoende de indus-
Irieele eigendom in bet Ottomansche Rijk verze
kerd is, hoe weinig de regeering doet om aan
de vele gegronde klachten daaromtrent tegemoet
te komen, en hoe moeilijk het is bij de daarvoor
aangewezen rechtbanken de inbeslagneming en
de vernietiging van waren onder nagebootste fa-
biieks- of handelsmerken te koop gesteld le ver-
krijgen.
Er verdient alzoo wel bijzondere melding van
te worden gemaakt, dat dezer dagen eene Neder
landsche fabriek „De Koninklijke Stearinekaarsen-
fabriek Gouda" te Gouda voor de tweede Kamer
van de correctioneele rechtbank van Stamboel
een proces van dien aard heeft gewonnen, dat,
ook in verband met de stelling in de nijverheid
en de handelswereld aan de gedaagde, in de
belanghebbende kringen nog al opzien heeft ge
baard.
Het betrof niet minder dan 240 kisten kaar
sen, welke naar hier waren gezonden door de
kaarsenfabriek „Juno" te Weenen, en waren voor
zien van eene bedriegelijk, nagenoeg geheel nauw
keurige nabootsing van het merk „Speciale" door
de fabriek „Gouda" hier te lande ingevoerd, en
op haar naam officieel ingeschreven bij hel mini-
terie van koophandel.
De fabriek „Juno," wegens dat bedrog door de
fabriek „Gouda" voor de rechtbank gedaagd, werd,
overeenkomstig art. 14 van de wet op de handels-
en fabrieksmerken, schuldig verklaard aan liet
haar ten laste gelegde en veroordeeld tot eene
geldboete van vijf Turksche ponden; terwijl zij
verder, overeenkomstig art. 19 van genoemde wet,
aan dé eischeresse de 240 inbeslaggenomcn kis-
ten Kaarsen moest overgeven.
Bij onderhandsche regeling werd er daarna tus
schen de vertegenwoordigers hier ter stede van de
twee fabrieken overeengekomen, dat de „Juno"
aan de „Gouda" tweeduizend franken zou uitbe
talen als schadevergoeding, onder verplichting de
