Staten-Generaal.
Binnenland,
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
katholieken hielden een groote manifestatie nabjj
het station.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Woensdag 6 Nov.
Indische begrooting.
Het algemeen debat is voortgezet.
De heer IJzerman waardeerde het beleid
van den minister, die met vasten tred den weg
vervolgt, die leiden moet tot meerdere ontwikke
ling en welvaart van Indië. Spreker waardeerde
't tevens, dat de Gouv. Generaal den minister
daarin krachtig steunt. Hulde bracht bjj den
landvoogd, die consequent en rustig voortarbeidt
aan de tot standkoming van de eenheid van
Indië eene centralisatie, die noodig is voor de
organisatie en decentralisatie. Met leedwezen
had spr. echter kennis genomen van het schreven
van den Gouv. Generaal inzake demishandelingen
in Djambi. Spr. behandelde voorts de Atjehzaak.
Hjj was voor vasthouden aan het Van fleutsz-
stelsel met behoud van Van Dalen als gouverneur
van Atjeh. Het militair gezag moet in Atjeh niet
ontijdig of onnoodig vervangen worden door civiel
gezag.
Noodig is een betere bescherming der goedge-
zinden en krachtige vervolging der kwaadgezinden.
Daarvoor helpt echter niet de uitbreiding van de
geregelde troepenmacht in Atjeh. Noodig is
daarvoor een inniger verband te leggen tusschen
verschillende groepen der bevolking. Door middel
van hun eigen hoofden moeten de bevolkings
groepen in bedwang worden gehouden. Aan die
hoefden zou men gewapende politiedienaren kun
nen toevoegen en zoo zou men een gewenschten
schakel verkrijgen tusschen het Nederlandsch
gezag en de bevolking. Dit systeem zou men
eerst moeten toepassen in streken, waar het
verzet het sterkst is en voorts geleidelijk verder
moeien toepassen. Het geld, dat dit systeem zou
vorderen, zou volgens spreker goed besteed
zijn, want rust, orde en welvaart zouden er door
verkregen worden.
Over een paar jaar zouden de hoofden dan
beter pacificateurs blijken te zijn dan de soldaten.
"Vasthoudende aan) het Van Heutsz-stelsel dient
e.hter een einde te worden gemaakt aan den
toestand van anarchie, die thans op Atjeh
heerscht.
De heer M a 1 e f ij t voorzag dat, na den tjjde-
lijken voorspoed in Indië tengevolge van de tin
pezen, wij door het beleid van dezen Minister in
slechter toestand zullen komen dan voorheen het
geval waswant tot dusver heeft spreker bij
dezen minister geen groote voorzichtigheid op
financieel gebied kunnen waarnemen. Integendeel,
lichtvaardig worden verschillende uitgaven onder
de rubriek buitengewone uitgaven gebracht en de
ongerustheid wordt nog grooter, wanneer men
let op de definitie, die de minister van buitenge
wone uitgaven geeft.
Spreker, zich beroepende op China, gaf voorts
de middelen aan tot uitroeiing van het opium-
kwaad. Voorts J gat hij o. a. in overweging,
plaatselijk de heerendiensten af te schaffen. Met
Van Ivol's klacht, dat er een streven bljjkt tot
uitbreiding van direct bestuur in plaats van zelf
bestuur stemde spreker niet in. Wat Atjeh be
treft moet niet het eenig doel zjjn het najagen
van de kwaadgezinden, maar bovenal de steun-
V'leening aan de onderworpen bevolking. Wan-
ar die tot welvaart wordt gebracht, zal dit
gunstig werken op den algemeenen toestand. Ook
dient meer machtsvertoon ontwikkeld te worden
dan door de kleine troepjes, die de bevolking
thans ziet rondtrekken.
De heer V e r h e ij oordeelde met den heer
Thomson, dat van troepenversterking op Atjeh
meer kalmte en bezadigdheid bij het optreden te
verwachten is. Dergelijke versterking kan gepaard
gaan met het door den heer IJzerman aangegeven
soelsel. Een schrjjver, als de oud-officier der
marechaussee, die nu in de «Avondpost" klaagt
over dergelijke oorlogsgruwelen, heeft schuldig zijn
plicht verzaakt door niet dadel jjk van het gebeurde
aan autoriteiten kennis te geven. In het algemeen
oordeelde spreker, dat de politieke toestand in
Atjeh in den laatsten tjjd niet beter is geworden.
De eenige vrucht van het Van Heutszstelsel is,
dat Atjeh voor ons open ligt. De tegenwoordige
troepenmacht is niet voldoende om te pacificeeren.
Het bestuur der onderafdeeling moet in handen
zjjn niet van officieren, maar van ambtenaren van
het binnenlandsch bestuur.
In ieder geval achtte hjj noodig een onderzoek
van Regeeringswege naar de toestanden op Atjeh.
De heer Duymaer miste tot zjjn leedwezen
-'ij den minister ernst bjj de bestrijding van het
c mcubinaat.
De minister van Koloniën hield vol,
dat wel degelijk gezegd kan worden, datdefinan-
c et-le toestand van Indië gunstig is. Bij verleden
jaar zgn wij weer een paar millioen vooruitgegaan.
Vermeerdering der uitgaven geschiedt op gezonden
basis en is niet het gevolg van een buitenkansje.
De noudige zuinigheid wordt betracht, maar ver
laging der hoogere traktementen zou geen ver
standige maatregel zjjn. Leenen voor militaire
expeditiën, zooals de heer Boogaardt wilde, oordeelde
de minister niet gewenscht.
Vervolgens besprak de minister verschillende
onderwerpen. Het vraagstuk der toelating van
vreemde Oosterlingen heeft kans spoedig tot op
lossing te worden gebrachtpropaganda voor het
Islamisme onder Nederl. vlag wordt niet gemaakt
ter bestrijding van het concubinaat wordt zooveel
mogelijk gedaan, o.a. door verbetering der huis
vesting van onderofficieren, een weduwen- en wee-
zenfonds voor militairen enz. Wat het opiumkwaad
betreft, houdt de Indische Regeering zich ernstig
bezig met het beramen van practische maatregelen
ter bestrijdingprijsverlaging levert gevaar op
voor vermeerdering van het gebruik.
De minister ontkende, dat bjj het landbouw-
crediet woekerrente wordt gemaakt. Bovendien
strekt de rente ten bate der belanghebbende be
volking z»dve. Wat de ontginning betreft, deelde
oe minister mede, dat de Indische Regeering in
b"t algemeen niet is voor petroleum-exploitatie.
De minister verdedigde zich voorts tegen Van
hm s ongunstig requisitoir, over het beleid van
iichissciniwheid, van onhandigheid, van onmacht.
Van het gebruik maken van kapstokken is geen
sprake. Dat de Minister van kapstokken gebruik
maakt zou volgens den heer Van Kol o.a. blijken
uit het nalaten van onteigening of aankoop van
particuliere landerijen, maar dan mist de heer
25® kol vooral reden tot critiseerenwant hjj
stond verleden jaar vooraan bij de bestrijding
tegen het ontwerp van de Weeskamer om het
landgoed Nanygoeny aan te koopen.
Toen deed men 't voorkomen, of er knoeierij
in 't spel was en wat is geschied Later heeft
de Weeskamer hooger prijs voor het landgoed
gekregen dan waarvoor de regeering het toen had
kunnen krijgen. Wat de mishandeling door een
onderluitenant op Djambi aangaat, zal de minister
niet nalaten, aan de Indische regeering kenbaar
te maken, dat in geen enkel opzicht mishandeling
ongestraft mag blijven. Met nadruk kwam de mi
nister op tegen de wijze van optreden als de heer
Thomson deed in de Atjeh-kwestie. Anonieme
brieven, enz. leveren geen goede basis voor
vruchtbaar debat. Waarom hebben de sprekers de
ergerlijke feiten, die hun ter oore kwamen, niet
aan den minister medegedeeld
Dan had de minister gelegenheid gehad ze te
onderzoeken. Ook heeft men zich beroepen op
mededeelingen in de Avondpost van een gewezen
officier Wekker over de ergerlijke feiten, in 1905
gepleegd. Maar 't was plicht geweest van dien
officier dadelijk de autoriteiten met het gebeurde
in kennis te stellen. Door dit na te laten toont
een officier zich ongeschikt gehandhaafd te blijven,
want waren er meer officieren, die moorden ver
zwijgen, terecht zou men kunnen spreken van de
generatie onder het officierenkorps.
Waar noch de gouverneur-generaal, noch de
gouverneur van Atjeh troepenversterking voor
Atjeh noodig achten, gaat het niet aan van hier
uit toch versterking te decreteeren. In het laatste
jaar zijn niet zooals vroeger misbruiken gepleegd
met het boetenstelsel.
Door controle wordt er voor gezorgd, dat die
boeten thans besteed worden in het belang der
bevolking en dus niet voor sociëteiten voor offi
cieren of voor renbanen. De minister ontkende
dat gouverneur Van Dalen wreedheden toelaat of
zelf aanmoedigt.
Integendeel oordeelde de minister, dat Van Da
len met tact, energie en flinkheid optreedt, goed
inzicht in de zaak heeft en slechts de belangen
der bevolking op het oog heeft.
De gouverneur van Atjeh, de gouverneur-gene
raal en het opperbestuur streven naar spoedige
pacificatie met zoo weinig mogelijk slachtoffers.
Het door den heer IJzerman aangegeven systeem
zal worden overwogen, het komt den minister
practsich voor.
De minister deelde nog mede, dat de gouverneur-
generaal binnen 14 dagen zelf een reis naar Atjeh
zal ondernemen.
De heeren DeStuers, Brummelkamp,
Van Deventer en Thomson repliceerden.
De heer Van Kol verklaarde in zijn repliek,
dat niemand nog grondig over de toestanden op
Atjeh kan oordeelen vooraleer er betere gegevens
zjjn. Om die gegevens te bekomen, is een onpar
tijdig onderzoek noodig en nu de G.-G. naar
Atjeh gaat om zjjn eigen stelsel te controleeren,
dat hij zelf als gouverneur van Atjeh heeft in
praktijk gebracht, dat is geen onpartijdig onder
zoek.
Ten slotte is de heer Van Heutsz meer gene
raal dan gouverneur. Spr. zal een motie voor
stellen en hij doet daarbjj een beroep op het ge
weten der Kamer. Hjj stelt dus voor deze motie
i»De Kamer, van oordeel, dat naar 't optre
den onzer troepen in Atjeh e. o. een onpartijdig
onderzoek dient te worden ingesteld en de
schuldigen eventueeel dienen te worden gestraft
met overlegging der rapporten over een en ander,
gaat over tot de orde van den dag".
Deze motie werd ondersteund en kwam tegeljjk
met het algemeen debat in bespreking.
De heer B o g a a r t repliceerde.
Nadat de heer Boogaardt nog eens tegen de
verbreiding van den Islam had gesproken en de
heer De Waal Malefjjt had betoogd, dat geen
wantrouwen tegen den gouverneur-generaal mag
worden geuit, gelijk de motie-Van Kol doet, ging
de heer IJ z e r m a n over tot het voorstellen der
volgende motie
»De Kamer, vertrouwende, dat de gouverneur-
generaal omtrent het optreden van onze troepen
in Atjeh zoo spoedig mogeljjk een onpartijdig
onderzoek in Atjeh zal instellen en de resultaten
zoo spoedig mogeljjk aan de Kamer zullen worden
medegedeeld, gaat over tot de orde van den dag".
De heer IJ z e r m a n lichtte deze motie toe en
noodigde den heer Van Kol uit, de zijne terug
te nemen, waar toch ook deze, blijkens zjjner
interruptie, geen wantrouwen tegen den gouver
neur-generaal wenscht uit te spreken.
De heer Schaper daarentegen zag in de
motie van den heer IJzerman en blinde voorspraak
van den gouverneur-generaal, die deze zelf niet
wenschen kantrouwens de motie-Van Kol lag
reeds lang gereed vóór de minister den gouver
neur-generaal in het debat betrok.
De heer V e r h e y verweet den heer Van Kol
dat deze lichtvaardig een zijner medeleden beticht
terwijl hjj den heer Van Kol steeds heeft gesteund
om Atjehsche misstanden uit te roeien.
De heer Van Kol kreeg het woord voor een
persoonlijk feit en zegt, dat de heer Verhey
nimmer feiten had genoemd, die hjj in Atjeh had
gezien, en die hem hadden vervuld met weerzin,
gelijk hij heden ze beschreef. Bljjkt uit de »Han:
delingen", dat hjj wel reeds vroeger feiten noemde
in deze Kamer, dan zal spr. excuses maken
(rumoerigheid).
De minister dupliceerde en besprak de
verschillende punten, welke in de replieken waren
aangevoerd.
De motieVan Kol kon de minister niet ac-
capteeren, waar zij den gouverneur-generaal met
wantrouwen tegemoet treedt. Met de motie
IJzerman kon de minister meegaan als de heer
IJzerman verklaart, dat zjj niet tegen den gouver
neur Van Daalen is gericht.
De heer Van Kol verdedigde nog eens zjjn
motie, waarna de heer IJ z e r m a n de zjjne ver
dedigde, die in de onpartijdigheid van het onder
zoek van den gouverneur-generaal vertrouwen
uitspreekt.
De heer Talma vroeg het woord naar aan
leiding van een incident Fok—Thomson. Hjj
wenschte te weten of hjj niet terecht meent dat
de zittingen in de Kamerafdeelingen met gesloten
deuren worden gehouden. Spreker zou daarover
(te meening des voorzitter willen hooren.
De Voorzitter: Het reglement van orde
«wjjgt er over (luid gelach).
In stemming kwam thans de motie—Van Kol
zjj werd verworpen met47tegen6stemmen!
Vóór de heeren Hugenboltz, Ter Laan, Van
Kol, Troelstra, Schaper en Helsdingen.
De motie-IJzerman werd zonder stemming
Het algemeen debat werd gesloten en de 4e
afdeeling van hoofdstuk 2 (Uitgaven in Indië),
zonder stemming goedgekeurd.
Heden voortzetting.
de heer G. Slagt, uit Beverwijk, en secretaris
de heer H. B. F. Van Bossum te Amsterdam.
Besloten werd vragenlijsten rond te zenden hij
de patroons. 1 j
De Duitsche keizer komt toch.
In aansluiting aan het vorig bericjht, omtrent
het voorgenomen bezoek van den Duitscihen kei
zer aan H. M. de Koningin, kan worden mede
gedeeld, dat dit ongeveer drie weken is uitge
steld, 'aangezien 's keizers geneesheeren hebben
voorgeschreven, om na het bezoek aan het En-
gelsche Hof eenigen tijd verblijf te Ihouden op
Wight. i
De Zuiderzee.
Bjj de Tweede Kamer is gister ingekomen een
ontwerp tot afsluiting van een gedeelte der
Zuiderzee en tot indijking en droogmaking van
het Wieringermeer.
Den Haag universiteitsstad.
Prof. Salverda de Grave, die, zooals men weet,
voorzitter der commissie voor de Fransche exa
mens is, zal uit hoofde van die- functie eenigen
tijd in Den Haag verblijf moeten houden. Dit
zou ten nadeele zijner colleges kunnen zijn, ware
het niet, dat hij een uitstekend middel gevonden
had om deze toch te kunnen doen doorgaan.
Naar wij vernemen, moet hij met zijn studenten
overeengekomen zijn het terrein hunner werk
zaamheden tijdelijk naar de Hofstad over te bren
gen, zoodat Den Haag dus gedurende een maand
in een universiteitsstad veranderd zal zijn.
Voorzeker een oorspronkelijke maatregel, die
vooral van de zijde der studenten zeer zal worden
gewaardeerd. (N«. v. h. N.)
Rapport Kiesrechtvraagstuk.
De firma C. L. van Langenhuysen te Amsterdam
bericht dat begin December bjj haar zal verschijnen
het officieele rapport omtrent het kiesrechtvraag-
stuk in Nederland, samengesteld door de commissie
die daartoe benoemd werd op de algemeene ver
gadering van den Bond van R. K. Kiesvereenigingen
in Nederland, den 28sten Mei 1906 te Utrecht
gehouden. De indeeling is als volgt
I. Over den aard van het kiesrecht. II. Historie
van het kiesrecht in Nederland. III. Eenige buiten-
landsche kiesregelingen. IV. Gebreken in de be
staande kiesrechtregeling. V. Gewenschte regeling
voor de Tweede Kamer: afd. a. Hoofdbeginselen,
afd. b. Vrouwenkiesrecht, atd. c. Meervoudigkies-
recht, afd. d. Uitsluitingen en Beperkingen VI.
Uitoefenen van het kiesrechtafd. a. Stemplicht,
afd. b. Evenredige vertegenwoordiging. VII. Het
kiesrecht voor de Eerste Kamer. VUL Referendum.
IX. Het kiesrecht voor de Provinciale Staten en
Gemeenteraden. X. Kiesrecht en Grondwet. (Blance-
artikelen, grondwetsherziening.)
Oud-Pauselijke Zouaven.
Ten bate van het liefdewerk tot ondersteuning van
behoeftige oud-Pauselijke Zouaven is een zeer
fraai uitgevoerde prentbriefkaart in den handel
gebracht, welke voorstelt den slag bjj Mentana op
3 Nov. 1867, waarbjj het Pauseljjk leger de zege
behaalde over het veel sterker leger van Garibaldi
Onder de gesneuvelden aan de zjjde der Pause-
ljjken waren 14 zouaven uit Nederland.
Zooals bskend, is door den Algemeenen Neder-
landschen Zouavenbond in 1897 opgericht, een
Ondersteuningsfonds voor hulpbehoevende Oud-
Pauseljjke Zouaven. Dit fonds wordt kosteloos
beheerd door eene te Amsterdam gevestigde com
missie van drie personen, onder toezicht van een
geestelijken adviseur. Deze commissie geeft jaar
lijks rekening en verantwoording aan Z. D. H.
den Aartsbisschop van Utrecht en aan het
bestuur van den Bond.
Ondersteuning wordt verleend aan oud-zouaven,
die goed van gedrag zjjn en in hulpbehoevende
omstandigheden verkeeren.
Spoorwegpersoneelcongres.
Het comité van voorbereiding voor het congres
van het spoorwegpersoneel in Nederland, uitgaan
de van de Nederl. Vereeniging van Spoor- en
Tramwegpersoneel, den Bond van klerken en
klerken-telegrafist S. S., de Vereeniging van schrij
vers bjj Nederl. spoorwegen, van leden der groeps-
vertegenwoordigingen S. S. en N. C. S., heeft
een manifest tot het spoorwegpersoneel in Neder
land gericht, waarin het ter verbetering der po
sitie van het personeel opwekt deel te nemen
aan dit congres, dat 17 dezer te Utrecht wordt
gehouden.
Op het congres zullen worden behandeld loon
regeling, pensioenfondsen, dienst- en rusttjjden,
rechtspositie, zieken- en ondersteuningsfondsen.
Staatsexploitatie en groepsvertegenwoordiging)
Over deze punten zal ieder het woord kunnen
voeren, die tot het spoorwegpersoneel behoort,
onverschillig of men al dan niet georganiseerd is.
Alg. Ned. Bond van Industrieelen en
Handelslieden.
Dinsdag heeft de Alg. Ned. Bond van Industri
eelen en Handelslieden in het hotel «De Vereeni
ging" te Rotterdam een algemeene vergadering
gehouden onder presidium van den heer Louis L.
Van Emden uit Groningen.
Na afhandeling van enkele huishoudelijke aange
legenbeden, had de verkiezing plaats van twee
leden van het hoofdbestuur. Herkozen werd de
heer H. Ch. Vegtel te 's-Sravenhage en gekozen
de heer G. Van der Pol te Rotterdam, Daarna
kwam aan de orde de bespreking over een Raad
van Handel en nijverheid. Besloten werd, dat de
Bond zich in verbinding zal stellen met bonden
en vereenigingen, die zich bewegen op het gebied
van handel en nijverheid, ten einde tot overleg te
komen ten aanzien van een in het jaar 1908 te
houden congres. Bedoeld congres zal zich uitslui
tend ten doel stellen het verkrijgen van een raad
voor handel en nijverheid.
Verder werd aangenomen een voorstel, om in
samenwerking met den heer K. H. H. Van Benne-
kom te 's-Gravenhage, plannen te beramen, die
het dobbelen op de Beurs zouden kunnen beteu
gelen.
Gehuwde onderwijzeressen.
In het voorloopig Verslag over Hoofdstuk V
(Binnenl. Zaken) der Staats begrooting 1908 lezen wij
«De vernietiging van het besluit van den raad
der gemeente Schiedam inzake het ontslag van
onderwijzeressen als onvermijdelijke gevolg van
haar huwelijk, werd verschillend beoordeeld. Som
mige leden meenden, dat dit besluit zeer terecht
als strijdig met de wet is vernietigd en keurden
het beginsel af, dat aan het besluit ten grondslag
lag. Andere leden daarentegen meenden dat, in
dien de vernietiging wegens strijd met de wet
terecht heeft ;plaats gehad, wetswijziging noodig
zou zijn, aangezien huns inziens de gemeenteraad
te dezen opzichte vrij behoorde te worden gelaten.
Sociale cursus.
Morgen (Vrijdag) avond is de vierde avond van
den socialen cursus, van wege de afd. Schiedam
van den Ned. R. K. Volksbond gehouden. Als
inleider zal dan optreden de weleerw. pater
Verhey, kapelaan der Singelkerk, met het onder
werp «sociologie".
ÜTot dezen cursus-avond hebben toegang alle
Bondsleden en donateurs en leden der bij de
Katholieke Sociale Actie aangesloten vereenigingen.
Aller opkomst wordt verzocht.
Verhuring Weiland.
Notaris mr. H. M. C. Poortman.
Een partij weiland en watering, groot 2 bun
ders en 86 vierkante stoeden, gelegen in den
Polder Nieuw-Mathenesse, kadaster sectie K, nrs.
1 en 4, f 115.
Een partij weiland, groot 2 bunders, 61 vier
kante roeden en 40 vierkante ellen, gelegen, in
denzelfden Polder, kadaster sectie K, nrs 5 en
6, f195. j
Een partij weiland en watering, groot 2 bun
ders, 20 vierkante roeden en 20 vierkante ellen,
gelegen in denzelfden Polder, kadaster sectie K.
no. 10, f135.
Gister-avond is zekere G. K., die in
de fabriek van de firma Smulders door een be
roerte overvallen zou zjjn, op advies van een ge
neesheer per raderbaar naar zjjne woning aan
de Hoofdstraat overgebracht.
Vier raenschen verongelukt.
Uit Groningen wordt geseind:
Gisteravond is door den mist, nabij Hoogkerk
te water geraakt het rijtuig, waarin jhr. H„ van
P^nhuys, burgemeester van Leek, en jhr. mr.
J. jE. A. van Panhuys, minister van staat, ge
zeten waren met hun echtgenooten. Alle vier de
inzittenden zijn verdronken, de koetsier en de
paarden gered. j
aangenomen.
Afschaffing van den bakkersnachtarbeid.
De pertnanente commissie van het nationaal
congres voor afschaffing van den bakkersnachtar
beid vergaderde gisteren te Amsterdam onder lei
ding van den heer J. E. v. d. Graaf, uit Rotter
dam. Het bleek, dat er een saldo was van onge
veer f 200. Besloten werd de leiding te laten
in handen der tot dusver gefungeerd hebbende
bestuursleden. Voorzitter blijft dus de heer J.
E. v. d. Graaf, uit Rotterdam; penningmeester
Ongelukken. Nog altijd is te Zutphen niets
nader vernomen omtrent den heer Johannes Rut
gers, die sinds Vrijdag jl. vermist wordt. Gister
ochtend arriveerde een veldwachter uit Heesch
(N.-Bi.) met twee politiehonden, om te trachten
het spoor van den vermiste te vindenhij vertrok
om 10 uur met de honden in de richting van
Warnsveld en zal zoo noodig morgen zijn na-_
sporingen voortzetten. i
Men meldt uit Tilburg: 1
Een der beide personen v. G., in dienst bij
de firma Bruyelle, door wiens onachtzaamheid
hij bevond zich n'.l. met een open vlam in
de stofinrichting, wat met het oog op brand
baarheid der graandeeltjes ten strengste verbo
den is de ibrand ontstond, is zoodanig aan
het hoofd gebrand, dat men voor zijn leven
vreest. 1 j
Te Duiken is de eerste lokaaltrein uit Brug
gen gistermorgen met zoo'n vaart het station
binnengeloopen, dat het stootblok omvergereden
werd en de trein in 't stationsgebouw liep. Het
i ""~n
