Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
A1) o n d e e r 1 D op ie
De Bruidsschat.
Mienwe ScMetaMe Cnt
iratls
prijs 10 c. p. weel. 0.45 p.nid, fl.35p.3ni.
30ste Jaargang.
Zaterdag 30 November 1907.
,\o. 8974.
TWEEDE BLAD.
Officieele berichten.
Staten-Generaal.
FEUILLETON.
ttemengd Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS;
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50
PRIJS DER ADYERJENTIëNl
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor her h aaldel ij k adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. ''Postbus no.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
zjjn voornemens op Donderdag 5 December a.s.,
des middags te twaalf uur, voor den tijd van 3
jaar bjj inschrijving in het openbaar te verpach
ten
Het recht rau afslag van visch aan de
Groote Vischmarkt te Schiedam.
De pachtsvoorwaarden liggen ter inzage op de
Gemeente Secretarie (afdeeling A.)
Op zegel geschreven inschrijvingsbiljetten moe
ten vóór 's middags 12 uur van dien dag ten
Raadhuize zijn ingeleverd.
Brandweer.
Bij de Brandweer kunnen nog eenige personen
als brandwacht geplaatst worden.
Mannelijke personen van 18 35 jaar, wonende
in ot nabij de Boterstraat, Broesveld, Lange Haven,
Oude Sluis, Schie, Noordvest, Gedempte Broersvest,
en Lange Kerkstraat, kunnen zich daarvoor aan
melden bij den heer Chr. Krijger, Lange Haven 126.
Zij, die met paarden kunnen omgaan, genieten
de voorkeur.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag 29 Nov.
Justitie-begrooting.
Reorganisatie van het Rijksopvoedingswezen.
De heer de Ridder opperde verschillende be
denkingen tegen de regeeriogsplannen.
De heer B o 1 s i u s zag in de plannen geen
uiting van ziekelijke overdrijving. Echter kan hij
evenmin inzien, dat al zulk een geheele omwente
ling op het gebied van rjjksopvoedingwezen moet
komen, zooals de minister voorstelt. Spreker ver
dedigde een amendement om den post voor kosten
van omwisseling van 't opvoedingsgesticht voor
meisjes en tuchtschool voor meisjes te verminde
ren met f30000, met de bedoeling, geen gelden
toe te staan voor den bouw van een nieuw opvoe
dingsgesticht voor jongens. Spreker achtte uitbrei
ding van het aantal rijksopvoedingsgestichten on-
noodig, te meer wanneer men er op let, dat het
aantal verpleegden gestadig afneemtvan overbe
volking is geen sprake. En naarmate het aantal
voogdij-kinderen vermeerdert, zal het aantal regee-
ringskinderen afnemen.
Aangenomen, dat men splitsing wil tusschen
leer- en werkjongens, dan, meende spr., dat beide
categoriën toch best kunnen worden ondergebracht
in één gesticht, bijv. te Avereest, desnoods door
uitbreiding van dat gesticht, waarvoor spreker
gelden zou willen toestaan. Dan zou men te Ave
reest krjjgen een leer- en ambachtsinrichtingte
Doetinchem een receptie en tuinbouwgesticht en
het gesticht te Alkmaar zou kunnen blijven zooals
het is.
De heer V.i s s e r verdedigde de uitbreiding van
rjjksgestichten. Het particulier initiatief voor de
opvoeding van regeeringskinderen openbaart zich
onvoldoendedaartegenover staat de verantwoor
delijkheid van de Regeering om die kinderen te
verzorgen. Op 't oogenblik is het daarmee aller
treurigst gesteld. Alkmaar is niet ingericht voor
observatie van nieuwelingen.
Uit het Hongaarsch van
ARMIN RONAI.
Het was kort voor de bruiloft toen de heer
Jonathan Gelp met een ijlbode een brief ontving
Uit de stad, waar zijn aanstaande schoonzoon eene
bloeiende zaak had. Niet veel goeds vermoedende,
draalde de oude man geruimen tijd met den brief
te openen, en toen hij hem eindelijk openscheurde,
bleek het inderdaad niet heel opvroolijkend te zijn
wat daar te lezen stond. De brief was van den
oom van zijnen aanstaanden schoonzoon en op kou
den, zakeljjken toon geschreven
«Mjjnheer,
«De afspraak was, dat u minstens acht dagen
vóór het huwelijk tienduizend gulden als bruidsschat
aan de Bank alhier zou deponeeren. Ik heb mij
thans overtuigd dat er tot heden niet meer dan
vijfduizend gulden gestort zjjn, waarom ik u wil
doen opmerken dat, hoe streelend overigens voor
ons de verbintenis met uwe geëerde familie zijn
Hoge, ik mijnen neef nimmer zal toestaan van
hier te vertrekken om te gaan trouwen, zoolang
Daarbij komt, dat particuliere vereenigingen
niet zelden weigeren bepaalde kinderen op te nemen.
Zelfs al is men nog zoo principieel voorstander
van particuliere verpleging, dan nog zal men moeten
erkennen, dat de toestand nijpend is, en de Re-
geering hulde verdient voor haar streven ver
betering te brengen. Ook met het splitsingsidee
van de Regeering gaat spreker mee, reeds daarom,
omdat, wanneer leerkinderen en ambachtskinderen
m een zelfde gesticht worden ondergebracht, een
persoon de leiding zal hebben over minstens 400
kinderen, en dit is slechts af te keuren. Een
persoon moet de leiding hebben over hoogstens
2u0 kinderen. Een onpartijdig beschouwer, die de
voor- en nadeelen overweegt en let op het nijpende
van den toestand, kan niet anders doen dan bet
regeeringsvo.>rstei steunen. Hulp moet terstond
komeningrijpen is urgent.
De heer Ketelaar verdedigde eveneens de
regeeringsplannen als goed- en goedkoop.
De heer T a 1 m a, wien de opzet der zaak niet
goed voorkwam, wenschte meer inlichtingen van
de Regeering, om het juistheid zjjn stem over het
amendement-Bolsius te kunnen bepalenspreker
wil aan de Regeering, indien zij d« noodzakelijk
heid daarvan aantoont, niet het geld voor een
nieuw gesticht onthouden, maar vooralsnog meende
hjj, dat de zaak te veel theoretisch is opgezet,
waardoor dit opvoedingssysteem in de practjjk niet
goed zal voldoen.
De heer V e r h e ij steunde de regeerings
plannen.
De heer Van Bylandt adviseerde, als de
heer Bolsius verbouwing van het gesticht te
Avereest.
De minister van Justitie verdedigde
zjjn plannen. De nood dringt. In de bestaande ge
stichten is Jof dreigt ruimtegebrek. Onder die
omstandigheden kan ook geen behoorlijke groe
peering van kinderen plaats vinden. De minister
wees er nog op dat het alg. college van toezicht
in zjjn rapport nog heeft te kennen gegeven, dat
door de totstandkoming van het regeeringsvoorstel
een stap zou worden gedaan ter bevordering eener
goede, zegenrijke werking van de kinderwetten.
Bij de replieken deelde heer Bolsius nog
mee, dat binnenkort van Kath. zjjde een nieuw
gesticht zal verrijzen, waarin ook regeerings
kinderen zullen worden opgenomen. Het amende
ment Bolsius werd ten slotte verworpen met
59 tegen 21 stemmen. De begrootingspost werd
goedgekeurd en daarop de begrooting voor justitie
aangenomen.
Na de pauze werd behandeld het ontwerp tot
verhooging der minima van de
salarissen der onderwijzers
met meer dan 5 jaren dienst.
De heer Roodnuyzen bepleitte ook het aan
vangssalaris te verhooeen.
De heer Nolens wilde met het onderwerp mede
gaan hij vroeg echter aan den minister de ver
klaring of hij van meening bljjtt, dat met het
ontwerp de uiterste grens voor het oogenblik is
bereikt en hjj dus amendementen met hun finan-
cieele gevolgen zal afwijzen en hjj daarom bij aan
neming van dergelijke amendementen het ontwerp
zal intrekken.
De heer T y d e m a n betreurde het, dat hier
terloops een zoo gewichtige zaak wordt ter hand
genomen. Financieel gaat deze regeling lang niet
ver genoeg en oo>k anderszins deugt de regeling
niet. De minister kan niets verder gaan en is daar
voor niet alleen aansprakelijk, maar bovenal de
minister van Financiën. De fouten der salaris
regeling bljjven. Spr. zeide voorts veel te voelen
voor het amendement-Ter Laan. Art. 48 noemde
spreker, een blunder in de wet en had bjj deze
de tienduizend gulden niet geheel voltallig zjjn...,"
Op dit oogenblik kwam mevrouw Gelb binnen
en zag aanstonds dat er iets aan haperde. Haar
man staarde bleek van schrik van schrik op den
brief, dien hjj in de hand hield.
«Jonathan, wat is er gebeurd?" vroeg zjj ont
steld.
En toen haar man niet antwoordde, nam zij hem
eenvoudig den brief uit de hand en las hem. Haar
eerste gevoel was verontwaardiging over de koudheid
van die handelsmannen voor wie zelfs het huwelijk
niet anders was den eene zaak. Toen echter be
dacht zij dat haar man in deze óók wel eenige
schuld had en zeide
Jonathan, wat recht is, is recht. Je hebt tien
duizend gulden beloofd, dus moet je ze geven.
Heb je mjj de vorige week niet verzekerd dat je
het geld bjj elkaar hadt?"
«Wel mogelijk. Ik hoopte het bjj elkaar te
krjjgen."
«Het is leeljjk zooals die menschen handelen,
en van Max had ik ook beters verwacht, maar
jij hebt hen ook bedrogen en je vrouw en j?
dochter bovendien. Als je geen tienduizend gul
den hebt, beloof je ze ook niet."
«Ik had op den oogst gerekend, en je weet
hoe slecht die uitgevallen is. Ook met den wijn
heb ik geen goede zaken gemaakt. Het is over
het geheel een slecht jaar geweest".
Peinzend keek moeder Gelb naar den brief,
gelegenheid aan de orde moeten komen. Hier
wordt feitelijk een premie gesteld op het niet-
uitbreiden der scholen tot inrichtingen van M. U.
L. O. Dit is zelfs voor een afzonderlijke wetswij
ziging gewichtig genoeg.
De heer Ter Laan critiseerde eveneens de
houding des ministers en zette uitvoerig uiteen,
waarom hjj door de regeering zoozeer is teleur
gesteld. Ook deze spreker deed uitkomen, hoe in
de stad Den Haag zelfs de meest inferieure ambte
naar meer geld verdient, dan een onderwijzer, en
dat is nu een van de rjjkste steden des lands.
Vergelijkt men daarbjj de salarissen der Duitsche
onderwijzers dan ziet men gansch andere cjjfers,
en daarenboven heeft in Duitschland ieder onder
wijzer vrij wonen. Trouwens, de rechterzijde en de
linkerzijde hebben elkander niets te verwijten. Ze
verwaarloozen beiden deze belangenvan de
gemeente is hier niets te verwachten, vóór het Rijk
een andere regeling voorschrijft. Het blijft anders
een zenden van het kastje naar den muur. De
onderwijzers echter moeten worden volkomen
onafhankelijk.
De heer Goeman Borgesius drong aan
op aanneming van het wetje, dat feitelijk geen
salarisregeling inhoudt, maar meer een wettelijke
bepaling is van een minimum grens. Wanneer
deze regeling wordt aangenomen zal toch zoo spoe
dig mogeljjk een andere regeling moeten worden
ter hand genomen.
De heer VanWjjnbergen protesteerde krach
tig tegen een uitlating van den heer Tydeman, dat
Katholieken Rijkssubsidies gebruiken voor de kerk
en voor de orden. Juist de wet-Kuyper heeft
voorgoed gezorgd, dat dit niet geschieden kon en
het gebeurt ook niet.
De beer Ketelaar betoogde, dat de critiek
onjuist is, welke de hoofden buiten deze regeling
acht gesloten. Veeleer is het systeem aldusdat
deze wel iets voor de onderwijzers wenscht te
doen, waar de wet van 1965 alleen voor de hoof-
d -n had gezorgd, terwijl de regeling der minima
dringend noodig is en als bloot-tjjdeljjke maat
regel moet worden beschouwd, maar dan moet
het minimum honderd gulden worden verhoogd,
want zelfs lijdelijk is deze maatregel te gering.
Mocht zelfs spr.'s amendement (t 109 meer ver
hooging) niet worden aangenomen, dan bljjft het
toch een historischen dag voor de onderwijzers,
toen van alle kanten en door alle partijen het
ongenoegzame hunner salarieering werd erkend.
De heer De WaalMalefijt betoogde, dat
Gedeputeerde Staten, volgens art. 26 der Lager-
Onderwijswet, niet de macht hebben eene onvol
doende regeling door eene betere te vervangen,
zonder dat het Rijk verplicht worde het verschil
te betalen. En tevens doet spr. opmerken, dat
het toch de wet van Kuyper van 1905 is, die dit
onderwerp aan de orde heeft gesteld. Spr. voelt
veel voor het ontwerp en veel voor de amende
menten, maar bij vraagt met den heer Nolens, of
de minister, als de amendementen worden aange
nomen, het ontwerp zal intrekken.
De heer Nolens herhaalde, dat het hem zeer
leed doet, als de minister zjjn eenvoudige vraag
niet nog heden beantwoordt.
De minister wenschte, met het oog op de
differentie tegenover de Kamer, te wachten met
zijne, repliek.
De voorzitter deelde mede, dat Maandag
middag de behandeling van dit wetsontwerp zal
worden voortgezet, terwijl Maandagavond de
begrootingsdiscussies zullen worden vervolgd.
De vergadering werd dus tot Maandagmiddag
verdaagd.
waarop deftig de naam van de oude firma van
haren toekomstigen schoonzoon gedrukt stond.
Het zou jammer zjjn als het huweljjk afsprong
«Hoor eens, Jonathan, het huweljjk moet door
gaan 1 Zoo'n geluk voor Rosa komt maar eens in
het leven voor. Je moet het ontbrekende geld
zien te krjjgen I"
«Maar waar vandaan, Mina?" riep de oude
Gelb wanhopig.
«Vandaag nog ga je naar de stad, je doet de
ronde bjj al onze verwanten en vrienden, en je
komt niet terag voor je geld hebt. Je zult toch
met mij eens zjjn dat dit het levensgeluk van
Rosa wel waard is
«Nu ja ja stotterde de vader.
De mooie, donkeroogige Rosa was in haar ka
mertje bezig met het inpakken van haar uitzet,
toen hare moeder bjj haar kwam en haar mede
deelde dat de bruiloft een paar dagen moest
uitgesteld worden. Onthutst keek Rosa haar aan.
»Is hjj ziek
«Neen stotterde mevrouw Gelb verle
gen, «er is een brief gekomen."
«Heeft Max geschreven?"
«Neen, zijn oom."
«Maar laat mjj dan toch dien briet zien. Er
zal wel niets in staan, dat u voor mjj geheim
wilt houden
Niet wetende wat te doen, vertelde de moeder ten
laatste de geheele toedracht der zaak. «Maar wees
Brand jn 'n vestzak. Een onzer redac
teuren bemerkte gisteren plotseling dat er uit
zijn vestzak een vlam opsteeg. Het was een prach
tige violetkleurige vlam; maar op dat oogenblik
kon onze redacteur de aesthetische waarde van
het verschijnsel niet zoo apprecieeren. Hij greop
een handdoek, die in de nabijheid hing en poogde
de vlam te dooven, hetgeen dan ook nogal spoedig
gelukte. Intusschen waren in zijn vest en in het
kleedingstuk, welks naam door de Engelschen
„onuitsprekelijk" wordt gevonden, een paar groo
te gaten gebrand en, omhuld door brandwalm,
gemengd met een lucht van phosphor en chloor,
ging hij het feit aan zijn collega's mededeelen.
De algemeene Opinie omtrent de oorzaak van het
geval was deze, dat een doosje Zweedsche lu
cifers, in den vestzak aanwezig, plotseling van
zelf in brand zou zijn gevlogen. Maar bij nader
onderzoek bleken de lucifers in het doosje alle
in gaven, ongeschonden toestand. En toen werd
het duidelijk wat er eigenljjk was geschied.
Behalve het bewuste lucifersdoosje bevond zich
in den vestzak nog een zakje met pastilles van
kalium chloraat, zooals deze gewoonlijk tegen keel
aandoeningen worden gebruikt. Een of meer de
zer pastilles waren in aanraking gekomen met
het wrijfvlak van het lucifersdoosje en toen was
de ontbranding gevolgd. Immers de pastilles be
vatten dezelfde chemische verbinding, die ook
in de koppen der Zweedsche lucifers voorkomt.
Een eenvoudige proef bevestigde onmiddellijk de
ze verklaring. Een der pastilles, tegen de wrijf-
vlakte van het lucifersdoosje aangestreken, ont
brandde onmiddellijk met knetterend geluid en een
prachtig violetkleurig licht. i
Een ieder, die kalium: chloraat-pastilles bijl zich
draagt, zij dus gewaarschuwd en zorge, dat zij
niet in de nabijheid komen van een lucifers
doosje. („Vad.")
Een nauwgezet ambtenaar. Te Epe js
proces-verbaal opgemaakt tegen den onbezoldigden
gemeente-veldwachter H. J. de W., wegens... het
stroopen van een haas.
Aan groot gevaar ontsnapt. Onze cor
respondent te Kopenhagen schrijft, dato 27 dezer
De heer W. M. van Haarst, onze consul-
generaal hier ter stede, heeft dezer dagen, toen
hij met zijn vrouw van een buitenlandsche reis
terugkwam, een minder aangenaam avontuur be
leefd. De heer en mevrouw Van Haarst ras-
de'm (met den nacht-sneltrein van Boedapest naar
Berlijn en sliepen rustig, toen zij om een uur
's nachts plotseling gewekt werden door hevig
geschreeuw van het treinpersoneel. Zij bemerk
ten onmiddellijk een hevigen rook. De conduc
teurs riepen, dat zij zoo snel mogeljjk uit moes
ten stappen, want dat de heele wagen in brand
stond. Slechts gedeeltelijk gekleed moesten zjj
de vlucht nemen. Nadat de wagen uit den trein
maar goedsmoeds,Rosa,"dus eindigdezjj,« vader gaat
vandaag nog naar de stad en brengt alles in orde.
Het is enkel maar om een paar dagen uitstel te
doen, en welke liefhebbende bruid zou zich daar
niet in schikken
Al het bloed was uit de wagen van het meisje
geweken. Hare oogen fonkelden, zjj snakte letter
lijk naar adem en met moeite bracht zjj de
woorden uit
«En waarom zou vader naar de stad gaan Om
te trachten het ontbrekende geld bjj elkaar te
krjjgen.
«Natuurljjk," antwoordde de moeder nog altjjd
zonder erg, «hjj zal alles in het werk stellen. Wees
maar gerust, Rosa, het zal hem gelukken. Je weet,
als vader iets wil doorzetten..."
«Wat? Om het geld wil hjj naar de stad gaan,
en niet om dien ellendeling te zeggen dat hjj niet
meer behoeft te wagen aan mjj te denken riep
het meisje.
«Maar Rosa
«Wat denkt u dan, moeder? Dat ik, na hetgeen
u mjj daar verteld hebt, de vrouw nog van dien
man zou willen worden Van dien man, voor
wien het huwelijk niets dan eene zaak is, en die
mjj wel op den koop toe willen nemen bij tien
duizend, maar niet bjj vjjfduizend gulden
Eu op een stoel neervallend begon Rosa bitter
te schreien.
Moeder Gelb echter liet zich door die tranen
9
