Verspreide berichten.
Staten-tteneraal.
Smnenland,
gegeven voor dezen aanslag op zjjn onafhanke
lijkheid.
Wekerle zeide in zjjn antwoord deze redevoe
ring, dat de eergisteren in het Oostenrijsche par
lement aangenomen motie zonder voorbeeld in de
geschiedenis van het volk is. Aangezien hierdoor
de grenzen worden overschreden, die de betrek
kingen der volken onderling regelen heb ik
zeide de minister goede redenen om te gelooven,
dat de Oostenrjjksche regeering geen gevolg zal
geven aan deze uitnoodiging van het parlement,
maar haar standpunt tegenover deze motie duide
lijk zal doen uitkomen. Indien het mocht voor
komen, dat de Oostenrijksche regeering aan deze
uitnoodiging gehoorzaamt, dan zou de geheele
Hongaarsche regeering eiken aanslag in dien geest
op de onafhankelijkheid van den Hongaarschen
staat veroordeelen.
Na in tweede lezing de wet betreffende de
verdeeling der quoten evenals die nopens de Dal-
matische spoorwegen te hebben aangenomen, nam
het Oostenrijsche Huis van Afgevaardigden in
derde lezing het vergelijk met Hongarije alsmede
de beide genoemde wetten aan. Ook werd het
vergelijk in zijn geheel onder toejuichingen goed
gekeurd.
ITALIS.
In het geheime consistorie, dat eergisteren in
de Consistoriezaal van het Vaticaansche paleis plaats
had, werden vier nieuwe kardinalen gecreëerd, n.l-
Mgr. Gasparri, Mgg. Lupan (aartsbisschop van
Reims), Mgr. Andrieux (aartsbisschop van Marseille),
en Mgr. De Lai. De reeds in April benoemde
kardinalen Mgr. Rinaldini (oud nuntius te Madrid),
en pater Aguirre Y Garcial van de orde der
Minderbroeders, verkregen als titel kerken die van
den H. Pancrasius en die van den H. Joannes bij
de Latijnsche Poort. Verder benoemde Z. H. eenige
aartbisschoppen en bisschoppen.
Van de gehouden toespraak van Z. H. maakten
wij gister reeds melding.
ZUID-AFRIKA.
Kolonel M'Kenzie, de aanvoerder van de troepen
in Zoeloeland, heeft te Nongoma een indaba ge
houden met 800 Zoeloes, meest hoofdlieden. Hij
zeide hun, dat alle geweren en minutie ingeleverd
moesten worden. Een maand geleden waren er
op een jachtpartij van Dtnizoeloe honderd gewe
ren gebruikt, waarvan er zeker veertig niet inge
schreven waren. Die geweren waren nu in han
den van rebellen.
Na deze toespraak leverde de aanwezige Zoeloes
de geweren in, die zjj bjj zich hadden. Het wa
ren er 25, alle oud modeleen was er
van 1840.
Een later telegram zegt, dat Zoeloes hun ge
weren komen inleveren.
PERZIë.
De «Times" verneemt uit Teheran, dat de Sjah
een coup d'état zou hebben gewaagd, welke ech
ter totaal mislukte.
Zjjn voornemen moet zjjn geweest alle ministers
in de gevangenis te werpen, de nationalistische
leiders te verbannen en het parlement te ontbinden
De opgewondenheid te Teheran is ontzettend.
3000 burgers hebben een kordon om het Parle
ment getrokken, om het tegen het leger te be
schermen. De president der Kamer weigert vol
gens dit bericht ze weg te zenden en zegt, dat,
als de Sjah de grondwet schendt, hjj verdient
afgezet te worden.
De buitenlandsche gezantschappen hebben hun
gebouwen versterkt, om zich te beveiligen tegen
de gevolgen van een burgeroorlog, zoo deze mocht
uitbreken.
Er moeten straatgevechten worden geleverd en
alle verkeer in de stad is gestaakt.
In overeenstemming met de door het Parlement
aangenomen motie, is er eergisteren door het Per
zische volk een manifest tot de mogendheden ge
richt, waarbjj medegedeeld wordt, dat de jonge
Sjah, onder den invloed van personen, die gewend
zjjn aan het oude despotische stelsel, de grondwet
schendt. Het manifest doet een beroep op alle
naties der wereld om het Perzische volk te steu
nen in de verdediging van zjjn rechten.
CANADA.
In het Canadeesche Lagerhuis is een aanvang
gemaakt met de behandeling eener motie van
Ralph Snrth (een lid van de werkliedenpartij in
Briisch Columbië), in welke motie wordt ver
klaard, dat Canada bij de wet de Aziaten behoort
te weren.
De inleider betoogde dat de Aziaten-uwaestie
geen plaatselijk vraagstuk was, en zelfs niet een
Canadeesch vraagstuk, maar een kwaestie die het
geheele Britsche rijk aanging. Spr. betoogde, dat
de kwaestie moet worden geregeld in dier voege,
dat de immigratie van Japanners, die via Honoe-
lóeloe komen, worde belet, en enkel die Japanners
worden toegelaten, die uit Japan rechtstreeks naar
Canada komen.
Die immigratie zou dan in overeenstemming zijn
met hetgeen daarover is bepaald bij de sluiting
van het traktaat met Japan. Japan zou zich daar
tegen niet kunnen verzetten. Een dergelijke
oplossing van d- moeilijkhenen zou de handelsbe
trekkingen tusschen Canada en Japen onaangetast
laten wat ook de wensch is van spr.
De afgevaardigde voor Vancouver, Macpherson,
ondersteunde de motie-Smith.
Hierop werd het debat verdaagd.
JAPAN.
Volgens den correspondent te Tokio van de
Londensche «Daily Telegraph" zal de Japansche
regeering een nieuw blijk geven van haar vrede
lievende gezindheid door aan het parlement voor
te stellen, gedurende zes jaar de oorlogsbegrooting
elk jaar met 20,000,000 jen te verlagen. Op de
marine-begrooting zullen eveneens gedurende een
zelfde termijn evenredige verlagingen worden aan
gebracht, tot een totaal-bedrag van 53,000,000 jen
in die zes jaar.
Nog andere bezuinigingen zullen worden voor
gesteld, waardoor een totaal-bezuiniging van
40,000,000 jen 'sjaars wordt verkregen, welke
bezuiniging zes jaar gehandhaafd blijft.
Aan den anderen kant wil de regeering nieuwe
belastingen invoeren op alkoholische dranken,
tabak, suiker en petroleum. Deze rechten zullen
volgens de berekening 30,000,000 jen per jaar
opleveren.
De correspondent van de «Daily Telegraph"
seint nog, dat de bovenvermelde voorstellen hun
ontstaan in hoofdzaak danken aan den invloed van
den voormaligen eerste-minister Katsoera, die zjjn
wil heeft weten door te drijven, niettegenstaande
de krachtige tegenwerking in marine- en oorlogs
kringen.
Uit Warschau wordt gemeldHet bevel
van den gouverneur-generaal, opheffend de ver-
eenigmg voor I© Pooische scholen, heeft de be
volking diep geschokt. Gedurende de achttien
maanden, dat zjj is gevestigd, heeft deze vereeni-
ging gesticht door mannen van orde voor de uit
breiding van het openbaar onderwijs in Polen meer
dan een millioen roebels verzameld, 624 afdee-
lingen tellende te zamen 116000 leden, 780 Pooi
sche scholen, onderwijzende 7800J leerlingen en
500 bibliotheken, bevattende 221.000 boekdeelen
gesticht. Het eenig doel van den harden maat
regel schijnt te zjjn de Russificatie van Polen.
Hier wordt een pendant geleverd van hetgeen
Pruisen zich tegenover de Polen veroorlooft.
Men meldt het overljjden van mevrouw
Nansen, echtgenoote van den beroemden Pool-
vaarder, te Christiania. Haar stoffelijk overschot
wordt te Gothenburg bijgezet. Men verzekert, dat
tengevolge van dit overljjden Nansen in den loop
van het nieuwe jaar den gezantschapspost te
Londen zal verlaten en weer zjjn oud beroep van
Poolvaarder opnemen.
Naar de «Petit Parisien" mededeelt, heeft
de sultan van Marokko eindeljjk geld kunnen
opnemen, en wel bij de bank van leening te
Parijs 1 Zijn kostbaarheden staan nu in den lom
merd. Nadat zijn vertegenwoordigers eerst eenige
diamanten uit de verzameling genomen hadden,
o. a. acht groote ongezette steenen, kregen zjj
voor 't zaakje 1,260,000 francs.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 17 Dec.
Bjj de voortgezette behandeling van de be
grooting van
Binnenlandsche Zaken,
kwam een amendement Bos-Smeenge, strekkende
om de regeering gelegenheid te geven subsidie te
geven aan patroons, die leercontracten afsluiten,
ten behoeve van de opleiding van leerlingen, te
vervalleu doordien minister Rink zich geheel met
dit denkbeeld vereeuigende, zjjn begrooting wjjzigde
in dien zin, dat een post van f 1000 wordt uitge
trokken voor het subsidieeren van vereenigingen
ten behoeve van het leerling-wezen.
Aan den heer Reyne, die klaagde over de samen
stelling van de examencommissiën voor akten
Midd. Onderwijs en de wenscheiijkueid betoogde
in dergelijke commissiën niet te benoemen per
sonen, die zich bezighouden met opleiding of beter
gezegd africhten van candidaten, verzekerde de
Minister, dat, wanneer de keuze voor examinatoren
grooter wordt, hij rekening zal houden met sprekers
wenschen.
Daarna ving aan het debat over de Lager On
der wijsafdeeling.
De heer L o h m a n bracht de neutraliteit van
de openbare school in bespreking en keurde nabjj
het standpunt van den Minister goed, die meent,
dat ook in de openbare school het Christelijk
onderwijs mogelijk is. Hjj hoopte, dat dit stand
punt ruimen ingang zal vinden, zoodat men ook zal
komen tot wetteijjke regeling, waarin dat denk
beeld nader licbaamd is. Op die wjjze zal voor het
heele land mogelijk worden, wat thans in enkele
plaatsen mogeljjk blijkt.
De heer Ter Laan critiseerde het eervol ont
slag, gegeven aan eenigesociaal-democratische onder
wijzers. Op die manier houdt mende sociaal-demo
craten buiten het onderwijs. Hij ontwikkelde voorts
bezwaren tegen den aandrang, in de laatste
tjjden ook van liberale zijde en van de zjjde
van de moderne predikanten, om de openbare
school tot een secte-school te maken. Spr. vreesde
dat daardoor eenheid van dat volksonderwijs zou
worden verbroken. Tegenover de houding van hen
die de sociaal-democratische onderwjjzers bestrijden,
stelde spreker de houding van de sociaal-democraten
tegenover het bijzonder onderwjjs, waar'ojj spre
kers partjj vrjjheid voor allen wil.
Spreker bepleitte nog invoering van vereenvou
digde spelling en toekenning van gelijken invloed
aan alle leerkrachten eener school op de regeling
der schoolzaken.
Nog enkele ouderwjjsbelangen ten slotte bespre
kende, vreesde spreker dat de invoering van
schoolbladen voor 's-Gravenhage al bjj voorbaat
verknoeid is door een verkeerde proefdaar zal
nooit iets van komen voorts wees hij er op. dat
verleden jaar de schoolvoeding te 's-Gravenhage
te kort heett geduurd bij gebrek aan geldschool
artsen vindt men slechts sporadisch. Met hetgeen
sedert 1878 voor ons lager onderwijs is gedaan,
kan men zich niet gelukwenschen was sprekers
conclusie.
De heer L i e f t i n k verheugde zich over den
ommekeeraan Christelijke zjjde na 25 jaar te
constateeren in denkwjjze over de openbare school,
die, bljjkens de redevoering van den heerLohman,
heden niet meer als godsdienstloos wordt uitge
kreten, wat ze trouwens nooit geweest is. Spreker
deed een beroep op de Christelijke pers om thans
even trouw als ze vroeger die school aanviel, het
tegendeel luide te verkondigen. Spreker drong
voorts nog aan op een wetswijziging in die-r voege
dat onderwijzeressen niet meer verplicht zjjn bui
ten de schooluren handwerkonderwjjs te geven.
De heer Goeman Borgesius sprak uit
voerig en met een beroep op verschillende toe
standen, die bet tegendeel bewjjzen tegen de
optimistische uiting in het schoolverslag van 1905
dat de algemeene toestand van het Lager Onderwjjs
gunstig is.
Vooral drong spreker aan op betere en krachti
ge uitvoering van de Leerplichtwet. Ook spreker
verheugde zich over de rede des heeren Lohman
hij zag daarin een erkenning van dien afgevaar
digde dat godsdienst boven geloofsverdeeldheid
niet te versmaden is.
Regeling van werkzaamheden.
De Voorzitter stelt zich o.a. voor, morgen
in de afdeelingen te onderzoeken het wetsontwerp
tot goedkeuring der Brusselsche suikerconventie.
De heer Van N i s p e n protesteert er tegen,
dat dit ontwerp eerst gisteravond is rondge
deeld een behoorlijke behandeling is thans niet
mogeljjk.
De heer Lohman sluit zich hierbjj aan. Er
is hier een kennelijke bedoeling in het spel, om
alle discussies over het onderwerp af te snijden
dat is nog nimmer gebeurd, zooals spr. zich her
innert. Hjj protesteert er ten sterkste tegen. (Tee
kenen van goedkeuring).
Woensdagavond zullen worden behandeld
verschillende wetsontwerpen en daarna hoofd
stuk 8.
Voort wordt gegaan met de behandeling der be
grooting van
Binnenlandsche Zaken.
De heer Van Wijnbergen komt op tegen
enkele uitlatingen van den heer Ter Laan en ook
van den heer Lieftinck. Hjj heeft nooit gehoord
dat deze zoo gestreden heeft voor de openbare
school.
De heer Lieftinck: Toen was u nog lang
niet hier 1
De heer Van Wijnbergen bepleit nog
eens een betere bestrijding van het drankmisbruik
en behandelt uitvoerig de lager onderwijs
wet.
De heer Ketelaar zegt, dat hjj zeer kort zal
zjjn. Er zjjn aan de linkerzijde personen, die het
niet met den minister eens zjjn, dat het onderwjjs
in de Bijbelsche geschiedenis op de openbare
scholen moet gebeuren en dat er gebeden moet
worden, het is goed, dat de minister dit wete.
Hjj bepleit de herziening der Leerplichtwet en
van art. 21 der lager onderwjjswetvooral dit
laatste, betreffende de verhouding tusschen school
hoofden en onderwijzers, is dringend noodig.
De heer Scho kking behandelt de neutrali-
teitskwestie en zet het karakter van den school
strijd uiteen. Hjj meent, dat er onder ons volk
een toenemende verwildering valt waar te ne
men, en zegt, dat meer moet worden gelet
op het geesteljjk element in de opvoeding. Hij
blijft de openbare scholen bestrjjden en komt
uitvoerig tegen de rede van den heer Ter
Laan op.
De heer Passtoors bespreekt de te late uit-
keering van subsidies.
De Minister beantwoordt de sprekers. Hjj
heeft art. 33 der onderwijswet nooit anders op
gevat, dan hjj thans in de stukken deedmeer
zal hij van de neutraliteitskwestie niet zeggen.
Naar betere uitvoering de Leerplichtwet zal de
minister streven. Het herhalingsonderwjjs gaat
vooruit. De te late verschijning van het school
verslag kwam door de vredesconferentie, die nam
de krachten der landsdrukkerij geheel in beslag.
Spr. meent, dat de toestand van het onderwijs
inderdaad bevredigend is.
Een herziening der lager onderwjjswet, speciaal
van art, 12, 21 en 24, zal in de toekomst plaats
hebben, maar vooral wat art. 21 betreft, is een
oplossing zeer moeilijk.
Verschillende spekers repliceeren.
Nadat het algemeen debat voor de afleeling
lager onderwjjs gesloten is, licht de heer Ter
Laan twee amendementen toe, strekkende om
art. 144 te verminneren met 11500 en art. 151
met f1300, teneinde de voorgestelde verhooging
van de jaarwedden van inspecteurs van het lager
onderwjjs en van de districtsschoolopzieners niet
toe te staan.
Spreker acht f 3700 voor een inspecteur en
f2500 voor een schoolopziener voldoende. En wat
de laatste categorie betreft, wif hjj niet de baant-
jesjagerjj, die toch reeds op dit gebied bestaat.
De heer Goeman Borgesius acht een
reorganisatie van het schooltoezicht gewenscht
in dien zin, dat er een soort schoolopzieners moet
komen. Daarom acht hjj 't niet wenscbeljjk thans
reeds te praejudicieeren op die reorganisatie, waar-
bjj men alle wedden gelijk zal moeten stellen.
Krijgen de districtsschoolopzieners meer salaris
thans, dan moet men de arrondissementsschool
opzieners, die zich voor een kleine toelage inte
resseeren voor het onderwijs, ook meer geven.
Spreker heeft altijd betreurd vreeger niet meer
voor hen te hebben uitgetrokken. Zal de minister
volgend jaar voorstellen ook de jaarwedden der
arrondissementsschoolopzieners te verhoogen Van
het antwoord, dat spreker krjjgt, zal zjjn stem
afhangen over het amendement.
De heer De Vries wijst op het tweeslachtig
.karakter van het ambt der arrondissementsschool
opzieners, men heeft het steeds als een nevenbe
trekking beschouwd. Wil men goede onderwjjzers
voor die betrekking voordragen, dan moet men
hen ook goed bezoldigen, doch al moet er één
soort schoolopzieners komen, die goed worden
betaald, dan praejudiceert de voorgestelde verhoo
ging van jaarwedden der districtsschoolopzieners
toch niets. De regeling der wedden van de arron
dissementsschoolopzieners moet plaats hebben bjj
de reorganisatie.
Do heer Tydeman is met het voorstel, om
de wedden der districtsschoolopzieners te verhoo
gen, niet ingenomen. Hun jaarwedde is niet onvol
doende anders staat het met de arrondissements
schoolopzieners, wier werkkring door de leerplicht
wetten en de school-Mackay geheel gewjjzigd werd.
Daarom is een reorganisatie urgent, maar gaat
men nu de salarissen der districtsschoolopzieners
verhoogen, dan maakt men de verhouding nog
ongeljjker en die reorganisatie nog moeilijker en
zal het niet mogeljjk zjjn een billjjke regeling te
treffen voor beide categoriën. In afwachting dier
reorganisatie neme de minister dit voorstel, wat
de schoolopzieners betreft, terug.
De heer De Savornin Lohman is voor de
verhooging. Men kan deze, is men overtuigd van
de billjjkheid, niet uitstellen tot de reorganisatie.
De kwestie van de wedde der arrondissements
schoolopzieners is thans niet aan de orde! Velen
hebben inderdaad een drukke werkkring, maar er
zijn er ook, die in een halven dag per week hun
werk kunnen afdoen.
De minister heeft de zaak rjjpeljjk over
wogen en is tot de overtuiging gekomen, dat de
jaarwedden van de inspecteurs en de districts
schoolopzieners, wier arbeid belangrijk is ver
zwaard, dringend verhooging behoeven. Men vergete
ook niet, dat de laatsten geen nevenbetrekkingen
megen vervullen, tenzij met toestemming der Kroon,
die hoogst zelden verleend wordt. Op de reorgani
satie behoeft niet te worden gewacht,, nu het de
districts-en niet de arrondissementsschoolopzieners
betreft. Er wordt niets geprajudiceerd en de
minister kan ook niet beloven, dat hjj de toelage
der arrondissementsschoolopzieners zal verhoogen.
Wel wil bij hun tegemoet komen door verhooging
der reis- en verblijfkosten. Wordt het salaris der
districtsschoolopzieners niet verhoogd, dan zal het
peil der sollicitanten dalen, de keuze wordt be
perkt. De minister ontraadt dan het amendement.
Ten 10 minuten voor zes repliceert de heer
Ter Laan onder protest.
«Stemmen" roept men.
De heer A a 1 b e r s e zegt, dat twee leden der
commissie van het rapport voor, twee leden tegen
het amendement zjjn.
Het amendement-Ter Laan c. s. (geen wedde-
verhooging voor inspecteurs) wordt verworpen
met 39 tegen 20 stemmen.
Het amendement-Ter Laan c.s., om ook de
districtsschoolopzieners geen verhooging te geven,
wordt verworpen met 41 tegen 19 stemmen.
De verdere beraadslaging wordt te 6 uur 10
verdaagd tot Woensdagmorgen half elf.
A c h t e r s t a nd b jj d e Rechterlijke
Colleges.
Den heer Druckkr is verlof verleend op nader
te bepalen dag den minister van Justitie te mogeu
interpelleeren omtrent den achterstand bjj sommige
rechterlijke colleges.
De opperhofmaarschalk baron Clifford.
Nader verneemt men, dat H. M. de Koning in
met het verleenen der hoogste onderscheiding van
grootkruis in de Huisorde van Oranje-Nassau aan
den opperhofmaarschalk baron Clifford een bewjjs
heeft willen geven van Hr. Ms. hooge waardeering
bijzondere erkentelijkheid en groote tevredenheid
voor de wjjze, waarop deze holdignitaris zich
gekweten heeft van de opdracht van de Koningin
tot regeling der ontvangst en der feesten ter eere
van het Duitsche keizerpaar. Daaraan heeft baron
Clifford sedert eenige maanden reeds bjjna dageljjks
zjjn werkkracht gegeven, met het resultaat, dat
hjj niet alleen de persoonlijke goedkeuring van de
Vorstin op dien omvangrijken arbeid mocht ver
werven, doch ook tevens mocht vernemen de vol
doening des keizers over al hetgeen gedaan was
ter veraangenaming van het kort verblijf der
keizerlijke majesteiten in ons knd.
Grensregeling.
Een Fransche expeditie wordt uitgerust om tot
een definitieve vaststelling te geraken van de grens
tusschen de Republiek Liberia en Fransch-Guinea.
Het plan omvat dus ongeveer de bepaling der ge
heele binnenlandsche grens van die Republiek aan
de zjjde van de Sahara. De expeditie, die met
groote zorg wordt voorbereid, vertrekt in Januari
van het volgend jaar van het aan de Westkust
van Afrika gelegen Konakry en zal onder leiding
staan van den heer Richaud, gouverneur der ko
lonie.
De belangen van Liberia zullen bjj deze aange
legenheid worden behartigd door twee onzer land-
genooten, nl. door den heer S- P. l'Honoré Naber
luitenant ter zee der eerste klasse bjj onze marine,
geassisteerd door den heer J. J. Moret, luitenant
ter zee der tweede klasse bjj de marine-reserve.
De vertegenwoordigers van Liberia vertrekken
nog deze maand van Rotterdam naar Monrovia,
om zich later, op een nader te bepalen punt, bjj de
Fransche expeditie aan te sluiten. (N. R. Ct.)
Bestrijding der speculatiezucht.
Men meldt ons uit 's-Gravenbage
In het café Hollandais" te 's-Gravenhage werd
eene vergadering gehouden, bijeengeroepen door
den heer K. H. H. van Bennekom, aldaar, ten
einde te geraken tot de oprichting van een Bond
tot bestrijding der speculatiezucht.
Aan de uitnoodiging om daar te komen, hadden
een twintigtal heeren gevolg gegeven, waaronder
verschillende personen van aanzien daar ter stede.
Voorts waren sympathie-betuigingen van eenige Ka
merleden, benevens van enkele corporaties inge
komen.
De heer Van Bennekom zette de redenen uit
een, die hem bewogen hadden in deze zaak bet
initiatief te nemen, en ontwikkelde zjjne gedach
ten omtrent hetgeen tot verbetering zou kunnen
gedaan worden.
Daarna stelde hjj voor, een Bond tot het be
oogde doel op te richten. Alle aanwezigen waren
het eens over de wenscheljjkheid van deze oprich
ting en algemeen verwachtte men er groote in
stemming van alle zjjden mede, vooral, omdat in
den laatsten tjjd het publiek de gevolgen van het
speculeeren duidelijk voor oogen gekregen en ge
voeld heeft. Verschillende sterke voorbeelden
van windhandel en verleiding van het publiek
werden genoemd.
Tot leden van het voorloopig bestuur werden
