Dagblad voor Schiedam en
éérste blad.
Het blijvend gedeelte.
3lsie Jaargang.
No. 9071
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad .verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, por maand 45 cent en per
week 10 cent Franco per post door geheel Nederland f 2 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
atraat oO en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50
Irai
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 1 6 regels 0.92 met inbegrip van bewijsnummer
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst b i 1-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer Hh.
l'osibus no. 33
Dit nummer bestaat uit twee bladen en een
Geïllustreerd Zondagsblad.
De militaire kwestie blijkt in ons klein landje,
dat wars is van alles wat naar militaire groot
doenerij zweemt, een der moeilijkste vraagstuk
ken. Reeds herhaaldelijk bleek zij het struikel
blok voor de afdoening van tal van gewichtige
zaken, IS een strubbeling van het begin tot
het eind, een getob zonder weerga. Vanaf het
oogenblik dat het ontwerp tot afschaffing der
Plaatsvervanging werd ingediend tot op dezen
stond waarop het noodwetje in zake het blijvend
gedeelte wordt behandeld, heeft de militaire kwes
tie volk en volksvertegenwoordiging in beroering
gebracht, de partijhartstochten opgezweept en
soms fot kookhitte gebracht. 1
De vraag rijst up of eindelek in zake de nji-
ïlaire kwestie althans een zekere bevrediging zal
verkregen worden, of althans de kwestie, die in den
fiatsten tijd de geesten 't meest beroert, op be
vredigende wijize voorloopig opgelost zal blijken.
^vestigend mag daarop het antwoord luiden, nu
wij -et. noodwetje van minister Sabron in vei-
Iige haven zien gebracht. Aan de nuchtere bcre-
•ening van minister Sabron js !t gplukt tof stand
te j rui gen, wat de voortvarendheid van een
-taal met kon bereiken of waarvoor de onbedacht
zaamheid van.een Rappard te kort schoot. Langs
vreedzamen, weiwillenden weg wordt nu, zooal
niet mei erkenning van eeps yeyworyen rechten,
dan toch met voldoening van rechtmatig opge
wekte verwachtingen, verkregen wat door dwang
moeilijk kon worden bereikt. De manschappen"
die noode gedwongen zouden worden, de kazer
ne weer te betreden, keeren ër nu vrijwillig wgder,
at is hier tooh het (taart dor kwestie? Zet
ten wij ter beantwoording dezer vraag het ver
loop dezer langdurige zaak uiteen. De opvolgende
oi.nisters van Oorlog in het kabinetDe Meester
«adden zich ter voldoening aan een der plin
ten van het vrijzinnig concentratie program
Voigisteld de persoonlijke militaire lasten zoo
ver. mogelijk te yermiuderen, en ook uit beguini-
bir'fcf>oogpunt, voorgesteld het blijvende gedeelte
belangrijk in te krimpen. Daar gelaten de vraag
I't eene zekere inkrimping van dat gedeelte zon
der schade voor 's Lands verdediging kon plaats
hebben, staat 't vast, dat de mate waarop die in
krimping door minister Staal bedoeld werd ern
stige bezorgdheid, zelf onder 's ministers erken
de vrienden, yyetye en de wpe waarop hij die in
krimping wilde tot stand brengen, allerminst door
het Land en zijne wettelijke vertegenwoordiging
werden goedgekeurd. Niet langs wettelfjfcen par
lementairen weg, maar eenvoudig krachtens mi
nisteriele beschikking wilde Staal het blijven!
gedeelte inkrimpen.
Toen de onbesuisde Staal eindelijk wegens al
gemeen afgekeurd beleid gevallen was, kwam de
iels meer voorzichtige, maar toch nog altijd on
bedachtzame Rappard, die vooral yan den par
lementairen gang van zeken al zeer weinig begrip
loonde. Minister Rappard, die wel den wettelijken
weg wilde bewandelen, heeft toch door zijne
ondoordachte maatregelen in Juli 1907 feitelijk
alles bedorven. Hij deed een kleiner aantal mili
ciens dan gewoonlijk het geval is, bij loting voor
het blijvend gedeelte aanwijzen, vertrouwend dat
de Kamers zijn noodwetje wel voor December
d a.v. zouden hebben aangenomen. Toen dit echter
spoedig onmogelijk bleek, zag hij zich genood
zaakt de miliciens op 31 October weder te binden.
Nu hel bedoelde wetje niet meer tijdig door de
dl-Uen-Generaal kon worden aangenomen, zag
rooii zich, noodgedwongen door de schrikkelijik te-
leai gestelde miliciens, genoopt de manschappen
toch naar huis te zenden, er in berustend dat
i oi ig a-ia en orde van December tot Maart in
gevaat kwamen.
\c-or de tweede periode van 27 Maart tot
o u.i .08 rezen echter weer de vragen,
die c ooi et doorhakken van den gordiaanschen
knoop de vorige maal' eenvoudig ter zijde waren
gesteld, in al hare veelomvattende be'teekènis.
Moest nu de tweede ploeg, die ovejxeeps ia Jpli
1907 vrijlootte, toch maar weer worden opge
roepen? Dat ware te hard, heeft de Kamer
reeds in December 11. beslist. Mocht dan het
Land ten prooi worden gelaten aan den onvoor-
zienen toestand, waarin men voor December tot
Maart noodgedwongen berust had? Wien het
welzijn des lands ter harte ging, mocht die vraag
niet bevestigend beantwoorden. Er waren, zelfs
builen het belang der mobilisatie, te gewichtige
aangelegenhéden mee gemoeid.
De noodwet-Sabron tracht tusschen beide klip
pen door te varen. Zij wil de verkregen gunsten
der miliciens zooveel mogelijk onfzjen en toch
de noodigv maatregelen treffen om in de dekking
der mobilisatie en de handhaving van orde en
rust te voorzien. Wat minister Rappard op 31
October'11. per circulaire deed, doet piinjster Sa
bron in dp laatste dag-en van Maart hij de wet
De eerste kon slechts gedwongen miliciens krij
gen, omdat de verkregen gunsten werden inge
trokken; de laatste bekomt vrijwilligers, omdat
het ingetrokken gunstbewijs billijk wordt vergoed.
De gewenschte redding uit het moeras, waarin
de onbedachtzame vjapcl yap minister Rappard
de niilifipns had gedreven, is zeker piet te duur
gekoch; voor de f264.000 welke aan de noodige
2200 man f120 premie per man zullen
worden uitgekeerd plus de twee tön voor f au
ra ge die er nog bijkomen. Hef geldelijk offer
ons doo, J^ef wanbeleid van de liberale Oorlogs
ministers opgelegd, moest gebracht worden in het
belang van de veiligheid, de orde en rust des
Lands. De politiek van het slapen bij open v o ai-
der, r mocht niet besterylygd yyoixteiy De veilig*
heidsmaatregielen door minister Sabron aanbeva
len, mochten niet worden veronachtzaamd.
Op schitterende wijize is het bezwaar te niet
gedaan, door sommigen opgeworpen, dat als de
2200 man niet vrijwillig opkwamen tegen f120,
ze toch zopden gedwongen moeten worden zon
der vergoeding op te komen. De 2200 vrijwilli
gers zijn ruim voltallig; de miliciens hebben er
de voorkeur aan gegeven, tegen bjllijkp v-ergoeding
enkele maandep weer te dienen liever dan ge
dwongen te. worden in de kazerne terug te treden.
Generaal Sabron heeft dus zijn mannetjes; de
mobilisatie is voldoende gedekt en de orde en
rast dps Lands zijn afdoende verzekerd. Zoo is
dus dooi de nuchtere berekening van den Oor
logsminister pif het reohtsche Kabinet tot stand
gekomen, wat door de zelfzuchtige en ondoor
dachte handelingen van de defensie-titularissen
uit het linksche ministerie niet kon worden be
reikt.
De TVeede Kamer heeft Piet vrij groote meer
derheid het noodwetje-Sabron betreffende het blij
vend gedeelte aangenomen. Zij heeft zich daarbij
hoofdzakelijk laten leiden door het betoog van
deu Minister van Oorlog, dgt het onverminderd
blijvend gedeelte in hoofdzaak voor de mobilisa
tie noodig was. Een poging werd nog door den
afgevaardigde van Zierikzee, den heer Patijo, in
het werk gesteld, om het geregeld verloop der
mobilisatie te verzekeren zonder de feitelijke in
krimping van het blijvend gedeelte te niet te
doen. Rij wilde dat de minister de eerste drie
artikelen van zijn noodwetje: wie zich vrijwillig
tot een premie van f 120 aanmeldt, zou laten
vei vallen en slecht behouden de slotbepaling, die
hem de bevoegdheid geeft, de miliciens der lich
ting 1907 tot den dienst bij het blijvend gedeelte
op te roepen met dien verstande, dat die man
nen met kleip verlof buiten de kazerne zullen
blijven, totdat de omstandigheden 't naar het oor-
deel der regeering noodzakelijk maken voor een
mobilisatie alles in gereedheid te brengen. Het
verzenden van enkele telegrammen is toch vol
doende om de dienstplichtigen in de kazerne te
roepen; binnen twaalf uur tijels kunnen allen op
hun post zijln. f
Hoe goed wellicht bedoeld en hoe handig ook
toegelicht, hot denkbeeld van den heer Patijn
kón geen ingang vinden bij! den minister van
Oorlog, die dit bemiddelend voorstel beslist van
de hand wees. Generaal Sabron verklaarde voor
een snelle mobilisatie iets anders noodig te heb
ben dan miliciens met klein verlof, die hem de
afgevaardigde van Zierikzee- genadig wilde toe
staan.
Ook bij de afgevaardigden der rechterzijde vond
s heeren Patijtas denkbeeld geen ingang. Zij pre
zen de goede hoedanigheden van het tegenwoor
dige ontwerp. De heer Lobman, die de premie
van f 120 in bescherming nam, wees in 't bij-zon
der op hef belang eener snelle mobilisatie, liet
Engelsch-Russisch conflict deed zien, hoe snél
er onweerswolken aan den politieken horizon kun
nen opdoemen en hoezeer eene snelle mobilisatie
gewensebt is. De eenige bemerking die van rechts
op het ontwerp gemaakt werd, is dat art. 4
gevoegelijk kon vervallen, nu er toch vrijwilligers
in cvervloed zich aanmeldden. Het dwangartikel
is dan ook ten slotte door den minister van
Binnenlandsche Zaken, hoofd van het Kabinet,
ingetrokken.
Ter linkerzijde vond het noodwetje een veel
minder gunstig onthaal. De heer Marchant zag
in den afstand van reeds verkregen rechten te
gen billijke vergoeding een soort van onteige
ning, waarmede hij ziph niet kon vereenigen. Meer.
sympathiek dan deze vrijzinnig-democraat en zijn
geestverwant den heer Roodhuizen, die vooral
„den draai" van den minister van marine, den
heer- Wenfholt, afkeurde, waren de beide oud-
liberale afgevaardigden, de heer Van Karnebeek,
die van ganscher harte en de heer Tydeman,
die met een zucht, gewagende nog van een uit
zonderingswet ep vap de enorme uitgave van
41/3 fon, zich bereid verklaarden, den minister
van Oorlog te dezer zake te steunen,
Tegenover deze uitcenloopende mceningen heeft
miriiïtei Sabron zijn ontwerp afdoende verdedigd.
Op gropd van officieele rapporten hield hij- staan
de, dat de inkrimping van het blijvend gedeelte
nog vele andere bezwaren had dan die in bet
belang der mobilisatie waren gelegen; de som
bere voorspellingen der legerautoriteiten waren
te dezer zake uitgekomen. Voor wat allereerst
liet belang der mobilisatie betrof, werden door
den minister inlichtingen gegeven in een comité-
generaal, dat der Kaïper nagenoeg den geheelèn
dag bezig hield. I
Die inlichtingen schijnen ten slotte ook nog
meerderen van links overtuigd te hebben. Met
de geheele rechterzijde stemde- tèn slotte toch
hot grog der oud-liberalen, de heeren Blocker,
Tydeman, Roell, Hennequin en Van Karnebeek
vóór. De Ministers hadden de gelukwenschen van
tal van Kamerleden in ontvangst te nemen.
Voor het ministerieHeemskerk is zeker deze
eerste schrede op het niet effen gebaande poli
tieke hoogterrein een schitterend de-buut. 't ITeèft
gezien, dat 't op het gebied der neutrale zone,
in zaken die het algemeen 's Lands belang ra
ken, wel op eene oogenblikkelijke meerderheid
in de Tweede Kamer rekenen mag. Nu 't het
nieuwe Staatsschip de klip is omgezeild waarop
de vorige regeeringshulk strandde, mag men ho
pen, dat 't de veilige haven die 't door den
Poolzee der partij-hartstochten moet binnenvaren,
onder Heemskerk, „stoutmoedig in 't bangst ge
vaar", gelukkig zal bereiken.
Biiitfinlaiiflsch Nieuws.
DUITSCHLAND.
In de Rijksdagbijeenkomst van Donderdag Sprak
afgevaardigde Lattmann over het kiesrecht in Prui
sen en betreurde het, dat de rijkskanselier zoo
weinig scheen te voelen voor hervormingen in
dezen
Vorst Von Bülow nam daarop het woord en
zeide o.a., zoolang hij rijkskanselier is nooit te
zullen dulden, dat een afzonderlijke staat een
overwegenden invloed op het rijk krijgt, evenmin
als het rjjk op de afzonderlijke staten. Toen de
socialisten hem voortdurend in de rede vielen,
zei de rijkskanselier: Mijne heeren, wij zijn allen
zoo gevoelig voo-r stoornis, van buiten of van
boven af; zouden we hier in de zaal die inter
rupties ook niet kunnen verbieden? Gesteld al, dat
ik critiek uitgeoefend had, dan zou dit nog zoo
erg niet zijn; we leven immers nog niet in den
sociaal-democratischen toekomststaat, waar alles
door de regeering gedecreteerd wordt. Gelooft ge
werkelijk, mijne heeren, dat de volkswelvaart voor
't grootste gedeelte afhangt van grondwet en
kiesrecht? Afgevaardigde Bebel verklaarde onlangs
de Engelsche grondwet te verkiezen boven de
Franschewelnu, Engeland heeft ge-en Rijksdag
kiesrecht, en vindt ge de toestand-en in Mecklen-
zooveel slechter dan in Haïti, waar wel algemeen
kiesrecht is? I
De sociaal-democratie heeft de ontevredenheid
en hei beroep op de materieele instincten nu
eenmaal noodig. Daarom vindt ze geen kiesrecht
radicaal spno^r; en als de burgerlijke p irtijen
het Rijksdag-kiesrecht er voor de afzonderlijke
staten doorkrijgen, zouden- ze het op hun kos
ten doen Een deel der liberalen veronderstelt,
dal de jiiteisten hen slechts lijdelijk zouden ver
dringen, dat is de theorie die men in Frankrijk
„la mer rouge" noemt; maar, mijne heeren, zij,
die de roode zee niet onder leiding van Mozes
en Aarpn doortrekken, zullen er jammerlijk jn
verdrinken Neen, mijne heeren, er h-eerscht eens
gezindheid in het groote Duitsche rijk, dat wil
ik hier tegenover binnen- en buitenland nog eens
nadrukkelijk verklaren, en deze eensgezindheid
mag ncch door de aanvallen van buiten, noch
dooi binnenlandsche conflicten vernietigd worden
SPANJE.
De Senaat beeft Donderdag 400 000 pe-etas
Toegestaan, strekkende tot uitbreiding vaD den
veiligsheidsdienst te Barcelona. Enkele sprekers
van de oppositie merkten op, dat de politie daar
ter stede, wat haar getalsterkte betrelt, niet on
voldoende is, maar dat zjj onmachtig staat tegen
over het terrorisme, doordat de leiding niet
deugt.
ITALIë.
De Italiaansche Koning heelt afscheid genomen
van zijn keizerlijken gast en is naar Rome terug
gekeerd.
De toosten tusschen de beide vorsten gewisseld
zjjn niet gepubliceerd.
Donderdagavond had aan boord van het keizer
lijk jacht aHohenzollern" een diner plaats, door den
Keizer aan de stedelijke autoriteiten van Venetië
aangeboden.
De bladen, die het onderling nog niet eens zijn
in hoeverre dit bezoek van keizer Wilhelm aan
den Italiaanschen koning beteekenis heeft gehad
voor de hoogere politiek, vermeldden ook het feit
dat de keizerlijke familie zonder gevolg door Ve
netië vaart en wandelt, als gewone touristen.
De speciale correspondent van het „Berliner
Tagehlatt" te Venetiëseint aan zijn blad, dat
iemand, die door zijn nauwe relaties in „gezag
hebbende kringen" uiterst betrouwbaar is, hem
over de politieke beteekenis van het onderhoud
tusschen den keizer van Duitschland en koning
Victor Emanuel het volgende wist te berichten:
Van beide zijden beschouwt men het bezoek in de
allereerste plaats als een uiting der hartelijke
vriendsc happe 1 ijke betrekkingen tusschen de beide
verhonden vorsten.
Omtrent het karakter der politiek, die door de
bij den driebond aangesloten regeeringen gevolgd
moet worden, werden in den laatsten tijd van
regeeringswege herhaaldelijk zulke duidelijke ver
klaringen afgelegd, dat de noodzakelijkheid van
nieuwe beraadslagingen of overeenkomsten ge
heel en al „uitgesloten" is. Dit verklaart ook,
waarom, noch in den vorm van toasten, noch
op andere wijze, manifestaties in dien geest den
volke kond werden gedaan.
Wat ou meer speciaal de Balkankwesties be
treft, ook hierbij kan er jeen sprake van zijn, dat
de regeeringen bij den thans heerschenden toe
stand er aan zouden denken, de bestaande over
eenkomsten omtrent het richtsnoer hunner poli
tiek te veranderen. De vrees, dat het aanleggen
van spoorwegen op het Balkan-schiereiland aan
leiding zou kunnen geven tot misverstanden, is
definitief uit den weg geruimd; trouwens, van
den aanvang af, wist Duitschland Italië s op
vatting in dezen te eerbiedigen. Met de Oosten-
rijk-Hcngaarsche regeering zijn speciale overeen
komsten gesloten, waardoor ook in de toekomst
Italië's belangen in Albanië behartigd woiden,
de grondslag, waarop de bepalingen van den drie
bond gebaseerd zTjn, bevat niets, wat Italië's vrij
heid van handelen bij' zekere eventualiteiten in
den Balkan zou kunnen beperken.
Verspreide berichten.
De „Tribuna" weet te berichten, dat vorst
Bülow over veertien dagen te Venetië een samen
komst met Tittoni zal hebben.
Men meldt uit Japan, dat de spaarbank
te Kobe hare betalingen heeft moeteü staken^
i I
