Dagblad mor Schiedam en Omstreken.
31ste Jaargang.
Donderdag 8 October 1908.
No. 9231
DE BALKANT
Officieele berichten.
Waarschuwing.
Buitenlandsch Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f 2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50
Belasting op het houden van honden.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voorherhaaldelijkadverteeren worden uiterst b i 1-
iijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
brengen ter aigemeene kennis, dat ingevolge
bet bepaalde in artikel 3 der verordening op de
invordering der belasting op de honden, gehouden
'n de gemeente Schiedam ^Gemeenteblad no. 12)
j*e 2de ljjst, bevattende de namen van houders van
honden binnen deze gemeente, vanaf beden voor
een ieder gedurende acht dagen ter Gemeente
secretarie (afdeeling financiën) ter inzage is neder-
Selegd, en dat gedurende twaalf achtereenvolgende
"agen, na genoemd tijdstip, schriftelijk bezwaren
'eSen den aanslag bjj Burgemeester en Wethou
ders kunnen worden ingebrachtzullende op
i^ter ingebrachte bezwaren geen verandering van
aanslag worden verleend.
En is hiervan atkondiging geschied, waar het
behoort, den 8sten October 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. A. BRANTS.
De Secretaris,
V. SICKENGA.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
fijn voornemens bij openbare inschrijving té ver
k°open de
maudenmakersteen
bassende in de grienden.
De voorwaarden liggen ter lezing ter Gemeente
secretarie van Schiedam.
Inschrijvingen worden ingewacht voor 22 Octo
ber a.s. ten Raadhuize aldaar.
iti
i
KRETA BIJ GRIEKENLAND.
DE VERKLARING VA^ TURKIJE.
OOSTENRIJKS NOTA AAN DE PORTE.
Do houding van Engeland.
De internationale Conferentie.
Oostenrijk duldt geen inmenging.
Minister Iswolski aan het woord.
In Servië.
Terwijl in de toonaangevende internationale
Politieke kringen meer en meer de meening ingang
begon te vinden, dat een oorlog zou vermeden
w°rden en geen verdere complicaties zouden te
duchten zijn, komt geheel onverwacht de tijding
r e t a heeft zich van Turkije afge-
Scbeiden en vereenigde zich met
Griekenland.
Gister-avond 7 uur had men aan het ministerie
v®ü Buitenl. Zaken te Parijs nog geen ambtelijk
bericht van dezen nieuwen staatsgreep, maar tele
grammen uit Athene bevestigen het bericht in
alle opzichten.
Bat deze daad van Kreta den toestand in het
oosten van Europa nog verergert, spreekt vanzelf.
Het lijkt al zeer onwaarschijnlijk, dat Turkije
ztch dat alles zoo maar zal laten welgevallen. Het
Prestige van den Turk krijgt nu toch een al te
Scvoeligen knak.
Onwaarschijnlijk is het niet, nu verschillende
landen een brok van Turkjje inpalmden, dat ook
Italië annexatieplannen heeft.De Italiaansche bladen
'ragen al of Italië bij den omkeer op den Balkan
®aet leege handen moet blijven staan. Zij denken
bier aan Tripolis en Albanië.
Donkere wolken pakken zich dus boven Europa
sarnen.
Boor de ministers van Buitenlandsche Zaken in
^ugeland, Frankrijk en Rusland is dezer dagen
®aet nadruk verklaard, dat geen belangrijke stap-
Petl in welke richting ook zjjn te verwachten,
.v°oraleer Turkije gesproken heeft.
Gister nu heeft de Turksche gezant aan den Fran
sen minister van Buitenlandsche zaken uit naam
zijner regeering een verklaring, gedagtee-
«end van 6 dezer, overhandigd.
Wjj hebben, zegt de Porte, in deze verklaring
fact een gevoel van de grootste verbazing verno-
Iöen! dat de vorst van Bulgarije gisteren de .on-
athankeljjkheid van het vorstendom en de ver
doffing ervan tot koninkrijk heeft uitgeroepen.
eze onverwachte daad is een schending van het
rractaat van Berlijn en steunt op geen enkel feit,
at de miskenning van de bepaling in dat trac-
at kan verklaren. De vorstelijke regeering heefi
ea 2eer demonstratief voorbeeld gegeven van hare
minachting voor het internationale recht en voor
hare verbintenissen, en van haar gebrek aan eer
bied voor de raadgevingen van de groote mogend
heden. De Turksche regeering komt dan ook, uit
naam van den Sultan, met kracht op tegen de
houding van vorst Ferdinand, doet een dringend
beroep op de mogendheden, die het tractaat van
Berlijn geteekend hebben en verzoekt hen met
aandrang zoo spoedig mogelijk van hare meening
te doen blijken ten aanzien van het houden van
een congres tot onderzoek van de voorwaarden,
onder welke een wettige orde van zaken in Bul
garije en Oost-Roemelië gevestigd kan worden en
de belangen gehandhaafd kunnen worden, welke
de internationale verdragen aan Turkije verze
keren.
De Turksche regeering zou toevlucht kunnen
nemen tot geweld, om hare rechten te doen eer
biedigen, maar uit eerbied voor de tractaten en
uit hoofde van de aigemeene behoefte naar vrede
in Europa wil zij een dergelijk uiterste vermyden.
Zij verwijdt de zaak dus naar de mogendheden,
die deel hebben genomen aan de opstelling van
het tractaat van Berlijn en zal de beslissing af
wachten, waartoe zij zullen komen. Niettemin
teekent de Porte nadrukkelijk protest aan tegen
de inbreuk, die op dat tractaat is gemaakt. Zy
behoudt zich op de uitdrukkelykste wyze alle
rechten, welke die internationale akte haar ver-
leenen, voor.
De Turksche gezant zeide dat by voor het
oogenblik niets aan dezen omzendbrief had toe te
voegen.
Turkye verklaart zich, zooals hieruit blykt, voor
eene internationale conferentie.
Tengevolge van de afscheiding van Kreta is er
in den stand van zaken een geheel nieuwe phase
gekomen, waarmede nu weer rekening moet ge
houden worden en die alle pogingen om de ge
beurtenissen in der minne te schikken kan doen
falen.
De aandacht verdienen thans drie hoofdfactoren,
die een sta in-den-weg zijn voor een nieuwe con
ferentie en bovendien ook voor eenig practisch
resultaat eener nieuwe bijeenkomst der contrac-
teerer.de mogendheden.
Ie. Engeland is verbitterd op Oostenrijk en het
zegt, niet toe te kunnen laten, dat het tractaat
van Berlijn zoo maar klakkeloos ter zyde wordt
gelegd. Oostenryk heeft weinig lust in een inter
nationale conferentie, omdat het alleen zijn zaken
met Turkye wel meent te kunnen regelen.
2e. Rusland, dat in den Balkan meer en meer
op den achtergrond wordt gedrongen door Oos-
tenrijk-Hongarye, komt thans natuurlijk met de
Dardanellen-kwestie. Het zal van de gelegenheid
gebruik willen maken om de vrjje doorvaart door
den Bosphorus te verkrijgen. Engeland zal rich
stellig daar tegen blijven verzetten.
3e. Italië's houding is nog zeer onzeker. In
dien dit ryk mede annexatieplannen gaat ten uit
voer leggen, kau zulks zeer verstrekkende gevol
gen hebben.
De nota van OostenrijkHongarije.
De Oostenryksche gezant heeft aan Turkye een
nota overhandigd, welke verklaart
Het doel, dat met de vriendschappelijke samen
werking tusschen de Oostenrijksch-Hongaarsche en
Turksche troepen in het sandzjak Novibazar be
oogd werd, is bereikt. De orde wordt gehand
haafd en de vrede van Europa is verzekerd. De
tegenwoordige staatkundige beweging in Turkye
doet een bevestiging van de grondslagen van het
rijk voorzien.
De nota brengt in herinnering, dat Oostenryk-
Hongarye zich bereid heeft verklaard, om in de
vroeger gesloten overeenkomst een bepaling op te
nemen, volgens welke het van het recht om in ande
re plaatsen van het Sandzjak troepen te leggen
geen gebruik zou maken zonder voorafgaande over
eenstemming met de Porte. Oostenrijk-Hon
garjje hoopt, dat de Porte er nu in zal slagen al
leen de orde in het Sandzjak te handhaven en
aldus de taak, die vroeger op beide regeeringen
rustte, te vervullen.
De Oostenrijksch-Hongaarsche regeering heeft
dan ook niet geaarzeld, de Verheven Porie mede
te deeleo, dat het van rle haar by overeenkomst
verleende rechten hetrelfer.de Novibazar afziet. De
Oostenrijksch-Hongaarsche troepen daar hebben
bevel ontvangen de plaats te oi.truimen, waar zy
in garnizoen lagen.
Het Weensche kabinet wil op deze wijze niet
alleen aan de Turksche regeering een doorslaand
bewijs van zya vertrouwen en waarljjk vriendschap
pelijke gevoelens geven, maar ook nadrukkelijk
het gerucht weerleggen, volgens hetwelk het zelf
zuchtige en hebzuchtige oogmerken tot gebiedsver-
grooting nastreeft. De zending, die het tractaat
van Berlyn aan Oostenrijk in Bosnië en Herzego-
wina opdroeg, heeft het vervuld voor het welzyn
van de bevolking. In waarheid hebben dan ook de
toestand, dien het tractaat van Berlyn in Bo=mië-
Herzegowina schiep, en het daar door Oostenrijk
Hongarije gehandhaa'de gestadige evenwicht Tur
kije in staat gesteld zyne krachten samen vte
trekken tot beveiliging van de ondeelbaarheid van
zijn rijk.
Bosnië en Herzegowina hebben een hooge trap
van stoffelijke en geestelijke beschaving bereikt.
Het oogenblik lijkt dus gekomen, om het onderno
men werk te kronen, door aan die provinciën de
weldaden van een autonoom en grondwettig regeer-
stelsel te verleenen, dat de bevolking verlangde.
De regeering moet echter om deze edelmoedige
voornemens te, verwezenlijken, den toestand van
de twee provinciën regelen en een afdoenden waar
borg verschaffen tegen de gevaren, die de stand
vastigheid van het stelsel, dat in 1878 gevestigd
is, kunnen be-dreigen.
Het Weensche kabinet ziet zich dus voor de
gebiedende noodzakelijkheid geplaatst, om zich
vrij te maken van het voorbehoud, dat in de over
eenkomst van Konstantinopel vervat was, en ten
aanzien van Bosnië en Herzegowina, ten bate van
den grondwettelyken toestand, zijn algeheele vrij
heid van handelen te hernemen.
Kreta.
Wy laten hier het een en ander over het ver
leden van Kreta volgen
Het eiland Kreta werd, na ruim vier eeuwen
onder Venetiaansche heerschappij te hebben ge
staan, in 1669 aan het Turksche gezag onderwor
pen. Behoudens een tydperk van tien jaren 1830
40, toen jhet onder gezag was geplaatst van den
onderkoning van Egypte werd het geregeerd als
een Turksch wilajet. Na meer dan 70 jaren van
bjjna voortdurende opstanden (in 1821,1858 1866
68, 1896—98) kwamen de 4 groote mogendheden
Engeland, Rusland, Frankrijk en Italië in
1898 tusschenbeide. In dat jaar werd aan Kreta
autonomie verleend (onder beheer van een hoogen
commissaris) onder suzereiniteit der Porte, zonder
evenwel, zooals Bulgarye schatplichtig te zijn.
In 1906 werd door een besluit der 4 mogend-
hedenvoogdessen den koning van Griekenland het
recht toegekend den hoogen commissaris te be
noemen. Tevens werd toen besloten tot reorga
nisatie der gendarmerie en oprichting eener mi
litie ter vervanging van de internatiohale troepen,
terwyl aan christenen en mohammedanen gelyke
rechten werden toegekend.
Men zal zich wellicht herinneren, dat prins
George, ontevreden met den nieuwen toestand,
toen als hooge commissaris aftrad en vervangen
werd door Zalmis, oud Grieksch minister-president,
die voor den tyd van vyi jaren benoemd werd.
Hieronder volgen eenige bizonderheden aan
gaande
Bosnië en Herzegowina.
Blykens een vokstelling, in 1895 gehouden, be
stond. in Bosnië en Herzegowina de bevolking toen
uit goed anderhalf millioen zielen. De indeeling
naar de gezindten bleek bjj die telling aldus te
wezen: 548,632 mohammedanen, 673,246 grieksch-
orthodoxen, 334,142 roomsch-katholieken, 3596
protestanten, 251 christenen van andere belijdenis
en 8213 israëlieten.
De nationaliteit is in hoofdzaak Kroato-Servisch
enkel in de grootere steden vindt men Spaanscbe
Joden. Voorts vindt men in den lande nog zigeu
ners en bovendien kolonies van verschillenden land
aard. Het inwonertal van de belangrijkste steden
was, ook al weer by de telling van 1905, S irajewo
38,083, Mostar 14,370, Banjaioeka 13,566 en Dolnia
Toesla 10,227. Te Sarajewo is een hooggerechts
hof gevestigdbovendien rijn er 6 districtshoven
en tal van lagere rechtbanken.
Bosnië en Herzegowina maken deel uit van het
Oosteoryksch Hongaarsche tolgebied. Landbouw,
welke nog zeer primitief wordt gedreven, en vee
teelt zijn de voorname bronnen van bestaan. Ook
is het land ryk aan, trouwens nog weioig ontgon
nen natuurlijke hulpbronnen als wouden, mineralen,
petroleum enz.
In 1906 hadden de beide provincies ca. 1600
K.M. spoorweg.
De sterkte der Oostenrijksch-Hongaarsche be
zetting in de beide provincies bedraagt ongeveer
20.000 man. De kosten dier bezetting beloopen
jaarljjks ca. 7:500.000 kronen.
Door de Oostenryksch— Hongaarsche regeering
zal graaf Zichy tot gouverneur van Bosnië en
Herzegowina worden benoemd. Een bizouder mini
sterie zal voor de twee gewesten worden ingevoerd.
De ontstemming der Engelschen.
De toon, die de groote Engelsche pers aanslaat,
wordt steeds scherper tegenover Oostenrijk.
»De Standard" noemt het besluit van Frans
Jozef aangaande Bosnië en Herzegowina een even
groote schanddaad als de verdeeling van Polen en
de rol van Rusland tegen Hongarye in 1849. De
Magyaren van nu zyn die rol van Rusland blijk
baar vergeten, anders zouden zy Oostenrijks ge
weldenarij van nu niet gedoogen. Door deze daad
wordt Oostenrijk eensklaps weer Metternicn's Oos
tenrijk, de handhaver van het Heilige Vei bond,
de hatelijke dwingeland voor devrytieui de.- voiks.
Hoe kunnen, vraagt de «Standard", de Hongaren
zoo ondankbaar zyn en vergeten wat de Engeischen
en de Turken in 1849 voor de Hongaarscüe nelden
hebben gedaan. Heelt Turkye ze toen niet gered
uit Oostenryksche en Russische kerkerholen?
De Engtlsche minister van Buiteulandsche
Zaken, Sir Edward Grey, hield gisieravund een
rede te Wooler, in Northumberland, waarin bjj
Engelands houding inzake de Balkan-crisis aldus
omschreef
Wy kunnen het recht van geen enkele mogend
heid ot staat erkennen, om een internationaal
tractaat zonder toestemming van de overige deel
nemers te wyzigen. Evenmin kunnen wy de ge
volgen van zulk een handelwijze erkennen, voor
de andere mogendheden geraadpleegd zyn, vooral
in dit geval Turkye, dat een van de meest recht
streeks betrokken mogendheden is. Waar zou het
heen met het openbaar vertrouwen, indien maar
de een of andere mogendheid naar eigen goed
dunken plotseling de internationale tractaten kon
schenden
Grey zeide, dat de strooming ten gunste van
vermindering van de wapening in Europa in kracht
toenam, maar men zou niet op een vermindering
van de oorlogsuitgaven kunnen rekenen, indien
de heele wereld in de voortdurende vrees leefde,
dat internationale verdragen plotseling geschonden
of gewijzigd konden worden, zonder toestemming
van alle medeonderteekenaars. In het gegeven
geval zou het zeer wenscheljjk zyn geen tyd te
verliezen met Turkye te verzekeren, dat men by
een herziening van het tractaat van Berlyn alle
aandacht aan de belangen en den status van Turkye
zal wyden.
Wy wenschen vurig, dat de loop van zaken zoo
rechtvaardig zy, dat de nieuwe regeering in Tur
kye geholpen en niet ontmoedigd wordt. Men
mag niet vergeten, dat een vernedering aan een
beweging, die lotnutoe vredelievend is gewee-<t,
een oorlogzuchtig karakter zou kunnen verleene»,
alle hervormingen in Turkye in gevaar kan bren
gen en Macedonië en Armenië weer in den ireu-
rigen toestand van vroeger kan pl.at-en.
Er is geen reden, om aan te nemen, dal bet
nu gebeurde den vrede zou kunnen ersioren
want de veranderingen dte bun bes-lag hrbb-i ge
kregen zyn eigmlyk niet zoo erl or. Bt. -lye
was reeds autonoom. Het on-.ienci-.e::- tn-ch n
autonomie en onafhankelijkheid is eigenlyk niet
zoo groot.
Ook minister Asqaith heeft zich over de
Balkan-crisis uitgelaten. Ia een rede, gister te
Leven gehouden, zeide bij
Engeiand is van plan, de jonge grondwet van
Turkije te beschermen. Het heeft Oostenrijk en
Bulgarije gewaarschuwd, da zy het tractaat van
Berlyn niet rauwelijks kunnen schenden, zonder
dat de mogendheden dit goedvinden. Asquith ver
klaarde, dat er nu noodzakelijk nieuwe vraagstukken
zullen rijzen.
Reuter verneemt, dat de Engehche regeering,
alvorens de voornemens van Oostenrjjk-Hongarye
ambtelijk te barer kennis werden gebracht, Oos
tenrijk-Hongarije heeft herinnerd, dat het 't pro-
tokol, hetwelk aan bet Londensche tractaat van
1871 is toegevoegd, beeft goedgekeurd. In dat
protokol is het beginsel neergelegd, dat geen mo
gendheid de bij dat tractaat aangegane verplich
tingen kon breken of de bepalingen ervan wjjïj-
