Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
A1) o n n e e r t D op He
Niew Maasde Courant
nel gratis Geïllustreerd MaiiUai
prijs 10 c. p. vest, 0.40 p. ui, f 1.35 p. 3 li.
31ste Jaargang.
Donderdag 3 December 1908.
No. 9279.
TWEEDE BLAD.
De Afrikaan,
FEUILLETON.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels f 0.92 met inbegrip van bewijsnummer,
Elke regel daarboven 15 cent. j
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst b i 1-
Ijjke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85.
Postbus no. 39.
Vergadering van den Raad der gemeente
Schiedam op Dinsdag 1 Dec. 1908, des
namiddags ten 2 uur.
P, (Slot).
Volkshuisvesting.
De heer Smit had aanvankelijk gedacht aan
dit voorstel zijn steun te kunnen geven, maar hij is
sedert dien van zienswijze veranderd. Hij vroeg
zich af, of er werkelijk gebrek aan woningen is.
Daartoe won hjj inlichtingen in bij de Rotterdam-
sche Electrische Tramwegmaatschappij en hjj
kreeg de zekerheid, dat er tweemaal meer werk
lieden van hier naar Rotterdam gaan dan er uit
Rotterdam hier komen; het woninggebrek schijnt
dus te Rotterdam en niet hier te zijn. Moet du
onder deze omstandigheden de gemeente hier de
risico voor het huizen verhuren op zich nemen
Als er overbouwd wordt, zullen de goedkoopere
woningen weg gaan en «Volkshuisvesting" zal
met de duurdere blijven zitten. Onder de gegeven
omstandigheden acht hij de risico voor de gemeente
te groot en zal hij dus niet voor het voorstel
stommen.
De heer De Groot zegt, dat ook hij in het
debat is aangehaald. Als hij toen gesproken heeft
van een huurprijs van f 2.25 a f 2.50, dan heelt
hü bedoeld den huurprijs die geheven kan wor
den om rond te komen. Maar de statuten der
vereeniging gebieden te verhuren tot de normale
huurwaardedaarom wordt de markthuurwaarde
berekend.
De beer Van der Schalk (voorzitter van
«Volkshuisvesting") zal niet alle argumenten aan
voeren. Waar de heeren hier blijkbaar met vaste
overtuiging gekomen zjjn, zal dat toch niet veel
helpen. Als de huurwaarde hooger is dan van
andere woningen, dan is 't, omdat de woningen
van «Volkshuisvesting" veel soüeder worden
gebouwd. Wat de huurwaarde verder betreft;
daarover heeft men bjj het rapport over den bouw
alles kunnen lezer.toen is men er niet tegen
opgekomen en nu wordt er gecritiseerd. Juist om
niet met de eigenbouwers te concurreeren, is de
huurprijs niet lager gesteld en in plaats van dat
te waardeeren, wordt 'i ons voor de voeten gegooid.
Overigensbetoogtspr.dat er wel degelijk woning
nood is. Als er bijv. in Nieuwsticht wat open
komt, zijn er wel tien liefhebbers voor ééne
woning. Dezerzijds is niet gezegd, dat 't mogelijk
zou zijn, woningen van f2 te bouwen; men moet
ook rekenen, elk jaar 10% voor afschrijving en
aflossiDg moet bestemd worden. Lukt't niet wonin
gen voor circa f2 te bouwen, dan komt «Volks
huisvesting" tot den Raad en bedankt voor
die ton.
De heer W i 11 k a m p f betoogt, dat hjj de vorige
maal tegen het verleenen van een ton voorschot
Was uitsluitend op grond van financieele overwe
gingen hij achtte niet voldoenden waarborg aan
wezig, maar overigens is hem het streven van
«Volkshuisvesting" sympathiek en deelt hij de
geopperde bezwaren nietbjj liquidatie zal bijna
elk bedrjjf slecht uit komen en een deficit op
leveren. Overigens meent hjj, dat aan dit type van
woningen wel behoefte is en dat in den Djjpenden
nood moet worden voorzien. Spr. wijst nog op de
noodzakelijkheid van uitvoering der Woningwet en
op het materieel en moreel gevaar van slechte
woningen. Waar er wel degelijk gebrek is aan
woningen, wegen de bezwaren van den heer Van
der Laan bjj hem niet in die mate en zal hij aan
het voorstel zjjn stem geven.
Roman van W. S. MAUGHAM.
49)
Alec streed zjjiien goeden strijd, zonder
zich er om te hekommeren, dat de zeepbol
zijner gliorie .uiteenspatte. Nog steeds zaten de
mijnwerkers in hun gnaf, en acht-eh-veertig uren
waren reeds verijoopen. In vele harten ver
fhuwde de hoop; maar Alec maande tot vol-
:taxding. Wat meer zegt hij gaf het voor
beeld er van. Nu kwam zijne groote kracht
hem te stade; hij kon twintig uren werken
aan een stuk en hij spaarde zichzelf niet
Hij wilde die menschen redden, zoo e'r nog
redding denkbaar was. Met, eerie soort van woe
dende vastberadenheid woedend legen deze
blinde en meedoogcnlooze natuurkrachten tiaar
onder den grond greep hij toe en deed de
anderen toegrijpen.
>En hij overwon. In. 'de schacht afgedaald,
trots de daarin heerechende stiklucht, hak
kend en houwend met de andere mannen,
baande hij met ongelooflijke inspanning zich
tot de bedolvenien een weg,, tot de laatste af
scheiding was doorgeslagen. Alle dertig kwa
sten. weer aan het daglicht maar niet alle
De heer Van der Laan, repliceerend, zegt,
dat hjj wel degeljjk de markthuurwaarde ge
rekend heeftdat geeft voor de woningen in de
Gorze een verschil van f7000 en voor die van de
Fabristraat f5000, totaal f 12000. Waar voor de
huizen aan de Fabristraat voor het eerste jaar gëea
1% afschrijving gerekend is, zal die later wel
degeljjk gerekend moeten worden. Als dus de huren
dalen ea het onderhoud-vermeerdert, hoe zal dan
de rekeniDg sluiten
De wethouder, de heer Honnerlage G r e t e,
zjjn standpunt in het College te dezer zake uiteen
zettend, zegt, dat hem vooral gefrappeerd heeft de
mededeeling van den heer Smit omtrent het aan
tal werklieden dat in beide richtingen van den
electrischen tram gebruikt maakthet eenige wat
hier nog een andereu kjjk kan geven, is dat er
ook heel wat menschen gaan loopen maar is 't,
zooals de heer Smit verzekerde, dan is 't zaak om
niet te bouwen maar af te wachten hoe 't gaat.
Wat de huurprijs betreft van de woningen in de
Gorze die hij gezien heeft, meent hjj, dat de be
rekening van 30% risico voor slechte betalers wel
wat ruim genomen is en men had kunnen begin
nen met 10 a 15% dan wordt van zelf de huur
waarde van de woningen lager en kon die in plaats
van f2.30 op f2.20 of 12.10 gesteld worden en
dus de wenschen van den Raad meer nabjj komen.
Weth. meent, dat tal van menschen niet meer
dan f2 huur kunnen betalen en velen slechts
fl a f'1.25 kunnen verwonen, Zorgt «Volkshuis
vesting" voor lage huren, dan kan de risico voor
de gemeente niet zoo groot zjjn.
De wethouder, de heer Van Westendorp,
zegt, dat er wel degeljjk woningen te kort zjjn
en de mededeeling van den heer Smit voor hem
in geenen deele frappant is. Wil hjj weten ol er
woningen te kort zjjn, laat hjj dan niet alleen bjj
de E. T. M., maar ook bjj de H. IJ. S. informee-
ren, hoeveleu er in de richting Rotterdam en
Delft en met het bocje «Padang" vervoerd wor
den. Spr. betoogt nog eens rnet cjjfers, dat het
particulier in it iet Lief met 't oog op de uitbreiding
der stad hier te weinig woningen heeft gebouwd
maar wjjst ook op zoovele minderwaardige wo
ningen en krotten, vooral in de oude stad, die
verdwijnen moeten en voor nieuwe plaats maken
en op bet advies van de Gezondheidscommissie te
dezer zake. Er is njjpend gebrek aan woningen
van f2 huurwaarde en daar beneden. San «Volks
huisvesting" die niet bouwen, dan zai ze de ton
niet aannemen. Maar de risico voor de gemeente
is niet zoo groot. Schiedam staat, wat de condities
betreft aan dergelijke vereenigingen, nog boven
aan in de rjj der gemeenten. Waar er werkeljjk
woningnood is, kwamen B. en W. met dit voor
stel tot den Raad.
De heer De Bruin acht de huurgrens van
f2 te laag en zou die tot t2.25 willen verhoogen.
Aanhalend wat de vorige sprekers aanvoerden,
zegt hij, dat de frappante cijfers van den heer
Smit voor hem absoluut geen waarde hebben.
Zoowel bjj spoor als tram zou men moeten onder
zoeken of de vervoerde werklieden gehuwd of onge
huwd zjjn. Wel andere vragen vertoonen zich
echter op den achtergrond. Waar men omtrent
den woningn o o d geen bepaalde cjjfers heeft,
heeft men die over den woningt o e s t a n d wel.
Er zjjn hier toch 460 éénkamerwoningen, waar
van nog 17 zonder zoldergemiddeld leven daar
vier .menschen als in éen hok. Verder zjjn er
207 tweekamerwoningen, waarvan 28 zonder zolder,
waar ongeveer 5 mensch n in wonen. Niet alleen
met 'toog op het woningtekort, maar ook betref
fende den woningtoestand is er dus voor «Volkshuis
vesting" nog al wat te doen. Hoewel spr. behoort
dertig levend. Vijf waren er geschikt of aan
kwetsuren bezweken. Aan den mohd der
schacht mengde zich droefheid met vreugde
En nogmaals had Alec Mackenzie de handen
vol om de jammerlijk uitgeputte geredden tot
het leven terug te brengen en om met beters
dan woorden nog de w/eduwen eh weezen der
dooden te 'troosten. 1
Dit lamelijjlk gewone incident, wiaarvan slechts
in éen hoekje van de morgenbliadeh even mel
ding werd gemaakt, deed voor Alec zijne eigene
zaken geheel in het niet verzinken. Van aan
gezicht tot aangezicht met. het bittere treurspel
'van in den bloei hunner kracht weggerukte
mannen en van eensklaps beroofde weduwen
en weezen, kon hij aan de opschudding in
zijn eigen leven nauwelijks meer eehige befeè-
k en is hechten. Ja, tegenover deze zooveel groo-
tere ramp. die hij! had bijgewoond en die hem
ook nog de handen vol werk gaf, voelde hij
zich te hooger verheven boven dat lasterlijke
ia an ten geschrijf, voelde hij slechts de diepste
verachting voor ,al die kleine zielen, die, ach
terdochtig en jaloersch, na hem eerst tot in
de wolken verheven te hebben, hein nu wiildeh
sleuren door het slijk. Want zijn geweten w,as
zuiver.
'toen hij ,aan Lucy schreef, oordeelde hij het
niet eens noodig, op; (het schandaal in de pers
nogeenS terug .te komen; maar zijin brief was
vol van de gebeurtenissen der laatste drie da
gen. Hij schetste haar hoe zij hand in hand ge-
tot de menschen die geen vasten vorm van zedeljjk-
heid hebben, meent hjj toch, dat er aan dat voorstel
ook een sterken moreelen kant is. Maakt men
administratieve bezwaren, dan zegt hjj, dat men
't zelf in de hand heelt, de administratie in
«Volkshuisvesting" te verbeteren, spr. meent, dat
het groote sociale belang hier voorop staat. Mocht
men nogmaals op financieele gronden men zegt
bijv. dat als de buurprjjs opgevoerd wordt de
loonen zullen moeten stjjgen het voorstel
afwijzen, dan hoopt hjj, dat de zelfbouwers zullen
optreden, daar 't hoog tjjd is, de Woningwet
wordt uitgevoard.
De heer Smit zegt, dat hjj ook den woning
toestand wil verbeteren maar geleidelijk, niet met
horten en stootenhjj ziet de noodzakelijkheid
niet in, dat de gemeente hier optreedtnu het
geld weer ruimer is, zal er wel weer voldoende
gebouwd wordendaarom kan hjj niet met het
voorstel meegaan.
De heer Gouka kan als voorzitter der Ge
zondheidscommissie de bewering tegen spreken,
dat er geen woningnood is. Zjjn er nog lang geen
voldoende woningen gebouwd, Volkshuisvesting"
behoort, ook te laten zien wat een woning is.
Van dien kant bezien kan zjj ook groot nut stich
ten. Overigens acht spr. 't gevaarlijk hier bere
keningen te maken en cjjfers te groepeeren.
De heer Van der Schalk bespreekt enkele
der te berde gebrachte cjjfers. Hjj stelt in bet
licht, dat de besproken 30% zjjn berekend op
grondbelasting, waterleiding en herstellingen,
waarmede toch altjjd rekening moet gehouden
worden, en dat de prjjzen onder normale omstan
digheid geregeld, toch ook doelen op woningen,
die met eere uit een wedstrjjd zouden te voor-
schjjn treden.
De Voorzitter zet uiteen, hoe door B. en
W. het stellen van huurprijzen van 12 wordt
Terstaan tn, meenend dat «Volkshuisvesting" er ook
toe moet bjjdragen, misstanden te doen verdwjj
nen, die onze stad niet tot eer zjjn, meent hjj,
dat men op het voorstel, bjj de gestel ie voor
waarden, gerust kan ingaan.
De heer Van der Schalk betoogt, dat
«Volkshuisvesting" de verplichting aanvaardt een
huurprjjs van f2 te stellen en darrvan niet zonder
toestemming van den Raad zai afwjjken. Spr. stelt
in het licht dat tegenover de 2 ton nu reeds toe
gestaan, een waarborgkapitaal staat van f20.000
en dat elk jaar wordt afgelost.
De tieer W i 11 k a m p f verzekert, dat men
voor een huurprjjs voor f2 ot daar beneden net
zooveel liefhebbers kan krjjgen als men wil. Hjj
stelt op prjjs dat ook het goede type ven een wo
ning geleverd wordt. Niet hjj heeft een vorige
maal, waarborgen voor de risico eischend, het
verzoek van «Volkshuisvesting" ter dood veroor
deeld in tegendeel hjj acht haar streven een zaak
van groot spciaal belang en waar zjj nu voldoenden
waarborg voor risico biedt, zal bjj voor het voorstel
stemmen.
De heer Van der Laan, de gegeven cijfers
handhavend, meent, dat «Volkshuisvesting" te duur
bouwt, duurder dan particulieren. Spr. bljjft in zake
woningbouw de voorkeur geven aan het particulier
initiatief en meent, dat particulieren nu ook wel
zullen bouwen,
De heer De Bruin wil het peil van den
huurprjjs van f2 tot f 2.25 verhoogd zien en vraagt
of hjj na de stemming gelegenheid zal hebben om
dit te kunnen bereiken.
De heer G o u k a meent, dat men toch geen
amendement kan aannemen op een pas genomen
besluit.
De heer De Bruin wil dan lormeel voor-
vochten hadden tegen den jood en hem in
hoofdzaak zipr-v prooi nog ontweldigd had
den. In een tweeden brief vertetde hij! haar
wo.lvO stappen hiji reeds genomen had om de
Aangerichte schade te herstellen, en wat er
nu, verder nog te doen viel. Gaarne zou hijl
ook aan zijne groote liefde het woord hebben
gegeven op 't papier, maar met de eigenaardige
schuwheid, die hem aangeboren was, kou hij!
zichzelf daartoe niet brengen. Over de be
tichting, die nu als eene óénige groote stem
tegen hem opging, repte hiji met geen woord.
'Lucy las zijne brieven en herlas ze. Zij be
greep ze niet, en zij leken haar wonderlijk
onverschillig. Op een afstand van het tooneel
dor ramp kon zij zich de akelige werkelijk
heid daarvan .niet voorstellen, en Alec's lange
afwezigheid griefde haar bitter. Zij had juist
nu zoo groote behoefte aan zijne tegenwoor
digheid, nu zij ai'léén, op hare eigen schouders,
eene zoo zware beproeving te dragen had. Wat
raakten haar die mijnwerkers? Haar eigen leed
was*, et ziwiaarste van alles op de wereld.
Lady Kelsey bracht haar, zonder een voord
te spreken, Machinery's tweeden brief. Eeh
Verpletterend document! De geheele zaak was
onzinnig; maar in de voorstelling er van lag
een schijn van waarachtigheid, die a'Jle men
schen treffen eu de mees ten overtuigen moest.
Bij het lezen er van beving Lucy een groote
schrik. Ilaar hart stond stil.
lEn Alec? 'Wat deed hij., behalve bet red-
stellen een speling te laten tot hoogstens f2.25.
De heer G o u k a heeft nog bezwaar tegen de
voorgestelde redacDe: de Gezondheidscommissie
wil bepaald zien f2 of minder.
De Voorzitter zegt, dat B. en W. geen be
zwaar vinden, de redactie te wjjzigen.
Het amendement De Bruin, daarna eerst in
stemming gebracht wordt verworpen met 136
stemmen. Voor stemmen de heeren van Wes
tendorp, Gouka, Kranen, Koopmans, De Groot ea
De Bruin.
Het voorstel wordt vervolgens verworpen met
12—8 stemmen. Voor stemmen de heeren Van
Westendorp, Gouka, Kranen, Koopmans, Witt-
kampf, De Groot, De Bruin en Van der Schalk.
Pandenverkoop.
Adres van N. H. de Roo, om aan hem te ver-
koopen de panden der gemeente aan de Pernis-
schestraat, met prae-advies van B. en W.
Overeenkomstig dat advies wordt voorgesteld aan
adressant, te verkoopen de twee pandjes aan de
Permsschestraat te zamen groot 96 cA. voor den
prijs van f 7.per eA.
De Voorzitter zegt, dat dit punt voorloopig
wordt aangehouden, omdat daaromtrent meledee-
lingen moeten gedaan worden in geheime ver
gadering
Toonkunstschool.
Adres van de commissie voor de muziekschool
van de afd. Schiedam, der Mjj. tot bevordering
der Toonkunst om continuatie van de buur, van
de bovenzalen van de Beurs, met prae-advies tu
B. en W.
Overeenkomstig dat advies wordt beslaten d«
bovenzalen van de Beurs, van de zjjde van da
Dam, aan die afd. weder te verhuren.
Schiedam Vooruit.
Aires van de vereeniging «Schiedam Vooruit",
om haar ook dit jaar de van jaar tot jaar toege
stane subsidie van f 1300.te verleenen, met
prae-advies van B. en W.
De heer De Bruin vraagt of dit voorstel kan
aangehouden worden.
De heer Gouka zegt, dat bjj gaarne eene be
slissing zou zien, daar bet bestuur den Directear
tegen '1 December ontslag heeft verleend.
De heer De Bruin verklaart zich tegen het
voorstel. Hjj zegt dat het particulier initiatief in
«Schiedam Vooruit" hem absoluut geen cent waard
is. Hjj wil niet moetwillig het teringljjdertje ia
stand honden. Wil men voor grondbedrjjf of een
anderen tak van dienst een ambtenaar, dan zjjn
die mef hoopen te krjjgen.
De heer De Groot kan met het voorstel niet
vereenigen- Hjj acht het doel dat S. V. zich inder-
tjjd voorgesteld heeft na te streven, thans bereikt
en waar er nu zeer onvoldoende belangstelling in
haar werken betoond wordt, acht hjj den tjjd ge
komen om de vereeniging op te doeken. Ook het
denkbeeld om den Directeur van S. V. te combi
neeren met den Secretaris van Grondbedrjjt laebt
hem niet toe. Is 't noodzakelijk een ambtenaar
voor dat bedrjjt aan te stellen, dan kan er eene
oproeping geschieden; maar de combinatie van
directeur van S. V. en Secretaris van Grondbedrjjf
acht hjj een zeer zonderlinge verhouding, waarmee
hjj niet kan instemmen.
De heer Van der Schalk kan die redenee
ring niet begrjjpen. Als er ooit iemand noodig ie
geweest om de opgespoten gronden aan den man
te brenger, dan is 't nu. Hjj vindt de voorgestelde
oplossing zoo practisch mogelijk, meent dat zjj alle
reden van bestaan heeft en dacht dan ook dat zjj
met beide handen zou zjjn aangevat.
den van mjjnwerkers Waarom was hij niet
hier? Waarom verdedigde hij zich niet? Waar
om volhardde hij in dit ondoordringbare en
onredelijke stilzwijgen? Lucy had zichzelf de
gedachte opgedrongen, dat misschien overwe
gingen van politieken aard hem den mond ge
sloten hielden. .Maar deze verklaring kon toch
geen steek blijven houden. Lucy las alles wat
er in de bladen geschreven werd, en zij zag
dat de openbare meening beslist tegen Mac
kenzie was. Nu de zaak tot eene partijk|we.stie
was verhaspeld, trachtten de conservat.eve bla
den den beschuldigde schoon te wasscben; maar
•,ij "deden dit in hajfhartigen trant, die gemis
aan alle overtuiging liet doorschemeren.
Tegenover al wat er ten gunste van Alec
werd aangevoerd, scheen het bezlwarende toch
beslist den doorslag te geven. Lucy zelf voelde
dit maar al te goed. En bovendien begon haar
geweten haar te knagen. Die wreede woorden
van Bobbie Boulger kwamen weer in haar op,
en zij werd overstelpt door zelfverwijt, wanneer
zij zich voorhield dat het haar eigen broeder
was, om wien al dit misbaar" werd gemaakt.
Zij moest toch wel volslagen liartloos en ver
dorven zijnEn dan weer, met eehe wanho
pige wilskracht, riep zij uit dat zij in Alëc
geloofde en dat zij hem onbekwaam hchttq
tot eene verraderlijke daad.
(Wordt vtwolgii
