Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
zïzSSi r;
32ste Jaargang.
Zaterdag 3 April 1909.
No. 9378.
EERSTE BLAD.
A li o i n e e r t D ob de
feuilleton.
Sie-nwe SEMelaisciE Courant
ffit jratis GeilMrari MajsW
prlis 10 c. ii. Teet ü.4ip. anfl.fl.35 p.
l)it nummer bestaat uit twee
bladen en een Geïllustreerd Zon
dagsblad.
De rechtsgelijkheid doorgevoerd
tot het Middelbaar Onderwijs.
De steenkapper van Keulen.
Buitenlandsch Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Pil blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
wiiVin°r S?hl«dam Per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
4 f cent Franco per post door geheel Nederland f 2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
a. w£rdf? d^1'jks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent. j
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
b>e Tweede Kamer der Staten-Generaal heeft
m de laatstverloopen dagen een wel eigenaardig
ontwerp te behandelen gehad, een ontwerp
waarbij de gedachten van velen vooral aan de
linkerzijde der Kamer, zich hebben geopenbaard,
dat als de toetsteen van de meening der onder
scheidene partijleiders gelden mocht. Minister
Heemskerk had toch bij de Kamer ingediend
het wetsontwerp bedoelend subsidieering der
Bijzondere Hoogere Burgerscholen. Daardoor
zou de rechtsgelijkheid, die voor het lager
onderwijs na jaren van hevigen strijd eindelijk
eikend is, zijn doorgevoerd tot het middelbaar
onderwijsde oprichters, veelal ook de bestuur-
deis, van bijzondere hoogere burgerscholen,
zouden ook voor die scholen subsidie krijgen en
dus zou hun taak om in de behoefte aan
middelbaar onderwijs op christelijken grondslag
te vooizien, aanmerkelijk verlicht worden.
Nu zou men denken, dat waarde schoolstrijd
ook van liberale zijde uitgestreden heette, waar
het beginsel van rechtsgelijkheid voor de wet
voor het openbaar en bijzonder onderwijs ook
van liberale zijde erkend heette, deze eenvoudige
wetsYoordracht er wel met vlag en wimpel door
zoude komeu. En toch heeft de scheidende
Kamer dit simpele wetje nog wel een vier-
daagsch debat waardig gekeurd, heeft zij er
over gedebatteerd met een gloed en een ijver
alsof we nog in de heetste dagen van den
schoolstrijd waren, zoodat de eerlijke rondbor
stige linksman, dr. Bos, kon getuigen: „Iets
van den ouden schoolstrijd waarde door de
Kamer rond."
En terecht mocht de afgevaardigde van
Winschoten zoo spreken immers, hij die dag
aan dag uit de beraadslagingen in de Tweede
Kamer over dit zoo eenvoudig ontwerp tot
wijziging van de Wet op het Middelbaar Onder
wijs volgde, moest wel een weinig verheffenden
indruk krijgen van de voorgewende belangstel
ling in het bijzonder onderwijs van de meerder
heid der liberale heeren. Wat al vervelend ge
zeur over die waarborgenMen kon zoo zien,
dat 't niet van harte ging, dat allerlei voor
wendsels werden gezocht om te kunnen terug
komen op de liberale onderwijspolitiek dei-
laatste jaren. De heeren Bos en Roodhuyzen
hielden zich hier vrij kloek en royaal. Maar des
te erger maakten 't de anderen. De heeren Ter
Laan, Ketelaar, Verhey en Roessingh hadden
allen bezwaren. Doch het meest krenterig en
Historisch verhaal uit de i5e
eeuw.
22)
Maar die daar rond slopen, waren eenzame
Keulenaarsde zwaardveger Reinhold, meester
Veit en twee steenbewerkersgezellen. Zij gingen
wel in 't geheim te werk, niet om een misdaad
te begaan, maar om een misdaad aan 't licht te
brengen. Daarom droegen zjj ook onder hun
mantels scherpe zwaarden en spitse dolken, die
Reinhold in zjjn werkplaats geslepen had.
De viermannen stonden op de rjj tegen dén
muur en zagen aandachtig rond. Dan gingen zij
behoedzaam nog eenige passen voort en Reinhold
vroeg fluisterend
»Is er niemand in de nabijheid
»Niemand," was 't antwoord.
0,8l rnij dan, maar trek de zwaarden in de
og e opdat zjj bjj 't dalen niet aanstooten".
ja.' e*e, woorden bukte bij zich en spoedig
valdeur nltr eon- ,vierkante steenen tafel als een
Yeit en H» old verdween in de duisternis.
kleinzielig toonde zich de heer Tydeman in
zijne bestrijding. Wat benepen anti-clericalisme
Wat haat, zou men haast zeggen, tegen het
beginsel van het christelijk onderwijs! Hij zou
vóór alle „waarborg-versterkende" tegen alle
„waarborg-verzwakkendeamendementen stem
men, maar kreeg hij, dus doende, op alle punten
zijn zin, dan nog „kan geen v r ij z i n n i g e
aan deze wet medewerken riep hij fanatiek uit.
En toen de Tielsche afgevaardigde er zelfs den
gewetensdwang bij haalde en den Christelijken
bekrompen exclusivisme verweet, toen had hij
volkomen gelijk, sarcastisch veronderstellende
„dat zijn rede misschien den emmer had doen
overloopen".
Voor den afgevaardigde van Hoes liep althans
de straal reeds lang over den emmer. De heer
De Savornin Lohman, zijn geduld verliezend,
hekelde streng de krenterigheid der linkerzijde'
die uit heel haar optreden dezer dagen weer
bleek „Gij zijt bekrompen, donderde hij den
liberalen heeren toe. En zeker met alle rechtWat
heeft men toch in liberale kringen gedaan om
het onderwijs goed, degelijk te maken Iets
anders dan het met volle handen graaien uit
Rijks en Gemeentelijk schatkist - En rechts
Millioenen en millioen zijn uit de particuliere
beurzen bijeen gescharreld, soms met kwartjes
en dubbeltjes, met centen hier en daar om maar
zoo goed mogelyk het christelijk onderwijs in
stand te houden. En nu er een klein plaatsje
wordt geschikt aan den intercommunalen disch
voor het arme misdeelde bijzonder onderwijs
nu zou zijn rijken openbaren broeder hem dat
nog willen misgunnen en hem willen heenzen
den. Maar houdt dan toch uwe luttele duizen
den guldens maar, zouden we den heer Lohman
willen nazeggen: „we wachten betere tijden af
Die betere tijden moeten zeker de christelijke
kiezers van Nederland helpen voorbereiden. Zet
ten ze thans de oogen en ooren goed open voor
hetgeen op het Binnenhof plaats grijpt en dwin
gen zij straks met hun veel omvattend stem
biljet de heeren die nu nog zoo rijk festijnen,
ook hun deel te geven aan den maaltijd des
levens, ook de bijzondere school behoorlijk te
doen deelen in het genot van de gerechten, die
zoo ïuimschoots het deel der openbare waren.
Hooi veidei, hoe royaal de linker heeren voor
het bijzonder onderwijs waren: de leerrijke ge
schiedenis is nog niet uit. De sociaal-democra
tische afgevaardigde, de heer Ter Laan, wilde
wel subsidie voor het bijzonder middelbaar on-
deiwijs, maar dan moest vooraf het leerplan
van de betiokken school door de Regeering
goedgekeurd worden. Dat transformeerde dus de
bijzondere hoogere burgerschool feitelijk in een
openbare. Een liberale regeering zou met den
dwang van het al of niet verleenen der noodige
subsidie, op het leerplan zóóveel invloed kunnen
uitoefenen, dat daar in weinig of niets aan de pro-
propaganda voor de christelijke beginselen zou
de enge gassen der stad eveneens naar den Rijn-
muur. De een was de nar Berndchende ander
had zgn visschersmantel zoo vast aangetrokken en
zijn breedgeranden hoed zoo diep in 't gelaat ge-
rukt, dan men hem, trots den helderen nacht, niet
her kennen kon.
Zwijgend vervolgden zjj naast elkander hun weg
dour alle straaijes en boeken, die toentertijd in
Keulen nog veel talrijker waren dan thans, tot zjj
eindelqk de straat insloegen, waar het huis der
houdenSt0n^' ^aar werd een oogenbiik halt ge-
tm*^„ZiJn D? ter P'aatse", zei de nar fluisterend
Keulcet, g6Zf denk. dat gjj als van echten
Wanent ii T™ Z°° ''Cht angslig Hjn.
Wapent u daarom met goeden moed tegen het
hellespook, dat de oude u zal voortooveren."
ctoii v. PaQtser, minstens zoo degelijk als het
stallen harnas der edelen, als zij ten strijde trek-
ge Hij bebt een pantser aan
gelegd riep Berndchen verwonderd uit.
De ander lachte.
Wellicht toon ik het u later", zei hjj geheim-
zinnig.
»Gjj weet toch alles, wat gjj te doen hebt?"
vroeg de nar.
Alles",
»Dan in Gods naam vooruit 1"
Zjj waren bjj het huis aangekomen de nar
klopte tweemaal en de deur ging open.
kunnen gewijd worden. Terecht noemde minis
ter Heemskerk dit amendement onaannemelijk
en dreigde hij met intrekking der wet, als 't
mocht worden aangenomen.
Langs anderen weg trachtte nog de heei Tei
Laan tot het door hem beoogde doel te ko
men door voor te stellen verplichte kostelooze
toelating van eenige leerlingen. Ook dit amen
dement kon van rechts niet aanvaard worden;
daardoor toch konden in de bijzondere middel
bare scholen elementen worden gebracht, die
daar volstrekt niet thuis behooren en die scho
len haar karakter zouden doen verliezen. - Wei
nig aannemelijk was ook het amendement
Ter Laan om schoonschrijven en gymnastiek
verplichtend te stellendie verplichtte vakken
zouden niet extra gesubsidieerd, zooals de
heer Verhey voor het laatste beoogde het ge-
heele plan der school in duigen hebben gewor
pen. Ook het amendement—Ketelaar, om den
Raad van State te hooren bij het goedkeuren
der subsidie, beoogde door een achterdeur bin
nen te halen, wat aan den voorkant niet kon
worden ingelaten.
Konden dus al die amendementen van rechts
niet aanvaard worden, meer gevoelde men daar
voor het denkbeeld van dr. Bos om de ltegee-
ring bevoegd te verklaren bijzondere hoogere
burgerscholen voor subsidie in aanmerking te
doen komen zonder haar daartoe de verplichting
op te leggen. De brug aldus van links geslagen
bleek betrouwbaar; de heer Van Wijnbergen
zette er het eerst den voet op en formuleerde
een nieuw amendement. Waar art. 45bis I in
hef regeeringsvoorstel luidde: „Aan debestuien
van bijzondere hoogere burgerscholen met ten
minste driejarig en ten hoogste vijfjarigen cui-
sus wordt uit 's Rijks kas subsidie
verleend, stelde de afgevaardigde van Eist
voor, te lezeninplaats van de gespatieerde woor
den „kan uit 's rijks kas subsidie worden ver
leend voor ten minste drie en ten hoogste vijf
jaren". Minister Heemskerk achtte dit amende
ment niet onaannemelijk en verklaarde't in dien
zin op te vatten, dat in den regel subsidie zal
worden verleend, maar in bijzondere gevallen
de subsidie kan geweigerd worden.
Nadat nog de heer Van Asch van Wijck zijn
amendement in zake de lesuren had ingetiok-
ken, kon. na verwerping van alle andere amen
dementen, alleen dat van baron Van Wijnbergen
in de oogen der meerderheid genade vinden
Daarmede is als een tegemoetkoming aan de
bezwaren ter linkerzijde het beginsel der fa-
cultatieve subsidie-verleening erkend. Ter
wijl op 't oogenbiik dat wij dit schrijven het
lot van het wetsontwerp, waarvan na deze
principieele beslissing de verdere behandeling
geschorst werd, nog niet bekend is, hopen we
toch, dat dit bescheiden wetscheepje in veilige
haven zal worden gebracht. Daarmede zal onze
christelijke regeering een stap verder gezet
^Wien brengt ge daar, Berndchen?" vroeg de
Jodin verwonderd, als wist zjj niets van het be
zoek.
»Ietnand, die uwe wjjze kunst wil raadplegen.
Werp nu de vermomming maar afzoo
wendde hij zich tot zjjn gezel.
Deze gehoorzaamde en uit den visschersmantel
kwam Agnes, de dochter van den bouwmeester,
te voorschjjn.' Berndchen trachtte te vergeefs het
pantser te bespeuren. Zjj was gekleed in de
eenvoudige dracht der rijke burgermeisjes. Ook de
Jodin wierp terluiks een blik op het meisjedan
zei ze op honingzoeten toon
#Zeker een zwaar leed, niet waar mjjn schat
Agnes schrikte onwillekeurig; zjj had zich ook
nog nooit in zulk gezelschap bevonden. Doch spoe
dig had zjj zich hersteld.
een zwaar, diep leed 1" antwoordde zjj.
Daar bjj wierp zij van terzjjde een blik op den
nar, aH wilde zjj te kennen geven, dat zjj met
haar alleen wenschte te spreken. De Jodin ver
stond dat teeken ook had zjj dit reeds met Bernd
chen afgesproken.
fVolg mjj," zei ze daarom; »Ik heb nog een
andere kamer voor mjjne gasten." Bij deze woor
den ontstak zij een lantaarn en zei dan tot den
nar»Niet waar, gjj wacht hier tot het zegel
der geheimen is verbroken
»Zeker, ga uw gang, Christine", antwoordde
deze.
De Jodin werd door het volk gemeenljjk Chris
tine genoemdniemand wist, vanwaar zjj kwam.
hebben op den weg die naar de rechtsgelijkheid
van het bijzonder met het openbaar onderwijs
leidt. De christelijke kiezers zullen 't onthouden
en aldus met te meer vuur opkomen voor het
behoud van eene regeering, die ons nog zooveel
voor het doorvoeren van de rechtsgelijkheid op
onderwijsgebied en het bevorderen van 's Lands
zedelijk en stoffelijk welzijn doet verhopen.
RUSLAND.
In de eergisteren gehouden Doema-zitting heeft
de afgevaardigde der uiterste rechterzijde Mark-
hoff groote opschudding veroorzaakt door een
heftigen aanval op het Fransche leger, dat, vol
gens hem, zoo machtig was onder Napoleon, maar
waarop tbans geen enkele regeering kan rekenen.
De geheele Kamer, uitgezonderd de leden van
de uiterste rechterzjjde, verhief zich, en protes
teerde kracntig.
Komiakhoff, president van de Doema, zeide te
midden van toejuichingen, dat noch hjj, noch de
Doema het leger van Ruslands bondgenoot kon
den laten beleedigen.
De opgewondenheid werd echter nog veel groo-
ter, toen men er achter kwam, dat de reactionnaire
elementen van de ziekte van Stolypine gebruik
maakten, om te trachten, de Doema te doen ont
binden.
Pourishkevitsb, van de uiterste rechterzjjde, was
de eerste, die over de internationale gebeurtenis
sen sprak. Hjj weidde breedvoerig uit over de
nationale schande van Rusland, en over het
zenden van het Uuitsche nultimatum".
Graaf Bobrinski, gematigde rechterzij, wees
daarop nog op de Duit-cbe invasie van Pelen, en
op het steeds groeiende gevaar van den Duitschen
drang naar hei oosten".
BELGIë.
Prins Albert van België is gisteren naar de
Congo kolonie vertrokken.
Het »H. v. Anr" deelt de volgende bijzonder
heden mede
De prins Albert is vandaag ten 1 uur 18
vertrokken over Oostende naar Southampton. Van
af half 1 was er aan de Noordstatie zeer veel volk.
Een ernstige ordedienst was door de politie inge
richt. Binnen de statie waren de kaaien afgesloten
en de dienst der reiskaarijes was opgeschort. Van
12 ure 45 kwaman veel hooggeplaatste personen aan»
Kort vóór het verirek zjjn aangekomen prins
Karei met den precepteur commandant Mathon
die aanstonds plaats namen in het koninklijk
rjjtuig. Dan volgden kolonel De Moor en kapitein
Mallalt in reiscosiuum. Daarna kwamen de prinses,
die er zeervergenoegd uitzag, prins Albert,
die zeer ontroerd was, en de kleine prins Leopold.
Zij werden lang en geestdriftig toegejuicht.
Zjj waren vergezeld van generaal Jongbluth en
gravin d'Oultremont.
Daarna verscheen de gravin van Vlaanderen,
Christine wisselde nog een paar woorden fluis
terend met Berndchen, dan ontsloot zy den ver
borgen ingang en verdween met Agnes in het
achterste gewelf.
Berndchen bleef m het eerste achter. Zoodra
hjj alleen was, nam hjj de lantaarn van de
tafel en trad op de geheime deur toe. Spoedig
had hjj er het mechanisme van ontdekt en glim
lachte tevreden. Dan snuffelde hjj in alle hoeken,
om de inrichting van het vertrek te achterhalen.
Hjj plaatste de lantaarn weer op tafel, nam een
paar strikken van zjjn gordel en hing die om zjjn
halsdan haalde hjj een doek te voorschjjn en
vouwde hem eenige malen. Na deze voorbereidende
werkzaanheden, monsterde hjj zjjn dolk, stak hem
in den go-del, stelde zich op achter de deur en
blies het licht uit.
Ondertusschen had de Jodin het licht op den
kandelaar aangemaakt en Agnes tot zitten uitge-
noodigd. Zjj had nog steeds een groten doek
om zij legde dien nu af en trad voor het meisje
in schitterenden tooi op. Het scharlaken rood
gewaad was met goud afgezet en om de zwarte
haren had zjj een fonkelend parelsnoer als een
diadeem geslingerd.
»Wat zal ik u verkonden? vroeg zjj zoet fle
mend.
(Wordt, vervolgd.)
draai ee?ar0V?r ge611. ZOrg' M°ed bezit ik al eD
