Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
tweeueblad
33ste Jaargang.
Zaterdag 19 Februari 1910.
No. 9645.
ss8611061 N6deriaad f 2 - per kwart^-
«ver t T°' I'l
m
Olid-Schiedam
WluTien 7 QeliCk iS'.teQ «7°*» dal
Si,r,r Fh"BpS *-*, '-re van
samelinv,. 7 de eerste vergaederinge ver-
licke sWH Y SCr?Cke,e gedeputeerden van ette-
den, met 611 !n Hollant binnen Dordrecht gehou-
V.g! 0nil SWckero bneve van credentie van syne
nen Be anderen doen verclaeren ende te ken-
Gemengd Meuws.
kost voor^chiedam11pechmaanden8T35 7*m' *7 feestdagen, en
week 10 cent Franm^r r^,+ t TA per maand 45 cent en per
ABONNEMENTSPRIJS:
straat ö^e^bö^le^n^th aangenomen aan ons BureauBoter-
en bQ alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN;
Van 16 regels f 0.92 met inbegrip van bewijsnummer,
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel,
Voorherhaaldeljjk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
d°°r N. J. M. L).
V.
1 n de dagen der Hervorming.
K';Url"";k"- berasl«'i het
vorming w Ult de daëen der Her-
omstanL} 1 7 ml Wanneer en onder welke
de houding lekcn ontnomen is en hoe
opzichte A 7 lt0enmal,g0 stadsregeering ten
vil hall»liek«» S«™t> vindt o,
woord m g6noemde ordonnantiën het ant-
Vah beteAW6r^el?k interessant de bijzonderheden
is It r, ?rs de - Schiedam
kennen. officieele stukken te leeren
kend: WWrdeliik h<* volgende opgetce-
h^1':;:^;-01861' seeckere ordonnantiën, by myn
stede fr<-1 tv! gem®eskoren endè regierders deser
stadthuvKT 66 6 gedaen Pohüoeren van den
beide I 'I0"1"16 ende diè van
Wegen in met alle '§l0ede middelen endë
soe veel a eendrachticheYt té houden,
soude voert 6en Cumrnode ende oproerte en
e voortcomen ende oprysen.
f" heeM' die Oraen-
der ende <77S0UW' als gouverneur, 'stadthou-
VrieslaÜt ?n'êenfael °Ver Hoilant' Zeétant
namen Y se€okere sYne commissaris, met
dat mZT Zya6 V-G' intentie te wesen,
soewei de, 6n MU'iC werden vryheyt der religie,
gie, ende A 57° °'rnieeilde als der roomsché reli-
ende in d *7 le®elick in sYue int openbaer
g^ouchgelyïste77? 'SOé dat
soude went overicheyt geordonneert
Oitie dersoi 7,1,' g°bruycken soude vrye exer-
diensten «77' S0<' ud prediken als in andere
Vehement ofte daenmie iemant hinder, dm-
ende dat m°^eniSSe Se^aen sonde werdén,
binnen a Wn'86 Van d° êere>formeeidé religie
aen ons ITur Schi^am volgende dien
gierders'dors 7' SCh°Ut) burgemeesters ende re-
ohiekereke blnn«n pro-
me aldaer ene predultm" "T °m"
m ander« i g te plegen, gelyck
begonst is 1 7' V"1 onsen na&gebuyren aireede
««SL be,l0"d6llck dl" predicatie ende
Oock p °Ude catbolycke religie,
iemandt nV(7Undert ende sonder letsel van
'mor ouH ende êePleecht soude wesén
in cl 61 êfW00utcfl' soe wlel in conventen,
zijne V r e'\a S U1 andere goodtshuysen, volgende
bureemo ,m tie' soe ist dat wy baillu, schout,
bliceren T 6nde regierders voorscrèven, pu-
ende P 66 te kennen geven mits dèsén elck
PredicaT1611 leg6licken>. dat tot behouff van de
reform 'e ende exercitie van .de voorscrevén gè-
Cbiel religie de voorschreven pro-
de ®kercke deser steede geopent èn-
v er gegeven i s, ende dat op Vrydach
sten mende' wesende sint Jans dach de dien-
Oloo tVatl de catho'Ycke religie in de conventen,
Weed tren ende andere gootshuijsen deser stede
ond °r kegoanen eade god aen sullèn welden,
n- C Van golyeke meede die predicatiè endè oèfe-
Sc ge van de gereformeerde religie in de voor-
GVen Prochiekercke, ende dit .al ter tyt ende
etoe, dat by syne V.G. met advijs van de
cene generaele staeten der landen van lièr-
r sovere anders zal zijn geordonneert.
sch Vtd<iU ende gobieden daarommc bailliuue,
U b burgemeesters ende regierders voorscré-
re7 adcu ende eenen iegelickèn, van wat qualité,
niKr> conditie olte gestant die zy, dat hy hem
Con' en vervordere die kerekeu, cloosteren ofte
Yéfitett te beschaedigen, die, auwelen van dè*
selve te plunderen of te rooven, die beelden té
broecken ofte eenigerleij moetwille êndè ovèrdaét
aen deselve te gebruyeken, op verbeurte van lyff
en goet.
Yerbieden meede allen persoenén, tzij gèèstelyck
ofte waerlyck, van wat qualite ofte religie die
zyn, dat hy hem nyet en vervordere den anderen
om deen ofte dandere religie wille te misdoen
nochte misseggen, te bespotten ofte begheckèn,
injuriëren ofte nae te roupen, in eeniger manie
ren; maer ordineren ende bevelen, dat elck vry
ende onbehindert die predicatie sal volgen ende
hem in sulcker religie sal moegen houden, daer-
inne hy verstaet zyne salicheyt te moegen con-
sequeren. Alles op arbitrale correctie.
Aldus gepubliceert mette clocke van stadthuys
der stede van Schiedam den 23en Augusti anno
1572, tsmorgens nae negen uuyren ter presentie
van bailliu, burgemeesters ende regierders der
zei ver stede."
De waarschuwing in de ordonnantie van 23
Augustus schijnt nog niet voldoende effect te
hebben gehad, aangezien verder nog het vol
gende hierop volgt;
Burgemeesters ende regierders désèr stèdè van
Schiedam bieden ende hevelen eenen regelyckèn
hem nyet te vervorderen in eenige conventen,
cloosteren ofte kereken iet vorder te breecken
ofte daaruyt te draegen, ofte eenige goeden, die
conventen, geestelycke ofte waerlycke persoenen
toebehoorende, tzij waer deselvè syn ofte bevon
den. souden moegen worden, te verminderen ofte
int minste beschaedigen, nochte oock deselve goe
den te coopen ofte vercoopen, nochte oock eenige
vieren in conventen ofte kereken aen te leggen
ofte eenige moetwillicheyt doen thoonen, alles
op pene van arbitrale correctie. Aldus gepubliceert
mette clocke vant stadthuys deser stede van
Schiedam opten öen Octobris anno 1572, voor
de middach omtrent den elffve uuyren, ter pre
sentie van de burgemeester Eland Ariensz.
Dit artyckel mette eerste helft van tvoorgaende
artyckel andermaal'gepubliceert va,n den stede-
liuyse ter presentie van den balliu ende eénige
XXIVen eenige leden van de Vroetschap) opten
24en Decembri anno 1572".
De Staten van Holland gingen het volgend
jaar nog verder met het ontnemen der kerkelijke
goederen aan de Katholieken. Op 10 Febr, 1573
besloten zij tot eene algemeene annotatie én
sequestratie der geestelijke goederen. Er werden
ontvangers of rentmeesters aangesteld om die
goederen in beheer te nemen. Dé heérèn „rent
meesters vande conventuale goederen" gingen
op hun beurt in hun ijver verder dan de bedoe
ling der Staten geweest was, en namen ook goe
deren van den Heiligen Geest en anderé liefdadigè
instellingen in beslag. Het regende klachten en
protesten uit tal van plaatsen zoodat de Staten
genoodzaakt werden om op 2 Maart 1575 een
placaat uit te vaardigen, getiteld „Acte en ordere
nopens de Regeeringe der Kerckengoederen". Door
dit placaat werden de buitensporigheden der rent
meesters krachtig tegengegaan. In Rotterdam wer
den op grond van Jit placaat in 1588 zelfs de
goederen van een vicarie, a,an het St. Elisabeths-
gasthuis toebehoorende, als ten onrechte in be
slag genomen, weer teruggegeven.
In Schiedam zijn ook in 1573, na het placaat
der Staten van Holland, op groote schaal ker
kelijke goedèren in beslag genomen, waarbij men,
evenals elders, er niet op gelet heèft of dezè goédè-
ren, zuiver, kerkelijke goederen waren dan wél aan
liefdadige instellingen toebehoorden. Het gevolg is
dan ook geweest 'dat later verschillende aanzien
lijke bezittingen onder beheer zijn gekomen van
bestuurderen, die geenszins bevoegd waren dit
beheer te voeren.
'Het laat zich 'wel begrijpen, dat dopr de krasse
maatregelen dier dagen er een grioole warboèl is
ontstaan, tengevolge waarvan in vele plaatsen
zeer ingewikkelde kwesties rezen, én thans nu
on, dan nog voorkomen.
De verdwenen jongen. Nader wordt
ons van den Dolderschenweg te Zeist gemeld, dat
ook het laatste gedeelte van den speurtocht gee
nerlei resultaat opleverde. Nog had gistermiddag
laat een omgraving plaats van de zandvlakte rechts
van de spoorbaan, met het oog cp mogelijkheid,
dat de jongen misschien kon zjjn bedolven onder
Zand van een atgesehoven gedeelte hei. Maar ook
dat werk leverde niets op, zoodaj de troep tegen
zeven uur naar Zeist terugkeerde. (U. D.)
Belangrijke houtdiefstallen. De
recherche op het hoofdbureau van politie te Rot
terdam had vernomen, dat een tapper uit de van
der Takstraat aldaar sedert eenige dagen een flinke
partjj Amerikaansch grenenhout te koop aanbood.
Dit hout. bestaande uit 550 zware planken van
verschillende afmetingen, 120 breede latieneneen
viertal binten, was opgeslagen en te zien in een
pakhuis in de Walstraat.
De tapper, wien een bezoek gebracht werd,
vertoonde een kwilantie, in Dordrecht afgegeven,
voor den verkoop van dit hout en beweerde, dat
twee manneD uit Dordrecht, die hjj niet kent,
het hout aan de Rijnhaven N.Z. te Rotterdam
hadden aangevoerd. Niet alleen bleek deze ver
klaring geheel bezijden de waarheid, maar de re
cherche wist ook de sleepers, die het hout ver
voerden, op te sporen en vernam, dat een schipper
het in den laten avond van den 9en dezer aan
den Wolfshoek voor de Korte Wijnstraat loste.
Deze schipper handelde op last van een scheeps
bevrachter en haalde het hout at aan boord van
het stoomschip »Javorina, destijds liggende aan
paal 10 in de Maashaven. Dit stoomschip was met
een lading Amerikaansch hout uit Port Arthur in
Texas aangekomen, Het hout was bestemd om
door middel van verschillende expediteurs te ko-
mfn in handen van Duiiscbe alnemers.
Toen de recherche een en anders wist, werden
de merken, voorkomende op het hout opgeslagen
in de Walstraat, vergeleken met het hout van de
Javorina gelost en deze merken kwamen geheel
overeen. De planken hadden deel uiigemaakt van
de deklading.
Een en ander heeft geleid tot de aanhouding
van een baas en twee krassen in dienst van een
stuwadoor-firma, van drie controleurs in dienst
van een cargadoors firma, van een beëedigd voor
man en een paar beëedigde tellers van een bier
bestaande corporatie en van den tapper, in het
geheel tien personen, tegen wie als schuldig of
medeplichtig aan dezen diefstal van hout, proces
verbaal is opgemaakt. De meeste van deze lieden
hebben een volledige bekentenis afge egd. Een van
de kransen verkocht met medeweten van de an
deren het hout aan den tapper.
Noch de kapitein, noch iemand anders van de
opvarenden van het stoomschip sJavorina" hebben
met den diefstal iets te maken.
Op het gestolen hout is beslag gelegd.
(N. R. Ct.)
Hoog water. Men meldt uit Zwolle:
Door den commissaris der Koningin in Overjjsel
graaf -Van Rechteren Limburg, vergezeld van den
hoofdingenieur, den heer Van Aalst, werd Don
derdag een bezoek gebracht aan het door het wa
ter zoo zwaar geteisterde noord-westeljjk deel on
zer provincie. De burgemeester van Steenwjjk,
mr. M. Wijt, en die van Steenwjjkerswold, den
heer Siroink, benevens de leden der Staten, de
heeren Tromp Meesters van Steenwjjk, en B. Loos
van Blokzijl, vergezelden bovengenoemde heeren
van uit Steenwjjk. Per boot werd eerst aan Os-
senzjjl en daarna aan Blokzjjl een bezoek gebracht»
en de omstreken in oegenschouw genomen. De
commissaris onderhield zich met verschillende men-
schen. Van bjjna alle huizen wapperden de vlag
gen. Het was een aardig gezicht te zien, hoe
verschillende kleine kinderen het hooge gezelschap
van de rondom in het water staande huizen af
toewuifden met vlaggetjes, enz., hetgeen steeds
door den commissaris beantwoord werd. Ten ge
meentehuize van Blokzijl werd audiëntie verleend,
waarvan een druk gebruik werd gemaakt.
Om ongeveer zes uur was men weder te Steen,
wjjk terug.
Verzakking. Tengevolge van den langdu-
rigen hoogwaterstand is in het vak Hellouw-
Herwjjnen van den Waaldijk een vrjj ernstige
verzakking ontstaan. De autoriteiten hebben reeds
maatregelen genomen om ernstiger gevolgen te
voorkomen.
die in de Violeitenstraat een groentenwinkeltje
heeft- Zjj was zeer bang voor haar bezit, en borg
het kistje nu eens in deze en dan weder in geene
schuilplaats. Gisteren gebruikte zjj daartoe de
ruimte onder den gasmeter, die achter de toon
bank, onder de uitstalkast siaat. Dit verhinderde
niet dat de langvioger, blqkbaar bekend met de
gewoonte der eigenares, het kistje vond en weg
nam.
Gevangen genomen. Een apotheker uit
de Rue Vaurigard, te Parjjs, die zjjn vrouw in
let erlqken zin aan een ketting bad gelegd en
haar zoo mishandelde, is gevangen genomen. De
man was zoo bang, dat zijn vrouw, de moeder van
zijn vjjf kinderen, met andere mannen in aanra
king zou komen, dat hjj haar het verlaten van
haar kamer niet allen verbood, maar door haar te
ketenen totaal onmogeljjk maakte. Zjj kon haar
bed verlaten en haar jongste kind van drie maan
den de borst geven, verdere beweging was haar
onmogelijk. Hernaaldeljjk vielen in het gezin hef
tige scones uoor en de ongelukkige werd ook dik
wijls geslagen. De politie kwam reeds eens tus-
schen beide, maar kon mets uoen, omdat de vrouw
met het oog op de kinderen geen klacht wilde in
dienen.
De man is nu gearresteerd en naar de gevange
nis gebracht.
Schip vermist. Nader verneemt de
Leeuw. Ct., omtreot het vermiste tjalkschip »Jantje",
van schipper v. d. Wal, van Grcnmgen, dat de
bemannig uit 4 koppen beetaat en dat het schip
geladen is met 175 ton oud jjzer.
De kapitein is ongehuwd; de bemanning werd
te Delfzjji aangemonsterd. Er bestaat zeer weinig
hoop, dat er oous meer van de »Jamje" zal wor
den vernomen.
Om den vrede te bewaren. Voor
nieuwen aanbouw van oorlogsschepen gebruikte
van 1900- 1910 in millioenen guldens
Duitsch- Enge- V. S.
land land N.Amer.
1900 40,8 117,5 5;21
1901 59,0 125,0 62,6
1902 60,5 125,3 56,4
1903 59,2 137,6 64,0
1904 55,7 162.1 78,5
1905 50,6 135.5 136,4
1906 61,1 130 3 102,2
1907 75,4 110,8 81,4
1908 100,4 103,9 93,6
1909 129,0 123,1 120,2
1910 156,0
Voor 1910 is het Duitsche marine-budget 261,5
millioen blanke Hollandsche guldens, Frankrjjk
geeft dit jaar voor betzelfde doel 180 millioen.
In het jaar 1909 verslond de oorlogsvloot der
zeven groote mogendheden
Engeland 421,7Vereenigde Staten 345,4
Duitschland 234,5; Frankrjjk 160,2; Rusland
120,4; Japan 86,4; Italië 81,1 millioen gulden.
Diefstal. Te Amsterdam is een kistje met
1870 gestolen ten nadeele van de weduwe Sax,
De komeet van Ral ley. De bekende
sterrenkundige Sir David Gill heeft Dinsdagmid
dag in Westminster een populaire lezing over
sterrenkundige vraagstukken gehouden. Hij had
het ook over de komeet van HalKy, die in 1835
te zien is geweest en zich nu weer zal vertoonen.
Op den 21sten Mei zal zjj het mooist te zien zjjn.
Bjjgeloovige men chen zuilen haar als een politieke
komeet beschouwen, omdat de sterkte van de
twee voornaamste partijen in het Lagerhuis in
1910 ongeveer dezelfde is als in 1835. In 1835
was er een ontbinding van het parlement en in
1910 was er een ontbinding. In 1835 werden er
385 liberalen en in 1910 393 rege.eringsaanhan-
gers gekozen en de oppositie was toen en nu
precies geljjk273.
Wetten in Amerika. In Maryland is op
het oogenbhk een wetsontwerp in behandeling,
strekkende om het strafbaar te stellen voor trou-
wan, zich in het publiek te vertoonen met hoeden
die meer dan 25 c.M. in diameter zjjn.
Op overtreding is boete gesteld van f 25 tot
f 250.
In enkele andere Staten der Unie zjjn even ver
wonderlijke maatregelen van wetgeving niet enkel
voorgesteld, maar ook aangenonaen.
Zoo mogen in Colerado geen fooien worden ge-
