Staten-Generaal.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Kunst en Letteren.
Rechtzaken.
In tegenwoordigheid van de gemeentebesturen
van Gouda en van eenige omliggende gemeenten
en verschillende genoodigden werd heden de am
bachtsschool te Gouda geopend door minister
Heemskerk, die daarbij zeide aanvankelijk door
overvloedige werkzaamheden geaarzeld te hebben
aan de uitnoodiging tot de opening gevolg te
geven, doch geen weerstand te hebben kunnen
bieden aan de uitnoodiging van den voorzitter der
vereeniging Burgemeester Martens. Spr. wenschte
de gemeente geluk met de ambachtsschool voor
welker bloei hij de beste wenschen uitsprak.
Na aanbieding van den eerewijn werden de
verschillende schoollokalen bezichtigd.
De Portugeesche gezant.
Gisteren is de Portugeesche gezant, die met de
vestiging der republiek zijn missie geëindigd
beschouwt, voorloopig naar Parijs vertrokken.
De ministers van Binnenlandsche Zaken, Marine,
Waterstaat, de Kabinetschef, gezant Van Limburg
Stirum, de gezanten van Frankrijk, België en Rus
land en zaakgelastigden van Italië en Engeland,
de secretaris-generaal van het Hof van Arbitrage,
enz. namen gister in Den Haag hartelijk afscheid.
De legatie-secretaris blijft echter tot na de benoe
ming van een opvolger, waarvan eerst sprake kan
zijn na erkenning der republiek.
Tarief van invoerrechten.
Naar wij uit betrouwbare bron vernemen, heeft
de heer J. C. E. Slotemaker, directeur der direc
te belastingen, invoerrechten en accijnzen, voor
Zeeland en westelijk Noord-Brabant, te Breda^
het beheer zijner directie tijdelijk opgedragen aan
den heer P. de Haan te Breda, omdat hij aan
het ministerie van Financiën te 's-Gravenhage
bezig is met het corrigeeren der laatste drukproe
ven van het door hem ontworpen tarief van
invoerrechten met memorie van toelichting enz.
Arbeidsinspectie.
Het Centraal Verslag der Arbeidsinspectie over
1909 geeft in het eerste hoofdstuk een kort over
zicht van Ihietgèen. er zoojwtel in 'de organisatie van
den inspectiedienst als in de haar opgedragen taak
vervu'Jd is; .een der volgende hoofdstukken een
allgieimeien overzicht van de werkzaamheden van
het personeel.
(Een hoofdstuk is gewijd aan d;e naleving der
Arbeids;wiet.
jln het algemeen genomen is er aldus het
verslag ten aanzien van deze aangelegenheid
©en voortdurende vooruitgang iwiaar 'te nemen, die
©r groot er behoorde te zijn, en die op allerlei
plaatsen jwieer verslapt wordt, hetzij doordat de
inspectie tijdelijk op een 'ander deel van haar taak
meier het oog gevestigd had, hetzij doordat de
berechting id'er overtredingen een veel' te ziwpkken
druk heetft uitgeoefend om 'hedrijfshoofden te weer-
houden die (wetsbepaling te overtreden, vooral daar
die overtredingen gefsvoonfijk geschieden, omdat
er ©en geldelijk belang mee gemoeid is,
(Dei poging om van d'e activiteit der plaatselijke
politie «en voortdurend overzicht aan de insepetie
te verschaffen heeft slechts een gering resultaat
gehad.
(Met voldoening (wordt er voorts in het verslag
op g( iwezen, dat ook in het afgelloopen jaar de
proefnemingen tot vervanging van de loodhouden
de glazuur door loodvrije, wieder ©en niet onbe
langrijk resultaat hebben opgeleverd.
.Zeer belangrijke hoeveelheden aardelwerk met
loodvrij glazuuir zijn door de Maastrichtsch© fa
brieken afgeleverd, zonder dat er van regeerings-
twietg'e of van de zijde der politieke opinie eenige
aandrang (werd uitgeoefend, ja, zelfs zonder dat
de verbruikers eenig' verscihl ontdekten in de
bedde soorten vernissen.
TWEEDE KAMER.
Bij de behandeling der
Indische Begrooting
is het Departement van Justitie aan de orde,
meer in het bijzonder de onderafdeeling koelie
werving en arbeidsinspectie.
De heer Schaper bespreekt die kwestie
voor Deli. Spr. waarschuwt tegen te groote
hardheid tegenover de koelies als gevolg van de
bestaande agitatie voor het verkrijgen van stren
ger strafbepalingen. Men moet aan de arbeids
inspectie niet alle schuld geven van het optreden
der koelies en de rapporten dier inspectie be-
hooren openbaar gemaakt te worden. De oor
zaken der wantoestanden zijn volgens spr. het
voorschottenstelsel en de contracten met poenale
sanctie. Het ontwerp-Van Blommenstein brengt
daarin geen afdoende verbetering. Met de twee
geïncrimineerde stelsels moet geheel worden ge
broken. Deze minister behoort den toestand van
slavernij, waarin de koelies feitelijk verkeeren,
te doen ophouden, indien hij zich houdt aan het
anti-Tevolutionnair program. Ook de buitenland-
sche politiek van Indië moet tot verbetering van
koelietoestanden manen. Spr. twijfelt niet aan
den uitslag van het overleg, dat de minister over
het ontwerp-Van Blommestein wil plegen met de
planters: de minister overlegge liever met zijn
geweten.
De heer Van AschvanWijckwil voor
den bloei der rubbercultuur regeeringssteun bij
het verschaffen van werkkrachten van elders.
Het vertrouwen der Javanen in de koeliewerving
moet hersteld en de immigratie van Chineezen
en Japanners naar de buitenbezittingen voorzich
tigheidshalve beperkt worden. Het ontwerp-Van
Blommenstein zou cultures en mijnbouw op Su
matra niet bevorderen door zijn eenzijdigheid.
Spr. verklaart zich onbevoegd tot critiek over de
koelie ordonnantie, maar wijst op de bezwaren
en belangen der planters, waarop ook gelet moet
worden.
De heer C o 1 ij n prijst den heer Schaper voor
zijn ijver in zake de verbetering van koelietoe
standen, doch wijst dit lid op de eigenaardige
ruwe zeden van koelies, waartegen men op zijn
hoede heeft te zijn. Spr. noemt een bespreking
van het ontwerp-Van Blommenstein voorbarig.
De poenale santie acht spr. onmisbaar voor alle
koelies, die over zee zijn aangevoerd, in het be
lang van rust, orde en arbeidszekerheid. Af
schaffing der poenale sanctie zou een gevaar voor
onze koloniale politiek zijnhet zou ethiek zijn,
die geenerlei rekening houdt met economisch
beleid.
Spr. wil overleg met planters en assistenten.
De vergunning om met contract-koelies te wer
ken worde bij misbruik ingetrokken.
De heer De Meester vreest eenzijdigheid.
Men zij in het algemeen belang voorzichtig met
afschaffing van de poenale sanctie, zoolang de
koelies uit China komen. Tegen eigen richting
moet gewaakt, zoo noodig door uitbreiding van
politie- en bestuursambtenaren op kosten der
planters.
De minister van Koloniën (de heer
De Waal Malefljt) erkent de wenschelijkheid van
Javaansche immigratie voor arbeidskrachten op
de Buitenbezittingen, echter niet bij wijze van
werving door derden, maar door eigen werving in
overleg met het gouvernement. De ondernemers
moeten zich zooveel mogelijk van vaste arbeids
krachten voorzien. Over de arbeids-inspectie is de
minister tevreden. De invoering der koelie-or
donnantie zal eerst geschieden, nadat het plan
terscomité, de ontwerper, de directeur van justi
tie e. a. gehoord zijn, terwijl ook de in de Kamer
geuite critiek zeker overwogen zal worden. De
betrelfende onderafdeeling der Indische Begroo
ting (arbeidsinspectie en koeliewervingl wordt
daarna zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
De behandeling van liet Departement van Fi
nanciën geeft den beer Bogaardt aanleiding
de voorgestelde verlofregeling te bespreken en
aan te raden om aan Indo-Europeesche ambte
naren een verlof van 4 maanden buiten Europa
te geven met behoud van activiteitstractement.
De minister acht dit denkbeeld moeilijk uit
voerbaar, doch zegt overweging toe in gewijzig-
den vorm.
Bij de onderafdeelingverpachte middelen her
innert de heer Schaper aan een anti-opium
middel, door wijlen den heer Treub vermeld.
De minister weet er niets van, maar be
looft een onderzoek en mededeeling van den
uitslag.
Bij de behandeling der pandhuizen vraag de
heer De Meester wijziging van het renteta
rief, waarvan de minister de overweging toe
zegt, doch tevens tot voorzichtigheid maant,
daar er ook op verlies gerekend moet worden in
gewesten, waar de pandhuis-regie nog moet
worden ingevoerd.
De heer De Meester bespreekt voorts bij
de behandeling van het Binnenlandsch Bestuur
de herziening van de contracten met de Inland-
sche zelfbesturen en veroordeelt het afdwingen
van deze herziening, waarover geklaagd is. Spr.
wijst op de grieven van den sultan van Assahan.
die hij gerechtvaardigd acht en waarvoor hij
herstel vraagt.
De heer C o 1 ij n betoogt, dat de politieke
contracten niet anders zijn dan acten van inves
tituur, die wij bij gebleken noodzakelijkheid
mogen wijzigen. Die noodzakelijkheid bestond ter
Ooskust van Sumatra, waar de inkomsten van
de sultans niet in verhouding waren tot de be-
teekenis der landschappen.
De minister, zich hierbij aansluitende,
verdedigde meer in bijzonder het optreden tegen
den sultan van Asahan, welk optreden door eigen
toedoen des Sultans krasser was dan aanvankelijk
lag in de bedoeling van den resident.
Op een vraag van den heer Ketelaar ant
woordde de minister nog, dat de dames, die ge
slaagd zijn voor het Indisch ambtenaarsexamen,
niet zijn uitgezonden, omdat zij naar de over
tuiging van de regeering voor ambtenaar bij het
bestuur in Ned. Indië ongeschikt zijn.
Na verder debat werd de zitting verdaagd tot
heden.
Weerbericht.
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 16 November 1910, medegedeeld
door het Kon. Ned. Met. Instituut te de Bildt.
Hoogste barometerstand 765.0 te Horta.
Laagste barometerstand 736.1 te Dunrossness.
Verwachting tot den volgenden dagma
tige tot krachtige later afnemende noordwestelij
ken tot westelijken wind, zwaarbewolkt, aanvan
kelijk nog buiig, zelfde temperatuur.
Bij de gister te Rotterdam gehou
den examens vrije en ordeoefeningen der gymnas
tiek slaagde o.m. de dames T. Blomsma en P. A.
Kooyman te Schiedam.
De heer J. E. Stahlie alhier slaag-
de te 's-Gravenhage voor het examen schoonschrij
ven M. O.
De 11-jarige T. v. d. Hoek, wonende
Adrianastraat, deed gister-middag hij de politie
klachte, dat hem met een boksbeugel of ijzer
eene verwonding aan het hoofd was toegebracht.
AGENDA VAN VERGADERINGEN ENZ.
Rotterdam.
Donderdag' 17 Nov. 8 u. Doe-l'e. 2e Co-ncert. Utr.
Sted. Orkest.
Concert »L. van Beethoven".
Het is gisteravond inderdaad een in velerlei op
zichten goed geslaagd concert geweest, hetwelk
het dilettanten symphonie-orkest »L. v. Beethoven"
in nagenoeg geheel bezette zaal der S.O.V. heeft
gegeven.
Vóór de Pauze werden twee stukken van F.
Schubert, «Marche militaire" en «Overture zuRosa-
munde", ten'gehoore gebracht,die reeds dadelijke en
goeden indruk gaven van de uitstekende geoefend
heid van dit orkest. Dan werden nog uitgevoerd
»Andante favorite" van F. Bendel, waarin clari-
netsolo, en «Andante" en «Scherzo" uit de le
Symphonie van L. v. Beethoven.
Er werd goed zuiver gespeeld de eerste violen
vooral toonden groote vaardigheid en droegen zeer
veel bij voor een fraai samenspel.
De klarinetsolo in «Andante favorite" was niet
onverdienstelijk.
Mej. Lena van Diggelen, uit 's Gravenhage,
droeg met haar fijn sopraanstemmetje Recitativ
und Aria aus «Die Jahreszeiten" van Hayden voor.
Voor het Schiedainsche publiek is zij geen onbe
kende. Men genoot weer van hare muzikale ta
lenten. Aan het einde der aria oogstte zij een
welverdiend applaus.
Mej. van Diggelen trad na de Pauze nogmaals
op. Nu met eenige kleine liederen, »'k was in den
hemel" van v. Nieuwenhoven «Mijn lieveken, zeg,
herinnert g 'U" van Cath. van Rennes, «Hetpe-
relken dauw" en «Dorpskinderdans" van Dina van
Appeldoorn. Deze liedjes droeg zij op voortref
felijke wijze voor. Niet alleen was haar zang mooi
zuiver, maar ook haar beschaafde wijze van voor
dragen boeide
Er volgde, toen zij het laatste liedje geëindigd
had, een daverend applaus, hetwelk niet ophield
vooraleer zij liet guitige liedje van Dina van Ap
peldoorn nog eens herhaalde.
Mej. Feltzer, die de pianobegeleiding op zich
had genomen, kweet zich, als altijd, goed van
haar taak.
Van het orkest kregen wij in de tweede afdee-
ling nog eenige uitnemend uitgevoerde nijmmers
te hooren. In het bizonder viel «Immer oder nim
mer" van Waldteufel te prijzen, dat zeer vlot
werd gespeeld.
In «Berceuse Slave" van Mlynarski en «Ein
Waldconcert" van Eilenberg waren uitstekende
momenten. Jammer, dat het instrument, waarmee
de heer L. Kr. zijn solo in laatstgenoemd nummer
voordroeg, niet van beter hoedanigheid was. De
solo zou dan veel meer tot haar recht zijn ge
komen.
Met «Eureka-Marsch" van J. C.JM. Feltzer werd
de avond besloten.
Voor den heer J. C. M. Feltzer, den wakkeren
directeur van het orkest, is deze avond onge
twijfeld een groot succes geweest.
Onder zijn bezielende leiding heeft hij met dit
orkest reeds veel weten te bereiken.
De nog jeugdige vereeniging is de steun van
kunstvrienden, onlangs door haar ingeroepen, over
waard.
DE PAPENDRECHTSCHE STRAFZAAK.
V ijl f d d a g'.
jMr. van Hamel zette zij'n pleido-oi v-oort. Hij
begint -met te zeggen dat hij en de geheel© publieke
opinie teleurgesteld is door het rapport d.er des
kundigen ein dat hij juist w-aardteering voor de
psychiatrie heeft op het gebied va:n het straf
recht. Hij (wat niet met minachting neerzien op-
de gékke-ndoktere inaar waardeert zeer1 gaarne
hüin gnoiote verdiensten. De psychiatrie heeft in
strafgedingen haar beteekenis en alb wetenschap
heeft zij spr. voiffie jwaarÖeering. Van 'het stelletje
psychiaters zal hij nooit spreken' maar jwij heb
ben grenzen te stellen, jvviji moeten ini-et gelooven
in idealen-psyOhiatri©. Zij' verlangt een soort auto
ritei tsgielioof en daarop- grondt spr. zijn ijwijfel.
Contra experts z-oudien wij er te veel' hebben,
(wijl hebben hier niet gekregen de opvatting van
de psychiaters alleen de meening van drie psy
chiaters, (want zooveel psychiaters zooveel scho
len. Er zijn tal van brieven gekomen over de
wenschelijkheid van contra-experts, maar wij ach
ten dat bij de behandeling der zaak niet noo
dig, doch andere psychiaters zullen zeker een
geheel' ander oordeel geven dan déze. Spr. iwnscht
ltevehsbeschoutwing tegenover levensbeschouwing.
Er zijn er die in ieder mensch een zieke en
lijdende zien, en ja, dan is er aan ons allen
een steekje los. Wij zijn alle ee-nigszins tuber-
eulioo-s -maar op die manier kunnen wij de maat
schappij no-g niet bezien. Wij (willen niet hooren
dat psychose is dat een artist een- psychiatrisch
minderwaardige is, godldi-enstige exaltatie is niet
het geloof van b-ekeering van de dbleerendia en
and-ere- orthodoxe menschen tegenover zieken dat
is l-evensbeschiou(wing tegenover lev©nsbasch-ou-
Ijvimg.
1 (Spr. moet dé beeren -wlaarschuWe-h want de
psychiatrie grijpt graag. Met een grenzelo-oze on
bekendheid en verpitetterendle ongevoeligheid heb
bent zich (dé heer-en o-ver d-e getuigen uitgelaten,
ho© moietem die menschen zich g-ev-o©ifeh in de-
rnaatschappij' en tegenover zichzelf. D-e- eerbied
vopr dien nuensCh als mensch is hier in het
gleding, dlait hie©ft algemeen© verontrusting ge-
jwéikt oo-k in de pers. Van iedter mensch is wel
eieme diagnose t-e makie-n en spr. heeft dit oinde'r-
zoielk zeer betreurd omdat, hiji bet volk-omen on-
naodig vindt. Het aanplakken van dit rapp-ort
zou -misschien nog smaadschrift worden. Neder
land is in- dit opzicht voorgegaan en het is vol
strekt niet iiet-s (waari-n een klein land [groot kon
zijn. Het moet z-o-b spoedig' mogelijk in hét ver
geetboek. Daarna vai?t spreker in een uitvoerig
hetoo-g h;et rapport aan.
(Als Garsthagén beneden het peil zijns gelijken
in de maatschappij staat, dan kan er eerst aan
gedacht worden -hein minderwaardig te verklare©-
Hierom beriep spr. zich op prof. Cramer, 'die ook
dc-ze rreeening is toegedaan. Oo-k prof. Hij-mans
te Groningen, zegt, dat de toerekenbaarheid een
rechtsbegrip, geen psychiatrisch begrip is. bic
rechters h-ebben te onderzoeken welke éischcn
aan het maatschappelijk volksleven zijn te stel
len; het concludeeren tot imbe-cilitas hangt -al
van dein aard -der gevolgen van ld© -Jaden van d'"'11
zgn. minderwaardige. De psychiaters hebben een
volledig beeld van de psychische persoonlijkheid
te géven en moeten geheel' bet voorlévén be-
stnd-c-oren. Deze laatste woorden, zegt spre-ker,
zijta van niemand and-ers dan van de'h heer Vah
Deventer, een der drie psychiaters, die juist géén
beeld gegeven hebben. Dat hebben de patro-ons
van Garstba-ge-n gedaan, die hein als handig en
viij slim (werkman schetsten.
(D-e vraag, of Onze Lieve Heer een man ot
een rrou)w is, kon Garsthagén niet b-eantvvoor-
d-qji. Natuurlijk -niet! Over een dergelijk algemeen
begrip zoo'n vraag te stellen, be|wlijst, dat de
psychiaters afgestompt zijn van gevoel, 't Is éeri
vraag' die een dronken student nog niet aan
een gro-en durft stellen! Met zoo'n rapport |w»l
m-e-n de zaak laten aflo-open, met een oordeel
van mannen,'die heel' geen onbevangen oordeel
hadden! (Applaus.)
'De president dreigt, met ontruiming dér
publieke tribune.
Blijft de advocaat-generaal er hij dat rapport
te /Willen aanplakken aan de deuren van alle
rechtsg-e-boulwien en in de nabijheid van het de
partement van justitieik geef er totaal niets voor,
zegt mr. Van Hamel, en met woedend ge
baar verscheurt hij het rapport vo-'1
de o o g e n van het H o f
iDe president: Kalmeer u een Weinig.
iNu de feiten nagaande, zegt m r. Van Ha'
m o 1', dat het Hof niet mag ingaan -op den eisch
tot ontslag va,n rechtsvervolging, indien niet vast
staat dat er een strafbaar feit is gepleegd en
dat voor het plegen van dat ïeit Gars (hagen
ontoerekenbaar is. Er bestaat tjwijfel. D<e -over
tuiging, dat er1 een strafbaar feit is gepleegd, kun
nen de léden van het Hof niet hebben. Indien
niet be|wlezen kan worden, dat GaTsthageh mis
handeld en dat die po-litie minderwaardig is, kan
evenmin 'het tegendeel aangenomen worden. Kwa
ken iaat, is vijand van het gezag, zeggen dé psy
chiaters, met hetzelfde recht antlwé-ordt spreker:
Op de v-eldlwnchters valt in geen geval te ver
trouwen, -en dé burgemeester heeft geen behoor
lijke zedelijke kracht. Als hier dan geen bcjwij9
te léveren valt, dan kan het Hof niet anders
dan vrijspreken.
(Het Hof zal, zoo zei-de de adv.-gen. in zv°-
dupliek, ontslag van rechtsvervolging hebben uit
te spreken op grond, dat, beklaagde Garsthagén
ontoerekenbaar en dus niet strafrechterlijk aan
sprakelijk is.
[Mocht het Ll-of echter niet meegaan met het
rapport van deskundigen en bekl. toerekenbaar
be-schou|wleiii, dan zal Garsthagén moete/i wor
den veroordeeld, evenwél tot de allergeringste
straf, omdat de auctor intellectualis van het
smaadschrift niemand andere dian Van Elk lS-
|Mr. Van HameI eindigde zijn dupliek met
d-e-n (wieinsch, dat het Hof zich vrij zal' wete°
te houden van die invloeden -ook van dien kant
der deskundigen, dat het Hof de psychologie der
Papendrechtsche zaak op een goudschaaltje z'd
Wegén en dat de scheiding tusschen Volk eU
Rechtspleging, die in deze zaak spreekt, zal voor
komen iword-ein.
-Pleiter legt. met gerustheid deze zaak neer "i
handen van het Hof. (Applaus op de stamp
volle publieke tribune).
fl'en slotte zeide Garsthagén nog -op een vraag
van den president: De politie heeft vier val-
sch-e «eden afgelégd en ik kan onder «ede be-
v-estigte-n, dat ik het stuk in de krant heb geplaatst,
om te laten zien wat voor fijine politie het te
Papendrecht iwas.
De uitspraak werd bepaald op 29 Nov.
(Bij het verlaten van het Gerechtshof had Je
verdediging een (wanne ovatie van het talrijk®
publiek in ontvangst te nemen. Een der heercU
bood haar een krans aan met het -opschrift-
,,'HuTde aan de Verdediging".
Vergadering van den Raad der gemeente
Schiedam op Dinsdag 15 November 19(0,
des namiddags 2 uur.
(Vervolg.)
Inkomstenbelasting.
Bezwaarschriften tegen den aanslag in J0
plaatselijke directe belasting naar het inkome°'
dienst 1910/11.
Den heer De Bruin komt 't voor, dat dez
serie een gewichtige aanklacht vormt tegen
systeem van aanslag. In de sectie heeft hij 0
reeds aanmerking op gemaakt, dat er van m
aanslagen veel te weinig werk gemaakt w0) J
men weet van den toestand niets afhet systee
schijnt te zijn: slaat maar aan; knijpt maar 11
zoo lang totdat ze schreeuwen, en dat vlI?tg
hij een zeer hatelijk systeemEr is hier sle®
éen verontschuldigingde ambtenaren bij a
Rijksbelastingen zijn veel beter op de hoogte da
de onze; maar het aantal ambtenaren dat z'
aan de bedoelde taak moet wijden, is betrek*
lijk klein en beschikt wellicht niet genoeg °v0
de noodige gegevensdaarom wenscht spr. v°tg
te stellen, nog een of meer ambtenaren aan
stellen. Ook acht spr. 't ook onbillijk, dat
menschen, die 't niet hebben, toch zorgen moe'
de helft te betalen daarom vraagt hij het syst0?ef
van aanslag over het geheel nog eens ^oed ono
