UETMOEMBIIIS
K. EBLEI,
Jansen Wout er lood.
S. J. LOOMAN,
Horloges
Gemengd Nieuws.
Adyertentiën.
„SPIJZE DER ENGELEN",
Uw juist ADRES IS en BLIJFT
JANSEN WOUTERLOOD's
De vacature b\j de Alg. Rekenkamer.
Nu door het overlijden van mr. Goekoop een
vacature bij de Alg. Rekenkamer is ontstaan, wel
ke tot nu toe door vrijzinnigen was vervuld, heeft
de heer C. F. Rechlien Morra, secretaris der
Rekenkamer, besloten zich weder candidaat te
stellen.
Het bericht, in sommige bladen opgenomen,
dat de linkerzijde reeds besloten zou hebben de
candidatuur-Morra te steunen, berust op niets
anders dan een veronderstelling. Niet een der
Kamerclubs van links noch rechts heeft in zake
deze vacature vergaderd of een beslissing geno
men.
Te verwachten is natuurlijk wel, dat de stem
men der linkerzijde zich zullen vereenigen op
den heer Rechlien Morra. (Vad.)
De stormramp in Zeeland.
Het dagelijks bestuur van den Koninklijken
Nationalen Bond voor Reddingswezen en Eerste
Hulp bij Ongelukken sHet Oranje Kruis" besloot
5000 gulden te beschikking te stellen van het
Provinciaal Watersnood-comité in Zeeland.
Gunning bewapening pantserschepen aan
Krupp.
Het lid der Tweede Kamer, de heer Thomson,
heeft d.d. 21 September de volgende vragen schrif
telijk ingezonden omtrent de gunning van de be
wapening van pantserschepen aan de firma Krupp.
I. Is het juist, dat zonder voorafgaande verge
lijkende beproeving tusschen kanonnen van ver
schillende fabrieken aan de firma Krupcp de be
wapening van drie pantserschepen in totaal
twaalf vuurmonden van 10 c.M. werd ge
gund?
Indien ja: -
II. Was de firma Krupp laagste inschrijver?
III. Is de minister bereid om aan de Kamer
vertrouwelijk over te leggen gelijk ook vroe
ger reeds geschiedde de prijzen, waarvoor ver
schillende fabrieken de verlangde kanonnen wil
den leveren?
IV. Heeft er in de prijsbepaling! van de firma
Krupp gedurende den loop der onderhandelingen
verandering plaats gehad?
V. Welke zijn de motieven, waarom aan de
kanonnen van de firma Krupp de voorkeur werd
geschonken
Het schriftelijk antwoord van den minister van
marine, ingezonden 11 dezer, luidt: op vraagI
in bevestigenden, op vraag II in ontkennenden
zin.
Op Vraag III: Vooralsnog heeft de minister
bezwaar bedoelde prijzen vertrouwelijk over te
leggen; mocht hem echter blijken, dat die over
legging door de Kamer bepaald wordt gewenscht,
dan is hij bereid deze vraag in nadere overweging
te nemen.
Op vraag IV 'luidt het antwoord in ontken
nenden zin.
Op vraag VNadat aan 6 firma's de noodige
gegevens met prijsopgave waren gevraagd van
geschut van 10.5 c.M., dat aan bepaalde door
het departement van marine gestelde eischen zou
voldoen, heeft de minister in de ingekomen op
gaven aanleiding gevonden, om, alvorens om
trent de bestelling een beslissing te nemen, een
commissie van 2 deskundigen naar de fabriek
te zenden, wier aanbod aanzienlijk lager in prijs
was dan dat van al de andere, en wel ten einde
te doen nagaan in hoeverre het mogelijtozou we
zen om bij die fabriek eene bestelling van het
gewenschte geschut te doen.
Nadat het rapport dier commissie bij hem was
ingekomen, heeft de minister de overtuiging ver
kregen, dat, nog andere overwegingen daargela
ten, een bestelling bij die fabriek niet mocht
plaats hebben, omdat het geschut, hetwelk zoo
als het door die fabriek was aangeboden, nog
nimmer door haar was vervaardigd, niet zou
kunnen voldoen aan den eisch, dien de marine
daaraan met het oog op betrouwbaarheid meent
te moeten stellen.
Daar het "door de firma Krupp aangeboden
geschut in alle opzichten aan de gestelde eischen
voldoet en de 4 overige firma's om redenen van
prijs of van constructieven aard niet voor leve
ring in aanmerking konden komen, heeft de mi
nister gemeend, de bedoelde kanonnen bij de
firma Krupp te moeten aanschaffen.
Diefstal in een kerk. Donderdag-mids
dag heeft te Amsterdam een brutale diefstal plaat-
gehad in de R. K. kerk aan de Spuistraat. Ieder
halfjaar wordt door het armbestuur de kist, welke
in de kerk staat, en waarin het offergeld bewaard
wordt, geledigd. Woensdag jl. kwam men tot
de. ontdekking dat de inhoud van de kist minder
was dan gewoonlijk, zoodat vermoed werd dat er
diefstal plaats had. Het armbestuur stelde de
politie hiermee in kennis, waarna zij op handige
wijze de daders heeft gearresteerd. Daarbij bleek,
dat sinds eenigen tijd in de kerk de centrale ver
warming aangelegd en de oude hersteld wordt. De
rechercheur Bedeks en de inspecteur van politie
van Soest stelden zich des middags verdekt op in
de bovengaanderij van de kerk, achter eenige pa-
neelen. Des middags om 4 uur als de geestelijk
heid aan tafel zit en voor plotselinge binnenkomst
jjiet gev^e^d beseft te worden, begonnen twee
personen,, die aan de centrale verwarming werk
ten, aan de kist te ïwerken." Een 19-jarige lood
gieter lag gebukt op den grond, terwijl zijn oudere
makker makker, een 45-jarig gehuwd persoon, op
den uitkijk stond. Het geld werd uit de kist
gehaald en ook offerbussen werden geledigd.
De recherche was in staat bij het heldere
licht, eenige kiekjes te maken, terwijl het twee
tal in volle actie was. Daarna begaven zich de
rechercheur en de inspecteur zich naar beneden
en wachten de daders bij den uitgang van de
kerk af. De dieven werden geboeid naar het
politiebureau Warmoesstraat overgebracht. Op
hen werd bevonden eenig geld, eenige sleutels en
eenige andere werktuigen. Het totale bedrag dat
men vermoedt dat gestolen is, beloopt f200.
Ver va Is c h i ng1 van dra.ii k en. In het laat
ste rapport der (bunkwet-ijnspteiöt'ie schrijft ie heer
J. M. Hetrineins' (3e inspectie) op bJz. 96 v.v.
over bovenstaand onderwerp„Reeds lang heeft
bet in mijn voornemen gelegen, eens te dezer
plaatse te gewagen van een verschijnsel, dat,
al' is bet veel ouder dan de drankwet, toch
gaandeweg meer de aandacht trekt; de verval-
sehing namelijk van de dranken, diie als genot
middelen worden gebezigd. De verdunning van
sterke dranken met water, in die mate zelfs,
dal de jenever in de karaffen blauw ziet van
ellende, laat ik onbesproken; maatregelen tegen
een stevig gebruik van de pomp, of van de
leadings kraan behoo.ren niet eens overwogen te
worden.
Maar ©rmsfagtei overweging verdient de vermen
ging van jenever, brandewijn en dergelijke dran
ken met vochten, extracten en essencen, die niet
enkel prikkelend werken, maar die tevens Üe
gezondheid en heit léven dier drinkers bedreigen,
en voorts hem voert tjoit een soort razernij!, waar
in zij tot allerlei euveldaden in sfjaatë zijn. Te
gen de gewetenlooze kroegbazen, die niet aar
zelen, uit vurig winstbejag, hunne klanten tie
vergiftigen met op gevaarlijke wijze vervalschton
drank, behoorde de wet meedoogenl'oos strenge
maatiteiglelen te nemen. Dat zou een heele ver
betering itn dein toestand kunnen brengen. Geld
boete ien verbeurdverklaring van drank werken
niet gevoelig genoeg. Sluiting der inrichting' voor
14 dagen hij1 je©nsitie en definitieve bij tweede
overtreding, zal' er echter den sChrik wel oindter
brengen.
Natuurlijk ligt helt gieielnslzins in mijne bedoe
ling, dit thte'ma verder uit tie werken; indien
de hoogte regeering in deze weinige regelen aan
leiding mocht vinde|n, om eieasi een pndeZznek
te doen instellen naar dit wijd verlakt en alom
voor'kiolmelnd ellendig kwaad van drankvervaj-
sching, zou ik mij' gle'fukkig' achten, deze regelen
te hebben geschreven.
Maar dan latei de regeering het niet bij on
derzoek naar de vervalsohing van spiritualiën,
doch doe de nasporingen ook uitstrekken tot de
overige dranken, niet te vergeten tot de als
,'alt öh olte rijie/'f drnaken in den handjel voorko
mende vochten. Met geen dranken wordt wel'
meier geknoeid dan met de zoogenaamde alco
holvrije dranken. Zij bevatten vaak van alles
salicyl, boor'zuur, rattenkruid, saccharine, sapo
nin©. klaprozensap, kunstmatig bereide aethers
enz., doch gteen vruchtensap en suiker. De sui
ker wordt dóór saccharine vervangen en door
allerhande middeltjes weet men geur, kleur en
smaak zoo na te bootsen, dat ge zuivere fram
bozen, citroen- of gemberli monade meent te proe
ven. De Volksbond tegen Drankmisbruik liet ver
over de: honderd soorten alcoholvrije dranken
onderzoeken en er waren er bij die 7, 60, 8 en
10 o/0 zuiveren alcohol bevatten, dus bijna drie
maal zooveel als gewoon lager bier.
Het voorbeeld van den Volksbond wordt in
den laatste.il tijd gevolgd door de Friesche pey>
paganda-'commissie van de Ned. Vereeniging lot
afschaffing van alcoholhoudende dranken.
Deze commissie liet tot heden 46 merken On
derzoeken. Geen enkel is absoluut vrij! van al
cohol bevonden. Het alcoholgehalte liep van
0.03 o/o tot 11.41 o/o. Tien soorten bevatten meer
dan 0.60 o/o alcohol; de Hollandiawijn 1141 o/0.
Toch wordt deze als alcohol vrij geannonceerd.
Van de 42 merken, die eerst aan een onder
zoek werden onderworpen, was er slechts één,
dat geen sialicylzuur bevatte; in 18 werd sa
charine aangetroffen, terwijl1 alle door aniline-
kleurstof waren verontreinigd. De onderzochte
kog elf less chen bevatten alle een© sterk schui
mende vloeistof, hetwelk den indruk motet ge
ven, alsof men met echte vruchtensappen te
Öoen heteft. Inderdaajd wordt dit echter ver
oorzaakt door sporen saponinehoudende stoffen,
die, omdat ze afkomstig zijn uit onzuivere zeep-
hout-extracten, tot d© hoiog'slt vergiftige sloffen
moeien worden gerekend.
Volgens het jaarverslag van het Staatstoezicht
op de Volksgezondheid over 1907, bevatten van
de 17 soorten vruchtensappen en alcoholvrije araa
ken, onderzocht door den pharmacculischen in
specteur van Noord-Holland en Utrecht, 14 sa-
lievlzuur, werden in een fluorverbinding aan
getroffen, bevond zich in 9 monsters sacharine
cn waren zes kunstmatig gekleurd. Hetzelfde ver
slag meldt ook, dat eien fabrikant van limonade
art spuitwater voor de bereiding onzuiver water
gebruikte.
30 mi 11 io en mk. voorvliagmachinep.
De „Matin" zegt uit de baste bron te kunnen
verzekeren, _dat p/rin^ HeAnri.th Tan. Pruisen, den
Duitschen Keizer dezer dagen een omvangrijke
verhandeling tier hand heeft gesteld, betrekking
hebbende op de militaire vliegsport. Prims Hein-
rich moet daarin duidelijk uiteenzetten, dat vol
gens zijn inzicht 't luchtschip afgedaan heeft en
't eenig bruikbare verkeersmiddel' in de lucht,
de vliegmachine is. In 's prinsen verhandeling
zijn inwmderheid uit een militair gezichtspunt de
voordoelen van vliegmachines uiteengezet. Prins
Heinrich betreurt, dat de Duilsche industrie z'oh
nog niet in di,e richting' bewogen heeft en dat
Daifschland voor den bouw van vliegmachines
nog altijd op het buitenland is aangewezen De
prins verzoekt daarom met nadruk, dat de Keizer
in het volgend jaar 30 millioem mk. voor aan
koop c n uitmonstering van militaire vliegmachi
nes ter beschikking steWen zal.
D e kracht van d e n wind. Eenige weken
geleden werd in Amerika een personentrein in
het vrije veld een uur lang door de kracht van
den wind tot stilstand gebracht. Naar aanleiding
daarvan heeft men de vraag' gesteld, of het ook
mogelijk geweest was, dat de cycloon den trein
omvergeworpen had; en volgens de gegevens, die
men daaromtrent bijtetengebracht heeft, schijnt' dit
ongetwijfeld mogelijk. Het komt vaak voor, dat
een stormwind, treinen waartegen hij: van voren
aanstormt tot stilstand brengt, en wanneer hij
van terzijde komt, de snelheid dan zeer sterk
vermindert.
Daarentegen zijn 'de gevallen, dat treinen om-
verfeworpem worden, tamelijk zeldzaam. In het
jaar 1868 werd op dein Frainschen Zuiderspoor
weg tusschen Leucate en Fiton door een storm
wind, waarvan de drukking 150 kg. per M2.
overtrof, ©en trein omgeworpen. Slechts een
zwaar beladen goederenwagen bleef op de rails
staan; om deze om te werpen, zou er een
drukking van 254 kg. per M2. noodig zijn ge
weest. Kort geleden berichtte de „Board of
Trade" het geval, dat een trein ©m verge wor
pen weid in den omtrek van UlVerstone op den
spoorweg van Fumes.
De trein bestond uit tien wagons en den lo
comotief en voerde 34 reizigers mede. De storm
weid zoo hevig, dat na verscheidene vertragin
gen, di,e door omgewaaide teltegraafpalen en hoo
rnen veroorzaakt waren, ten laatste de ramp
plaats greep. Dte trein had tengevolge van een
storing in het reimtoesfel op het viaduct van
Lever, halt gehouden en de stoker, die van de
locomotief afgestegen was, beproefde de schade
te, herstellen, toen plotseling een hevige wind
stoot kwam aanzetten, e'n den trein omverwierp
die gelukkigerwijze tegen, den kant van het daar
naast liggende perron terecht kwam. De wind
sterkte werd op 160—190 K.M. per uur geschat
en de door h)em uitgeoefend© drukking bedroeg
160200 k.g. per M2.
De sterfte in Belgisch Congo. Hoe
wel de Belgische ï'egeering nog geen juiste opga
ven bezit over het aantal blanken, die op 1 Jan.
van dit jaar in de kolonie gevestigd waren, kan
zij toch reeds meedeelen, dat het sterftecijfer ook
gedurende het afgeloopen jaar meer en meer ver
minderd is en thans nog slechts 2.621 pCt. be
draagt. Volgens de nationaliteit der blanke inwo
ners was de sterfte aldusEngelschen 0.719 pCt.
Italianen 1.105 pCt.; Zwitserland 2.247 pCt.;
Belgen 2.729 pCt.Duitschers 3.175 pCt,Hollan
ders 3.361 pCt.; Luxemburgers 3.448 pCt.Por-
tugeezen 3.496 pCt.Russen 3:636 pCt.; Zweden
4.737 pCt.; Grieken 9.091 pCt. Nog altijd sterven
de Engelschen het minst in de Belgische kolonie.
Dat wordt reeds sedert vele jaren geconstateerd.
Tomaten. Ofschoon de tomaat jn ons land j
langzamerhand aanhangsters cn dito aanhangers
begint te verkrijgen, is het nog' geen vrucht,, die
algemeen genuttigd wordt. Te oordeelen naar do
massa, die er van dez'e vrucht vanuit Nederland
naai heil buitenland wordt uitgevoerd, wordt de
tomaat elders veiel gebruikt, in ieder geval is
heit gebruik ervan buiten Nederland meer in-
he'emsch dan in Nederland en de bekendheid
ervan neemt toe van het Noorden naar het Zui
den van ons land, uitgezonderd dan in de gr,po,te
steden. Toch wordt de toUiaat gerekend als te
beboeren tot diei spijzen, welke goeddoende zijn
voor het menschelijike lichaam en kan de tomaat
tot op zekere hoogte het vaak zo,o dure fruit
vervangen.
Ziehier hoe men in het buitenland over rt ge
bruik van tomaten oordeelt:
De tomaat is niet alleen een aangenaam ver
frisschend©, maar ook eieln vrucht,, die voor de
ge-zondhteid zieier bevorderlijk is. Wa:t dit laatste
betreft, staat ze gelijk met het, fruit', uitgenomen
dan, daf z© geen suiker bevat. Daar staat tegen
over, dat z© plein! vrij! g'roolte hoeveelheid y'ru'ch-
tenzuur bevat, dat ongeveer met citroenzuur is
gelijk te steilten. Dit zuur wekt den eetlust op:,
bevordert de1 stofwisseling, zuivert het blote,d. Voor
al is het gebruik van tomaten aan te bevelen voor
personen, di© aan een zittend leven gehouden
zijin; het sferfet de organen, voornamelijk de lever.
enschillende doctoren raden leverlijders dan ook
vaak eler tomatenkuur.
Men heeft overigens polk' wel' beweerd, dat de
tomaat, stoornissen ka'n veroorzaken in de spijs
vertering. Dit iis overdreven. He:t is well waa'r, dat
de tomaat ©-enigszins verhittend© eigenschappen
bezit; miaar kwade gcvolgten zal dit alleen dan
hejbhen ,als tie veel rauwe tomaten worden ge
nuttigd of indien die spijsverteringsorganen niet
in orde zijn,. Zoo isr het evenwel met allies, bijv.
ook met hieit gtebrhiik van augurken of köm'kom-
merls en wanneer de spijsverteringsorganen niet
good functionteerleln, is hot gebruik van rauwe
tomaten niet aan tic' beveten. V'
Evenzoo, wanneer mtem koortsachtig is, verwon
ding! n heeft of bij aanwezigheid, van abcessen.
Volgens hlet Hamiburgseh hygiënisch instituut
van suiker bezit dia tomaat zoodanige samenstel
ling, dat ze gerekend moet worden als te be
hoor,en tot de waardevolle voedliinigSr en genot
middelen.
Sti i'ber onderzocht allereerst liet sap,, waarin, de
oorzaak zetelt van het aangenaam verfrisschenda
dezer vrucht. De vrucht zelf besteat Voor 90 pet.
uit water en bevat zuren, die als citroenzuur
zijn. te beschouwen; hierin zijn versdhiiltendekinine-
rale bestanddelen opgelost, zooals kali, kalk, ij-zer-
oxvdie, fosfiorzure verbindingen enz.
In Duittschland nctetat hiet gebruik van tomaten
zeer toe, wel ©en bewijls, dat deze vrucht goed'e
eigenschappen moiet bezitten en diit' wordt ook oj
veroorzaakt, doordat er zoo vaak eien slecht fruit-
jaar is en het. fruit hoe l'anger hoe duurder
wordt. 1 i
De tomatenteelt gelukt wel steeds. Bepaalde
mislukking van heit glewas behoort tolt d,e zeld
zaamheden. Wanneer daarom d© teelt van to
maten in hieit vervolg nog toeneemt, zal ook deze
vrucht meer in het gewone gebruik worden op
genomen. Nu i,s het veelal nog, dat men ze motet
loeren eten. Eenmaal bekend met de bereiding
en gewend aan den smaak ervan, gaat men er
rüet mleer van af, maar eet men deze vrucht
ten slotte rauw, terwijl mien er vooraf van grie
zelde, als men dacht ze te moeten nuttigen.
(Floralia.)
Hoogstraat 83.
Voorhanden het Communieboekje voor kinderen
25 en 40 cent.
Groote keuze Rozenkransen voor de
a.s. Eerste H. Communie.
Voorts een ruime sorteering Beelden,
Kruisen, Godslampjes, Wijwater
bakjes, Kandelaars, ronde' en oyale
Stolpen in alle maten, alles tot zeer
voordeelige prijzen.
1W Ziet de Etalage. Let vooral op kwa
liteit en afwerking.
Sluit Ziekte- en Onge
vallen-Verzekering met
wekelijksche premiebe
taling.
Hoofdkantoor ROTTERDAM,
Goudsche Singel 223.
Telefoon Interc. 6835.
Inlichtingen verschaft de Hoofd
agent voor Schiedam en omstreken
G. A. TAN GERVEN,
Lange Kerkstraat 13.
Nikkelen Horloges f 1.75, 2.25, 2.50, tot
in de beste soorten.
Zilveren Horloges f 2.75, 2.90, 3.50, tot
in de fijnste kwaliteiten.
Gouden Horloges f6.—7.50, 8.50, toten
met ƒ100.
Alle Uurwerken worden met 2 jaar schriftelijke
garantie verkocht en zijn deugdelijk gerepasseerd.
't
recht tegenover »De Zon".
Dit Bitter, uit de fijnste kruiden bereid,
is zeer versterkend voor de maag, wekt den
eetlust op, bevordert de spijsvertering en
maakt het slijm los. Is ook zeer aangenaam
van smaak in Port-, Sherry- en Madeira-wijn.
Als waarborg voor de echtheid gelieve men
er op te letten dat de kurk het lakstempel
draagt van onzen firmanaam en het etiket
voorzien is van onze handteekening
Prijs 10 en 25 cent p©r fleschje.
I
