Dagblad voor Schiedam cm Omstreken.
ïoü^::JI0
Gratis Ongevallenverzekering f 10(1(1 levenslange 0 0 Fj
35ste Jaargang.
Woensdag 14 Augustus 1912
No. 10396
p n n bu veriies pi r
De roode Dinsdag.
Officieel© berichten.
Levering: Anthraciet-kolen.
FEUILLET ON.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
BureauBoterstraat 50. Telef. 85. Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden ƒ1.50, per week 12 cent, per maand
50 ct., franco p. post ƒ2.— p. kwartaal. Afzonderlijke nummers 2 cent.
overeenkomstig op de polis vermelde voorwaarden. fl (J U U mvaidUdtI {J y
De verzekering wordt gewaarborgd door de
Advertentiën: Familieberichten 20 ct. per regel; Handelsadvertentiën
1—6 regels 92 ct,elke regel daarboven 15 ct. 3 maal plaatsen wordt 2 maal
berekend. Ingezonden mededeelingen 35 ct. p. regel. Speciale conditiën voor
herhaaldelijk adverteeren.
bu
verlies van
een hand,
voet of oog,
Holiandsche Algemeene
0\j verlies
van
oen duim I
Verzekeringsbank, gevestigd te Schiedam.
verlies van
eiken ande
ren vinger.
Wegens den feestdag van MARIA
HEMELVAART zal de NIEUWE SCHIE-
DAMSCHE COURANT, Dagblad voor Schie
dam en Omstreken, D o n d e rd a g-a vond
niet verschijnen.
Voor het a.s. seizoen vragen burgemeester en
Wethouders van Schiedam prijsopgaaf (per H. L.
franco in de bergplaatsen^» voor ongeveer
300 H. L. Anthraciet-kolen.
Burgemeester en Wethouders behouden zich
voor 10 pet meer ol minder te bestellen.
De aanbieding kan geschieden van diverse
soorten met opgaaf van grofgehalte.
Te leveren op aan te wijzen plaatsen en tijden.
De insctirijvingsbiljetten moeten in gesloten
enveloppe, waarop een aanduiding, dat zij een
inschrijvingsbiljet bevat, vrachtvrij worden inge
leverd in de ten Raadhuize aanwezige bus voor
19 Augustus a.s. des middags 12 uur.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
brengen ter openbare kennis, dat van heden tot
nadere aankondiging do Groeiieltuin, voor het
verkeer met rij- en voertuigen zal zijn afgesloten.
De Residentie zal op den derden Dinsdag in
September de kiesrechtbetooging der S.D.A P.
weder te verwachten hebben, hetzij met of zon
der de toestemming der Gemeentelijke overheid
aldaar.
Het blijve geheele buiten bespreking of die
handeling juist op dien dag en daar ter plaatse
behoorlijk is, hierover heeft het Gemeentbestuur
aldaar te beslissen. Een andere vraag is het
echter, en deze verdient wel de aandacht, met
we k doel wordt die betooging nu eigenlijk ge
houden Hierop zal men wellicht dienen met
te zeggen, eenvoudig tot het verkrijgen van het
algemeen kiesrecht. Deze voor de hand liggende
opmerking is echter zoo eenvoudig niet, als
zij op den eersten oogopslag wel schijnt te
zijn, gelet op het driedaagsche debat, hetwelk
naar aanleiding dier betooging in de Tweede
Kamer van 14—16 November van het vorige jaar
gehouden is; weshalve het van belang kan zijn,
in t kort eens na te gaan, hetgeen hieromtrent
bij die gelegenheid aan 't licht gekomen is,, ten
einde tot de wetenschap te komenWat is al
gemeen kiesrecht
De het eerst aangewezene om hiervan een de
finitie te geven, is stellig de leider der S.D.
Kamerfractie, Mr. Troehtra, tevens de inspirateur
van het volkspetitionnement voor algemeen kies
recht, die toch ongetwijfeld mag ondersteld wor
den te weten, hetgeen algemeen kiesrecht nu
eigenlijk beteekentwelnu, volgens Mr. Troelstra
is algemeen kiesrecht slechts »een vage leuze>
een phraze," nog duidelijker gaf hij dit te kennen
als volgt: »Dit woord is in den loop van jaren
begonnen een complex van wenschen uit te druk
ken, zóó, dat het begrip langzamerhand gaat ver-
HET EOT.
(Uit het Duitsch vertaald).
72)
Martha herademde. Nu pas, nu zij van dien
last ontheven was, voelde zij, hoe zwaar hij
gedrukt had. Zij had wel luid willen jubelen,
maai haar jeugd-vriend streed nog met den dood
en haai broeder vertoefde nog in den vreemde
ondei zwaie verdenking. Daarom onderdrukte zij
haai vieugde en schreef den notaris een langen
brief, zoo hartelijk, als zij hem nog nooit ge-
schieven had. Zij liet haar gevoelens den vrijen
loop, lette niet op leesteekens en mooi schrift
en dacht niet aan zijn kritiek. Zij was hem zoo
hartelijk dankbaar, omdat hij haar de vrijheid
teruggeven had. Zij wenschte hem van ganscher
harte geluk op zijn verderen levensweg. Daarna
ijlde zij naar Brenners huisje, naar hare moeder.
Frans had een goeden nacht gehad, de tempe
ratuur was wat minder en hij was weer geheel
bij kennis het gevaar was geweken. Martha
wierp zich aan haar moeders borst, en onder
tranen het waren vreugdetranen toonde
zy den brief van den notaris.
vloeien Door Mr. Goeman Borgesius werd
later opgemerkt»De heer Troelstra wil van de
woorden nalgemeen kiesrecht" niet meer weten en
spreekt van een vage leuze, een phraze. Spreker
kon zijn ooren niet gelooven. De geheele bewe
ging, het politionnement, werd dus voor die
phrase opgezet."
Uit deze enkele aanhalingen kan dus reeds
vastgesteld worden, dat het begrip ^algemeen
kiesrecht" te vaag is om een duidelijke, afge
ronde beschrijving er van te geven. Desalniette
min zal er dit jaar ook weder op een of andere
wiize voor de invoering er van gedemonstreerd
worden; heel veel indruk zal echter die vertoo
ning voor een vage leuze niet meer maken of
men mocht er soms een comisch effect mede willen
bedoelen
Daartoe zou nog wel kan bestaan,
binds dien tijd is het rapport der Grondwets
commissie verschenen en is daaruit gebleken, dat
er voor de invoering van algemeen kiesrecht geen
meerderheid in die commissie aanwezig was (wat
'n wonder 1 n.l. voor een phrase) en in aanmer
king genomen, dat die commissie vrijwel de po
litieke verhouding der Tweede Kamer wêergaf
is het onmogelijk aan te nemen, dat eventueel in
de Tweede Kamer de benoodigde meerderheid
van twee derden der uitgebrachte stemmen er
voor te vinden zal zijn. Dit neemt echter nog
niet weg, dat de mogelijkheid om het kiesrecht
in algemeenen zin in te voeren, daarom geheel
uitgesloten is, vooral niet, omdat, zooals ook door
Mr. Troelstra in zijne definitie erkend is, er
verschillende opvattingen van algemeen kiesrecht
bestaan. De vraag is dus thansZou de invoering
van het kiesrecht in algemeenen zin inderdaad
mogelijk zijn Het zou stellig onjuist gezien zijn
die vraag ontkennend te beantwoorden, het ligt
er maar aan, hetgeen men er onder verstaat-
De meest rationeele opvatting is ongetwijfeld
deze, dat, afgescheiden van het aantal kiezers,
het kiesrecht voor allen dus algemeen de
zelfde waarde en beter kennis hebben moet, dit
is zoo logisch mogelijk, en is dit dan thans niet
het geval? Nu er ontbreekt daar nog zooveel
aan, dat het zoo ongeveer nergens naar gelijkt;
men oordeele
Volgens een nauwkeurige berekening is het
reeds geruimen tijd gebleken, dat de Tweede
Kamerleden in het jaar 1909 feitelijk gekozen
zijn, door slechts 3 Ü.200 kiezers van het geheele
aantal groot 844.000 zoodat bij die verkiezingen
de stemmen van meer dan één half millioen
kiezers weggeworpen zijn.
Wanneer nu het z.g. algemeen mannenkies-
recht zou ingevoerd worden, zouden er ongeveer
1.600.000 kiezers zijn. zoodat wanneer dit inge
voerd zou zijn, volgens vorenstaanden maatstaf
bij die verkiezingen, de stemmen van meer dan
één millioen kiezers zouden weggeworpen worden.
Ingeval het door de S.D.A.P. geëischte alge
meen kiesrecht voor mannen en vrouwen vanaf
den leeftijd van 21 jaar zou ingevoerd worden-
zouden ongeveer 3.500.000 personen het kiesrecht
verkrijgen, volgens denzelfden maatstaf zouden dan
Zie het kort verslag blz. 283 le kolom.
„O, moeder, ik ben zoo blijI Ik was nooit
gelukkig met hem geworden. Niet waar, zoo
is het veel beter? Wij blijven nu bij elkaar."
Moeder Rosine streek haar dochter over 't
donkere, zij-zachte haar en zeide fluisterend
„Ik heb het aan zien komen.. Ja, 't is zoo
veel beter." En haar gezicht deed duidelijk
blijken, dat ook zij verheugd was over dezen
afloop.
Rosa zat bleek en vermoeid van 't nacht
waken toe te luisteren. Zij verwonderde
zich over die uitgelaten vreugde van hare
vriendin.
„En Frans is buiten gevaar, het is vandaag
een geluksdag," fluisterde Martha haar toe en
wuifde haar van de trap nog een afscheidsgroet
toe. Toen vloog zij door de Molenstraat, zoodat
heur haren opwoeien in den wind en daarna
besprak zij met Bartje, wat er van middag ge
geten moest worden, maar zóó onsamenhangend
en zenuwachtig, dat de oude al maar stond te
hoofdschudden.
De molenaar was opgestaan met het vaste
besluit vandaag den notaris te gaan bezoeken
om hem de gebeurtenis met Jacob in het gun
stigste licht te gaan voorstellen. Hij moest hem
Jacobs liefde voor Rosa bekend maken, hij moest
„uc? <%uld®ll-ik maken, hoe de jonge onderwijzer
zich daai tegen met alle kracht verzet had en
hoe die tegenstand, gevoegd bij de zijne van
2) Voor degenen die hieromtrent meer wen
schen te weten, bestaat daartoe de gelegenheid
door het aanschaffen der brochure»Kan het
algemeen kiesrecht ingevoerd worden op alge
meen bevredigende wijze" verkrijgbaar te Rot
terdam bij den boekhandel van De Maasbode te
Utrecht bij de firma wed. J. R. van Rossum,
prijs 50 cent.
den molenaar zelf - den hartstochtelijken Jacob
tot het uiterste verbitterd had. Wat er verder
tusschen de beide jongelui voorgevallen was,
wist tot nu toe niemand, maar Weidlich moest
inzien, dat op de familie van den molenaar niets
geen smet kleefde. In andere kringen hadden
de twee elkander misschien uitgedaagd op
degen of kogelhet resultaat was het hetzelfde
geweest.
En terwijl Peter Helbing nauwkeurig bij zich
zeiven overlegde, hoe hij dat alles zeggen en
zijn zaak verdedigen zou, werd hem een brief
van den notaris overhandigd. Beleefd en koel
deelde hij daarin mede, dat hij met dezelfde
post een brief verzonden had aan Martha met
het verzoek haar woord terug te nemen.
De gebeurtenissen van den laatsten tijd dwongen
hem tot dien stap hij was het aan zijn
familie en zijn carrière verplicht aldus te han
delen' Hij zou er echter nog niet toe overgaan
zijn als niet steeds vaster de overtuiging bij
hem opgekomen was, dat tusschen Martha en
hem geen innerlijke gemeenschap bestond en
dat hij van haar scheiden kon, zonder in haar
hart een diepe droefenis achter te laten.
Lang stond de molenaar suf te staren op den
brief. De slag was hard voor den trotschen
man, die in zijn verbeelding gehoopt had, de
gevolgen van de misdaad zijns zoons van
zich af te kunnen wenden. Zóóvele jaren had
bij een Kamerverkiezing de stemmen van meer
dan twee millioentwee honderd duizend kie-
zers en kiezeressen weggeworpen worden.
Ir.dien men deze drie voorbeelden aandachtig
beschouwt en vergelijkt, zal meer dan waarschijn
lijk niemand het tegen Mr. Troelstra opnemen om
hem te betwisten, dat algemeen kiesrecht, zooals
het door de S. DA.P. wordt bedoeld, eigenlijk niets
anders dan een vage leuze, een holle phare is, en
het ook niemand bevreemdde, dat er in de Grond
wetscommissie waarin ook mr. Troelstra zit
ting had geen meerderheid voor zijn algemeen
kiesrecht te vinden was en dat in afzienbaren
tijd in de Tweede Kamer de benoodigde meerder
heid van twee derden, ook wel te zoek zal blijven.
De eenige uitweg, die nog overblijft om het kies
recht in algemeenen zin in te voeren, is, om aan
alle uitgebrachte stemmen geheel en al dezelfde
waarde en beteekenis toe te kennen, door de
invoering van het evenredig stemrecht, daardoor
komt men ontegenzeggelijk op den weg om het
kiesrecht in werkelijkheid algemeen te maken 2).
Ten slotte kan het nog van nut zijn, de opinie
der S. D. A. P. ten opzichte van het evenredig
stemrecht, in 't kort eens na te gaan. De S. D. A. P.
is de eenige politieke partij, welke de invoering
van de evenredige vertegenwoordiging niet op
haar program heeft, dit wekt wel eenige verwon
dering in aanmerking genomen, dat in October
van het vorig jaar door »Het Volk" beweerd is,
dat onder evenredige vertegenwoordiging het
aantal S. D. Kamerleden ongeveer zal verdubbe
len en wel tot 13 a 14 zal stijgen. Indien zij
hiervan volkomen overtuigd zou zijn, mag het
toch zeker bevreemdend heeten, dat van die zijde
er nog geen propaganda voor gemaakt is.
Van andere zijde is -daarentegen o.a. in »De
Tijd" eveneens in October van het vorig jaar
aangetoond, dat wanneer de evenredige vertegen
woordiging ingevoerd zou worden in de S. D.
Kamerleden dan slechts op den steun van hun
eigen partijgeuooten rekenen kunnen, hun aantal
in de plaats van tot 13 a 14 te stijgen, meer dan
waarschijnlijk tot 3 a 4 zal verminderd worden
dit is voor zooverre bekend, nog niet tegenge
sproken,
Resumeerende. De voorgenomen betooging voor
algemeen kiesrecht, m.a.w. voor teen vage leuze,
een holle phraze", kan dus niet meer als een
ernstig bedoelde handeling beschouwd worden,
tenzij, dat men in het vervolg er die beteekenis
aan zou hechten, dat het doel is, om het kies
recht in dien zin algemeen in te voeren, dat het
voor alle kiezers dus algemeen dezelfde
waarde verkrijgt, waardoor volgens »Het Volk"
het aantal S. D. Kamerleden zal verdubbelen
(vporwaar geen gering fortuintje Edoch, wan
neer deze beteekenis aan die betooging gehecht
moet worden, kan men ze ook wel achterwege
laten, omdat wanneer de S. D. Kamerfractie een
motie zou indienen, om het kiesrecht in werke
lijkheid algemeen te maken, door de invoering
van het evenredig stemrecht welke invoering
desgewenscht dadelijk kan geschieden, zonder
herziening der Grondwet de S. D. Kamer
fractie ongetwijfeld meer succes zal hebben, dan
van het lawaai en de obstructie door haar in het
vorige jaar in de Tweede Kamer gemaakt, voor
een holle phrase.
Het zou een punt van ernstige overweging
kunnen zijn, voor iedere kath. kiesvereeniging,
het initiatief te nemen, om aan den Algemeenen
Bond van kath. kiesvereeDigingen, die in 1909 de
invoering van de evenredige vertegenwoordiging
met algemeene stemmen op het program van
actie der kath. Staatspartij gebracht heeft en
waarmede de Provinciale Bond van kath. kies-
vereenigingen in Noord-Brabant geheel ingestemd
heeft, zoodat de kath. partij in haar geheel zich
vóór die invoering verklaard heeft voor te
stellen, tegen de betooging der S. D. A. P. een
actie in 't leven te roepen ten einde het kiesrecht
in werkelijkheid algemeen te maken.
X.
Ue glasblazersstaking.
De directie van de glasfabriek »De Schie" deelt
ons mede, dat heden wederom zes werklieden
den arbeid hebben hervat.
Hoogwater te Schiedam: Donderdag 15
Aug. 5.37 v.m., 6.10 n.m.
Wij waren in de gelegenheid, aan
de fabriek der firma Gebr. Vincent alhier in
oogenschouw te nemen een paar kolossale gesmeed
ijzeren ornament-lichtarmen voor electrisch licht,
bestemd voor de St. Dominicuskerk aan den
Steiger te Rotterdam. De hoogteafmeting van
deze ornamenten is meer dan 3 M., terwijl de
arm met de eigenlijke fraai geornamenteerde
lichtspruit, waaraan plaats is voor een tiental
lampen, ruim 2 M. uitsteekt. Sierlijk gebogen en
gekrulde lijnen, uit bouketten van kunstig ge
dreven bladeren ontspringend, vormen het geheel,
en de versierde hoofdspil waaraan alles een steun
punt vindt, eindigt van onder in een fraai orna
ment met groote bloemkelk, en is boven gedekt
door een eveneens gedreven kelk, waaruit een
kruis verrijst. Met sierlijke breede ijzeren banden,
welke de kolommen omspannen zullen, worden
de armen ter plaatse bevestigd.
Ongetwijfeld zullen deze ornamenten een sie
raad zijn van de bekende sSteigersche Kerk". En
voor de firma Gebr. Vincent leveren zij een bewijs
te meer, voor hare bekende kunstvaardigheid op
dit gebied.
Op den Singel, nabij de Villastraat,
is heden-middag een handwagen van den melk
boer Koot in aanrijding gekomen met een wiel
rijder. Persoonlijke ongelukken hadden niet plaats.
Het rijwiel werd echter zwaar beschadigd.
Bij de politie is terug te bekomen
een langharige zwartbonte hond, teef. Binnen
hij er zich mede vertrouwd gemaakt, onrecht
geheim te houden, onrecht recht te noe
men en den menschen zand in de oogen te
strooien.
Nu was zijn liefste wensch verijdeld. Zijn
voorname schoonzoon trok zich terug. Maar
misschien was de notaris verkeerd ingelicht
of misschien alleen maar beleedigd, omdat
men hem niet reeds eerder nadere inlichtingen
gegeven had. Hij zou dadelijk om een onder
houd met hem verzoeken.
Martha echter verzette zich daar krachtig
tegen. Zij verklaarde aan haar vader, dat
zij erg blij was, dat de verloving was afgebro
ken, ja, dat zij zelf al van plan was geweest,
hem af te schrijven. De molenaar staarde het
meisje onbegrijpelijk aan. - Zij straalde als 't
ware van geluk. En toen Theo in de kamer
kwam, viel zij hem om den hals en fluisterde
hem onsamenhangende dingen in hei oor hoe
zij nu anders zou worden, ernsiig, arbeidzaam,
spaarzaam
Theo raadde den samenhang van haar ge
voelens. Voor het eerst sinds langen tijd lacnte
hij, en zeide. wat ook zijn moeder gezegd
had: „Ik heb het aan zien komen. Het is zoo
veel beter"
Wordt vervolgd,)
bij
