Verspreide berichten.
Ingezonden Mededeelingon.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
gebracht. De matrozen van andere oorlogsbodems
hielpen mee om de »Göben" reisvaardig te maken.
In weinige uren tijds was de »Goben" zeeklaar.
Zij vertrok over Skagen en Wilhelmshaven naar
Constantinopel.
De »Bieslau", die ook vertrekken moest, ging
8 uur later in zee. Zij nam den kortsten weg, nl.
door het Kaiser Wilhelm Kanal, direct naar
Smyrna.
De beide oorlogsschepen moeten »full speed"
varen.
Men neemt aan, dat zij ongeveer half Novem
ber in de Turksche wateren zullen aankomen.
De sGöben" en »Breslau" hebben zamen onge
veer 1400 koppen bemanning, die eventueel oak
als landingskorps zullen kunnen fungeeren.
De »Goben" is het grootste schip van de
Duitsche vloot dat ooit tot een buitenlandsche
expeditie heeft behoord.
Wanneer beide schepen op de plaats van be
stemming zal zijn aangekomen, zal de Duitsche
oorlogsvloot in de Middellandsche zee bestaan uit
de »Goben", sBreslau", »Vineta", sHertha",
»Geier" en »Loreley", totaal 41.594 ton water
verplaatsing en 2866 manschappen.
Allerlei nieuws.
De Grieken maakten in de Dardanellen het
schip sMaine" buit, hetwelk 39 Turksche officieren
en soldaten aan boord had.
Het Grieksche eskader in de Egeïsche Zee heeft
gister het eiland Tenedos bezet.
Bij Midia is het wrak gevonden van het Turk
sche schip sTsjamli", door een Bulgaarsche tor
pedo in de Zwarte Zee in den grond geboord.
De Serviërs hebben gister Nowawarosj, de
laatste post van de Turken in het Sandzjak Novi
Bazar (dicht bij de Servische grens), zonder te
genstand bezet. Zes officieren en 225 man zijn gevan
gen genomen Tweehonderdvijftig geweren werden
buitgemaakt. De gevangenen zijn naar Servië ge
zonden.
BELGIS-
x Een telegram uit Brussel aan de Parijsche
sFigaro" meldt, dat de Belgische regeering be
sloten heeft binnen 24 uren 11 klassen der mi
litie voor een proefmobilisatie op te roepen. Deze
maatregel kan verklaard worden door de moei
lijkheden van den internationalen toestand of
door de bedreiging met eene algemeene werk
staking.
Dertien klassen reservisten zullen dan onder
de wapens zijn.
DUITSCHLAND.
x* Uit Berlijn wordt geseind
Bij de jongste audiëntie bij den keizer over
handigde markies Di San Giuliano keizer Wilhelm
een eigenhandig schrijven van den koning van
Italië.
LIBERIA.
x* In verband met de gister vermelde onlusten
in Liberia, heeft de Duitsche kanonneerboot
sPanther", thans te Duala (Kameroen) gestation-
neerd, order gekregen naar Liberia te vertrekken.
AMERIKA-
De nieuwe president.
Gedurende de laatste twee jaren zij'n dr. Wood-
row Wilson en ex-president Roosevelt de meest
besprokene personen geiweest in de Amerikaan-
sche politiek. Gekozen, terwijl hij president was
van de Princeton Universiteit, tot gouverneur van
New-Jersey op een tijd torn de democratische partij'
een plaatsvervanger voor Bryan noodig had. deed
hem in aanmerking komen voor de^vresident.scan-
didatuur. Hij is een zeer beschaafd, geestig rede
naar met helderen betoogtrant; zonder de voor
bereidende „training" die een succesvol politicus
gewoonlijk door mioet maken, is hij er in geslaagd
z.th in twee jaar tijd een nationale reputatie te
verwerven. Tot zijn verkiezing was hij niet an
ders geweest, dan „oen geleerde", zij het ook
een schitterende geleerde; dit werd ten minste
algemeen door de buitenwereld verondersteld.
Maar inderdaad heeft hij zich waarschijnlijk ge
durende de 8 jaren van zijn presidentschap van
Princeton meer politieke bekwaamheid eigen kun
nen maken, dan men dacht. Gedurende de laatste
jaren van zij'n ambt, was de universiteit gewikkeld
in een ernstig geschil. Het was, zooals dr. Wil
son het uitdrukte, een strijd tusschen democra
tische en plutocratische stremmingen'. Sommige
studenten hadden de gewoonte aangenomen, sa
men te komen in besloten, weelderige clubs, met
het gevolg, dat er een scherpe klassenstrijd ont
stond, en ofschoon dr. Wilson zich beijverde daar
aan een einde te maken, slaagde hij hierin niel,
zegt cte „Tel.".
Dr. Woodrow Wilson is geboren te Virginia.
Hij 'studeerde aan de Princeton Universiteit, wn.ir
l.ij een uitstekende reputatie genoot, als een ijVe
rig, onafhankelijk student. Van Princeton ging
"bij naar de Universiteit van Virginia, om in de
rechten te studeeren e;n vestigde zich in 1882 te
Atlanta, als practiseerend advocaat, doch ziende,
dat hij hiermede ;gteen succes had begon hjj' poli
tieke en constitutioneels geschiedenis te bestv.dee-
rer. te Baltimore en na, aan ©an of twee universi-
teiten een ondergeschikt leeraarsambt te hebben
bekleed, werd hij in 1890 professor in de juris
prudentie en de politiek aan de Princeton uni
versiteit en in 1902 president van datzelfde insti
tuut.
Een „review" artikel door hem in 1879 ge
schreven over „Cabinet Government in the United
States" was de inleiding van een aantal schitte
rende studies over politiek© onderwerpen. Maar
zijne geschriften worden thans door zijne tegen-
slanpers tegen hem aangevoerd. Het punt van be
strijding is, dat hij in zijne werken de theorie
aanhangt van een vertegenwoordigde regeering,
terwijl hij' thans sympathiseert met de progress,
sieve 'voorstellen voor een direct ingrijpen van het
volk. Dr. Wilson geeft openlijk toe, dat. bijl van
inzicht veranderd is en voegt er bij', dat het niet
meer dan natuurlijk is; een theorie' te verlaten,
dio in de practijk tot andere gezichtspunten leidt.
Dr. Wilson wil inderdaad een radicaal can-
didaat zijn, hij' is echter geen ultra-radicaal en
ofschoon 'hij zich nog niet geuit heeft over de
mogelijkheid van een volks-'referendum is hij be
slist tegen de afzetbaarheid van rechters. Men
verwacht 'dian ook, dat de constitutionalisten hem
zullen verkiezen boven Roosevelt.
Evenals Bryan beschouwt hij' het tarief als
den wortel van het „tïust" kwaad. Daarom is
bij een aanhanger van bet voorstel tot vermin-
nering' der tolrechten en niet afkeerig van een
„tariffboarcl". Hij' erkent het onderscheid tusschen
goede en slechte trusts ofschoon zijn programma
hierin niet duidelijk omschreven is.
Gouverneur Wilson's zwakheden worden verre
overtroffen door zijn deugden. Hij he it zich een
vrij man getoond, die niet overbluft kan worden
door „bosses", of beïnvloed tegen zijn overtuiging
in, zelfs niet door zijn persoonlijke vrienden.
Gouverneur Wilson heeft meer ondervinding
dan Cleveland toen deze tot president werd be
noemd en is1 beter bekend met de stroomingen
in zijn partij dan Samuel J. Filden was, toen hij
tot president werd gekozen.
x In de Seminarieschool te Hamburg heeft tij
dens de les in chemie gister een zuurstofontpilof-
fing plaats gehad, waarbij de leeraar en vi.tr
seminaristen gewond werden.
x De onderhandelingen over de nieuwe Chi-
neesche leening met de zes-taogendhectengroep zijn
hervat.
PARIJSCHE INDRUKKEN EN HERIN
NERINGEN.
Frankrijk en de geheele muzikale wereld heeft
in September een onherstelbaar verlies geleden
door den dood van een zijner grootste meest be
kende en beminde componisten Jules Massenet,
wiens vele toonwerken, vooral opera's hem een
eerste plaats, in de veertig jaren, deden veroveren.
Het staat mij nog levendig voor den geest dat op
de populaire concerten van Pasdeloup in de jaren
1878/1890, in het Cirque d'llïver gegeven, de
onvergankelijke werken van een J. B. Bach, Han
del, Hayden, Liszt, Wagner en anderen diepe en
strengere toondichters, waarvoor het Parijsche
publiek nog niet veel gevoelde, langzaam aan op
de programma's begonnen te verschijnen en door
de volhardende wilskracht der moedige dirigenten
eindigden te zegevieren. Massenet's eerste ora
torium »Marie Magdaleine," te Rome in een be-
minnelijken religieusen stijl geschreven, werd reeds
in 1873 op een concert-colonne met groote gunst
ontvangen en behaalde er een onbetwist sncces.
De illustere en zeker de meest gerechtigde chef
der Fransche Muziek-Academie, Camille Saint
Saëns, heeft over Massenet in de »Echo de Paris''
een artikel geschreven, wat wel de moeite waard
is door een muziekminnend publiek gelezen te
worden.
Men heeft hem, zoo schrijft hij, terecht en ook
ten onrechte om zijne schitterende en talrijke
eigenschappen geprezen en zelfs om die welke hij
niet bezat en dat is niet meer dan billijk en de
wet van het Vocero de doode van gisteren mag
alleen geprezen worden. Men is gedurende zijn
leven genoeg ten prooi aan allerhande Onrecht
om ten minste een dag zicht op die absolute wel
willendheid te hebben.
Ook heb ik zoo lang gewacht om over hem te
spreken totdat de Academie zijn opvolger zal gaan
benoemen, ik zeg niet hem zal doen remplaceeren,
want dat doet men geen groote kunstenaars. An
deren volgen hem op met een andere natuur en
verschillende eigenschappen welke men evenzoo
niet meer vervangt. Men heeft geen Malibran,
noch Madme- Viardot, noch Madme- Carvalho, noch
Talma, noch Rachel geremplaceerd, evenmin dat
men het eene Madme- Patti, Bartet of Sara Bern
hardt kan doen. Men heeft geen Ingres noch
Delacroix, noch Berlioz, noch Gounod gerempla
ceerd. Men zal het Massenet ook niet doen.
Heeft men hem op zijne ware plaats gesteld
Zijne leerlingen misschien wel, doch dezen, hem
dankbaar voor zijn uitnemend onderwijs, zjjn wel
wat van partijdigheid te verdenken. Andere heb
ben op lichten toon over zijn werken gesproken, het
beroemde woord Sallavit et placuit: Hij heeft ge
zongen en behaagd, indachtig Men heeft veronder
steld hem zoodoende te verminderen. Was het dan
berispelijk te behagen. Men zoude het gaan gelooven,
wanneer men den smaak onzer dagen voor alles
wat kwetsend en onbehauglijk is in alle kunsten,
zelfs in de dichtkunst waarneemt. Het schrik
aanjagend woord der heksen is een programma
geworden het afschuwelijke is mooi en het mooie
is afschuwelijk want men stelde zich niet te
vreden afschuwelijkheden te bewonderen, doch
men spreekt met minachting over de door de
tijden en de bewondering der eeuwen geheiligde
schoonheden.
Men mag doen wat men wil, men zal niet be
letten dat Massenet een der helderste diamanten
uit onze muzikale juweeldoos is. Geen muzikant
heeft meer de gunst van 't publiek bezeten dan
hij, uitgezonderd Auber, die hij evenmin als zijn
school liefhad en op wien hij toch op eene bizon-
dere wijze geleek de gemakkelijkheid, de won
derbaarlijke vruchtbaarheid, de geest, de gracie
en het succes, zijn hun gemeen en beiden schre
ven de muziek voor hun tijd, al verschilt hunne
kunst ook op eene enorme wijze. Men heeft hun
beschuldigd hunne hoorders gevleid te hebben
doch vond dit niet zijn oorzaak in de overeen
stemming van den smaak der kunstenaars en die
der hoorders, welke geheel dezelfde was?
Thans hebben de nieuwerwetsche kunstbeschou
wers slechts achting voor de oproerlingen. Zeker
het is schoon de menigte te minachten, tegen
den stroom in te varen en door uw genie en
wilskracht die menigte, niettegenstaande haar
weerstand, te dwingen U te volgen. Doch men
kan zonder dat een groot kunstenaar zijn. Waren
het oproerlingen, Sebastiaan Bach, met zijn twee
honderd vijftig cantaten, welke, zoodra zij geschre
ven waren, werden uitgevoerd en aan wien men
composities bij plechtige gelegenheden vroeg;
Handel, directeur van den schouwburg, waar
men zijn opera's opvoerde en zijn oratori zongen
die failliet zoude gegaan zijn, indien hij tegen de
neigingen en gewoonten zijner hoorders was opge
treden Haydn, onvermoeid voor de kapel van
den prins van Esterhazy schrijvendeMozart
gedwongen voortdurend nieuwe composities te
jeverenRossine, voor een onverdraagzaam pu
bliek schrijvende, die zijn opera uitgesloten zoude
hebben, zooals hij het mij zelf gezegd heeft, in
dien de ouverture niet het lange crescendo zoude
bevat hebben, hetwelk uren hem zoo verweten
heelt? Dat waren toch groote meesters. Men heeft
Massenet nog een ander verwijt gedaan hij is
oppervlakkig, zegt men, niet diepzinnig en de
diepzinnigheid is, zooals men weet, erg in de mode.
Hel is waar, hij is niet diep van zin, maar dat
is van geen belang. Evenals er vele woningen in
't rijk des Vaders zijn, zoo zijn er ook velen in
't huis van Apollo. De kunst is onmetelijk. Zij
heeft het recht in de afgronden neder te dalen,
zich in de geheimzinnige plooien der duistere en
troostlooze zielen te vlijen. Dit recht is echter
geen plicht.
De Grieksche kunstenaars wier werken wonder
baarlijk zijn, waren niet diepzinnig, hunne mar
meren godinnen zijn schoon en de schoonheid is
haar voldoende. Waren onze beeldhouwers van
vroegere tijden, Clodion, Coysevox en anderen
diepzinnig? Is Fragonard het? En waren la Tour
en Marivaux het evenzeer en doen zij niet allen
groote eer aan de Fransche school Allen hebben
hun waarde, allen zijn noodig. De roos met hare
frissche kleur en geur is op haar manier even
kostbaar als de trotsche en sterke eik. Zijn de
bevalligheden, de glimlachen dan zaken welke
men verguizen mag? Ach wat ken ik er velen,
die doen als of zij ze niet behoeven en die het
in hun hart betreuren ze niet te bezitten. De
kunst heeft kunstenaars van alle soorten noodig
en niemand kan zich vleien de geheele kunst in
zich alleen te omvatten. Er zijn er die, bij het
behandelen der bekoorlijkste onderwerpen de
ernst van een op zijn gouden troon gezeten
Romeinschen keizer bewaren; Massenet behoort niet
bij deze soorthij bezat de bekooring, de ver
leiding en zoo niet de diepe, toch de koorts
achtige passie. Zijoe drijvende onzekere melodie)
soms meer op een verhaal dan op een melodie
gelijkend, is hem geheel persoonlijk in theorie
kan ik niet zeggen er veel van te houden; zij
mist bouw en stijl. Maar wie weerstaat haar,
wanneer men Mannon aan de voeten van Des Grieux
jn de sacristie van Saint Sulpice hoort Hoe wordt
men niet tot in 't diepst van zijn gemoed door
deze liefdessnikken getroffen? Hoe kan men
overwegen en ontleden, wanneer men ontroerd is
Kunst van aandoening, dus kunst van verval.
Wat geeft het, zooals ik reeds meer getracht heb
te bewijzen, verval in de kunst is dikwerf als
synoniem met achteruitgang of verlies in de kunst
te beschouwen. Deze muziek heeft voor mij een
groote aantrekkelijkheid, steeds zeldzamer in onze
dagen, zij is vroolijk. De vroolijkheid staat in onze
eeuw niet meer in aanzien. Men verwijt ze aan
Haydn en Mozarten men keert het hoofd met
eerbaarheid om bij de uitbundige vreugde welke
zoo triomfantelijk de Negende Symphonie van
Beethoven besluit.
Leve de droefheid I leve de verveling 1 En dat
zijn de jongen, die zoo spreken. Mogen zij niet te
laat den verloren tijd der vroolijkheid, welke zij
voorbij lieten gaan, betreuren 1
De gemakkelijkheid van Massenet was aan een
wonder gelijk. Ik heb hem lijdende gezien op zijn
bed in de ongemakkelijkste houding orchest blade
ren schrijvende en dat met eene snelheid welke
mij verbaasd deed staan. Uit zulk een gemak
kelijkheid wordt wel eens de luiheid geboren, en
men weet welk een enorme hoeveelheid werk hij
heeft voortgebracht. Heeft men hem ook daarvan
geen verwyt gemaakt Maar dat is juist het
meesterschap bij uitnemendheid. De kunstenaar
die weinig werk levert, kan, indien hij waarde
heeft, belang inboezemen, hij zal nooit een groot
kunstenaar zijn.
In deze tijden van artistieke anarchie, wanneer
hij met de wilden mede schreeuwend eene vijan
delijke critiek had kunnen vermijden, heeft Mas
senet het voorbeeld van een onberispelijk schrift
gegeven, het modernisme in de kunst met den
eerbied voor de traditie zamen latende gaan,
daar het vaak voldoende was deze met voeten
te treden om een genie genoemd te worden. Zoo
als weinigen meester in zijn vak, alle moeilijk
heden overwinnende, al de geheimen zijner kunst
in den grond kennende, verachte hij de stuiptrek
kingen en overdrijvingen welke de nuchteren mef
de muzikale wetenschap verwarren en vervolgde
zijn weg, welke hij zich zelf gebaand had, zonder
zich te bekommeren wat men er van zeggen zou,
Met verstand van de nieuwigheden welke ons het
buitenland aanbracht wetende te profiteeren, door
ze in overeenkomst met zijn aanleg te brengen,
heeft hij ons het verheffend schouwspel van een
oprecht Fransch kunstenaar geleverd, die zich,
noch door de feeën van den Rijn, noch door de
sirenen der Middellandsche zee heeft doen ver
leiden. Virtuoos van het orchester, heeft hij de
stemmen er niet aan opgeofferd zonder er echter
den toon door te verminderen. Hij bezat, in een
woord, die hooge gavehet leven, die gaaf welke
niet te beschrijven is, doch waarin het publiek
zich nooit vergist, en welke aan vele mindere
werken dan de zijnen het fortuin geschonken
heeft.
Zijne hartstochtelijke bewonderaars kunnen ge
rust zijnna de overdreven bewondering komt
soms de vergetelheid voor hem zal het de ver
getelheid niet maar de gerechtigheid zijn en deze
kan hem niet streng wezen. Op den boom met
weelderigen groei, m etgeurige bloesems zullen de
kortstondige bloemen met den tijd verwelken
doch de boom zal blijven en het zal lang duren,
alvorens wij er een van die kracht zullen zien
opgroeien.
Men heeft vaak over de vriendschap welke ons
vereenigde gesproken, daarbij op de demonstra-
tiën welke hij mij in 't openbaar bracht, alleen
in 't openbaar, afgaande. Die vriendschap zoude
hij bezeten hebben en een solide, toegewijde
vriendschap, zoo hij het gewild had doch hij
heeft haar niet gewild. Hij heeft zelf verteld,
wat ik aan niemand zoude gezegd hebben hoe
ik een zijner werken, door het Theater van Wei-
mar, waar mijn Samson et Dalila opgevoerd werd,
deed aannemen, wat hij echter er niet bij ver
telde, was de ijskoude koelheid waarmede hij
mijne mededeelingen daarvan ontving, waarop ik
een andere ontvangst verwacht had. Daarna heb
ik niet verder aangedrongen en stelde mij tevre
den mij over zijne successen te verheugen, zonder
van zijn kant op wederkeerigheid te rekenen,
welke ik wist dat niet mogelijk was, volgens eene
bekentenis welke hij mij eens zelf deed.
Mijne vrienden, mijne kameraden waren Bizet,
Guiraud, Delibes; deze waren wapenbroeders;
Massenet was een mededinger. Zijn bijval had
dus de te meer waarde, wanneer hij mij de eer
bewees mijne werken aan zijn leerlingen als
voorbeeld te geven en zoo ik deze kwestie hier
aanvoer, is het om te bewijzen dat wanneer ik
zijne hooge muzikale waarde verkondig alleen het
kunstenaarsgeweten mijn pen leidde en mijne
oprechtheid niet verdacht kon worden.
Een laatste woord. Men heeft Massenet veel,
hij heeft niemand nagebootst.
25 October 1912.
Fideuus.
Bevolking te Schiedam.
Maand Oct. 1912.
Bevolking op 31 Sept. 1912 33509 zielen.
Tot 31 Oct. vermeerderde de
bevolking door
Geboorte
Vestiging
88
266
Verminderd door
Overlijden 31
Vertrek 233
354
264
vermeerd.
90 zielen.
Bevolking op 31 Oct. 1912 33599 zielen.
Gedurende de maand October werden 22 huwe
lijken voltrokken.
Verkiezing Kamer van Koophandel
en Fabrieken.
De verkiezing van vijf leden' voor de Kamer van
Koophandel en Fabrieken, in de plaats van de
heoren A. Cool Az„ A. ter Ilorst, D. L. ingelse,
H J. Jansen enl M. van der Vlies, die ilen lsten
Januari a. s. naar dein rooster moeten aftreden,
zal plaats hebben op Woensdag, den 20sten No
vember 1912, ten Raadhuize, van des namiddags
tea half twee ure tot des namiddags ten half
vier ure; na welk laatstgemeld tijdstip onmidJtïlijk
tol de opening der biljetten zal' wiorden overge
gaan.
Klavierconcert.
Naar wij1 vernemen zal opi Dinsdag 26 Nov. a.s.
ooor mej. Koba Rijneke, muziekonderwijzvries al
hier, in het gebouw Odëon een klavieravond wor
den gegeven.
