PRITMAM
üoiwl-, Good- en Mant
Feg met fleWasctivrouw!
flus 30 7o voor
uitnoodigend.
Kunsttanden.
Likeurstoker.
Geopend
Hoogstraat 81,
LALÖ - Scïi
gereed, is,
Corsetten naar MaatV
H' C. ERWIG, Tandtechnicus,
Geen Gummi, maar Oratrotten Linnen.
Rotterdam, Keizerstraat 19.
Broersveld 81,
Zaterd ag 80 N o y. 1912
Telefoon no. 85.
Gemengd Nieuws.
TIERDE BLAD.
No. 10487.
Adyertentiën.
Schiedamsclie
Specialiteit
in gouden Zegelringen en Zilveren
Heerenhorloges.
Uitmuntende kwaliteiten.
Speciale iverkp laats
NieuwJaren te gebruiken.
Ik Wasch zelf
bericht dat zijne
beleefd tot een bezoek
WINMPItlJERS.
THEOD. VREDENBREGT,
Over Tabakshandel en Industti'p.
Dr. H. Blink bespreekt in het „Tijdschrift voor
Economische Geographic," den tabakshandel en
de tabaksindustrie.
„Den tabakshandel der aarde overziende
aldus de schrijver vindt men als belangrijk
ste haVens voor den uitvoer van tabak uit de [pro
ductielanden: New-York, Havana, Bahia, Smyr
na, Trebizonde, Saloniki, KaValla (Roemalië), Ma
nilla en de NedterlandsCh-Indische haVens. De be-
landrijkste tabaksmarkten Van Europa, die de in
gevoerde tabak verhandelen, zijn: Bremen, Ham
burg, Amsterdam, Rotterdam, Liverpool en Lom-
den.
Bremen, dat in de 19e eeuw de Amerikaansche
tabak over Amsterdam betrok, begon na den vrij
heidsoorlog zelf de tabakshandel op Amerika.
Jonge Breemsche kooplieden trokken naar NeW-
York, Baltimore, Richmond en Charleston, richt
ten daar eigen firma's op1, en dewijl in genoem
de steden de tabakshandel bloeide, werden door
die bemiddeling ook direct handelsbetrekkingen
in tabak tusschen Bremen en Amerika- tot stand
gebracht. Daardoor wist Bremen zich niet al
leen van de Hollandsche markt Vrijt te maken,
maar door het „Reisen auf Tabak" tevens den
afzet in het achterland en elders te verkrijigpn.
De Bremer tabakshandel is aldus tot grooten bloei
gekomen; omstreeks 1830 had de tabakshandel
van Bremen dien van Amsterdam en Rotterdam
Overvleugeld.
De Nederlanders zijn in de 17e en 18e eeuw
lang in het bezit geweest van den handel in
rooktabak, en deze werd, sedert het tabak roe
ken zoo algemeen was geworden, onder de voor
naamste takken van den algemeen en handel ge
steld, „zoo wegens het vertier, hetwelk er hier
te lande van geschiedde als uithoofde van de
verzendingen, welke naar andere landen gedaan
worden", zegt Luzac (II 284). Onder de ver
scheidene soorten muntte de Varinas uit, zij werd
door de maatschappij van Guipuscoa in Spanje
aan een huis te Amsterdam gezonden, en aldaar
verkocht. Hierdoor waren de onzen lang moe-
ter van den handel in deze soort. Ook de han
del in Braziliaansche tabak werd hier zeer be
langrijk; men rekende in de beste jaren, dat
vijf- tot zevenduizend rollen Braziliaansche .ta
bak, wegende tusschen de driehonderdvijftig1 en
vierhonderd ponden de rol, hier te lande wer
den ingevoerd, doch die, daar zij hier weinig
werd gebruikt, naar elders werd uitgevoerd,
voornamelijk naar Bremen, Hamburg en den Rijn
op. In de laatste helft der achttiende eeuw werd
echter de tabak uit Brazilië ook reeds voor een
gedeelte rechtstreeks naar Bremen en Hamburg
verzonden.
De Nederlandsche tabakshandel en -industrie
gingen in de laatste tijden der 18,0 eeuw sterk
achteruit. De oorzaken daarvan vielen gedeelte
lijk samen met die van het algemeen verval van
onzen handel door de veranderde toestanden in
Europa, door de protectionistische handelspoli
tiek van verscheidene staten, door de opkomst
van andere handelssteden of landen als concur
renten. Bij de besptekingen en overwegingen,
om den kwijlnenden handel der Nederlanden weer
op te beuren, en biji het voorstel van een gelimi
teerd Porte Franco in 1751 door Prins Willem IV,
werd als middel, om den tabakshandel te ver
heffen, noodiig geacht, dat deze vriji was, terwijl
desnoods van binnenlandsche consumptie een
recht zou kunnen geheven worden; de ruwe ta
bak zou als grondstof voor de nijverheid kunnen
worden aangezien.
De vrijhandelsbeginselen vatten echter nog geen
wortel en de tabakshandel ging achteruit. Do
oorlogen met Engeland en de vrijheidsstrijd der
Amerikaansche koloniën werden noodlottig Voor
Amsterdam en Rotterdam, terwijl Hamburg en
Bremen een aanzienlijk aandeel in onzen ta
bakshandel veregen. Zelfs werd de tabakshandel
in 17991800 bijlna geheel daarheen verlegd. Het
is niet onwaarschijnlijk, dat de toenmaals bij ons
bestaande veelvuldige „Stille uifelagen en kortin
gen" hebben medegewerkt, om de importeurs de
Hamburgsche markt boven de onze te doen kie
zen. Voor de Voorzjeningl van OoSt-Duitschland
en Saksen lagen Bremen en Hamburg! ook gun
stiger, zoodat dezie steden dit afzetgebied van
den handel gemakkelijker konden veroveren.
In 1810, toen ons land bij het Fransche kei
zerrijk werd ingelijfd, hield alle zelfstandige la-
bashandel hier op', en duizenden ingezetenen wer
den daardoor van hun lestaansmiddel beroofd: De
tabaksregie werd in 1811 bij! ons ingevoerd, en
alle voorhanden kerftabakken moesten aan het'
gouvernement worden overgedaan, de in voor
raad zijnde tabak eveneens, togen f 130 de 100
Kg. Tweehonderd werklieden kwamen uit Parijs,
°m Voor de staatsfabrieken te arbeiden, de ove
rigen waren Hollanders. De tabafcsprijis werd tot
hG stuivers het halve KG. opgevoerd. De een
voudige lieden konden in den duren lijld niet ieder
v°or zich een pijp rooken, doch als zijl bijeen
waren geschiedde het, dat men één pijp stopte,
en die van mond tot mond liet .rondgaan, om
er bij beurten een trek uit te doen, teneinde
aldus het tabaksgenot niet geheel te jjmtberen.
De schrijver schetst vervolgens de moeite, om
na 1813 den tabakshandel weder te herwinnen
voor Nederland. In de tweede helft der 19e eeuw
heeft onze tabaksmarkt een geheel ander karak
ter verkregen. Tot 1840 was Amerika de hoofd
leverancier, sedert trad ook Nederlandsch-Indië
op; vooral na 1860 leverde dat op groote schaal.
De opkomst van het geregeld stoomvaartverkeer
met overzeesche landen had verder ten gevolge,
dat de oude Vorm' van tusschenhandel in tabak
door groothandelaars te Rotterdam en Amster
dam, die uit hun pakhuizen de tabaksfabrieken
in het land steeds Verzorgden, meer verviel, de
wijl de groote fabrikanten bestellingen konden
doen in het buitenland, waar de groote expor
teurs onmiddellijk aan fabrikanten leverden. De
uitbreiding der tabaks- en sigarenfabrieken is ons
land van kleine zaken tot groote bedrijven werkte
mede, dat deze met voordeel onmiddellijk met
het buitenland in betrekking konden treden.
Bovenal was bet de aanvoer van Ned.-Indiische
tabak, welke tusschen 1860 en '70 een nieuwe
bloeiperiode voor den Nederlandse-hen tabakshan
del heeft geopend. De Sumatra-, Java- en Borneo-
tabak, welke voor de sigarenindustrie van zoo
groot belang werd, worden sedert hoofdzakelijk
over Amsterdam verkregen. Wel heeft Bremen
voor enkele tientallen van jaren getracht dit han
delsmonopolie van Amsterdam te ondermijnen,
hetgeen den handelaars dier stad schatten gekost
heeft, maar het is mislukt. Amsterdam is het
machtige handelscentrum Voor de Sumatra-, Ja
va- en Borneo-tabak gebleven; Rotterdam neemt
daarbij de tweede plaats in.
Verder wordt nog de tabakshandel Van En
geland, België en Frankrijk beschreven.
Na de tabaksindustrie wordt de fabricage van
sigaren historisch nagegaan. In Duitsehland is
de sigarenindustrie omstreeks 1788 ontstaan; in
Nederland is zij begonnen kort voor het midden
der 19e eeuw. Omstreeks 1860 was de sigaar
nog een zeldzaamheid in ons; land, lezen wij in
een schets van R. C. Bakhuizen van Brink over
potverteren van een studentengezelschap; de gou
denaar was toen nog het beeld van burgerlijke
welvaart. De opkomst der sigarenindustrie in Ne
derland zal moeten gerekend worden van om
streeks 1850. In de weinige gegevens, welke wij
omtrent de nijverheid vóór 1850 bezitten, wordt
wel melding gemaakt van tabak- en snuiffabrie-
ken, welke in onderscheidene plaatsen van ons
land bestonden, maar zoo goed als niet van si
garenindustrie. Na 1850 kwam de sigarenindu
strie op1, meestal met andere tabaks nijverheid ver
eenig d. Eindhoven, van ouds bekend door zij'n
snuiftabak, is bij het ondergaan der snuifindustrie
tot de fabricage van sigaren overgegaan, en nam
op dit gebied reeds in 1858 een belangrijke plaats
in.
Wanneer we de gegevens voor 1858, 'zoover
die eenigszins aanduiding geven omtrent de siga
renindustrie, overzien, dan blijkt, dat zij in ons
land toen bovenal gevestigd was té Amsterdam,
Rotterdam, Prinsonhagen, Eindhoven, den Bosch,
Utrecht, Kampen, Wageningen. In de drie noor
delijke provinciën had alleen Groningen sigaren-
nijverheid; in Noord-Brabant was zij op verschil
lende plaatsen nog op kleine schaal gevestigd.
Na 1860 ging de sigarenindustrie sterk vooruit'
in ons land. Van veel invloed hierop was de toe
nemende beteekenis der tabaksmarkt in Neder
land door den aanvoer van de voor sigaren ge
schikte Java-, Sumatra- en Borneo-tabak. Verder
was de vrije beweging der tabasindustrie, die in
ons land aan geen belasting en toezicht van
staatsweg© is onderworpen, van grooten invloed
op haar ontwikkeling. Behalve in de groote han
delssteden, uit den aard der zaak centra der in
dustrie, heeft de sigarenindustrie zich meest uit
gebreid in streken, waair de oeconomiisch-g'e'or'gra-
fische toestanden bevorderden, dat arbeidskrach
ten beschikbaar zijn, in de Meierij' van den Bosch,
vooral rondom Eindhoven en in de dorpen ten
zuiden dezer stad.
Ten slotte wordt, de sigarettenindustrie be
schreven, die in Duitsehland in 1862 is doorge
drongen; op dit ©ogenblik werken in Duitseh
land 407 sigarettenfabrieken met 14500 arbei
ders. In Nederland is de sigaretten-industrie nog
jong; zij dag teekent van het laatste tiental ja
ren.
Paardenvleeschhouwerijen. Naar
men mededeelt, hebben eenige handelaren te
s'Gravenhage het plan gevormd een naamlooze
vennootschap op te richten tot het drijven van
paardenvleeschhouwerijen met het doel le kwa
liteit paardenvleesch te verkoopen tegen zeer ver
minderd tarief. Voorloopig is een kapitaal van
50 duizend gulden gevormd.
Spoorwegongeluk. Gisterochtend zijn er
bij Mechelen, op de lijn BrusselAntwerpen twee
treinen op elkaar geloopen. Drie wagens werden
uit de rails geworpen en bijna geheel vernield-
Door een ongelooflijk toeval zijn er geen ernstige
gekwetsten. Wel heeft een aantal reizigers lichte
kwetsuren gekregen. De botsing viel voor met
den ochtendtrein uit Brussel van 725.
Gebroken brug. Men meldt uit Doetinchem
aan de »Tel."
Meende men aanvankelijk reeds Dinsdag j.l. het
openstaande gedeelte der IJselbrug te kunnen
laten zakken. Donderdagavond was de toestand
nog steeds dezelfde
De voetgangers en passagiers der tram worden
nog steeds per boot overgebracht. Het is echter
aan de schepen veroorloofd onder de brug door
te varen, doch op eigen risico.
Een boete. Het gerechtshof te Béziers ver
oordeelde twee distillateurs, de heeren Monysset
en Roucayrol, wegens het vervalschen van likeu
ren tot een boete van niet minder dan 776.890
gulden.
Ratten. Te St. Mary Cray, in Kent, beerscht
e'en ware rattelnplaag. Op het spoorwegstation zijn
duizenden ratten. Zijl bevinden zich bij hoopen
in alle vertrekken 'en klauteren over dfe overkap
ping van bet station. Er is een groote 'boeveelheid
vergif aangevoerd! om deze ratten te verdelgen.
U i t d ank baarheid. Te Dunston-on-Tyne
aldus meldt de „Evening! News" had een
arbeidersvrouw de zorg op zich genomen voor
een armen jonglen, die eerst zeeman werd en
later naar Australië emigreerde.
De jongleur heeft ongeveer 10 jaar in Australië
geleefd etn een gr)oot vermogen bijeen weten ie
brengen1. Thans is hij dood en beeft de vrouw,
mrs. LonigCon, zij'n trouwe verzorgster, zijn gan-
sfcbe nalatenschap vermaakt. De waarde van zij'n
bezittingen wordt op 25.000 geschat. De -ge
lukkige vrouw gaat dezer dagen met haar man
naar Australië om de nalatenschap; te liquideeren
en zal zich daarna met haar man naar Chili
begeven, waar dfe man géboren is'.
De S tein hei 1-z a a k is eergist er voor het
gerechtshof te Londen ineens afgedaan. Mevrouw
Steinheil nam génoicgen met door den schrijver
c|n uitgever van, het boek „Woman and Crime"
aangeboden schadevergoeding' van f 12.000 en her
roeping der beleedigende woorden
Toren ingestort. Te Augsbuurt, gem.
Kollumerhand, is gisternamiddag de in restauratie
zijnde oude toren der Herv. Kerk ingestort. Het
ongeluk, dat toegeschreven moet worden aan het
ondergraven van de fundamenten, had plaats in
het schaftuur, zoodat er geen werklieden waren,
Moutwijn
Jenever
Citroenjenever
Korenwijn
Oude Jenever
Aalbessenj ©never
Brandewijn
Cognac
Rhum
Boerenjongens en
Meisjes
Advocaat
Likeur
vanaf f 0 9O
- 0.90
1-
- 1-10
- 0.80
n 1.-
- 1.25
n 1.35
1-10
-110
- 0.40
p. Liter
Billijke prijzen.
voor het repareoren van
Chronometers, Anker-Horloges,
Cilinder-Horloges,
en alle voorkomende
Goud- en Zilver-reparatiën,
uiterst billijk en accuraat.
mijn strijkgoed ALLEEN met koud water
en zeep en het is toch
Nieuw 1 Jaren te gebruiken.
f Let goed op s. v. p. Wij verkoopen aan het
publiek tegen fabrieksprijzen, nietdeprij-
zen die de fabriek voor particulieren aan-
i geeft maarde prijzen die de handelaar betaalt,
Groote sorteering der nieuwste platen
vanaf 75 cent.
W gemaakt bij PASSEWS
van OLDENBARNEYELDSTRAAT 148a
bij den Mauritsweg, ROTTERDAM,
voldoen aan eiken eisek en worden in
iederen pry's binnen zeer korten
tijd vervaardigd. T6l6f00D 1187
a void
ied
iU)
o in M
Doet uw voordeel en haalt uwe Suikerwerken bij
Botersloot 141, Rotterdam,
het beste voor den laagsten prijs.
Steeds verkrijgbaar versehe olienooten, dadels
en hazelnoten. Alle soorten 1/2, 1, 2, 3 en 5
cents artikelen. Drop per doos en per kilo. Ook
voorradig 1, 2, 3, 5 en 10 cents Vliegers.
P J. Vfl/1 DER
•7 VERBfl/IDSTOFFEn
ZdEHErtVERPL: RRTIHELEfi
BREUKBfl/HDEN.
Vervaardiger van Kunsttanden en Gebitten, met
garantie.
Jonkerfransstraat 102a, Rotterdam.
V.m. Assistent van de Wed. LANGEN-WENDELS
- 1.-
mm 3,
aas-ia age
