Staten-Generaal.
Binnenland.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
als volgt uitgelaten„Sedert een eeuw houdt
zich het opperste- gerechtshof ik spreek in
ernst bezig met op ongeoorloofde wijze de
privilegiën van bevoorrechte klassen tegen de
belangen van het violk in stand te houden. Men
is over deze uitlating van den vroegeren presi
dent zeer verbaasd, te meer daar hij, toen hij
nog president was, het opperste gerechtshof op
allerlei wijze ondersteund en verscheidene amb
tenaren zelf benoemd heeft.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 11 November.
Aan de orde is de Indische begrooting.
Op voorstel van den voorzitter wordt, in af
wachting van het afzonderlijk in te dienen wets
ontwerp, besloten, om niet het geheele vlootvraag-
stuk bij de begrooting te betrekken.
Voorts wordt, eveneens op voorstel van den
voorzitter, besloten, ook het absoluut verbod van
opium bij het debat uit te schakelen.
Na eenigen aandrang van de zijde van den
voorzitter om de beraadslaging te beperken, opent
de heer Boogaardt de debatten met een be
schouwing over den fmancieelen toestand en de
ftnancieele positie der ambtenaren. Hij komt dan
tot de Indische Partij en de indo's.
De Indische Partij schetst spr. als een anti-
Nederlandsche beweging en Douwes Dekker als
een verstoorder van rust en orde. Voor de twee
inlandsche bannelingen pleit hij echter clementie,
als zijnde slachtoffers van eerstgenoemde.
Spr. komt daarna tot de Sarikat Islam, welke
hij niet gevaarlijk acht, zoodat hij het dan ook
toejuicht, dat de gouverneur-generaal haar wel
willend is tegemoet gekomen.
Hij ontkent voorts verband tusschen de S. I.
en de kersteningspolitiek en vraagt overlegging
van het geheim rapport van dr. Rinkes.
Spr. gaat dan op de kwestie der kerstenings
politiek in. Als minimum van Westersche be
schaving moet men z.i. de tien geboden onderwij
zen. Wel moet men geen confessioneel onderwijs
geven, doch evenmin neutraal onderwijs.
Spr. behandelt dan de koloniale politiek van
het vorige ministerie, de verkiezingsredevoering
van den minister en de houding der liberale
bladen.
De heer Van Veen critiseert de houding des
ministers, die geen breede uiteenzetting zijner
beginselen heeft gegeven en die niet heeft aange
toond, dat zijn optreden moreel gerechtvaardigd is.
Spr. betoogt uitvoerig, dat de gouverneur-gene
raal niet van koers is veranderd.
De heer Idenburg is er de man niet naar om
tot een kardinale koersverandering mede te wer
ken. Dus van tweeën een de gouverneur-generaal
blijft en dan komt er geen koersverandering of
hij gaat heen. Deze Minister en de gouverneur-
generaal staan in principes diametraal tegenover
elkaar, en zij kunnen naast elkaar niet blijven
regeeren. Blijven zij beide dan is het de vraag
wie heeft zijn beginsel prijs gegeven Op deze
vraag wil spr. nadrukkelijk antwoord, omdat de
rechterzijde moet weten wat zij aan dezen Minis
ter heeft. De Minister heeft in de memorie van
antwoord met breed gebaar deze vraag afgewezen.
Maar daarmede is spr. er niet Ook is gezegd dat
den gouverneur geen verplichtingen opgelegd zijn,
dusgeen koersverandering. In de vrijzinnige
pers is verondersteld dat de gouverneur-generaal
wel zal «bijdraaien". Maar dat is een insinuatie,
die de vrijzinnige pers treft. «De Locomotief"
beweert dat de G.-G. reeds bezig is bij te draaien,
gezien de nieuwe bepaling omtrent de subsidies,
die door bet gouvernement alleen verleend zullen
worden en niet meer door het bestuur der bui
tenbezittingen.
Spr. wil uiteenzetten wat hierbij het geval was
om te betoogen dat de conclusie er uitgetrokken,
geheel onjuist is. De kwestie was reeds in 1911
afgedaan echter bleef de afdoening wachten door
éen abais van den directeur van onderwijs. In de
vrijzinnige pers werd gezegd dat er heel wat
feiten waren Maar spr. weet dat het er slechts
twee zijn geweest en dat wel onder het regiem
Fock-Van Heutz.
De toenmaals verleende subsidies zijn nooit
verhoogd, niettegenstaande liet getal scholen steeg
en het aantal kinderen aanmerkelijk veel grooter
wordt.
Hoe is dit alles nu te rijmen met het optreden
van dezen Minister Het schijnt dus, al neemt
spr. het niet aan, dat de Minister zich schuldig
maakt aan hoogst ernstig plichtsverzuim, zoo
gevaarlijk, dat hij niet langer gehandhaafd mag
worden. Of men erkenne dat een campagne van
ophitsing en volksverleugening is gevoerd. Spr.
vraagt den Minister duidelijk te maken hoe zijn
hoogst bevreemdende houding is te verklaren of
uit te leggen. Wil de Minister zijn invloed oefe
nen op het blad »De Locomotief" om dit terug
te brengen van zijn strijdwijze
Het was spr. geen verkwikking deze rede te
houden...
Stem men: Ons ook niet 1
Spr. hoopt ten slotte dat Idenburg niet zal
buigen voor de pressie om de zending en het
bijzonder onderwijs te fnuiken.
De heer Scheurer wil een woord van dank
brengen aan den Minister....
Stem men: Bravo
omdat de Minister een begrooting van zijn ambts
voorganger heeft overgenomen. Daaruit blijkt
dat er niet veel koersverschil is.
Spr. wil eerst iets zeggen over de financiën.
Hij is wel geen financier en hij is na dertig jaar
in Indië geweest te zijn even arm teruggekomen
als hij gegaan is. (Gelach).
Excellentie wees voorzichtig, zegt spr., met die
commissie die de heer Bogaardt wenscht. Spr.
hoopt dat de regeering een open oog zal hebben
voor de belangen van de ambtenaren.
Vervolgens behandelt spr. art. 123 van het
Regeeringreglement. Verleden jaar heeft Minister
De Waal Muiefeit toegezegd dat dit artikel ge
wijzigd zou worden. Het is het artikel waarin de
regeering zich toestemming voorbehoudt voor de
toelating van zendelingen tot het verkondigen van
Gods woord in Indië. Spr. wil deze bepaling ge
schrapt zien omdat die verkondiging vrij moet zijn.
Inzake de subsidieering wenscht. spr. eemge
opmerkingen te maken. De zending kan niet
toelaten dat de regeering het leerplan harer scho
len vaststelt en het godsdienstig onderwijs facul
tatief wenscht hersteld te zien.
Van groot belang acht spr. het te weten wat
de houding der regeering is ten aanzien van de
zending. Uit de memorie van antwoord wordt spr.
niet veel wijzer.
Ook in zake de samenwerking van den Minister
en den gouverneur-generaal heeft spr. niet alle
inlichtingen gekregen, die hij wel wenschte.
De verdediging vaq Indië is een vraagstuk ur
genter dan eenig ander. Spr. wenscht te weten
hoe dezen Minister staat tegenover dit slagschip.
Hij hoopt dat deze Minister het ontwerp krachtig
zal steunen, zonder omzien naar het kapitaal.
(Gelach).
De zg. kersteningspolitiek heeft tot allerlei be
spottelijke verhalen geleid. Er werd zeifs verteld
dat de gouverneur-generaal aan de passagiers die
te Batavia aan wal stapten tractaatjes liet uitdeelen.
Bij de scholen was het, meende men, duidelijk
gebleken, dat kersteningspolitiek werd gevolgd.
Maar ook dat is niet juist, gezien de cijfers van
de toeneming van 't aantal scholen, gelijk de
heer Bogaardt reeds aangaf.
De conversie van de scholen in de Minahassa
wil spr. grondig bespreken. Hij begint daarom
bij het jaar 1675 (onbedaarlijk gelach). Toen
werden de scholen opgericht tot in 1810 een zen-
ding-leeraar kwam (gelach), die het onderwijs
ter hand nam. In 1855 waren er reeds 24 scholen.
In 1851 werden er negorij-scholen opgericht, die
voortkwamen uit de politiek om het christelijk
onderwijs te «nekken."
Maar die schooltjes hadden geen succes. Een
zekere resident Jansen probeerde ze tot bloei te
brengen. Later kwam er een resident Staal die
alle bijzonder onderwijs wilde verbieden. Maar
dat ging ook niet
Spr. geeft een relaas van de geschiedenis der
scholen.
De vergadering wordt verdaagd tot Maandag
ochtend.
Vaandeluitreiking.
H. M. de Koningin en de Prins worden a.s.
Maandag omstreeks 10 uur v.m. van 'tLoo in de
residentie verwacht tot bijwoning van de vaan
deluitreiking.
Belasting op publieke vermakelijkheden.
De Arnhemsche gemeenteraad heeft gisteren
in principe besloten tot de invoering van een be
lasting op tooneelvereenigingen en andere open
bare vermakelijkheden. Art. 1 der verordening,
die een belasting oplegt van niet minder dan
10 werd met 18 tegen 15 stemmen aange
nomen. In de* discussie over de andere artikelen
bleef de Raad steken.
Gemengde huwelijken.
Naar wij vernemen, verschijnt dezer dagen bij
de R.K. Boek-Centrale, te Amsterdam, een tweede
veel vermeerderde druk van de bekende brochure
«Over het gemengde huwelijk" een ernstig woord
tot de Katholieken door Christianus, R.K. Pr.)
waarin zijn opgenomen de vastenbrieven van
H.H. D.D. H H. den Aartsbisschop van Utrecht
en den Bisschop van Haarlem, handelende over
de gemengde huwelijken. De oplaag zal 200.000
bedragen.
De Albaneesche gendarmerie.
De kolonel der artillerie de Veer en de majoor
der infanterie Thomson, door de Nederlaudsche
regeering uitgezonden, om een onderzoek in te
stellen nopens de organisatie van de Albaneesche
gendarmerie, zijn gister te Walona aangekomen
Verkeerswegen in Limburg.
Door het hoofdbestuur van den Limb. R.K.
Werklieden is aan dr. Lely, minister van Water
staat, en aan de Tweede Kamer een adres ver
zonden om krachtig aan te dringen op een spoe
dige en grondige verbetering "an de verkeers
wegen. De treurige toestand met betrekking tot
het verkeerswezen is oorzaak, dat de zedelijke en
economische belangen des volks ten zeerste worden
geschaad.
Honderden arbeiders in de mijnstreek zijn,
ten gevolge van de gebrekkige verkeerswegen,
genoodzaakt 16 a 18 uren per dag van huis te
zijn. Er ontbreken snelle verkeersmiddelen en de
arbeiderstreinen ondervinden steeds vertragingi
of rijden op ongeschikte uren.
Een vrije Zaterdagmiddag.
Uit Amsterdam meldt men ons
Bij de Rijksverzekeringsbank was gedurende
de zomermaanden de vrije Zaterdag-middag inge
voerd. Toen de tijd naderde waarop deze zou
worden ingetrokken, werd naar aanleiding van
een verzoek van de Vereeniging van Ambtenaren
bij de Rijksverzekeringbank een referendum ge
houden, zoodat de ambtenaren zich voor of tegen
het behoud van den vrijen Zaterdagmiddag kon
den uitspreken. Het resultaat was, dat de vrije
Zaterdagmiddag voor onbepaalden tijd werd ge.
handhaafd en later definitieve beslissing zou vol
gen. Jl. Woensdag kwam, naar wij vernemen,
het bericht, dat de vrije Zaterdagmiddag zou
worden ingetrokken, naar aanleiding waarvan zich
twee bestuursleden van de Vereeniging van Amb
tenaren bij de Rijksverzekeringsbank ter audiëntie
naar Minister Treub begaven. Van den Minister
werd vernomen, dat de bepaling nopens den vrijen
Zaterdagmiddag niet zou worden gehandhaafd)
daar verschillende ambtenaren eerst te 9 uur
's morgen in dienst treden. (Rit zijn degenen die
buiten Amsterdam woonachtig zijn). Gisteren
verscheen een dienstorder waarin wordt wordt
vermeld, dat naar aanleiding van omstandigheid,
dat 67 ambtenaren tegen den vrijen Zaterdagmid
dag zijn en er bovendien 98 niet te nalfnegen
's morgens aanwezig kunnen zijn, de Minister er
niet toe kan medewerken, dat het aanvangsuur
op halfnegen wordt gesteld en daarom de vrije
Zaterdagmiddag niet definitief zal worden inge
voerd.
Voorts vernemen wij, dat met ingang van 17
November a.s. de gewijzigde regeling in werking
zal treden, zoodat vanaf dien datum de werk
zaamheden 's morgens 9 uur zullen beginnen en
de vrije Zaterdagmiddag vervallen is.
Pest op Java en Madoeni.
Een regeeringtelegram betreffende de pestge-
vallen op Java en Madoera van 22 October tot en
met 4 November luidt als volgt
Malang 378 nieuwe pestgevallen, 353 dooden.
Kediri74 nieuwe gevallen, 67.dooden. In de
vorige periode kwamen nog 10 doodelijke geval
len voor.
Magatan 16 nieuwe gevallen, 13 dooden.
Madioen 53 nieuwe gevallen, 35 dooden.
Soerabaja37 nieuwe gevallen, 38 dooden.
Berbek7 doodelijke gevallen. In de vorige
periode kwam nog één doodelijk geval voor.
Paree 47 nieuwe gevallen, 42 dooden. In de
vorige periode kwamen nog 2 doodelijke gevallen
voor.
Toeloengagoeng8 doodelijke gevallen.
Bangil 18 nieuwe gevallen, 15 dooden.
Pamekasan1 geval.
Namongan1 doodelijk geval.
Belasting op waardevermeerdering.
De Arnhemsche gemeenteraad heeft Maandag
met op twee na algemeene stemmen een belas
ting wegens gebouwde eigendommen en hunne
aanhoorigheden aangenomen, 'n z.g. belasting
ingevolge art. 240j der gemeentewet.
Deze belasting zal éénmaal geheven worden
van een groot particulier terrein, grenzende aan
het villapark in de Zijp, dat tengevolge van de
vele door de gemeente uitgevoerde werken, als
straataanleg, rioleering, verlichting, poortverbree-
ding, enz., aanvankelijk in waarde is gestegen en
thans als bouwterrein geëxploiteerd zal worden.
De belasting bebraagt f0.56 per M2.
Oorlogsrecht ter zee.
De Nederlandsche Reedersvereeniging heeft
dezer dagen een zeer druk bezochte vergadering
gehouden ter bespreking van het standpunt het.
welk door haar, als vertegenwoordigende het
grootste gedeelte der Nederlandsche stoom vloot,
dient te worden ingenomen ten opzichte van de
Declaratie van Londen, welke, zooals bekend is,
nog door geen der onderteekende mogendheden
is geratificeerd.
Als resultaat van de gehouden besprekingen
werd door de stoomvaart-mij. «Nederland", de
Rotterdamsche Lloyd, de Koninklijke Nederlandsche
Stoom boot-Mij., Hollandsche Stoomboot-My. en
de stoom vaart-mij. «de Maas" de onderstaande
motie voorgesteld, welke motie met algemeene
stemmen werd aangenomen
«De Nederlandsche Reedersvereeniging is van
meening dat het wenschelijk is de volgende be
palingen internationaal vast te leggen
1. Privaat bezit ter zee (schip en lading) mag
niet buitgemaakt worden, tenzij het oorlogscon
trabande is, of zich schuldig maakt aan' over
tredingen van overeen te komen bepalingen om
trent blokkade en oorlogscontrabande.
2. Tot oorlogscontrabande kunnen slechts ver
klaard worden wapenen en oorlogsmaterieel."
Besloten werd de motie ter kennis van de
Nederlandsche regeering te brengen.
Amsterdam III.
Gi-terten heeft in het district Amsterdam lil
de herstemming plaats gehad voor een zetel in
de Tweede Kamer, vacant geworden door het
verkiezen van den heer II. Polak (s. d. a. p.)
tot lid deT Eerste Kamer. i
Uitgebracht werden 12797 geldige stemmen.
Hiervan verkreeg de beer P. Ottoi (U. L.) er 6715,
en je beer J. Oudeg;eest (s. d. a. p.) 6082.
Gekozen is dus de heer P. Otto (U. L.)
Bij de stemming op 4 November waren uitge-
bracht 10144 stemmen, waarvan op den heer
P. Oito (U. L.) 3314, J. Oudegeest (s. d. a.
p.) 4604, C. P. Kuiper (R. K.) 1946 en D.
Wijnkoop (s. d. p1.) 180 stemmen.
Te kort officieren infanterie.
Om het te kort aan officieren bij' het wapen
der infanterie bij de komende instructietijd op
te heffen, heeft de Minister1 van Oorlog aan
reserve- en militie-officieren, die door hun chefs
daartoe geschikt werden geoordeeld, gevraagd om
onner bepaalde: voorwaarden voorloopig voor een
jaar in een door den Minister( aan te wijzen garni
zoensplaats onder de wapenen te komen.
Gezelschapsrei9 Indië.
Docr het Comité tot bevordering van gezel-
schapsreizen naar Indië in het leven gje,roepen
door de vereeniging! Moederland en Koloniën te
'sGravenhage, wordt bericht, dat, met het oog
op :1e weinige belangstelling voor die toeristenreis,
welke in het volgend voorjaar zou plaats vinden,
en dewijl de direction der StoomvaarbMij'. Neder
land er, Rotterd. Lloyd het voor dat doel bestemde
stoomschip niet langer beschikbaar kunnen stel
len, van verdere pogingen om die reis nog te
doen doorgaan, wordt afgezien.
Ecu Boude Burgemeester.
in ons blad van gisteren deelden we uit eet'
ondc-rhoud, dat een verslaggever van ae „Tel.
met Oen heer Duijs bad, diens meening mede
omtrent de wenschelijkheid van tiet al dan niet
beiio-, men van een rooden burgemeester te Zaan
dam Mocht deze gemeente werkelijk een bur
gervader krijgen van de kleur van de meerderheid
van oen Raad, dan zal dit de eerste roode burge
meester niet zijn.
Onder het Ministerie-Borgesius is reeds een
socialist, mr. Van Eek, benoemd tot burgemeester,
naar we meenen van Leidschendam. (Vad.)
Woarberiefe*
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 12 Nov. medegedeeld doof
het Kon. Ned. Met. Instituut te De Bildt.
Hoogste barometerstand 767.3 te Horta.
Laagste" barometerstand 737.1 te Malinhead.
Verwachting tot den volgenden dag: krach
tige later afnemende zuidelijke tot zuidwestelijken
wind, betrokken met kans op regen, later tijdelijk
opklarend, zelfde temperatuur.
Gemeenteraad.
Op de agenda van de openbare vergadering van
den Gemeenteraad op Dindag 18 November, des
n.m. 2 uur, staan o.a. de volgende voorstellen
1. Benoeming van een lid der Commissie to1
Wering van Schoolverzuim, categorie bedoeld sub.
3 van artikel 22 der Leerplichtwet, wegens ein
digen van den zittingstijd van den heer J. P>
Luxen.
Aanbevolen worden: 1. J. P. Luxen; 2 D-
Flapper.
2. Benoeming van een lid der Commissie van
Aministratie voor het Stads-Ziekenhuis wegens
periodieke aftreding van de heer D. Ris EHzn.
Door de Commissie worden aanbevolen 1. D. Ris
EHzn2. F. A. C Lechner.
3. Benoeming vaa een lid der Commissie voor
het Burgelijk Armbestuur, wegens periodieke af
treding van den heer J. A. M. Meijer.
Door de Comissie worden aanbevolen 1. J. A.
M. Meijer; 2. C. H.Scheffers.
4. Benoeming van een lid van het College van
Curatoren van het Gymnasium ter voorziening in
de vacature Dr. B. de Bruijn.
Door Curatoren worden aanbevolen1. R. H.
M. Geerdes; 2. Dr. P. H. van Roojen.
5. Benoeming van een leeraar in Nederlandsch
en Geschiedenis aan het Gymnasium, vacature
P. C. A. Geijl, tot het eind van den loopenden
cursus.
Door Curatoren wordt daartoe aanbevolen: J-
S. Bartstra, doctorandus in de Nederlandsche
letteren.
6. Wijziging der Gemeente-Begrooting, dienst
1913.
7. Verzoek van de Commissie voor het Bur
gerlijk Armbestuur om op haar begrooting voor
1913 een buitengewoone subsidie van f 1200.—
te verleenen.
8. Verzoek van C. Huisman, opzichter van het
Bouw- en Woningtoezicht, om opschorting weder
om voor een jaar van de toepassing van art. 7
der Pensioenverordening, betr fTcide ontslag uit
den Gemeentedienst bij het bereiken van den 70-
jarigen leeftijd, met advies van B. en W.
9. Voorstel tot verleenen van een crediet voor
den bouw van een nieuw Stads-Ziekenhuis.
10. Voorstel tot uitgifte van volkstuinen en tot
het uitbreiden van het getal familie- en arbeiders-
tuinen en daarvoor een crediet van f1550.— be
schikbaar te stellen.
11. Voorstel tot wijziging van de verordening
regelende de inrichting der Gemeente-Politie tot
verhooging der belooning van de agenten van
politie 2e klasse, in verband met het bij de vast
stelling der Gemeente-begrooting voor 1912 door
den Raad genomen besluit.
12. Adres van afdeelingea van verschillende
vakvereenigingen betreffende wijziging van de be
palingen regelende het minimum-loon en den
maximum-arbeidsduur in bestekken met advies
van B. en W.
13. Voorstel tol wijziging van art. 17 der ver
ordening op het rijden, betreffende de velgbreedte
.van wielen van spoelingwagens, in verband met
een adres van Jac. Hoogenboezem e.a.
14. Voorstel betreffende het benoemen van een
Commissie, die de wenschelijkheid en de practi-
sche uitvoerbaarheid van een verordening op het
gewicht van het brood zal hebben te onder
zoeken.
15. Adres van de Afd. Schiedam van den
Bond van Nederlandsche Onderwijzers betreffende
de verschaffing van voeding en kleeding aan
schoolgaande kinderen, met advies van B. en W.
16. Verzoek van het Centraal Drankweer Co
mité alhier om toekenning van een subsidie van
f 100.met advies van B. en W.
„De Hanze."
Gister-avond werd in het Bondsgebouw, aan de
L. Haven, een vergadering gehouden van «de Hanze."
De voorzitter, de heer G. L. Kamp, deelde
na opening der vergadering mede, dat in de
onlangs gehouden bestuursvergadering de heer
van Alphen tot voorzitter en de heer Brugger tot
penningmeester was benoemd. Hij gaf hierna den
voorzittershamer over aan den heer van Alphei
die het verder gedeelte der vergadering leidde.
De heer van Alphen verzocht de medewerking
